Prawo karne dzielimy na: 1)sądowe (przestępstwa) a)materialne źródłem tego prawa jest kodeks karny; b)procesowe źródłem tego prawa jest kodeks postępowania karnego.2)wykroczenia (prawo karne administracyjne) a)materialne źródło kodeks wykroczeń; b)procesowe źródło kodeks postępowania o wykroczenia; 3)Prawo dyscyplinarne a)materialne ustawa o PSP; b)proceduralne ustawa o PSP. Wykroczenie- przestępstwo jest to czyn człowieka społecznie niebezpieczny zabroniony przez ustawę w momencie jego popełnienia. Czyn- jest to nie tylko działanie ale również zaniechanie działania jeżeli ustawa kogoś do tego zobowiązywała. Psychicznie kierowana aktywność człowieka (wola). Odpowiedzialności karnej podlega ten kto ukończył 17 lat. Granica przestępstwa w niektórych przypadkach obniżona jest do lat 16. Odpowiedzialności karnej nie ponoszą zwierzęta ani rzeczy. Czyn społecznie niebezpieczny -to taki który zagraża panującym stosunkom społecznym , to czyn zawiniony. Społeczne niebezpieczeństwo czynu obejmuje: a) społeczną szkodliwość- decyduje o tym czy zaliczymy czyn do przestępstwa, czy do wykroczenia. b)winę- jest to taki czyn który jest społecznie niebezpieczny, jeżeli komuś nie możemy przypisać winy to nie popełnia on przestępstwa. Wina- jest wadliwą decyzją woli człowieka. I z tego powodu możemy człowiekowi uczynić zarzut. Winę możemy przypisać osobie która nie ma zakłóceń psychicznych. Okolicznością wykluczającą winę jest niepoczytalność sprawcy.
Niepoczytalny człowiek to taki który z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju psychicznego nie może rozpoznać swojego czynu lub kierować swoim postępowaniem i dlatego nie możemy przypisać winy. Wyróżniamy dwa rodzaje winy: a)wina umyślna występuje w dwóch postaciach: zamiar bezpośredni i zamiar ewentualny; b)wina nieumyślna - lekkomyślność niedbalstwo. Zamiar bezpośredni- chciał popełnić czyn zabroniony i go popełnił a więc był to jego zamiarem. Zamiar ewentualny - sprawca chciał osiągnąć coś innego ale w drodze do osiągnięcia celu popełnił przestępstwo i się z nim godzi. Wówczas nie interesuje nas cel działania tylko czyn zabroniony. Obrona konieczna i wyższa konieczność powoduje że ten kto popełnił czyn nie odpowiada z tytułu popełnienia przestępstwa. W obronie koniecznej działamy wtedy gdy ktoś popełnia zamach przeciwko dobru społecznemu. Środki obrony muszą być adekwatne do gwałtowności zamachu. Wykroczenia - odpowiada się zarówno z winy umyślnej jak i z winy nieumyślnej. Wykroczenie od przestępstwa różni się szkodliwością czynu. Lekkomyślność sprawca zdaje sobie sprawę że może popełnić czyn zabroniony przez ustawę. Sprawca bezpodstawnie przypuszczał że uniknie popełnienia czynu zabronionego (wypadek samochód.). Niedbalstwo - sprawca nie przewiduje że może popełnić przestępstwo (ale je popełnia) zarzut jest taki że powinien i mógł przewidzieć że jego zachowanie doprowadzi do popełnienia przestępstwa.
