psychologia spoeczna-wykad , PSYCHOLOGIA SPO�ECZNA

psychologia spoeczna - wykady 2002/2003

08.10.2002

psychologia spoeczna nauka, kt�ra bada procesy psychiczne i zachowanie si ludzi w sytuacjach spoecznych;
sytuacje spoeczne to relacje midzy ludmi, a take kontakt z wytworami innych ludzi; przynaleno do okrelonej grupy spoecznej, grupy zawodowej czy kultury to te sytuacje spoeczne (tylko e szerzej rozumiane);
ujcie amerykaskie kadzie wikszy nacisk na kontakty bezporednie typu `face to face';
psychologia spoeczna a socjologia r�ni si sposobem wyjaniania zjawisk: socjologia w kategoriach proces�w zachodzcych w spoeczestwie, zewntrznych wobec jednostki; psychologia odwouje si do wyjanie wewntrznych, psychologicznych;
ponadto psychologi interesuj grupy mae;
aby dziedzina wiedzy bya nauk potrzebuje metody i teorii;

metoda w psychologii:

empiria;

eksperyment:

wyb�r grupy losowej;

podzia grupy losowej na grup eksperymentaln i kontroln;

poddanie badaniu grupy eksperymentalnej (tu: stresowi);

por�wnanie wynik�w (tu: w nauce) obu grup jeeli wyniki grupy eksperymentalnej s gorsze, to moemy wycign wniosek, e stres wpywa ujemnie na wyniki w nauce;

przy eksperymentach przeprowadzanych w warunkach zblionych do naturalnych obnia si pewno co do tego, e na wyniki miaa wpyw jedynie zmienna zalena (podawana przez eksperymentatora);
trafno wewntrzna eksperymentu gdy tylko zmienna niezalena dziaa na zalen;
trafno zewntrzna (ekologiczna) wyniki mo�emy generalizowa� na populacj�; daje wyniki bardzo zbli�one do tych w warunkach naturalnych
! trafnoœ� zewn�trzna ! ! trafnoœ� wewn�trzna (bo wymogi te s� sprzeczne);
kariera eksperymentu to wynik moliwoci badania z jego pomoc zalenoci przyczynowo - skutkowych;

metody lustracyjne:

obserwacja :

jest ukierunkowana - musimy dokadnie okreli, co chcemy bada, co do tego naley, z co nie;
protok� bdzie zawiera opis miejsca i czasu trwania takiej obserwacji; autor dokonuje samoopisu);
daje moliwo wgldu w co rzeczywistego, nie w sztucznie stworzonych warunkach;
pojedyncza obserwacja moe znieksztaca t rzeczywisto; wniosk�w z pojedynczej obserwacji nie mona generalizowa na populacj;

obserwacja uczestniczca:

przyzwyczajenie os�b obserwowanych do obecnoci obserwatora pozwala mu wnikn w sytuacj gbiej;
brak obiektywizacji; nieprzekadalno na wiksze populacje;

analiza archiwalna - analiza dokument�w (listy, pamitniki, literatura, muzyka, prasa, dokumenty w archiwach sdowych);

we wszystkich tych metodach may jest stopie kontroli obserwatora nad zjawiskiem;

metody korelacyjne:

to badanie powizania dw�ch zmiennych na tej podstawie budujemy wykres;
korelacja pena (na wykresie zaleno prostoliniowa) oznacza, e we wszystkich zbadanych przypadkach wystpia zaleno;
korelacja nie oznacza zwizku przyczynowego, ale wsp�wystpowanie;
np. zaleno midzy rozmiarem obuwia a wzrostem

^rozmiar
^{buta +1}
^wzrost
teoria:

dominuj teorie maego i redniego zasigu (dotycz maego wycinka rzeczywistoci); bardziej mona m�wi o orientacjach teoretycznych:

orientacja poznawcza: zachowanie zaley od tzw. zmiennej poredniczcej (od interpretacji bodca przez jednostk); interesowa bdzie to, jak ludzie wykorzystuj zdobyt wiedz do funkcjonowania w wiecie spoecznym;

teorie uczenia si: zaoenia bliskie behawioryzmu; nasze zachowanie zaley od tego, jaki „trening” przeszlimy (jakie nasze zachowania byy nagradzane bd karane);

perspektywa spoeczno - kulturowa: zachowanie zaley od wzorc�w i norm przekazu kulturowego ludzie w r�nych kulturach bd si r�nili take wyposaeniem psychologicznym;

perspektywa ewolucyjna: poszukiwanie wsp�lnego dziedzictwa biologicznego, wsp�lnych wzorc�w zachowa wynikajcych z denia do przetrwania biologicznego;

15.10.2002r.

spostrzeganie

szczeg�lnie absorbuj nas inni ludzie;
czynniki determinujce nasz reakcj na drugiego czowieka:

kontekst sytuacyjny: ma due znaczenie dla tego, w jaki spos�b bdziemy spostrzegali innych ludzi wchodzcych z nami w jak interakcj;

prywatna filozofia ludzkiej natury: wewntrzne przekonanie o tym, jacy ludzie naprawd s z natury (czsto nie uwiadamiane); np. Freud ocena negatywna; decyduje o wstpnym nastawieniu do drugiego czowieka;

czynniki bezporednio zwizane ze spostrzegan osob (wiek, pe, wygld, ubranie etc.);

efekt aureoli (halo - anielski) : jeeli pierwsze wraenie jest pozytywne, to mog mie skonno do dopisywania dalej cech r�wnie pozytywnych;
efekt halo - diabelski: jeeli pierwsze wraenie jest negatywne, to r�wnie dalsze cechy bd dopisywa negatywne;
stereotypy: pewne kategoryzacje; na podstawie jednej, stereotypowej cechy dopisuje si dalsze; upraszczaj sytuacj, pozwalaj szybko podj decyzj (np. czy wpuci kogo obcego do domu); nabudowywane kulturowo;
ukryte teorie osobowoci: nasze prywatne przekonania na temat tego, w jaki spos�b r�ne cechy osobowoci s ze sob powizane; dziaaj w spos�b niewiadomy;

S. Asch pojcie cech centralnych: jeli wystpuj w opisie osobowoci, to cigaj do siebie wszystkie pozostae; np. chodny / serdeczny w kontaktach z ludmi;

teoria atrybucji: opisuje proces wyjaniania zachowa drugiego czowieka; nurt ten pojawi si w latach 50.; jego prekursorem by Fritz Heider;

Heider postawi pytanie, jak dochodzi do tego, e przypisujemy odpowiedzialno za zachowanie bd rodowisku bd czynnikom osobowociowym?

