psychologia spoeczna - wykady 2002/2003
08.10.2002
psychologia spoeczna nauka, która bada procesy psychiczne i zachowanie si ludzi w sytuacjach spoecznych;
sytuacje spoeczne to relacje midzy ludmi, a take kontakt z wytworami innych ludzi; przynaleno do okrelonej grupy spoecznej, grupy zawodowej czy kultury to te sytuacje spoeczne (tylko e szerzej rozumiane);
ujcie amerykaskie kadzie wikszy nacisk na kontakty bezporednie typu `face to face';
psychologia spoeczna a socjologia róni si sposobem wyjaniania zjawisk: socjologia w kategoriach procesów zachodzcych w spoeczestwie, zewntrznych wobec jednostki; psychologia odwouje si do wyjanie wewntrznych, psychologicznych;
ponadto psychologi interesuj grupy mae;
aby dziedzina wiedzy bya nauk potrzebuje metody i teorii;
metoda w psychologii:
empiria;
eksperyment:
wybór grupy losowej;
podzia grupy losowej na grup eksperymentaln i kontroln;
poddanie badaniu grupy eksperymentalnej (tu: stresowi);
porównanie wyników (tu: w nauce) obu grup jeeli wyniki grupy eksperymentalnej s gorsze, to moemy wycign wniosek, e stres wpywa ujemnie na wyniki w nauce;
przy eksperymentach przeprowadzanych w warunkach zblionych do naturalnych obnia si pewno co do tego, e na wyniki miaa wpyw jedynie zmienna zalena (podawana przez eksperymentatora);
trafno wewntrzna eksperymentu gdy tylko zmienna niezalena dziaa na zalen;
trafno zewntrzna (ekologiczna) wyniki możemy generalizować na populację; daje wyniki bardzo zbliżone do tych w warunkach naturalnych
! trafnoœć zewnętrzna ! ! trafnoœć wewnętrzna (bo wymogi te są sprzeczne);
kariera eksperymentu to wynik moliwoci badania z jego pomoc zalenoci przyczynowo - skutkowych;
metody lustracyjne:
obserwacja :
jest ukierunkowana - musimy dokadnie okreli, co chcemy bada, co do tego naley, z co nie;
protokó bdzie zawiera opis miejsca i czasu trwania takiej obserwacji; autor dokonuje samoopisu);
daje moliwo wgldu w co rzeczywistego, nie w sztucznie stworzonych warunkach;
pojedyncza obserwacja moe znieksztaca t rzeczywisto; wniosków z pojedynczej obserwacji nie mona generalizowa na populacj;
obserwacja uczestniczca:
przyzwyczajenie osób obserwowanych do obecnoci obserwatora pozwala mu wnikn w sytuacj gbiej;
brak obiektywizacji; nieprzekadalno na wiksze populacje;
analiza archiwalna - analiza dokumentów (listy, pamitniki, literatura, muzyka, prasa, dokumenty w archiwach sdowych);
we wszystkich tych metodach may jest stopie kontroli obserwatora nad zjawiskiem;
metody korelacyjne:
to badanie powizania dwóch zmiennych na tej podstawie budujemy wykres;
korelacja pena (na wykresie zaleno prostoliniowa) oznacza, e we wszystkich zbadanych przypadkach wystpia zaleno;
korelacja nie oznacza zwizku przyczynowego, ale wspówystpowanie;
np. zaleno midzy rozmiarem obuwia a wzrostem
rozmiar
buta +1
wzrost
teoria:
dominuj teorie maego i redniego zasigu (dotycz maego wycinka rzeczywistoci); bardziej mona mówi o orientacjach teoretycznych:
orientacja poznawcza: zachowanie zaley od tzw. zmiennej poredniczcej (od interpretacji bodca przez jednostk); interesowa bdzie to, jak ludzie wykorzystuj zdobyt wiedz do funkcjonowania w wiecie spoecznym;
teorie uczenia si: zaoenia bliskie behawioryzmu; nasze zachowanie zaley od tego, jaki „trening” przeszlimy (jakie nasze zachowania byy nagradzane bd karane);
perspektywa spoeczno - kulturowa: zachowanie zaley od wzorców i norm przekazu kulturowego ludzie w rónych kulturach bd si rónili take wyposaeniem psychologicznym;
perspektywa ewolucyjna: poszukiwanie wspólnego dziedzictwa biologicznego, wspólnych wzorców zachowa wynikajcych z denia do przetrwania biologicznego;
15.10.2002r.
spostrzeganie
szczególnie absorbuj nas inni ludzie;
czynniki determinujce nasz reakcj na drugiego czowieka:
kontekst sytuacyjny: ma due znaczenie dla tego, w jaki sposób bdziemy spostrzegali innych ludzi wchodzcych z nami w jak interakcj;
prywatna filozofia ludzkiej natury: wewntrzne przekonanie o tym, jacy ludzie naprawd s z natury (czsto nie uwiadamiane); np. Freud ocena negatywna; decyduje o wstpnym nastawieniu do drugiego czowieka;
czynniki bezporednio zwizane ze spostrzegan osob (wiek, pe, wygld, ubranie etc.);
efekt aureoli (halo - anielski) : jeeli pierwsze wraenie jest pozytywne, to mog mie skonno do dopisywania dalej cech równie pozytywnych;
efekt halo - diabelski: jeeli pierwsze wraenie jest negatywne, to równie dalsze cechy bd dopisywa negatywne;
stereotypy: pewne kategoryzacje; na podstawie jednej, stereotypowej cechy dopisuje si dalsze; upraszczaj sytuacj, pozwalaj szybko podj decyzj (np. czy wpuci kogo obcego do domu); nabudowywane kulturowo;
ukryte teorie osobowoci: nasze prywatne przekonania na temat tego, w jaki sposób róne cechy osobowoci s ze sob powizane; dziaaj w sposób niewiadomy;
S. Asch pojcie cech centralnych: jeli wystpuj w opisie osobowoci, to cigaj do siebie wszystkie pozostae; np. chodny / serdeczny w kontaktach z ludmi;
teoria atrybucji: opisuje proces wyjaniania zachowa drugiego czowieka; nurt ten pojawi si w latach 50.; jego prekursorem by Fritz Heider;
Heider postawi pytanie, jak dochodzi do tego, e przypisujemy odpowiedzialno za zachowanie bd rodowisku bd czynnikom osobowociowym?