Rodzaje przestępstw: 1)zbrodnia -czyn zabroniony ustawowo, kara jest min. 3 lata pozbawienia wolności. 2)występki to wszystkie inne przestępstwa którego zagrożenie karą wynosi mniej niż 3 lata. 3)formalne -bezskutkowe skutek nie jest istotny np. sfałszowanie dokumentu sam czyn jest przestępstwem; 4)Materialne - skutek decyduje jakiego przestępstwa dopuścił się sprawca, a nie czyn bo czyn może być ten sam a różne mogą być skutki. Formy przestępstw: 1)Postacie stadialne: a)przygotowanie; b)usiłowanie; c)dokonanie; 2)Postacie zjawiskowe: a)podżeganie; b)pomocnictwo; c)sprawstwo (współsprawstwo) lub sprawstwo kierownicze. Przygotowanie - jest karalne wtedy gdy ustawa tak stanowi - do3 lat (np. gdy sprawca w celu popełnienia przestępstwa nabywa lub przysposabia środki, zbiera informację, lub sporządza plan działania). Chyba że ustawa nie stanowi wówczas jest ono nie karalne, z wyjątkiem zabójstw. Usiłowanie- człowiek swoim zachowaniem zmierza do dokonania czynu zabronionego co jednak nie następuje. Można powiedzieć że usiłowanie przestępstwa jest zawsze karalne tak jak jego dokonanie min. 3 lata pozbawienia wolności, a jeśli jest próba usiłowania morderstwa i zostanie mu to udowodnione wówczas grozi mu kara pozbawienia wolności 8 - 15 lat. Za nieudolne usiłowanie przestępstwa (czyli plan nie mógł się powieść) jest stosowane nadzwyczajne złagodzenie kary. Jeżeli ktoś dobrowolnie odstąpił lub zapobiegł skutkom nie podlega każe. Usiłowanie wykroczenia - jest karalne tylko wówczas gdy ustawa tak stanowi.
Podżeganie - jeśli ktoś kogoś namawia np. do zabójstwa to odpowiada tak jakby to on sam zrobił. Odpowiedzialność podżegacza jest niezależna od odpowiedzialności sprawcy. Osoba która dokonała przestępstwa nie musi być karana tak samo jak podżegacz np. podżegacz może dostać wyższą karę. Osoba która namawia ponosi odpowiedzialność tak jak za dokonanie przestępstwa. Podżegacz odpowiada za to na co namówił. Pomocnictwo - jest to osoba która nie bierze udziału np. kradzieży włamaniu lecz tylko pomaga przez dostarczenie planów, materiałów. Pomocnictwo może być z winy umyślnej lub nieumyślnej. Pomocnictwo z winy umyślnej może być z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym. Zamiar pośredni polega na ułatwieniu popełnienia czynu. Zamiar ewentualny - gdy ktoś nie chce aby dokonano czynu, ale się na to godzi. Podżegacz lub pomocnik, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zbrodniczego nie będzie odpowiadał karnie. Pomocnictwo i podżeganie jest karalne gdy ustawa tak stanowi. Sprawstwo (współsprawstwo) odpowiada za przestępstwo nie tylko ta osoba która dokonuje czynu zabronionego ale również i osoba która tym kieruje (zleca). Karami zasadniczymi są: 1)Pozbawienie wolności; 2)Ograniczenie wolności; 3)grzywna. Ponadto: a)karą zasadniczą o charakterze wyjątkowym, przewidzianą za najcięższe zbrodnie jest kara śmierci; 2)Za przestępstwo zagrożone karą śmierci oraz w innych wypadkach przewidzianych w ustawie można orzec karę zasadniczą 25 lat pozbawienia wolności.