obserwator ten, kto obserwuje czyje zachowanie;
wykonawca ten, kto to zachowanie prezentuje;
patrzymy na efekt dziaania, po stronie czynnik�w osobowociowych stawiajc zdolnoci i usiowania, po stronie czynnik�w rodowiskowych za - szczcie i stopie komplikacji zadania;
obserwator por�wnuje zdolnoci wykonawcy z trudnoci zadania, jakie zostao przed nim postawione - musi odpowiedzie na pytanie, czy wykonawca w og�le moe wykona zadanie o danym stopniu trudnoci oraz czy wolno mu to zadanie wykona (czy nie ma jakich zewntrznych si, kt�re by mu to uniemoliwiay);

Davis i Jones:

w jaki spos�b na podstawie obserwacji zachowa wnioskujemy o gbszych motywach podejmowania tych zachowa? Trzeba zapyta, czy dziaanie to byo w og�le intencjonalne;
musimy rozway czy dana osoba miaa widz o konsekwencjach swoich dziaa i czy miaa moliwo wprowadzenia swoich zamiar�w w ycie (czy np. miaa do si);

jeli „tak”, to proces atrybucji moe si toczy;

wany jest stopie pewnoci sd�w obserwatora na temat dziaa wykonawcy;
czynniki decydujce o stopniu pewnoci sd�w obserwatora:

rezultat por�wna wynik�w dziaa przyjtych przez wykonawc i wynik�w dziaa przez wykonawc odrzuconych;

typowo / nietypowo dziaa wykonawcy;

stopie emocjonalnego zaangaowania obserwatora w dan sytuacj;

rezultaty tosame / nietosame = rezultaty podobne / r�ne

ad.1) stopie pewnoci sd�w obserwatora wzrasta, gdy w wyniku por�wna przyjtych i odrzuconych
przez wykonawc dostajemy duo wynik�w tosamych i mao nietosamych (ale jakie nietosame
musz by, eby w og�le mona byo m�wi o motywach);
ad.2) im bardziej zachowanie jest typowe (stereotypowe), tym mniejsza pewno sd�w obserwatora co
do motywacji wykonawcy;
ad.3) im wikszy stopie zaangaowania, tym wiksza pewno (subiektywna) sd�w obserwatora;

bdy atrybucyjne:

podstawowy bd atrybucji skonno do oceny w kategoriach osobowociowych;

bd „egocentryczny” („samoobronny”) wasny sukces przypisujemy sobie, natomiast porak - okolicznociom; inaczej w przypadku innych os�b - ich sukces przypisujemy okolicznociom, natomiast porak - dyspozycjom psychicznym; ma to suy zachowaniu dobrej samooceny;

wg. Heidera istniej tzw. „ludzie mao zoeni poznawczo” oni popeniaj bd 1;

teoria
opisowa postulatywna

zar�wno teoria Heidera, jak i Davisa i Jonesa s teoriami opisowymi (tw�rcy obu uwaali, e proces atrybucyjny naprawd przebiega w taki spos�b, jak to opisali);

22.10.2002r
spostrzeganie samego siebie

jest to proces oparty na samowiadomoci samowiadomo za pozwala nam obserwowa i wyciga wnioski na temat samych siebie;
zalki samowiadomoci maj ju naczelne (szympansy, orangutany i goryle) jeli pokaza im lustro, to bd si w nim przeglda (nisze zwierzta albo lustro ignoruj, albo szukaj innego zwierzcia);

uczenie map - uczenie ich jeyka migowego lub systemu jakich znak�w w og�le;

samowiadomo pojawia si okoo 2 roku ycia i rozwija si w czasie dojrzewania;

trudno odpowiedzie na pytanie „kim jestem?”:

przez cae ycie zmieniamy si;
zmieniaj si kategorie, wedug kt�rych oceniamy siebie;
lubimy myle o sobie pozytywnie, czasem si „wybielamy”;
nigdy nie mamy pewnoci co do tego, e dwa razy zachowamy si identycznie w takiej samej sytuacji;
istotny jest moment emocjonalny, w kt�rym dokonujemy oceny;
w cigu ycia zmieniaj si kategorie poznawcze ( sownictwo);
moe zmieni si system wartoci;
nie jestemy w stanie przywoa do wiadomoci wszystkich sd�w o sobie samym ( ograniczenie pola wiadomoci);

skd bierze si wiedza o nas samych:

odbi�r informacji pyncych z otoczenia (oceny otoczenia);
procesy wnioskowania na temat samego siebie;

pierwsza kategoria odgrywa szczeg�ln rol w dziecistwie, ale potem te nie zanika: inni ludzie s lustrem, w kt�rym si nieustannie przegldamy;
pod wpywem innych ludzi zmieniamy ocen o sobie i zachowanie;
jestemy selektywni w doborze „luster” - s takie, na kt�rych ocenie nam zaley, i takie, kt�rych opinii nie chcemy zna lub je ignorujemy;
atwo zapamitujemy oceny pozytywne lub wyraziste; uwaga koncentruje si na informacjach wanych i czsto powtarzanych, ale take na okreleniach, kt�rych nie znamy lub nie wiemy, jak si do nich ustosunkowa lub gdy mamy problem za zidentyfikowaniem r�da informacji;

por�wnania spoeczne (Leon Festinger):

eby co o sobie wiedzie, musimy si z innymi por�wnywa (inaczej nie mamy skali, na kt�rej moglibymy si usytuowa;
w zalenoci od grupy odniesienia moja ocena samego siebie bdzie r�nie wypadaa;
por�wnywa si = zbada podobiestwa i r�nice;
nasza uwaga ma jednak skonno do koncentrowania si na cechach charakterystycznych;
istotny jest take kierunek pytania - jeli nastawimy si na szukanie podobiestw, to znajd podobiestwa, i odwrotnie;
wany jest kontekst, w kt�rym dokonuje si por�wnanie;
asymetria podobiestwa wynik zaley od kierunku por�wnywania, czyli kogo do kogo por�wnuj (np. ojca do syna, czy syna do ojca: jeli ojca do syna, to ojciec jest figur, a syn tem, na kt�re rzucona jest ta figura; im wicej figura ma cech niepowtarzalnych, tym mniejsze podobiestwo do ta; zawsze cechy figury s waniejsze psychologia gestalt)
obiekt mniej znaczcy (Polska) bdzie bardziej podobny do bardziej znaczcego (Zwizek Radziecki), ni odwrotnie;
odmiana jest bardziej podobna do prototypu ni prototyp do odmiany;
Festinger uwaa, e wolimy si por�wnywa do os�b do nas podobnych (ta tendencja nasila si w sytuacjach zagroenia) por�wnania z kim r�nym s mao diagnostyczne (niczego si o sobie w gruncie rzeczy nie dowiemy);
jednak por�wnujemy si take z osobami od nas innymi, bo szukamy nie tylko odpowiedzi na pytanie „kim jestem?”, lecz r�wnie „kim nie jestem?”;
r�ny = lepszy ode mnie por�wnanie w g�r (zwikszenie motywacji);
r�ny = gorszy ode mnie por�wnanie w d� (nagradzajce dla nas);
osoby ze skrajnie nisk samoocen te dokonuj por�wna w g�r w ten spos�b potwierdzaj swoj ocen siebie;
efekt primus inter pares: odr�nienie si od innych tym, e lepiej speniam normy spoeczne;
ludzie potrzebuj optimum odrbnoci le funkcjonuj zar�wno, gdy zbyt si w grup wtapiaj, jak i gdy si zbytnio odr�niaj;