obserwator ten, kto obserwuje czyje zachowanie;
wykonawca ten, kto to zachowanie prezentuje;
patrzymy na efekt dziaania, po stronie czynników osobowociowych stawiajc zdolnoci i usiowania, po stronie czynników rodowiskowych za - szczcie i stopie komplikacji zadania;
obserwator porównuje zdolnoci wykonawcy z trudnoci zadania, jakie zostao przed nim postawione - musi odpowiedzie na pytanie, czy wykonawca w ogóle moe wykona zadanie o danym stopniu trudnoci oraz czy wolno mu to zadanie wykona (czy nie ma jakich zewntrznych si, które by mu to uniemoliwiay);
Davis i Jones:
w jaki sposób na podstawie obserwacji zachowa wnioskujemy o gbszych motywach podejmowania tych zachowa? Trzeba zapyta, czy dziaanie to byo w ogóle intencjonalne;
musimy rozway czy dana osoba miaa widz o konsekwencjach swoich dziaa i czy miaa moliwo wprowadzenia swoich zamiarów w ycie (czy np. miaa do si);
jeli „tak”, to proces atrybucji moe si toczy;
wany jest stopie pewnoci sdów obserwatora na temat dziaa wykonawcy;
czynniki decydujce o stopniu pewnoci sdów obserwatora:
rezultat porówna wyników dziaa przyjtych przez wykonawc i wyników dziaa przez wykonawc odrzuconych;
typowo / nietypowo dziaa wykonawcy;
stopie emocjonalnego zaangaowania obserwatora w dan sytuacj;
rezultaty tosame / nietosame = rezultaty podobne / róne
ad.1) stopie pewnoci sdów obserwatora wzrasta, gdy w wyniku porówna przyjtych i odrzuconych
przez wykonawc dostajemy duo wyników tosamych i mao nietosamych (ale jakie nietosame
musz by, eby w ogóle mona byo mówi o motywach);
ad.2) im bardziej zachowanie jest typowe (stereotypowe), tym mniejsza pewno sdów obserwatora co
do motywacji wykonawcy;
ad.3) im wikszy stopie zaangaowania, tym wiksza pewno (subiektywna) sdów obserwatora;
bdy atrybucyjne:
podstawowy bd atrybucji skonno do oceny w kategoriach osobowociowych;
bd „egocentryczny” („samoobronny”) wasny sukces przypisujemy sobie, natomiast porak - okolicznociom; inaczej w przypadku innych osób - ich sukces przypisujemy okolicznociom, natomiast porak - dyspozycjom psychicznym; ma to suy zachowaniu dobrej samooceny;
wg. Heidera istniej tzw. „ludzie mao zoeni poznawczo” oni popeniaj bd 1;
teoria
opisowa postulatywna
zarówno teoria Heidera, jak i Davisa i Jonesa s teoriami opisowymi (twórcy obu uwaali, e proces atrybucyjny naprawd przebiega w taki sposób, jak to opisali);
22.10.2002r
spostrzeganie samego siebie
jest to proces oparty na samowiadomoci samowiadomo za pozwala nam obserwowa i wyciga wnioski na temat samych siebie;
zalki samowiadomoci maj ju naczelne (szympansy, orangutany i goryle) jeli pokaza im lustro, to bd si w nim przeglda (nisze zwierzta albo lustro ignoruj, albo szukaj innego zwierzcia);
uczenie map - uczenie ich jeyka migowego lub systemu jakich znaków w ogóle;
samowiadomo pojawia si okoo 2 roku ycia i rozwija si w czasie dojrzewania;
trudno odpowiedzie na pytanie „kim jestem?”:
przez cae ycie zmieniamy si;
zmieniaj si kategorie, wedug których oceniamy siebie;
lubimy myle o sobie pozytywnie, czasem si „wybielamy”;
nigdy nie mamy pewnoci co do tego, e dwa razy zachowamy si identycznie w takiej samej sytuacji;
istotny jest moment emocjonalny, w którym dokonujemy oceny;
w cigu ycia zmieniaj si kategorie poznawcze ( sownictwo);
moe zmieni si system wartoci;
nie jestemy w stanie przywoa do wiadomoci wszystkich sdów o sobie samym ( ograniczenie pola wiadomoci);
skd bierze si wiedza o nas samych:
odbiór informacji pyncych z otoczenia (oceny otoczenia);
procesy wnioskowania na temat samego siebie;
pierwsza kategoria odgrywa szczególn rol w dziecistwie, ale potem te nie zanika: inni ludzie s lustrem, w którym si nieustannie przegldamy;
pod wpywem innych ludzi zmieniamy ocen o sobie i zachowanie;
jestemy selektywni w doborze „luster” - s takie, na których ocenie nam zaley, i takie, których opinii nie chcemy zna lub je ignorujemy;
atwo zapamitujemy oceny pozytywne lub wyraziste; uwaga koncentruje si na informacjach wanych i czsto powtarzanych, ale take na okreleniach, których nie znamy lub nie wiemy, jak si do nich ustosunkowa lub gdy mamy problem za zidentyfikowaniem róda informacji;
porównania spoeczne (Leon Festinger):
eby co o sobie wiedzie, musimy si z innymi porównywa (inaczej nie mamy skali, na której moglibymy si usytuowa;
w zalenoci od grupy odniesienia moja ocena samego siebie bdzie rónie wypadaa;
porównywa si = zbada podobiestwa i rónice;
nasza uwaga ma jednak skonno do koncentrowania si na cechach charakterystycznych;
istotny jest take kierunek pytania - jeli nastawimy si na szukanie podobiestw, to znajd podobiestwa, i odwrotnie;
wany jest kontekst, w którym dokonuje si porównanie;
asymetria podobiestwa wynik zaley od kierunku porównywania, czyli kogo do kogo porównuj (np. ojca do syna, czy syna do ojca: jeli ojca do syna, to ojciec jest figur, a syn tem, na które rzucona jest ta figura; im wicej figura ma cech niepowtarzalnych, tym mniejsze podobiestwo do ta; zawsze cechy figury s waniejsze psychologia gestalt)
obiekt mniej znaczcy (Polska) bdzie bardziej podobny do bardziej znaczcego (Zwizek Radziecki), ni odwrotnie;
odmiana jest bardziej podobna do prototypu ni prototyp do odmiany;
Festinger uwaa, e wolimy si porównywa do osób do nas podobnych (ta tendencja nasila si w sytuacjach zagroenia) porównania z kim rónym s mao diagnostyczne (niczego si o sobie w gruncie rzeczy nie dowiemy);
jednak porównujemy si take z osobami od nas innymi, bo szukamy nie tylko odpowiedzi na pytanie „kim jestem?”, lecz równie „kim nie jestem?”;