Kary dodatkowe a)pozbawienie praw publicznych; b)pozbawienie praw rodzicielskich lub opiekuńczych; c) zakaz zajmowania określonych stanowisk, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności; d)zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów; e)konfiskata mienia; f)przepadek rzeczy; g)podanie wyroku do publicznej wiadomości w szczególny sposób. Przestępstwo ciągłe w razie skazania za przestępstwo ciągłe, sąd może orzec karę w granicach do najwyższego ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, nie przekraczającego jednak granicy danego rodzaju kary. Przez przestępstwo ciągłe rozumie się przestępstwo składające się z dwóch lub więcej czynów, z których każdy stanowi przestępstwo a które traktuje się łącznie jako jedno przestępstwo, jeżeli spełnione są tzw. przesłanki ciągłości. Przesłanki ciągłości to: a)tożsamość przedmiotu zamach (dobra prawnego); b)jednorodność sposobu popełnienia przestępstwa; c)jedność zamiaru sprawcy albo jednakowa sytuacja motywacyjna, w której on działa; d)zawartość poszczególnych czynów w czasie; e)jeśli przestępstwo jest zamachem na dobro ściśle osobiste - nadto tożsamość osoby pokrzywdzonej. Kara łączna jeżeli sprawca popełnił dwa albo więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary zasadnicze tego samego rodzaju, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymienione zbiegające się przestępstwa.
Kara łączna nie może być niższa od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa i nie może przekroczyć sumy kar wymierzonych, jak również górnej granicy danego rodzaju kary. W razie skazania za jedno ze zbiegających się przestępstw na karę śmierci orzeka się tę karę jako łączną karę zasadniczą. W razie skazania za jedno ze zbiegających się przestępstw na karę 25 lat pozbawienia wolności orzeka się tę karę jako karę pozbawienia wolności. Przedawnienie karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego upłynęło lat: 1)20 - gdy czyn stanowi zbrodnię, 2)10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą lat 5; 3)5 - gdy chodzi o pozostałe występki. Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat: a)25 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas powyżej lat 5 albo na karę surowszą. B)15 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności do lat 5. C)10 - w razie skazania na inną karę. Zatarcie skazania: Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe, wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych. Zatarcie skazania następuję z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary pozbawienia wolności albo od przedstawienia jej wykonania. Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli w tym czasie skazany przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 2 lat.
Przestępstwa i wykroczenia dotyczące ochrony przeciwpożarowej. Pierwsza sytuacja kiedy się pali: Jeżeli pożar zagraża życiu ludzi wówczas możemy postawić zarzut sprawcy z art. 138 (podpalenie) i wówczas nie interesuje nas wielkość pożaru. Kodeks wówczas różnicuje karę w zależności od tego czy działanie było umyślne (kara nie krótsza niż 3lata), czy też nieumyślne (kara od 1 do 8). Jeżeli nie było zagrożenia życia ludzkiego wówczas zaczyna odgrywać rolę wielkość pożaru (tu nie chodzi o wartość mienia). Żeby pożar był dużych rozmiarów w budynkach musi się spalić kilka pomieszczeń ewentualnie jedno piętro z możliwością przerzucania się ognia. Wówczas zarzuca się mu przestępstwo podpalenia. Nie możemy określić przestępstwem podpalenia lecz zniszczenia mienia (z winy umyślnej i nieumyślnej) przez podpalenie, wtedy gdy nie ma zagrożenia życia lub zdrowia ludzi i pożar nie ma znacznych rozmiarów. Druga sytuacja: jeżeli się nie pali a może się zapalić Sprawca odpowiada z art. 139 sprowadzenie niebezpieczeństwa pożaru w szczególności przez naruszenie przepisów p.poż. wtedy gdy udowodnimy że pożar który by powstał mógłby zagrozić życiu ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach. Podlega on karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Trzy rodzaje wykroczeń: a)nieostrożne obchodzenie się z ogniem, b)naruszenie przepisów p.poż. c)pozostawienie małoletniego dziecka do lat 7 w sytuacji umożliwiającej wzniecenie pożaru.