procesy wnioskowania o sobie samym:

teoria spostrzegania siebie (Bem): w stosunku do samych siebie dokonujemy tych samych proces�w atrybucji, co w stosunku do innych ludzi; patrz na siebie jakby z zewntrz (autoatrybucja obcienie chci obrony swojej [dobrej] samooceny);
na og� szukamy przyczyn swoich zachowa znajdziemy je w tym, czego dostarcza nam kultura (np. ze samopoczucie bo za pogoda, niskie cinienie, brak / zy sen);
dwuczynnikowa teoria emocji (Schachter): poziom pobudzenia fizjologicznego + bodziec sytuacyjny (kt�ry powie mi, co to za emocja, kt�rej dowiadczam);
autoschemat dane, kt�re nas okrelaj; gromadzimy tam takie cechy nas samych, kt�re nas od innych odr�niaj;

29.10.2002r
autoprezentacja

to kontrola wasnego wizerunku w oczach innych ludzi;

techniki manipulacyjne ingracjacja (Jones): maj na celu uzyskanie sympatii drugiej osoby:

konformizm

zgadzanie si ze zdaniem partnera w interakcji;
konformizm trzeba stosowa „sprytnie”: od czasu do czasu si nie zgodzi, ale w sprawach mao wanych;
technika ta nie dziaa, jeli stosowana jest wobec os�b, kt�re stoj od nas wyej w jakiejkolwiek hierarchii; konformizm dziaa skuteczniej stosowany w „d�” lub w sytuacji, gdy partnerzy maj r�wny status;

podnoszenie wartoci partnera (chwalenie):

chwali to, co dla tej osoby wane, a krytykowa to mniej istotne;
pochwaa bezporednio po zdarzeniu;
nieregularno pochwa (bo inaczej przestaj by cenione przez drug osob);
bezpieczniej jest chwali konkretne zachowania i dziaania, a nie cechy osobowoci czy wygldu zewntrznego;

autoprezentacja pozytywna (chwalenie samego siebie);

autoprezentacja negatywna:

„robienie z siebie sieroty”;
na opowiadanie o naszych nieszczciach druga osoba moe zacz opowiada o swoich wtedy naley zmieni rol i doceni jej nieszczcie;
nie naley gra w „tak, ale…”, gdy kto nam doradza, jak rozwiza problem, lepiej doceni jego rad;

wiadome zabiegi manipulacyjne:

gdy mamy szczeg�ln niech do pokazywania swojej prawdziwej twarzy (np. w sytuacjach zagroenia - eby si nie odsoni);
osobowo makiaweliczna - pokazuje maski, a nie prawdziw twarz; to pewien zestaw sd�w o wiecie i ludziach: moje dobro jest najwaniejsze, ludzi naley wykorzystywa w swoich celach itd. + cechy osobowoci: kami duo skuteczniej, dobrze toleruj dysonans (niesp�jno swojego obrazu) co dobre dla niego, jest po prostu dobre; wszystkie normy s relatywne; najlepsi w sytuacjach twarz w twarz, gdy sytuacja jest niejasna, gdy wchodz w interakcje z osobami emocjonalnymi;
problem kreowania wasnego wizerunku dotyczy kadego; poza tym wykracza daleko poza techniki manipulacyjne;

g�wne cele autoprezentacji:

zysk (denie do zrobienia tzw. dobrego wraenia); cho czasem jednak dymy do zrobienia zego wraenia - wtedy te chcemy co osign;
utrzymanie wasnego (dobrego) obrazu (std bierze si uczucie dyskomfortu ilekro pojawiamy si w autobusie z plam na ubraniu czy oczkiem w rajstopach);

sytuacje nage, dramatyczne wtedy, wydaje si, e ludzie nie s wiadomi swego wizerunku, nie kontroluj si;
koszty kamania na sw�j temat:

trzeba by konsekwentnym i umie kama;
kto moe to odkry;

koszty pokazywania swojej prawdziwej twarzy:

nie wszystkim si to spodoba - naraamy si na wymianie, brak akceptacji etc.

Wikszo ludzi stosuje co poredniego: pokazuje tylko cz z siebie samego (selekcjonuje informacje) - informacja zaley od obserwatora eby odpowiednio selekcjonowa informacje, trzeba mie co najmniej og�ln wiedz na temat tego, jak ludzie w og�le nas widz (przy czym trudne jest krelenie w spos�b precyzyjny, jak widzi nas konkretna osoba);
spos�b kontroli autoprezentacji:

autoopis (rzadko);
prezentacja siebie poprzez postawy, opinie, pogldy, jakie wygaszamy;
„autoatrybucja”: tumaczenie innym ludziom, dlaczego co zrobilimy, podjlimy decyzj;
pami i zapominanie;
komunikacja niewerbalna;
otaczanie si „odpowiednimi” osobami i przedmiotami;
strategie uwikane w rodowisko i spoeczno np. indiaski potlatch;

od czego zaley autoprezentacja?

partner interakcji - na og� staramy si do niego upodobni;
potrzeba konsekwencji i sp�jnoci zachowa: tendencja do potwierdzania wizerunku, kt�ry komu zaprezentowalimy;
na og� nasza autoprezentacja jest zgodna z rol spoeczn, jak penimy; tyle, e penimy r�ne role;

05.11.2002r.
autoprezentacja - c.d.
aprobata spoeczna zaley nam na niej, wic si odpowiednio do tego autoprezentujemy;
wpyw autoprezentacji na koncepcj „ja” przechodzenie autoprezentacji w gbsz struktur „ja” gdy:

zyskujemy aprobat spoeczn i autoprezentacja jest dugotrwaa;
autoprezentacja jest powtarzalna (tumaczenie czstego zachowania przez twierdzenie „bo taki jestem” to redukuje dysonans);
dobrowolno wyboru takiej a nie innej autoprezentacji - kiedy nikt nam jej nie narzuca;
gdy jest bliska koncepcji „ja”;

Irving Goffman „Czowiek w teatrze ycia codziennego”:

interakcja face - to - face, interakcje bezporednie;
Goffman uwaa, e w tej interakcji zachowujemy si tak, eby narzuci partnerowi nasz definicj sytuacji niech rozumie j tak, jak ja j rozumiem;
„aktor grajcy role” + „widownia (widz)”;
czy aktor wierzy w swoj rol?