róny = lepszy ode mnie porównanie w gór (zwikszenie motywacji);
róny = gorszy ode mnie porównanie w dó (nagradzajce dla nas);
osoby ze skrajnie nisk samoocen te dokonuj porówna w gór w ten sposób potwierdzaj swoj ocen siebie;
efekt primus inter pares: odrónienie si od innych tym, e lepiej speniam normy spoeczne;
ludzie potrzebuj optimum odrbnoci le funkcjonuj zarówno, gdy zbyt si w grup wtapiaj, jak i gdy si zbytnio odróniaj;
procesy wnioskowania o sobie samym:
teoria spostrzegania siebie (Bem): w stosunku do samych siebie dokonujemy tych samych procesów atrybucji, co w stosunku do innych ludzi; patrz na siebie jakby z zewntrz (autoatrybucja obcienie chci obrony swojej [dobrej] samooceny);
na ogó szukamy przyczyn swoich zachowa znajdziemy je w tym, czego dostarcza nam kultura (np. ze samopoczucie bo za pogoda, niskie cinienie, brak / zy sen);
dwuczynnikowa teoria emocji (Schachter): poziom pobudzenia fizjologicznego + bodziec sytuacyjny (który powie mi, co to za emocja, której dowiadczam);
autoschemat dane, które nas okrelaj; gromadzimy tam takie cechy nas samych, które nas od innych odróniaj;
29.10.2002r
autoprezentacja
to kontrola wasnego wizerunku w oczach innych ludzi;
techniki manipulacyjne ingracjacja (Jones): maj na celu uzyskanie sympatii drugiej osoby:
konformizm
zgadzanie si ze zdaniem partnera w interakcji;
konformizm trzeba stosowa „sprytnie”: od czasu do czasu si nie zgodzi, ale w sprawach mao wanych;
technika ta nie dziaa, jeli stosowana jest wobec osób, które stoj od nas wyej w jakiejkolwiek hierarchii; konformizm dziaa skuteczniej stosowany w „dó” lub w sytuacji, gdy partnerzy maj równy status;
podnoszenie wartoci partnera (chwalenie):
chwali to, co dla tej osoby wane, a krytykowa to mniej istotne;
pochwaa bezporednio po zdarzeniu;
nieregularno pochwa (bo inaczej przestaj by cenione przez drug osob);
bezpieczniej jest chwali konkretne zachowania i dziaania, a nie cechy osobowoci czy wygldu zewntrznego;
autoprezentacja pozytywna (chwalenie samego siebie);
autoprezentacja negatywna:
„robienie z siebie sieroty”;
na opowiadanie o naszych nieszczciach druga osoba moe zacz opowiada o swoich wtedy naley zmieni rol i doceni jej nieszczcie;
nie naley gra w „tak, ale…”, gdy kto nam doradza, jak rozwiza problem, lepiej doceni jego rad;
wiadome zabiegi manipulacyjne:
gdy mamy szczególn niech do pokazywania swojej prawdziwej twarzy (np. w sytuacjach zagroenia - eby si nie odsoni);
osobowo makiaweliczna - pokazuje maski, a nie prawdziw twarz; to pewien zestaw sdów o wiecie i ludziach: moje dobro jest najwaniejsze, ludzi naley wykorzystywa w swoich celach itd. + cechy osobowoci: kami duo skuteczniej, dobrze toleruj dysonans (niespójno swojego obrazu) co dobre dla niego, jest po prostu dobre; wszystkie normy s relatywne; najlepsi w sytuacjach twarz w twarz, gdy sytuacja jest niejasna, gdy wchodz w interakcje z osobami emocjonalnymi;
problem kreowania wasnego wizerunku dotyczy kadego; poza tym wykracza daleko poza techniki manipulacyjne;
gówne cele autoprezentacji:
zysk (denie do zrobienia tzw. dobrego wraenia); cho czasem jednak dymy do zrobienia zego wraenia - wtedy te chcemy co osign;
utrzymanie wasnego (dobrego) obrazu (std bierze si uczucie dyskomfortu ilekro pojawiamy si w autobusie z plam na ubraniu czy oczkiem w rajstopach);
sytuacje nage, dramatyczne wtedy, wydaje si, e ludzie nie s wiadomi swego wizerunku, nie kontroluj si;
koszty kamania na swój temat:
trzeba by konsekwentnym i umie kama;
kto moe to odkry;
koszty pokazywania swojej prawdziwej twarzy:
nie wszystkim si to spodoba - naraamy si na wymianie, brak akceptacji etc.
Wikszo ludzi stosuje co poredniego: pokazuje tylko cz z siebie samego (selekcjonuje informacje) - informacja zaley od obserwatora eby odpowiednio selekcjonowa informacje, trzeba mie co najmniej ogóln wiedz na temat tego, jak ludzie w ogóle nas widz (przy czym trudne jest krelenie w sposób precyzyjny, jak widzi nas konkretna osoba);
sposób kontroli autoprezentacji:
autoopis (rzadko);
prezentacja siebie poprzez postawy, opinie, pogldy, jakie wygaszamy;
„autoatrybucja”: tumaczenie innym ludziom, dlaczego co zrobilimy, podjlimy decyzj;
pami i zapominanie;
komunikacja niewerbalna;
otaczanie si „odpowiednimi” osobami i przedmiotami;
strategie uwikane w rodowisko i spoeczno np. indiaski potlatch;
od czego zaley autoprezentacja?
partner interakcji - na ogó staramy si do niego upodobni;
potrzeba konsekwencji i spójnoci zachowa: tendencja do potwierdzania wizerunku, który komu zaprezentowalimy;
na ogó nasza autoprezentacja jest zgodna z rol spoeczn, jak penimy; tyle, e penimy róne role;
05.11.2002r.
autoprezentacja - c.d.
aprobata spoeczna zaley nam na niej, wic si odpowiednio do tego autoprezentujemy;
wpyw autoprezentacji na koncepcj „ja” przechodzenie autoprezentacji w gbsz struktur „ja” gdy:
zyskujemy aprobat spoeczn i autoprezentacja jest dugotrwaa;
autoprezentacja jest powtarzalna (tumaczenie czstego zachowania przez twierdzenie „bo taki jestem” to redukuje dysonans);
dobrowolno wyboru takiej a nie innej autoprezentacji - kiedy nikt nam jej nie narzuca;
gdy jest bliska koncepcji „ja”;
Irving Goffman „Czowiek w teatrze ycia codziennego”:
interakcja face - to - face, interakcje bezporednie;
Goffman uwaa, e w tej interakcji zachowujemy si tak, eby narzuci partnerowi nasz definicj sytuacji niech rozumie j tak, jak ja j rozumiem;
„aktor grajcy role” + „widownia (widz)”;
czy aktor wierzy w swoj rol?