Postępowanie karne: Dopóki prokurator nie przedstawi postanowienia o zarzutach to jest to najwyżej świadek. Jeżeli dostanie postanowienie o popełnieniu zarzutów wówczas staje się podejrzany. Jeżeli oskarżenie trafi do sądu wówczas podejrzany staje się oskarżonym. Jeżeli sąd go skaże wówczas staje się skazanym. W przypadku wykroczeń i przewinień dyscyplinarnych obwiniony i ukarany. W przypadku wykroczeń są możliwe trzy tryby postępowań: a) Tryb postępowania przedkolegium do spraw wykroczeń. Oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczeniach kieruje wniosek o ukaranie do kolegium do spraw wykroczeń. Oskarżycielem publicznym jest: policjant, funkcjonariusz pożarnictwa z art. 82, może być również komenda rejonowa. Wniosek o ukaranie może skierować każdy obywatel jednak nie bezpośrednio do kolegium a do oskarżyciela publicznego. b)Tryb nakazowy - orzeka jednoosobowo przewodniczący kolegium do spraw wykroczeń na podstawie wniosku o ukaranie. c) Tryb mandatowy orzeka funkcjonariusz który stwierdził popełnienie wykroczenia. W postępowaniu mandatowym orzeka zawsze osoba która złapała sprawcę na gorącym uczynku lub bezpośrednio po tym (w pościgu) oczywiście funkcjonariusz musi mieć uprawnienia.. Występują dwa rodzaje mandatów: mandat gotówkowy i kredytowy. Policjant powinien poinformować sprawcę jakiego wykroczenia się dopuścił jak również że karze go mandatem w wysokości i musi podać dokładną kwotę.
Musi go też poinformować że przysługuje mu odmowa przyjęcia mandatu a w razie odmowy zostanie skierowany wniosek do kolegium do spraw wykroczeń. Postępowanie mandatowe jest postępowaniem jednoinstancyjnym. Żeby było skuteczne obywatel musi się na to zgodzić. Jeżeli sprawca się godzi na mandat to znaczy że uznał swoją winę. Może wówczas zapłacić na miejscu (bloczki gotówkowe), a jeżeli nie ma kasy wówczas wypisujemy mu mandat kredytowy który płaci się do 7 dni od dnia wystawienia. Jeśli ktoś nie zapłaci w tym terminie to wszczyna się postępowanie egzekucyjne. Można również nałożyć mandat w sytuacji kiedy sprawca jest nieobecny. Funkcjonariusz musi naocznie zobaczyć że zostało popełnione wykroczenie. Musi ustalić sprawcę. Nakłada wówczas mandat kredytowany ale inny trochę niż normalny. Jest tam pouczenie że jeżeli mandat nie zostanie zapłacony w 7 dni wówczas znaczy to ze sprawca nie zgadza się na jego przyjęcie i pociąga to za sobą skierowanie sprawy do kolegium do spraw wykroczeń. Kiedy nie wolno dawać mandatów: 1)gdy sprawca znajduje się pod wpływem alkoholu; 2) gdy wykroczenie jest poważne ( jego społeczne niebezpieczeństwo jest wysokie; i czy wykroczenie jest z zamiarem bezpośrednim i czy wina jest umyślna czy nieumyślna.
Wniosek o ukaranie może wnieść: 1)Instytucja państwowa (komenda rejonowa itd.) 2)Oskarżyciel publiczny; 3)Każdy obywatel za pośrednictwem właściwego organu. We wniosku musza być wskazane dowody i jakiego czynu się dopuścił. Wniosek trafia do kolegium do spraw wykroczeń. Odwołanie od kolegium jest do samego sądu. Przewodniczący może zastosować nakaz karny: 1)jeżeli z wniosku o ukaranie nie wynika że sprawca nie kwestionuje swojego wykroczenia; 2)gdy nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary wyższej niż 750 zł. Jeżeli nie zostanie zastosowany nakaz karny wówczas zostaje zastosowany tryb przed kolegium do spraw wykroczeń. Czyli jest już rozprawa na którą stawiają się oskarżyciel publiczny, obwiniony, świadek, może być również wzywany obrońca. Środkiem odwoławczym od orzeczenia kolegium jest sąd. Koszty sprawy ponosi osoba przegrana. Jeżeli sprawę przegra strażak to wówczas skarb państwa.