czasami tak utosamiajcy si z rol;
czasami nie cynicy (udaj, oszukuj, nie wierz w t rol);
sytuacje porednie podejcie zmienia si z czasem; aktor kamie bez cynizmu (np. cignie rol dla dobra innej osoby);

fasada (= dekoracja): rodki, poza aktorem, potrzebne do odegrania roli;

fasada = dekoracja: wszystkie sprzty i przedmioty; mog by ruchome (wita, pielgrzymka, poch�d, pogrzeb, etc.);
fasada osobowa: ubi�r, powierzchowno, spos�b bycia;

powodzenie roli jest wtedy, gdy zgadza si ona z dekoracj i fasad osobow (chyba e niezgodno element�w jest zamierzona aktor chce si jako wyeksponowa);
fasady i dekoracje mog by uniwersalne: np. dom, szpital;
udramatyzowanie roli: dodanie do roli element�w, kt�re sprawi, e wyda si interesujca;
idealizacja: dbanie o to, by do danej roli nie przenikny adne takie elementy, kt�re mogyby wiadczy o tym, e gram jeszcze inn rol (postawa typu „to jest jedyna rola, jak gram, a wy jestecie moj najwaniejsz widowni”);
zaamania w przedstawieniu:

faux - pas;
mimowolne gesty;
wejcie nie w por (kiedy aktor jeszcze nie jest przygotowany do gry, a ju ma widowni);

gra zespoowa:

aktor gra swoj rol i jeszcze musi kontrolowa to, co na zewntrz;
„robienie scen” - gdy jeden z aktor�w wyamuje si z roli i zaczyna gra przeciw zespoowi; mog si zawizywa koalicje;
denie do skonsolidowania zespou: wsp�lne tajemnice, trudne warunki inicjacji, przedstawianie publicznoci w negatywnym wietle - uczyni z niej wroga;
aktor jednaj roli moe by obcieniem dla zespou moe nie umie wej w inn rol;

„dyscyplina dramaturgiczna” - perfekcyjnemu przedstawieniu suy raczej emocjonalny dystans do roli ni utosamianie si z ni;
fiasko przedstawienia:

konsekwencje osobowe - spadek samooceny;
nieudane przedstawienie niewygodne take dla widza (na poziomie interakcji);
poziom konsekwencji makrospoecznych: moje spotkanie z aktorem rzutuje na generalizacj sd�w o danej klasie aktor�w;

normalnie widownia nam pomaga - te chroni spektakl (taktyki protekcyjne);

komunikacja niewerbalna

sygna, kt�ry czytamy po caoci: ruch i postawa + kontekst sytuacyjny;
twarz: kontakt wzrokowy, usta + brwi ukad ust i brwi jest znacznym nonikiem informacji;
kontakt wzrokowy:

z mruganiem zainteresowanie, sympatia, etc.
nieprzerwany agresja, prowokacja, etc.
uciekanie wstyd, znudzenie, etc.

gest:

ma okrelone znaczenie;
znaczenie silnie warunkowane rodowiskiem i kultur, w kt�rych powstaj i s stosowane;

gestykulacja - gest spontaniczny dla podkrelenia komunikatu werbalnego;
postawa ciaa zawsze w kontekcie;
dotyk cile reglamentowany kulturowo (kogo, jak i kiedy mona dotyka);
niewerbalne aspekty mowy: ton i tembr gosu, gono, akcent

19.11.2002r.
postawa

to wzgldnie trwaa skonno do pozytywnego lub negatywnego ustosunkowywania si wobec danego obiektu;
ustosunkowanie to moe by wyraone: sdem lub opini (poziom poznawczy), emocjami (poziom emocjonalny) lub zachowaniem (poziom behawioralny);
wymiary postaw:

znak postawy - czy jest pozytywna czy negatywna (czy postawa moe by zerowa?);

sia - natenie postawy (lubi lub kocha);

tre przedmiotowa - jaki obiekt, zjawisko spoeczne jest jej przedmiotem;

zoono - jak w naszej postawie rozwinite s trzy poziomy;

zakres - jak szerokiej iloci zjawisk postawa dotyczy;

zwarto postawy - na ile trzy poziomy s ze sob zgodne:

czsto nie ma zgodnoci midzy sdami i zachowaniem - korelacja 0,3 - 0,4;
np. Czy obsu pastwo w swojej restauracji Chiczyka? - Nie! (ale w rzeczywistej sytuacji obsuguj)
dlaczego tak si dzieje:

m�wimy co pod presj spoeczn;
nawet jeeli dziaam inaczej ni deklaruj, to cign z tego zyski (nagrody i kary);
rol spoeczn restauratora jest obsugiwa goci;
konflikt postaw dotyczy jednego obiektu;

dostpno postawy postawa wysoce dostpna: jej uruchomienie przychodzi niemal automatycznie (jest zwykle postaw zwart);

jak si tworz postawy?

przez wasne dowiadczenia - przez kontakt z obiektem;
przez wpywowego nadawc:

rodzice dua zgodno postaw rodzic�w i dzieci rodzice karz i nagradzaj pewne zachowania, s dla dzieci modelami, reguluj dopyw informacji do dzieci, dzieci si z nimi identyfikuj;
grupa r�wienicza,
media (nadawca zbiorowy);

postawy jako pochodne sd�w i przekona:

model postawy doskonale racjonalnej (Ajzen, Fishbein);
postawa rodzi si w wyniku posiadania pewnych sd�w i przekona;
np. studia - rozwijaj (0,90), mcz (1), zabieraj czas (0,70)

sia przekona - Pi
waciwoci pozytywne lub negatywne (Oi)
Px = Pi * Oi
postawa wobec x = sumie iloczyn�w przypisanych ocen i siy waciwoci

koncepcja ta widzi czowieka jako istot racjonaln;

postawy jako pochodne emocji:

warunkowanie klasyczne - jeli obojtnemu bodcowi towarzyszy kara lub nagroda, to ten sam bodziec staje si negatywny lub pozytywny;
przeniesienie ustosunkowania - kojarzymy bodziec emocjonalny i neutralny (np. sympatyczny aktor reklamuje samoch�d przenosimy pozytywne ustosunkowanie na samoch�d);
warunkowanie sprawcze / instrumentalne: reakcja obojtna nabiera pozytywnego lub negatywnego zabarwienia, gdy jej wykonanie jest nagradzane lub karane;
familiarno - lubimy to, co znamy (postawy s pozytywne, bo czsto si z tym obiektem spotykamy, ale to te nie moe by nadmierne, bo nastpi habituacja; ta atwiejsza jest przy prostych bodcach; bodziec eksponowany nie moe od pocztku by bodcem negatywnym, musi by co najmniej obojtny);

postawy jako pochodne zachowa:

teoria spostrzegania siebie (Bem) patrz na to, co robi i na tej podstawie wnioskuj o wasnych opiniach gdy moje zachowanie nie jest zachowaniem przymusowym;
dysonans poznawczy - gdy kogo krzywdz, popadam w ten dysonans i pr�buj to zachowanie usprawiedliwi (np. bo on jest zym czowiekiem);

czemu postawy su?