czasami tak utosamiajcy si z rol;
czasami nie cynicy (udaj, oszukuj, nie wierz w t rol);
sytuacje porednie podejcie zmienia si z czasem; aktor kamie bez cynizmu (np. cignie rol dla dobra innej osoby);
fasada (= dekoracja): rodki, poza aktorem, potrzebne do odegrania roli;
fasada = dekoracja: wszystkie sprzty i przedmioty; mog by ruchome (wita, pielgrzymka, pochód, pogrzeb, etc.);
fasada osobowa: ubiór, powierzchowno, sposób bycia;
powodzenie roli jest wtedy, gdy zgadza si ona z dekoracj i fasad osobow (chyba e niezgodno elementów jest zamierzona aktor chce si jako wyeksponowa);
fasady i dekoracje mog by uniwersalne: np. dom, szpital;
udramatyzowanie roli: dodanie do roli elementów, które sprawi, e wyda si interesujca;
idealizacja: dbanie o to, by do danej roli nie przenikny adne takie elementy, które mogyby wiadczy o tym, e gram jeszcze inn rol (postawa typu „to jest jedyna rola, jak gram, a wy jestecie moj najwaniejsz widowni”);
zaamania w przedstawieniu:
faux - pas;
mimowolne gesty;
wejcie nie w por (kiedy aktor jeszcze nie jest przygotowany do gry, a ju ma widowni);
gra zespoowa:
aktor gra swoj rol i jeszcze musi kontrolowa to, co na zewntrz;
„robienie scen” - gdy jeden z aktorów wyamuje si z roli i zaczyna gra przeciw zespoowi; mog si zawizywa koalicje;
denie do skonsolidowania zespou: wspólne tajemnice, trudne warunki inicjacji, przedstawianie publicznoci w negatywnym wietle - uczyni z niej wroga;
aktor jednaj roli moe by obcieniem dla zespou moe nie umie wej w inn rol;
„dyscyplina dramaturgiczna” - perfekcyjnemu przedstawieniu suy raczej emocjonalny dystans do roli ni utosamianie si z ni;
fiasko przedstawienia:
konsekwencje osobowe - spadek samooceny;
nieudane przedstawienie niewygodne take dla widza (na poziomie interakcji);
poziom konsekwencji makrospoecznych: moje spotkanie z aktorem rzutuje na generalizacj sdów o danej klasie aktorów;
normalnie widownia nam pomaga - te chroni spektakl (taktyki protekcyjne);
komunikacja niewerbalna
sygna, który czytamy po caoci: ruch i postawa + kontekst sytuacyjny;
twarz: kontakt wzrokowy, usta + brwi ukad ust i brwi jest znacznym nonikiem informacji;
kontakt wzrokowy:
z mruganiem zainteresowanie, sympatia, etc.
nieprzerwany agresja, prowokacja, etc.
uciekanie wstyd, znudzenie, etc.
gest:
ma okrelone znaczenie;
znaczenie silnie warunkowane rodowiskiem i kultur, w których powstaj i s stosowane;
gestykulacja - gest spontaniczny dla podkrelenia komunikatu werbalnego;
postawa ciaa zawsze w kontekcie;
dotyk cile reglamentowany kulturowo (kogo, jak i kiedy mona dotyka);
niewerbalne aspekty mowy: ton i tembr gosu, gono, akcent
19.11.2002r.
postawa
to wzgldnie trwaa skonno do pozytywnego lub negatywnego ustosunkowywania si wobec danego obiektu;
ustosunkowanie to moe by wyraone: sdem lub opini (poziom poznawczy), emocjami (poziom emocjonalny) lub zachowaniem (poziom behawioralny);
wymiary postaw:
znak postawy - czy jest pozytywna czy negatywna (czy postawa moe by zerowa?);
sia - natenie postawy (lubi lub kocha);
tre przedmiotowa - jaki obiekt, zjawisko spoeczne jest jej przedmiotem;
zoono - jak w naszej postawie rozwinite s trzy poziomy;
zakres - jak szerokiej iloci zjawisk postawa dotyczy;
zwarto postawy - na ile trzy poziomy s ze sob zgodne:
czsto nie ma zgodnoci midzy sdami i zachowaniem - korelacja 0,3 - 0,4;
np. Czy obsu pastwo w swojej restauracji Chiczyka? - Nie! (ale w rzeczywistej sytuacji obsuguj)
dlaczego tak si dzieje:
mówimy co pod presj spoeczn;
nawet jeeli dziaam inaczej ni deklaruj, to cign z tego zyski (nagrody i kary);
rol spoeczn restauratora jest obsugiwa goci;
konflikt postaw dotyczy jednego obiektu;
dostpno postawy postawa wysoce dostpna: jej uruchomienie przychodzi niemal automatycznie (jest zwykle postaw zwart);
jak si tworz postawy?
przez wasne dowiadczenia - przez kontakt z obiektem;
przez wpywowego nadawc:
rodzice dua zgodno postaw rodziców i dzieci rodzice karz i nagradzaj pewne zachowania, s dla dzieci modelami, reguluj dopyw informacji do dzieci, dzieci si z nimi identyfikuj;
grupa rówienicza,
media (nadawca zbiorowy);
postawy jako pochodne sdów i przekona:
model postawy doskonale racjonalnej (Ajzen, Fishbein);
postawa rodzi si w wyniku posiadania pewnych sdów i przekona;
np. studia - rozwijaj (0,90), mcz (1), zabieraj czas (0,70)
sia przekona - Pi
waciwoci pozytywne lub negatywne (Oi)
Px = Pi * Oi
postawa wobec x = sumie iloczynów przypisanych ocen i siy waciwoci
koncepcja ta widzi czowieka jako istot racjonaln;
postawy jako pochodne emocji:
warunkowanie klasyczne - jeli obojtnemu bodcowi towarzyszy kara lub nagroda, to ten sam bodziec staje si negatywny lub pozytywny;
przeniesienie ustosunkowania - kojarzymy bodziec emocjonalny i neutralny (np. sympatyczny aktor reklamuje samochód przenosimy pozytywne ustosunkowanie na samochód);
warunkowanie sprawcze / instrumentalne: reakcja obojtna nabiera pozytywnego lub negatywnego zabarwienia, gdy jej wykonanie jest nagradzane lub karane;
familiarno - lubimy to, co znamy (postawy s pozytywne, bo czsto si z tym obiektem spotykamy, ale to te nie moe by nadmierne, bo nastpi habituacja; ta atwiejsza jest przy prostych bodcach; bodziec eksponowany nie moe od pocztku by bodcem negatywnym, musi by co najmniej obojtny);
postawy jako pochodne zachowa:
teoria spostrzegania siebie (Bem) patrz na to, co robi i na tej podstawie wnioskuj o wasnych opiniach gdy moje zachowanie nie jest zachowaniem przymusowym;
dysonans poznawczy - gdy kogo krzywdz, popadam w ten dysonans i próbuj to zachowanie usprawiedliwi (np. bo on jest zym czowiekiem);
czemu postawy su?
