dr Barbara Pędzich
kultura języka polskiego
semestr II
4. ZAGADNIENIA POPRAWNOŚCIOWE ZWIĄZANE Z SZYKIEM WYRAZÓW W ZDANIU
ORAZ Z UŻYWANIEM IMIESŁOWOWYCH RÓWNOWAŻNIKÓW ZDAŃ
1. Na czym polegają błędy składniowe w poniższych zdaniach?
Ślub kościelny powinien poprzedzać ślub cywilny.
Ten pies to wspaniały towarzysz dla dzieci o cudownych, ufnych oczach.
W starożytności główną rolę odgrywał Rzym, zaś we wczesnym średniowieczu zastąpiło go Bizancjum.
Związek z pierwszą żoną Piotra przetrwał zaledwie dwa miesiące.
Postanowił zarejestrować mercedesa na swoje nazwisko, którego nie był właścicielem.
Dzieci noszą tam kobiety na rękach.
2. Proszę ocenić poprawność składniową poniższych zdań.
Syna zabrało pogotowie z silnymi poparzeniami twarzy.
Mieszkańcem Będzina jest dr Bogusz, rozmowę z którym zamieszcza cytowany tygodnik.
Kobiety w ciąży duchy uważają za istoty nie z tego świata (bo mają dwa serca, dwa mózgi itp.), dlatego też chętnie wchodzą w ich ciało.
Ostrzegaliśmy was, żebyście nie wychylali się!
Wyszła z domu przed szóstą, bowiem nie lubiła się spóźniać.
Elektroniczne zabawki uwielbiają wszystkie dzieci.
Mamy i ciocie wycierają wzruszone nosy.
3. Proszę ocenić poprawność podanych zdań i określić, jakie zasady użycia imiesłowowych równoważników zdań zostały w nich naruszone (a w wypadku zdań poprawnych - jakie zasady pozwalają uznać je za poprawne).
A. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
1. Będąc jeszcze w przedszkolu, pobił mnie kolega.
2. Mając wysokie dochody, niczego nam nie brakuje.
3. Słuchając twoich wywodów, nasuwają mi się pewne przypuszczenia.
4. Doszedłszy do pełnoletniości, majątek przejdzie na własność państwa wnuczki.
B. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
1. Został przyłapany, włamując się do pobliskiego kiosku.
2. Skończywszy studia, został zatrudniony w jednym z wydawnictw.
3. Wracając do domu, został zatrzymany przez patrol policyjny.
4. Składając zeznania, była pytana o szczegóły swojej znajomości z prezydentem.
C. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
1. Krótko mówiąc, musimy się zdecydować jak najprędzej.
2. Prawdę powiedziawszy, nie miał ochoty nigdzie wyjeżdżać.
3. Nazywając rzecz po imieniu, jest to zwykła kradzież.
D. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
Zatrzymała samochód, pytając przygodnego przechodnia o drogę na Poznań.
Wyszedł z domu, udając się do banku w celu uregulowania opłat.
3. Rozpoczęto poszukiwania, po dwóch dniach odnajdując ciało zaginionej kobiety.
E. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
Zadzwonił do mnie Tomek, prosząc o podanie mu adresu mojej ciotki.
Minister spotkał się ze związkowcami, omawiając zasady przyszłych podwyżek płac.
3. Brawurowo zagrał dwie sonaty, zajmując pierwsze miejsce w konkursie.
4. Uprawiając tę roślinę, możecie być narażeni na wizyty kretów.
F. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
1. Mieszkając w dzieciństwie na wsi, wpadł do rzeki.
2. Prowadząc na początku gospodarstwo rolne, stracił lewą nogę.
G. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
1. Kończąc szkołę, zaczął pracować jako mechanik samochodowy.
2. Wyjeżdżając do Anglii, rozpoczęła studia w Oksfordzie.
H. ………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
1. Przechodząc przez ulicę, należy uważać na nadjeżdżające samochody.
2. Wyjeżdżając za granicę, dobrze jest wykupić ubezpieczenie zdrowotne.
4. Proszę wskazać zdania błędne, poprawić je oraz określić przyczynę błędu.
1. Krajała cebulę na talarki, smażąc ją na wolnym ogniu.
2. Pisząc ten list, myślałem o ostatnim naszym spotkaniu. Zdanie poprawne
3. Oglądając zdjęcia, przypomniały mi się wakacje.
4. Starając się o przyjęcie do NATO, Solana stwierdził, że Polska ma duże szanse.
5. Wracając z alkoholowego przyjęcia, pies był bity przez pijanego właściciela.
6. Nie powiem, ściągając koszulę, wszyscy patrzyli na mnie, jakbym postradał piątą klepkę.
7. Chodząc do liceum, przyjaźniła się z młodszą koleżanką.
8. Przetestuj sama najdelikatniejsze metody depilacji, kupując nowy model Gillette.
9. Bandyci odcięli prąd, unieruchamiając ciepłownię i powodując zamrożenie szyb.
W ćwiczeniach wykorzystano publikację Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Kłosińska, Warszawa 2004.