funkcja schematu poznawczego:

organizuje informacje o danym zakresie rzeczywistoci;
wpywa w r�ny spos�b na odbierane informacje;
posiadanie postawy wpywa na zapamitywanie lub nie - danych informacji (najtrudniej zapamita informacje obojtne postawie);

funkcja obrony ego;

funkcja instrumentalna - narzdzie osigania pewnych korzyci (psychologicznych lub materialnych);

funkcja eksponowania okrelonych wartoci;

teoria r�wnowagi Heider'a (usp�jnienie postaw)

r�wnowaga w umyle jednostki jest wtedy, gdy w ramach jednostki poznawczej wszystkie relacje s pozytywne:

Pawe
lubi +
+
+
Tomek rzd

r�wnowaga, gdy 2 relacje s negatywne, a jedna pozytywna:

P P
_ _ _ +
+ _
T rz T rz

w innych przypadkach w umyle jednostki wystpuje nier�wnowaga wtedy jednostka motywowana jest do zmiany w ramach tej jednostki poznawczej;

jak si postawy bada?

techniki kwestionariuszowe:

typy skal:

Thurstone'a (pytanie i 2 lub 3 moliwe odpowiedzi)
Likerta (stopniowanie odpowiedzi)
dystansu spoecznego (wobec mniejszoci etnicznych, religijnych)

nigdy nie mamy pewnoci, czy to, co ludzie napisz, bdzie prawd;

techniki obserwacyjne (trudno czasem okreli behawioralne aspekty postawy - np. nastawienie wobec lot�w midzy planetarnych);
badanie reakcji fizjologicznych (tylko na ma skal);
testy projekcyjne;

26.11.2002r.
uprzedzenia

uprzedzenia jako szczeg�lny rodzaj postaw;
inne traktowanie w europejskiej (raczej wycznie w sensie negatywnym) i amerykaskiej (uprzedzenie w znaczeniu albo pozytywnym albo negatywnym) szkole psychologii spoecznej;

negatywny aspekt uprzedze:

uprzedzenie to wroga lub negatywna postawa wobec pewnej dajcej si wyr�ni grupy os�b, kt�ra jest oparta na nadmiernie uog�lnionych i niesprawdzonych sdach;
aspekt poznawczy mylenie stereotypowe;
aspekt emocjonalny negatywne emocje;
aspekt behawioralny dyskryminacja;

charakter uprzedze:

adwersywne:

podstaw s silne negatywne emocje typu lkowego (lk, odraza);
co podobnego do fobii;
na og� nie doprowadzaj do bezporedniego ataku na obiekt uprzedzenia - raczej unikanie kontaktu;
samo uprzedzenie wyraa si w formie uprzedze wobec takiej grupy;

dominatywne:

podoem te s emocje, ale innego typu - np. wysokie mniemanie o sobie samym, deprecjacja grupy objtej uprzedzeniem;
moe doprowadzi do bezporednich dziaa agresywnych;

wewntrznie sprzeczne:

pogldy bd emocje s jawnie sprzeczne np. jednoczenie podziwiam kogo i czuj wobec niego zawi ( moe si we mnie wyzwoli denie do rywalizacji);
typowe jest unikanie i zwikszanie dystansu;

sia uprzedze:

uprzedzenia jawne i jednoznaczne;
zawoalowane: np. w myleniu „jak komu le si dzieje / dosta nagrod, to pewnie na to zasuy” wynika to z potrzeby �ycia w sprawiedliwym œwiecie, a tak�e z tendencji do pope�niania podstawowego b��du atrybucji;
nieœwiadoma ideologia poziom bezrefleksyjnoœci (bo ka�da spo�ecznoœ�, w kt�rej �yjemy wpaja nam pewne przekonania i normy post�powania) to np. skojarzenia typu kto moze pe�ni� jak�œ dan� rol� czy funkcj�; to nie zawsze musi by� uprzedzenie negatywne, ale dosy� cz�sto tak si� dzieje;
sama wiedza o istniej�cych w moim œrodowisku uprzedzeniach mo�e u mnie wywo�a� myœlenie czy dzia�anie uprzedzeniowe, nawet jeœli nie jestem uprzedzona (szczeg�lnie, gdy coœ dzieje si� szybko i nie mam czasu na refleksj�);

sk�d si� bior� uprzedzenia?

* wyjaœnienie socjobiologiczne mamy tendencj� do akceptowania osobnik�w podobnych do nas samych, a

odrzucania odmiennych;

przyczyny makrospo�eczne:

historyczno - ekonomiczne (jakiœ rzeczywisty konflikt);
socjokulturowe (np. zwi�zane z migracj� ludnoœci, urbanizacj� etc.) tutaj negatywne nastawienie rodzi si� g��wnie z procesu generalizacji;

przyczyny psychologiczne (zwi�zane z jednostkowym doœwiadczeniem):

proces wychowania (socjalizacji);
kategoryzacja spo�eczna = stereotypizacja (np. podzia� na „my” i „oni” bo pojawia si� wartoœciowanie);
potrzeba uzasadniania w�asnego post�powania (np. skrzywdzi�am kogoœ - t�umacz� sobie, �e na to zas�u�y�; je�eli dojdzie do rego generalizacja, to mog� dojœ� do wniosku, �e ka�da osoba z danej grupy zad�uguje na takie traktowanie);
sk�onnoœ� osobowoœciowa do uprzedze� s� typt osobowoœciowe sk�onne do uprzedze� bardziej ni� inne:

teoria osobowoœci autorytarnej (Adorno):

~ du�y szacunek dla w�adzy;
~ absolutne zaufanie do w�asnych autorytet�w;
~ konwencjonalnoœ� w myœleniu, wyznawanie konwencjonalnych wartoœci;
~ brak tolerancji dla s�aboœci, ale sk�onnoœ� do podporz�dkowywania si� silnej w�adzy;
~ reprezentowanie skrajnie prawicowych pogl�d�w;
Adorno szko�a frankfurcka: po��czenie psychoanalizy i marksizmu;
bierze si� to (ten typ osobowoœci) z ch�odnej postawy rodzic�w, wysokich wymaga� wobec dziecka;
sami rodzice wykazuj� postawy uprzedzeniowe;
u dziecka pojawia si� wrogoœ�, a razem z ni� wyrzuty sumienia, no bo rodzic�w si� kocha nast�puje
wi�c wt�rna idealizacja rodzic�w; ale pozostaje agresja ta przemieszcza si� na s�abszych i to
s�abszych wskazywanych przez rodzic�w;

teoria osobowoœci dogmatycznej (Rokeach):