funkcja schematu poznawczego:
organizuje informacje o danym zakresie rzeczywistoci;
wpywa w róny sposób na odbierane informacje;
posiadanie postawy wpywa na zapamitywanie lub nie - danych informacji (najtrudniej zapamita informacje obojtne postawie);
funkcja obrony ego;
funkcja instrumentalna - narzdzie osigania pewnych korzyci (psychologicznych lub materialnych);
funkcja eksponowania okrelonych wartoci;
teoria równowagi Heider'a (uspójnienie postaw)
równowaga w umyle jednostki jest wtedy, gdy w ramach jednostki poznawczej wszystkie relacje s pozytywne:
Pawe
lubi +
+
+
Tomek rzd
równowaga, gdy 2 relacje s negatywne, a jedna pozytywna:
P P
_ _ _ +
+ _
T rz T rz
w innych przypadkach w umyle jednostki wystpuje nierównowaga wtedy jednostka motywowana jest do zmiany w ramach tej jednostki poznawczej;
jak si postawy bada?
techniki kwestionariuszowe:
typy skal:
Thurstone'a (pytanie i 2 lub 3 moliwe odpowiedzi)
Likerta (stopniowanie odpowiedzi)
dystansu spoecznego (wobec mniejszoci etnicznych, religijnych)
nigdy nie mamy pewnoci, czy to, co ludzie napisz, bdzie prawd;
techniki obserwacyjne (trudno czasem okreli behawioralne aspekty postawy - np. nastawienie wobec lotów midzy planetarnych);
badanie reakcji fizjologicznych (tylko na ma skal);
testy projekcyjne;
26.11.2002r.
uprzedzenia
uprzedzenia jako szczególny rodzaj postaw;
inne traktowanie w europejskiej (raczej wycznie w sensie negatywnym) i amerykaskiej (uprzedzenie w znaczeniu albo pozytywnym albo negatywnym) szkole psychologii spoecznej;
negatywny aspekt uprzedze:
uprzedzenie to wroga lub negatywna postawa wobec pewnej dajcej si wyróni grupy osób, która jest oparta na nadmiernie uogólnionych i niesprawdzonych sdach;
aspekt poznawczy mylenie stereotypowe;
aspekt emocjonalny negatywne emocje;
aspekt behawioralny dyskryminacja;
charakter uprzedze:
adwersywne:
podstaw s silne negatywne emocje typu lkowego (lk, odraza);
co podobnego do fobii;
na ogó nie doprowadzaj do bezporedniego ataku na obiekt uprzedzenia - raczej unikanie kontaktu;
samo uprzedzenie wyraa si w formie uprzedze wobec takiej grupy;
dominatywne:
podoem te s emocje, ale innego typu - np. wysokie mniemanie o sobie samym, deprecjacja grupy objtej uprzedzeniem;
moe doprowadzi do bezporednich dziaa agresywnych;
wewntrznie sprzeczne:
pogldy bd emocje s jawnie sprzeczne np. jednoczenie podziwiam kogo i czuj wobec niego zawi ( moe si we mnie wyzwoli denie do rywalizacji);
typowe jest unikanie i zwikszanie dystansu;
sia uprzedze:
uprzedzenia jawne i jednoznaczne;
zawoalowane: np. w myleniu „jak komu le si dzieje / dosta nagrod, to pewnie na to zasuy” wynika to z potrzeby życia w sprawiedliwym œwiecie, a także z tendencji do popełniania podstawowego błędu atrybucji;
nieœwiadoma ideologia poziom bezrefleksyjnoœci (bo każda społecznoœć, w której żyjemy wpaja nam pewne przekonania i normy postępowania) to np. skojarzenia typu kto moze pełnić jakąœ daną rolę czy funkcję; to nie zawsze musi być uprzedzenie negatywne, ale dosyć często tak się dzieje;
sama wiedza o istniejących w moim œrodowisku uprzedzeniach może u mnie wywołać myœlenie czy działanie uprzedzeniowe, nawet jeœli nie jestem uprzedzona (szczególnie, gdy coœ dzieje się szybko i nie mam czasu na refleksję);
skąd się biorą uprzedzenia?
* wyjaœnienie socjobiologiczne mamy tendencję do akceptowania osobników podobnych do nas samych, a
odrzucania odmiennych;
przyczyny makrospołeczne:
historyczno - ekonomiczne (jakiœ rzeczywisty konflikt);
socjokulturowe (np. związane z migracją ludnoœci, urbanizacją etc.) tutaj negatywne nastawienie rodzi się głównie z procesu generalizacji;
przyczyny psychologiczne (związane z jednostkowym doœwiadczeniem):
proces wychowania (socjalizacji);
kategoryzacja społeczna = stereotypizacja (np. podział na „my” i „oni” bo pojawia się wartoœciowanie);
potrzeba uzasadniania własnego postępowania (np. skrzywdziłam kogoœ - tłumaczę sobie, że na to zasłużył; jeżeli dojdzie do rego generalizacja, to mogę dojœć do wniosku, że każda osoba z danej grupy zadługuje na takie traktowanie);
skłonnoœć osobowoœciowa do uprzedzeń są typt osobowoœciowe skłonne do uprzedzeń bardziej niż inne:
teoria osobowoœci autorytarnej (Adorno):
~ duży szacunek dla władzy;
~ absolutne zaufanie do własnych autorytetów;
~ konwencjonalnoœć w myœleniu, wyznawanie konwencjonalnych wartoœci;
~ brak tolerancji dla słaboœci, ale skłonnoœć do podporządkowywania się silnej władzy;
~ reprezentowanie skrajnie prawicowych poglądów;
Adorno szkoła frankfurcka: połączenie psychoanalizy i marksizmu;
bierze się to (ten typ osobowoœci) z chłodnej postawy rodziców, wysokich wymagań wobec dziecka;
sami rodzice wykazują postawy uprzedzeniowe;
u dziecka pojawia się wrogoœć, a razem z nią wyrzuty sumienia, no bo rodziców się kocha następuje
więc wtórna idealizacja rodziców; ale pozostaje agresja ta przemieszcza się na słabszych i to
słabszych wskazywanych przez rodziców;
teoria osobowoœci dogmatycznej (Rokeach):
~ założenie: system poglądów jednostki dzieli się na te poglądy, które jednostka akceptuje, i te, które
jednostka odrzuca;
~ założenie: ludzie raczej kontaktują się z tymi, którzy mają poglądy podobne;
~ dogmatyzm łączy się z brakiem elastycznoœci pogladów, ich sztywnoœcią;
~ osoba dogmatyczna może posiadać poglądy wewnętrznie sprzeczne i nie zauważąć tej sprzecznoœci;
~ osoba dogamtyczna powiększa różnice i pomniejsza podobieństwa w poglądach swoich i grupy
traktowanej jako obca;
~ osoba dogmatyczna to taka, która nie różnicuje poglądów odrzuconych (wszystko, co odrzuca, jest dla
niej jednym i tym samym);
~ osoba dogmatyczna traktuje œwiat jako Ÿródło zagrożenia;
~ dogmatyzm może korelować tak ze skrajną lewicowoœcią, jak i ze skrajną prawicowoœcią (dlatego ta
koncepcja lepiej radzi sobie z wyjaœnianiem np, terroryzmu lewicowego);
w jaki sposób uprzedzenia dotykają osób, których dotyczą?
spadek samooceny;
myœlenie o sobie samym w sposób gorszy i zachowywanie się zgodnie ze stereotypem - efekt Pigmaliona (kreowanie u innych ludzi takich zachowań, jakich się po nich spodziewamy);
różnice w sposobie atrybucji:
mężczyzna gdy odnosi porażkę, to mówimy, że to jego wina;
kobieta nie docenia się jej wkładu w sukces (mówimy, że miała szczęœcie);
03.12.2002r., 10.12.2002r.
redukcja uprzedze w kontaktach:
hipoteza kontaktu wspólny cel i wspólna zaleno - to zblia; jedna wada - bardzo trudne do przeprowadzenia na szerok skal spoeczn;
wyrównanie statusu obu grup;
tworzenie sprzyjajcej atmosfery wzajemnych kontaktów;
mae grupy
cechy grupy:
wspólny cel;
ludzie wchodz ze sob w bezporednie interakcje;
poczucie przynalenoci do tej wanie grupy, odrónienie si od innych grup;
wspólne normy grupowe;
struktura grupowa;
minimum 2 osoby - górn granic wyznacza moliwo zachodzenia bezporednich interakcji;
cechy te s stopniowalne i w rónych grupach mog by w rónym stopniu wyksztacone;
interakcja
kontakt;
jakiekolwiek wpywanie na siebie;
badanie Zandera : czsto kontaktów ze wzgldu na status danej osoby w grupie:
W = wysoki status, N = niski status;
wyniki:
W ! W
W ! N
N ! W
N ! N najrzadziej kontaktoway si ze sob 2 osoby o niskim statusie w grupie (zapewne dlatego, e staraj si wyj ze swojej niskiej pozycji i dlatego kontakt z osobami o wysokim statusie jest dla nich najbardziej korzystny)
cel grupowy
to punkt, który ma dla grupy warto pozytywn i do którego grupa stara si zbliy;
cel operacyjny: cel precyzyjnie, jasno zdefiniowany; znane s dziaania, jakie trzeba podj, aby go osign;
cel nieoperacyjny: niedefinicyjny, sabo sprecyzowany;
grupy lepiej funkcjonuj, jeli maj cele operacyjne;
cel nieoperacyjny mona zoperacjonalizowa = rozpisa na podcele; ale pojawiaj si tutaj „zadania z puapk”:
zadania addytywne: wszyscy czonkowie grupy musz w jednym momencie woy wysiek w wykonanie zadania (np. przeciganie liny, pchanie samochodu) puapka: tzw. próniactwo spoeczne (Latané), czyli sytuacja, gdy ludzie nie dziaaj „na max”; pojawia si w zadaniach atwych, przy trudnych nie (bo nie ma ju mylenia typu „jeeli zadanie jest atwe, to i tak sobie poradz, nawet bez mojej pomocy”);
zadania dysjunktywne: wybór optymalnego rozwizania sporód wielu moliwych najlepiej zasign opinii eksperta, jeli si nie da - grupa najczciej wchodzi w dyskusj, chocia to akurat nie jest najlepsze rozwizanie;
zadania kompensujce: grupa musi oceni sytuacj, zjawisko nie jest jasne, nie mona mie pewnoci co do rozwizania; dobra strategia to zbiorowa mdro: wyciganie rednich, uzgadnianie opinii (co dwie gowy, to nie jedna) warto dyskutowa, bo to zblia do poprawnej odpowiedzi;
zadania koniunktywne: wykonanie zaley od najsabszego czonka grupy (np. wycieczka w góry - 4 osoby silne i 1 saba najlepsza strategia to dostosowanie si do niej);
zadania do podziau: w tym samym momencie kady czonek grupy musi wykona okrelon czynno konieczna synchronizacja i koordynacja (jak przy zmianie koa na torze wycigowym);
jak dochodzi do tego, e grupa ma wspólny cel?
mog by narzucone z zewntrz, bo naleymy do wikszej organizacji (problem akceptacja celu);
cel rodzi si w wyniku interakcji midzy czonkami grupy (czasami wspólne cele indywidualne to uatwiaj, ale czasami to podobiestwo dziaa na niekorzy - 3 mczyzn i 1 kobieta);
cel jest wspólny, kiedy realizuje potrzeby wszystkich czonków grupy potrzeby mog by róne, ale realizowane przez jeden cel;
kiedy cel nie realizuje potrzeb, czonkowie bd si wykrusza - to prowadzi do rozpadu grupy;
grupy o orientacji zadaniowej: ludzie pracuj nad osigniciem wspólnego celu, dobro grupy na pierwszym miejscu;
grupy o orientacji egocentrycznej: bardziej ceni sukces indywidualny ni grupowy;
normy grupowe
norma grupowa to przepis, który mówi, jak powinien zachowywa si czonek grupy;
podzia norm ze wzgldu na funkcje:
normy instrumentalne: narzdzie pomagajce w dojciu do okrelonego celu grupowego;
normy egzystencjalne: maj podtrzymywa spójno grupy, zabezpiecza przed rozpadem; typu „jeden za wszystkich…”
skd si bior normy?