~ za�o�enie: system pogl�d�w jednostki dzieli si� na te pogl�dy, kt�re jednostka akceptuje, i te, kt�re
jednostka odrzuca;
~ za�o�enie: ludzie raczej kontaktuj� si� z tymi, kt�rzy maj� pogl�dy podobne;
~ dogmatyzm ��czy si� z brakiem elastycznoœci poglad�w, ich sztywnoœci�;
~ osoba dogmatyczna mo�e posiada� pogl�dy wewn�trznie sprzeczne i nie zauwa�� tej sprzecznoœci;
~ osoba dogamtyczna powi�ksza r�nice i pomniejsza podobie�stwa w pogl�dach swoich i grupy
traktowanej jako obca;
~ osoba dogmatyczna to taka, kt�ra nie r�nicuje pogl�d�w odrzuconych (wszystko, co odrzuca, jest dla
niej jednym i tym samym);
~ osoba dogmatyczna traktuje œwiat jako Ÿr�d�o zagro�enia;
~ dogmatyzm mo�e korelowa� tak ze skrajn� lewicowoœci�, jak i ze skrajn� prawicowoœci� (dlatego ta
koncepcja lepiej radzi sobie z wyjaœnianiem np, terroryzmu lewicowego);
w jaki spos�b uprzedzenia dotykaj� os�b, kt�rych dotycz�?

spadek samooceny;
myœlenie o sobie samym w spos�b gorszy i zachowywanie si� zgodnie ze stereotypem - efekt Pigmaliona (kreowanie u innych ludzi takich zachowa�, jakich si� po nich spodziewamy);
r�nice w sposobie atrybucji:

m�czyzna gdy odnosi pora�k�, to m�wimy, �e to jego wina;

kobieta nie docenia si� jej wk�adu w sukces (m�wimy, �e mia�a szcz�œcie);

03.12.2002r., 10.12.2002r.

redukcja uprzedze w kontaktach:

hipoteza kontaktu wsp�lny cel i wsp�lna zaleno - to zblia; jedna wada - bardzo trudne do przeprowadzenia na szerok skal spoeczn;

wyr�wnanie statusu obu grup;

tworzenie sprzyjajcej atmosfery wzajemnych kontakt�w;

mae grupy

cechy grupy:

wsp�lny cel;
ludzie wchodz ze sob w bezporednie interakcje;
poczucie przynalenoci do tej wanie grupy, odr�nienie si od innych grup;
wsp�lne normy grupowe;
struktura grupowa;
minimum 2 osoby - g�rn granic wyznacza moliwo zachodzenia bezporednich interakcji;

cechy te s stopniowalne i w r�nych grupach mog by w r�nym stopniu wyksztacone;

interakcja

kontakt;
jakiekolwiek wpywanie na siebie;
badanie Zandera : czsto kontakt�w ze wzgldu na status danej osoby w grupie:

W = wysoki status, N = niski status;
wyniki:

W ! W

W ! N

N ! W

N ! N najrzadziej kontaktoway si ze sob 2 osoby o niskim statusie w grupie (zapewne dlatego, e staraj si wyj ze swojej niskiej pozycji i dlatego kontakt z osobami o wysokim statusie jest dla nich najbardziej korzystny)

cel grupowy

to punkt, kt�ry ma dla grupy warto pozytywn i do kt�rego grupa stara si zbliy;
cel operacyjny: cel precyzyjnie, jasno zdefiniowany; znane s dziaania, jakie trzeba podj, aby go osign;
cel nieoperacyjny: niedefinicyjny, sabo sprecyzowany;
grupy lepiej funkcjonuj, jeli maj cele operacyjne;
cel nieoperacyjny mona zoperacjonalizowa = rozpisa na podcele; ale pojawiaj si tutaj „zadania z puapk”:

zadania addytywne: wszyscy czonkowie grupy musz w jednym momencie woy wysiek w wykonanie zadania (np. przeciganie liny, pchanie samochodu) puapka: tzw. pr�niactwo spoeczne (Latan�), czyli sytuacja, gdy ludzie nie dziaaj „na max”; pojawia si w zadaniach atwych, przy trudnych nie (bo nie ma ju mylenia typu „jeeli zadanie jest atwe, to i tak sobie poradz, nawet bez mojej pomocy”);
zadania dysjunktywne: wyb�r optymalnego rozwizania spor�d wielu moliwych najlepiej zasign opinii eksperta, jeli si nie da - grupa najczciej wchodzi w dyskusj, chocia to akurat nie jest najlepsze rozwizanie;
zadania kompensujce: grupa musi oceni sytuacj, zjawisko nie jest jasne, nie mona mie pewnoci co do rozwizania; dobra strategia to zbiorowa mdro: wyciganie rednich, uzgadnianie opinii (co dwie gowy, to nie jedna) warto dyskutowa, bo to zblia do poprawnej odpowiedzi;
zadania koniunktywne: wykonanie zaley od najsabszego czonka grupy (np. wycieczka w g�ry - 4 osoby silne i 1 saba najlepsza strategia to dostosowanie si do niej);
zadania do podziau: w tym samym momencie kady czonek grupy musi wykona okrelon czynno konieczna synchronizacja i koordynacja (jak przy zmianie koa na torze wycigowym);

jak dochodzi do tego, e grupa ma wsp�lny cel?

mog by narzucone z zewntrz, bo naleymy do wikszej organizacji (problem akceptacja celu);
cel rodzi si w wyniku interakcji midzy czonkami grupy (czasami wsp�lne cele indywidualne to uatwiaj, ale czasami to podobiestwo dziaa na niekorzy - 3 mczyzn i 1 kobieta);
cel jest wsp�lny, kiedy realizuje potrzeby wszystkich czonk�w grupy potrzeby mog by r�ne, ale realizowane przez jeden cel;
kiedy cel nie realizuje potrzeb, czonkowie bd si wykrusza - to prowadzi do rozpadu grupy;

grupy o orientacji zadaniowej: ludzie pracuj nad osigniciem wsp�lnego celu, dobro grupy na pierwszym miejscu;
grupy o orientacji egocentrycznej: bardziej ceni sukces indywidualny ni grupowy;

normy grupowe

norma grupowa to przepis, kt�ry m�wi, jak powinien zachowywa si czonek grupy;
podzia norm ze wzgldu na funkcje:

normy instrumentalne: narzdzie pomagajce w dojciu do okrelonego celu grupowego;
normy egzystencjalne: maj podtrzymywa sp�jno grupy, zabezpiecza przed rozpadem; typu „jeden za wszystkich…”

skd si bior normy?