narzucane z zewntrz, przez przynaleno do innych instytucji (np. normy kulturowe);
tworzenie norm w procesie interakcji mechanizmy:
~ normalizacja urednienie norm wszystkich czonków grupy;
~ polaryzacja norma znaczco odchyla si od redniej w kierunku jednego bieguna;
~ bipolaryzacja norma odchyla si od redniej w kierunku obu biegunów naraz (grozi rozpadem na 2
grupy);
~ konformizm przyjcie normy wikszoci osób w grupie;
~ innowacja kiedy mniejszo narzuca swoje normy wikszoci
spoisto grupowa
poczucie odrbnoci od grup innych;
czynnik atrakcyjno grupy dla poszczególnych jej czonków ( im bardziej spoista, tym bardziej atrakcyjna);
grupa atrakcyjna: taka, która zaspokaja potrzeby swoich czonków;
zwikszanie atrakcyjnoci: poprzez np. charakter elitarny (nie kady moe si tam dosta), zwikszany jeszcze przez tzw. trudn inicjacj;
struktury grupowe
ukad wzajemnie ze sob powizanych pozycji;
czsto forma hierarchiczna (np. struktura wadzy zawsze ma form hierarchiczn);
struktura socjometryczna:
ukad pozycji powizanych ze sob ze wzgldu na rozkad sympatii i antypatii w grupie;
struktura awansu:
powizanie ze wzgldu na to, z jakiej pozycji moemy przesuwa si w grupie w gór, tj. awansowa;
struktura wadzy:
ukad pozycji, które wskazuj na to, z jakiej pozycji moemy kontrolowa zachowanie osób na innych pozycjach;
struktura komunikacyjna:
rozoenie pozycji ze wzgldu na moliwo komunikowania si z innymi pozycjami;
Ad.1)
Moreno:
socjometria: badanie rozkadu sympatii;
socjogram: graficzne przedstawienie tego rozkadu;
badanie: imienne (badany podpisuje si), badany wybiera 1 - 2 osoby, które w grupie najbardziej lubi socjogram pokazuje z jednej strony osob najbardziej lubian, a z drugiej - najmniej lubian;
badanie mona te prowadzi inaczej:
kogo najbardziej nie lubisz?
zgadnij, kto ci w grupie najbardziej lubi;
zgadnij, kto ci w grupie najbardziej nie lubi;
wyniki w dwóch ostatnich metodach naley porówna z rzeczywistym wynikiem, tj. z klasycznym socjogramem (kogo najbardziej (nie) lubisz?); ich wyniki dotycz pewnej wiadomoci czonków grupy co do rozkadu sympatii - wiemy, jak oni widz sytuacj;
ukady typowe dla rzeczywistych socjogramów:
ukad pary (pozytywny / negatywny): A ! B;
acuch (nie ma odwzajemniania relacji): A B C D;
gwiazda socjometryczna (jest kto, kogo wszyscy lubi - gwiazda, ale ta osoba nie musi tej relacji odwzajemnia):
C
!
D ! A ! E
!
B
sie (wszyscy w grupie lubi si wzajemnie): A B
C D
klika (grupa, która trzyma si razem, a nie lubi pozostaych czonków grupy)
Ad.2)
niektóre struktury awansu maj takie punkty, z których nie da si ju dalej ruszy („lepa uliczka”); dalej = wyej;
awans - kojarzy nam si raczej ze struktur formaln, niemniej, awansowa mona take w strukturze nieformalnej;
Ad.3)
typologia Webera:
przywództwo tradycyjne: wadz t legitymizuje zwyczaj i tradycja;
przywództwo charyzmatyczne: wadza w oparciu o przymioty osobiste;
przywództwo legalne: w oparciu o prawo i procedury;
dlaczego jeszcze podporzdkowujemy si innym:
autorytet: oparty o wiedz i kompetencj suchamy kogo, bo wie lepiej;
kary i nagrody: suchamy, eby unikn kar lub zdoby nagrody;
silna identyfikacja z liderem - ch naladowania go, bycia podobnym z nim;
socjalizacja pierwotna: uczymy si, e pewnych osób trzeba sucha, by im posusznym;
czynniki te mog si nakada;
Ad.4)
badania cel pragmatyczny: jaka struktura komunikacyjna sprzyja najlepszej efektywnoci pracy?
testowano nastpujce struktury:
struktura koa - informacja kry po kole;
struktura acuchowa: A --- B --- C --- D --- E
gwiazda komunikacyjna B
E A C
D
ukad raka:
A
C D E
B
niektóre z nich s scentralizowane - istniej w nich pozycje centralne (np. gwiazda i rak; koo w ogóle nie jest scentralizowane);
efekt: najefektywniej ludzie pracuj w ukadzie gwiazdy (jasne powizania - kto z kim moe si komunikowa);
w strukturach scentralizowanych ludzie wprawdzie pracuj najefektywniej, ale za to s niezadowoleni ze swojej pracy;
najbardziej zadowoleni s za to z pracy w strukturze koa (bo to struktura najbardziej egalitarna, wszyscy s równi);
najczciej spotykamy struktury mieszane, np.:
B
E A C
D ale taka struktura i obnia efektywno i nie sprzyja zadowoleniu z pracy
instytucje militarne - szczególna dbao o jasno informacji ( dosowne powtórzenie usyszanego rozkazu przed jego wykonaniem);
„rak” inaczej: D
C
B
J G
A
I H F E
dosy tradycyjna hierarchia wadzy;
ale problemy: * czy rzeczywicie jest tak, e informacja idzie i z góry na dó i z dou do góry (czy kanay informacji
s drone w obie strony?);
* czy informacja dociera nie znieksztacona?
dzieje si tak ze wzgldu na du liczb szczebli porednich (ale jak szczebli porednich jest zbyt mao, to te nie jest dobrze) trzeba wyważyć;
struktury grupowe tworz si na tej samej zasadzie, jak normy wewntrzgrupowe, poza tym dzieje si to dosy szybko (szczególnie ukady sympatia - antypatia, a take pewne role: lider)
badania nad mechanizmem plotki:
Festinger (lata 40.):
przyjeda z grup, udaj aktywistów, którzy zakadaj przedszkole, a tymczasem rozpuszczona zostaje plotka, e s komunistami;
do kogo dotara plotka?
osoby zainteresowane (rodzice dzieci w wieku przedszkolnym);
miejscowi aktywici spoeczni;
osoby, które maj duo znajomych;
kto plotk roznosi?
osoby, które maj duo znajomych;
osoby, które naprawd w t plotk uwierzyy;
z bada Schachtera:
czynniki wpywajce na rozprzestrzenianie si plotki:
wano informacji;
niejasno informacji;
przed plotk praktycznie nie da si uciec, trudno z ni walczy; moe by narzdziem manipulacji;
17.12.2002r.
funkcjonowanie ludzi w grupie
wpyw wielkoci grupy:
mniejsza grupa wiksza szansa na spójno = wiksza atrakcyjno;
mniejsza grupa mniej konfliktów i napi, tendencji rywalizacyjnych;
mniejsza grupa lepsza komunikacja i wspópraca;
! ale w szkole optimum to ok. 20 osób w klasie, a nie 10, jak si powszechnie sdzi;
przesunicie poziomu ryzyka w grupie:
w grupie jestemy „odwaniejsi” grupy s bardziej skonne do podejmowania dziaa ryzykownych ni jednostki przyczyny:
hipoteza rozproszenia odpowiedzialnoci (ewentualne niepowodzenia s rozoone na wszystkich poczucie bezpieczestwa);
hipoteza przywództwa - jeli w grupie pojawi si lider - ryzykant, to jest on w stanie pocign za sob ca reszt; najsabiej udokumentowana empirycznie, poza tym nie wyjania wszystkiego;
hipoteza zaznajomienia z sytuacj - jeli ludzie podejmuj decyzj grupowo (= po dyskusji), to maj poczucie, e dobrze znaj sytuacj, a wic postrzegaj j jako bezpieczniejsz;
hipoteza ryzyka jako wartoci - za.: ludzie w naszej kulturze ceni ryzyko ceni ludzi skonnych do podejmowania ryzyka;
ryzyko - silny motyw autoprezentacyjny: chc si zaprezentowa jako skonny do ryzyka (co najmniej tak samo do niego skonny jak inni w tej grupie) jeli ma tak caa grupa, to staje si w caoci skonna do ryzyka;
warunkiem wystpienia przesunicia poziomu ryzyka jest zrónicowanie czonków grupy pod wzgldem skonnoci do ryzyka (eby byo do kogo dociga;
drugi warunek: przesunicie poziomu ryzyka wystpi tylko wtedy, gdy ewentualne negatywne konsekwencje podjtej decyzji nie s bardzo grone w skutkach;
czy obecno innych ludzi wpywa na wykonywanie dziaa facylitacja spoeczna (badania Roberta Zajonca):
osoby badane wykonyway pewne zadania w dwóch sytuacjach:
z publicznoci efekt audytorium;
kilka osób wykonujcych to samo zadanie, kady na wasn rk efekt dziaania razem;
jedni wykonuj zadania lepiej, gdy s obserwowani, ale u innych nastpuje spadek poziomu wykonania:
obecno innych ludzi nasila reakcje dominujce:
jeli zadanie dobrze wyuczone reakcj dominujc bdzie poprawno wykonania;
jeli zadania dopiero si uczymy reakcj dominujc bdzie popenianie bdów przy wykonaniu;
poza tym: obecno innych powoduje podwyszenie naszego poziomu pobudzenia (por. prawo Yerkesa - Dodsona);
ale z drugiej strony efekt próniactwa spoecznego poziom wykonania spada (ale to w atwych zadaniach addytywnych, czyli polegajcych na wspópracy nie da si oceni osobno wkadu pracy kadego);
„plusy” i „minusy” pracy grupowej, grupowego podejmowania decyzji i rozwizywania problemów:
aktywa („+”):
grupa - wicej wiedzy i informacji (na zasadzie „co 2 gowy, to nie jedna”);
grupa moe nam dostarczy wikszej iloci podej do problemu (a samotna jednostka jest skonna do dziaania w sposób automatyczny = w jeden znany sposób) mona porówna i wybra najlepszy sposób;
w grupie atwiej o zrozumienie decyzji;
akceptacja rozwizania, podjtej decyzji ( silnie zwizana ze zrozumieniem);
pasywa („ - ”):
presja spoeczna zjawisko konformizmu (czsto konformizm publiczny), a przecie wikszo nie zawsze ma racj;
dominacja jednostki ( presja autorytetu), szczególnie grona, jeli jednostka ta nie ma wiedzy i kompetencji;
forsowanie wasnych argumentów przez pojedynczych czonków grupy lub przez frakcje grupowe;
walencja decyzji: zaangaowanie w jeden problem, w jedno rozwizanie w rezultacie zostaje ono przyjte jako rozwizanie kocowe, cho merytorycznie nie musi to by rozwizanie najlepsze;
inne czynniki - mog sta si „plusem” lub „minusem” w zalenoci od tego, jak dziaa przywódca grupy lub osoba prowadzca dyskusj:
brak zgody w grupie osoba prowadzca musi oddzieli osob od przedmiotu (eby spór merytoryczny nie przerodzi si w konflikt osobowy);
czas grupa powinna od pocztku wiedzie, ile ma czasu na podjcie decyzji - jeli si nie wyrobi, to prowadzcy moe sobie zastrzec prawo do podjcia decyzji jednoosobowo;
analogia „rozgwiazdy” w stosunku do osoby prowadzcej: jeli usun rozgwiedzie orodek nerwowy, to kada nibynóka dziaa na wasn „rk” tak samo, jeli zabraknie przywódcy, to grupa nie dziaa w sposób skoordynowany;
syndrom grupowego mylenia:
badania: Janis;
jak to si dzieje, e czasami bardzo powane gremia decyzyjne podejmuj decyzje katastrofalne w skutkach? (chodzio o decyzj o interwencji USA w Zatoce wi na Kubie);
dotyczy grup: spójnych,
pracujcych w izolacji
dziaajcych w warunkach silnego stresu;
majcych silne kierownictwo, silnego przywódc;
proces psychologiczny: denie za wszelk cen do jednomylnoci (grupa do tego stopnia nie toleruje nonkonformizmu, e w pewnym momencie czonkowie zaczynaj si autocenzurowa); to zudzenie jednomylnoci daje poczucie bezpieczestwa i wszechmocy albo te przekonanie, e tylko ta grupa jest w sobie w stanie z t sytuacj poradzi („tylko my moemy uratowa wiat”);
obrona:
jeli to moliwe, dopuci ekspertów z zewntrz;
podzia grupy na podgrupy;
wyznaczenie „dyurnego krytyka” (advocatus diaboli) to rola, a nie osoba (wchodz w ni kolejno czonkowie grupy);
szczególna metoda pracy - metoda facylitacyjnego prowadzenia grupy:
facylitator - osoba z zewntrz, nie wtrca si w sprawy merytoryczne, pilnuje jedynie samego procesu pracy unikamy dominacji jednostki;
burza mózgów - 2 zasady:
adna wypowied nie jest komentowana
kady pomys jest zapisywany;