narzucane z zewntrz, przez przynaleno do innych instytucji (np. normy kulturowe);
tworzenie norm w procesie interakcji mechanizmy:

~ normalizacja urednienie norm wszystkich czonk�w grupy;

~ polaryzacja norma znaczco odchyla si od redniej w kierunku jednego bieguna;

~ bipolaryzacja norma odchyla si od redniej w kierunku obu biegun�w naraz (grozi rozpadem na 2

grupy);

~ konformizm przyjcie normy wikszoci os�b w grupie;

~ innowacja kiedy mniejszo narzuca swoje normy wikszoci

spoisto grupowa

poczucie odrbnoci od grup innych;
czynnik atrakcyjno grupy dla poszczeg�lnych jej czonk�w ( im bardziej spoista, tym bardziej atrakcyjna);

grupa atrakcyjna: taka, kt�ra zaspokaja potrzeby swoich czonk�w;
zwikszanie atrakcyjnoci: poprzez np. charakter elitarny (nie kady moe si tam dosta), zwikszany jeszcze przez tzw. trudn inicjacj;

struktury grupowe

ukad wzajemnie ze sob powizanych pozycji;
czsto forma hierarchiczna (np. struktura wadzy zawsze ma form hierarchiczn);

struktura socjometryczna:

ukad pozycji powizanych ze sob ze wzgldu na rozkad sympatii i antypatii w grupie;

struktura awansu:

powizanie ze wzgldu na to, z jakiej pozycji moemy przesuwa si w grupie w g�r, tj. awansowa;

struktura wadzy:

ukad pozycji, kt�re wskazuj na to, z jakiej pozycji moemy kontrolowa zachowanie os�b na innych pozycjach;

struktura komunikacyjna:

rozoenie pozycji ze wzgldu na moliwo komunikowania si z innymi pozycjami;

Ad.1)

Moreno:

socjometria: badanie rozkadu sympatii;
socjogram: graficzne przedstawienie tego rozkadu;

badanie: imienne (badany podpisuje si), badany wybiera 1 - 2 osoby, kt�re w grupie najbardziej lubi socjogram pokazuje z jednej strony osob najbardziej lubian, a z drugiej - najmniej lubian;
badanie mona te prowadzi inaczej:

kogo najbardziej nie lubisz?
zgadnij, kto ci w grupie najbardziej lubi;
zgadnij, kto ci w grupie najbardziej nie lubi;
wyniki w dw�ch ostatnich metodach naley por�wna z rzeczywistym wynikiem, tj. z klasycznym socjogramem (kogo najbardziej (nie) lubisz?); ich wyniki dotycz pewnej wiadomoci czonk�w grupy co do rozkadu sympatii - wiemy, jak oni widz sytuacj;

ukady typowe dla rzeczywistych socjogram�w:

ukad pary (pozytywny / negatywny): A ! B;
acuch (nie ma odwzajemniania relacji): A B C D;
gwiazda socjometryczna (jest kto, kogo wszyscy lubi - gwiazda, ale ta osoba nie musi tej relacji odwzajemnia):

C
!
D ! A ! E
!
B

sie (wszyscy w grupie lubi si wzajemnie): A B

klika (grupa, kt�ra trzyma si razem, a nie lubi pozostaych czonk�w grupy)

Ad.2)

niekt�re struktury awansu maj takie punkty, z kt�rych nie da si ju dalej ruszy („lepa uliczka”); dalej = wyej;
awans - kojarzy nam si raczej ze struktur formaln, niemniej, awansowa mona take w strukturze nieformalnej;

Ad.3)

typologia Webera:

przyw�dztwo tradycyjne: wadz t legitymizuje zwyczaj i tradycja;

przyw�dztwo charyzmatyczne: wadza w oparciu o przymioty osobiste;

przyw�dztwo legalne: w oparciu o prawo i procedury;

dlaczego jeszcze podporzdkowujemy si innym:

autorytet: oparty o wiedz i kompetencj suchamy kogo, bo wie lepiej;
kary i nagrody: suchamy, eby unikn kar lub zdoby nagrody;
silna identyfikacja z liderem - ch naladowania go, bycia podobnym z nim;
socjalizacja pierwotna: uczymy si, e pewnych os�b trzeba sucha, by im posusznym;
czynniki te mog si nakada;

Ad.4)

badania cel pragmatyczny: jaka struktura komunikacyjna sprzyja najlepszej efektywnoci pracy?
testowano nastpujce struktury:

struktura koa - informacja kry po kole;

struktura acuchowa: A --- B --- C --- D --- E

gwiazda komunikacyjna B

E A C

ukad raka:

C D E

niekt�re z nich s scentralizowane - istniej w nich pozycje centralne (np. gwiazda i rak; koo w og�le nie jest scentralizowane);
efekt: najefektywniej ludzie pracuj w ukadzie gwiazdy (jasne powizania - kto z kim moe si komunikowa);
w strukturach scentralizowanych ludzie wprawdzie pracuj najefektywniej, ale za to s niezadowoleni ze swojej pracy;
najbardziej zadowoleni s za to z pracy w strukturze koa (bo to struktura najbardziej egalitarna, wszyscy s r�wni);
najczciej spotykamy struktury mieszane, np.:

B
E A C
D ale taka struktura i obnia efektywno i nie sprzyja zadowoleniu z pracy

instytucje militarne - szczeg�lna dbao o jasno informacji ( dosowne powt�rzenie usyszanego rozkazu przed jego wykonaniem);
„rak” inaczej: D

J G

I H F E

dosy tradycyjna hierarchia wadzy;

ale problemy: * czy rzeczywicie jest tak, e informacja idzie i z g�ry na d� i z dou do g�ry (czy kanay informacji

s drone w obie strony?);

* czy informacja dociera nie znieksztacona?

dzieje si tak ze wzgldu na du liczb szczebli porednich (ale jak szczebli porednich jest zbyt mao, to te nie jest dobrze) trzeba wywa�y�;

struktury grupowe tworz si na tej samej zasadzie, jak normy wewntrzgrupowe, poza tym dzieje si to dosy szybko (szczeg�lnie ukady sympatia - antypatia, a take pewne role: lider)

badania nad mechanizmem plotki:

Festinger (lata 40.):

przyjeda z grup, udaj aktywist�w, kt�rzy zakadaj przedszkole, a tymczasem rozpuszczona zostaje plotka, e s komunistami;
do kogo dotara plotka?

osoby zainteresowane (rodzice dzieci w wieku przedszkolnym);

miejscowi aktywici spoeczni;

osoby, kt�re maj duo znajomych;

kto plotk roznosi?

osoby, kt�re maj duo znajomych;

osoby, kt�re naprawd w t plotk uwierzyy;

z bada Schachtera:

czynniki wpywajce na rozprzestrzenianie si plotki:

wano informacji;

niejasno informacji;

przed plotk praktycznie nie da si uciec, trudno z ni walczy; moe by narzdziem manipulacji;

17.12.2002r.
funkcjonowanie ludzi w grupie

wpyw wielkoci grupy:

mniejsza grupa wiksza szansa na sp�jno = wiksza atrakcyjno;
mniejsza grupa mniej konflikt�w i napi, tendencji rywalizacyjnych;
mniejsza grupa lepsza komunikacja i wsp�praca;
! ale w szkole optimum to ok. 20 os�b w klasie, a nie 10, jak si powszechnie sdzi;

przesunicie poziomu ryzyka w grupie:

w grupie jestemy „odwaniejsi” grupy s bardziej skonne do podejmowania dziaa ryzykownych ni jednostki przyczyny:

hipoteza rozproszenia odpowiedzialnoci (ewentualne niepowodzenia s rozoone na wszystkich poczucie bezpieczestwa);

hipoteza przyw�dztwa - jeli w grupie pojawi si lider - ryzykant, to jest on w stanie pocign za sob ca reszt; najsabiej udokumentowana empirycznie, poza tym nie wyjania wszystkiego;

hipoteza zaznajomienia z sytuacj - jeli ludzie podejmuj decyzj grupowo (= po dyskusji), to maj poczucie, e dobrze znaj sytuacj, a wic postrzegaj j jako bezpieczniejsz;

hipoteza ryzyka jako wartoci - za.: ludzie w naszej kulturze ceni ryzyko ceni ludzi skonnych do podejmowania ryzyka;

ryzyko - silny motyw autoprezentacyjny: chc si zaprezentowa jako skonny do ryzyka (co najmniej tak samo do niego skonny jak inni w tej grupie) jeli ma tak caa grupa, to staje si w caoci skonna do ryzyka;
warunkiem wystpienia przesunicia poziomu ryzyka jest zr�nicowanie czonk�w grupy pod wzgldem skonnoci do ryzyka (eby byo do kogo dociga;
drugi warunek: przesunicie poziomu ryzyka wystpi tylko wtedy, gdy ewentualne negatywne konsekwencje podjtej decyzji nie s bardzo grone w skutkach;

czy obecno innych ludzi wpywa na wykonywanie dziaa facylitacja spoeczna (badania Roberta Zajonca):

osoby badane wykonyway pewne zadania w dw�ch sytuacjach:

z publicznoci efekt audytorium;

kilka os�b wykonujcych to samo zadanie, kady na wasn rk efekt dziaania razem;

jedni wykonuj zadania lepiej, gdy s obserwowani, ale u innych nastpuje spadek poziomu wykonania:
obecno innych ludzi nasila reakcje dominujce:

jeli zadanie dobrze wyuczone reakcj dominujc bdzie poprawno wykonania;
jeli zadania dopiero si uczymy reakcj dominujc bdzie popenianie bd�w przy wykonaniu;

poza tym: obecno innych powoduje podwyszenie naszego poziomu pobudzenia (por. prawo Yerkesa - Dodsona);
ale z drugiej strony efekt pr�niactwa spoecznego poziom wykonania spada (ale to w atwych zadaniach addytywnych, czyli polegajcych na wsp�pracy nie da si oceni osobno wkadu pracy kadego);

„plusy” i „minusy” pracy grupowej, grupowego podejmowania decyzji i rozwizywania problem�w:

aktywa („+”):

grupa - wicej wiedzy i informacji (na zasadzie „co 2 gowy, to nie jedna”);
grupa moe nam dostarczy wikszej iloci podej do problemu (a samotna jednostka jest skonna do dziaania w spos�b automatyczny = w jeden znany spos�b) mona por�wna i wybra najlepszy spos�b;
w grupie atwiej o zrozumienie decyzji;
akceptacja rozwizania, podjtej decyzji ( silnie zwizana ze zrozumieniem);

pasywa („ - ”):

presja spoeczna zjawisko konformizmu (czsto konformizm publiczny), a przecie wikszo nie zawsze ma racj;
dominacja jednostki ( presja autorytetu), szczeg�lnie grona, jeli jednostka ta nie ma wiedzy i kompetencji;
forsowanie wasnych argument�w przez pojedynczych czonk�w grupy lub przez frakcje grupowe;
walencja decyzji: zaangaowanie w jeden problem, w jedno rozwizanie w rezultacie zostaje ono przyjte jako rozwizanie kocowe, cho merytorycznie nie musi to by rozwizanie najlepsze;

inne czynniki - mog sta si „plusem” lub „minusem” w zalenoci od tego, jak dziaa przyw�dca grupy lub osoba prowadzca dyskusj:

brak zgody w grupie osoba prowadzca musi oddzieli osob od przedmiotu (eby sp�r merytoryczny nie przerodzi si w konflikt osobowy);
czas grupa powinna od pocztku wiedzie, ile ma czasu na podjcie decyzji - jeli si nie wyrobi, to prowadzcy moe sobie zastrzec prawo do podjcia decyzji jednoosobowo;
analogia „rozgwiazdy” w stosunku do osoby prowadzcej: jeli usun rozgwiedzie orodek nerwowy, to kada nibyn�ka dziaa na wasn „rk” tak samo, jeli zabraknie przyw�dcy, to grupa nie dziaa w spos�b skoordynowany;

syndrom grupowego mylenia:

badania: Janis;
jak to si dzieje, e czasami bardzo powane gremia decyzyjne podejmuj decyzje katastrofalne w skutkach? (chodzio o decyzj o interwencji USA w Zatoce wi na Kubie);
dotyczy grup: sp�jnych,

pracujcych w izolacji
dziaajcych w warunkach silnego stresu;
majcych silne kierownictwo, silnego przyw�dc;

proces psychologiczny: denie za wszelk cen do jednomylnoci (grupa do tego stopnia nie toleruje nonkonformizmu, e w pewnym momencie czonkowie zaczynaj si autocenzurowa); to zudzenie jednomylnoci daje poczucie bezpieczestwa i wszechmocy albo te przekonanie, e tylko ta grupa jest w sobie w stanie z t sytuacj poradzi („tylko my moemy uratowa wiat”);
obrona:

jeli to moliwe, dopuci ekspert�w z zewntrz;

podzia grupy na podgrupy;

wyznaczenie „dyurnego krytyka” (advocatus diaboli) to rola, a nie osoba (wchodz w ni kolejno czonkowie grupy);

szczeg�lna metoda pracy - metoda facylitacyjnego prowadzenia grupy:

facylitator - osoba z zewntrz, nie wtrca si w sprawy merytoryczne, pilnuje jedynie samego procesu pracy unikamy dominacji jednostki;
burza m�zg�w - 2 zasady:

adna wypowied nie jest komentowana

kady pomys jest zapisywany;