AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY BRZUCHA I MIEDNICY
CZĘŚCI OŚRODKOWE
Część ośrodkową sympatyczną dla brzucha i miednicy tworzą neuromery Th6-L2(3) jądra pośredniobocznego w rogach bocznych rdzenia kręgowego. Mieszczą się tam wszystkie ośrodki sympatyczne dla tego obszaru: naczynio-ruchowe (inaczej wazomotoryczne), pilomotoryczne (odpowiedzialne za skurcz mięśni przy włośniach, jeżenie), potowe i ośrodek ejakulacyjny.
Część ośrodkową parasympatyczną dla brzucha i miednicy tworzy zarówno jądro grzbietowe nerwu błędnego (parasympatyczne) oraz jądro pośrednioprzyśrodkowe, które zajmuje neuromery S1(S2)-(S4)S5 w części krzyżowej rdzenia kręgowego. Pochodzi zarówno z części głowowej jaki i krzyżowej układu parasympatycznego.
CZĘŚCI OBWODOWE
Część obwodową sympatyczną brzucha i miednicy stanowią:
2 pnie współczulne, w których każdy zawiera po 5 zwojów lędźwiowych i krzyżowych, oba pnie łączą się na dole tzw. zwojem nieparzystym/guzicznym.
Gałęzie łączące białe, które zaczynają się w jądrze pośredniobocznym i zasilają swymi włóknami przedzwojowymi każdy ze zwojów pnia współczulnego.
3 rodzaje gałęzi, które pochodzą od każdego zwoju pnia współczulnego:
gałąź łącząca szara
gałęzie naczyniowe
gałęzie trzewne
+ nn. Trzewne
Oraz zwoje sympatyczne przedkręgowe i śródścienne.
Jest to najsilniej rozbudowana część układu autonomicznego.
(Każdy zwój pnia współczulnego jest zasilany z cz. Ośrodkowej sympatycznej przez gałąź łączącą białą. 30 % włokien tej gałeźi przechodzi przez zwój tranzytem bez przełączenia by przełączyć się dopiero w innych zwojach sympatycznych, przedkregowych albo śródściennych. Zwoje przedkręgowe leżą w splotach przedkręgowych, a zwoje śródścienne leżą w ścianie narządów wydrążonych jako zwoje błony podśluzowej i zwoje błony mięśniowej. Nerwy trzewne są najważniejsze gdyż tylko one wytwarzają wielkie sploty przedkręgowe. Każde wlókno autonomiczne i symp. i parasymp. Przed uzyskaniem narządu docelowego, któremu podlega musi ulec przełączeniu. Pozostałe 70% ulega przełączeniu w pniu współczulnym. Włókna pozazwojowe są rozdzielane do gałęzi łączącej szarej, 30% oplata naczynia tworząc sploty okołotętnicze, a 10% jest kompletnie nieważna i tworzy tzw. gałęzie trzewne, które biegną do narządów położonych blisko kręgosłupa.
Nn. przedzwojowe :
Nerwy trzewne, które przeszywają /przechodzą na wylot/ zwoje pnia współczulnego w odcinku lędźwiowym noszą nazwę nn. trzewne lędźwiowe.
A te, które przeszywają zwoje pnia współczulnego w odcinku krzyżowym nn. trzewne krzyżowe.
Do obwodowego układu sympatycznego zalicza sę też inne zwoje niż pnia współczulnego, tzw. zwoje przedkręgowe i śródścienne.
Zwoje pnia współczulnego = przykręgowe = kręgowe
nn. trzewne tranzyt przez zwoje przykręgowe przyłączają się do zwojów przedkręgowych
Część obwodową parasympatyczną dla brzucha i miednicy stanowi zarówno gąłąź trzewna n. błędnego z odcinka czaszkowego oraz nn. trzewne miedniczne (z odcinka krzyżowego). Włókna parasympatyczne n. błędnego przełączają się w zwojach parasymaptycznych przedkręgowych splotu trzewnego. Nn. trzewne miedniczne przełączają się w zwojach parasympatycznych przedkręgowych splotu międzykrezkowego i podbrzusznego dolnego.
Każdy z wielkich splotów przedkręgowych posiada :
korzenie sympatyczne
korzenie parasympatyczne
korzenie czuciowe
zwoje przedkręgowe współczulne /nazwane/
zwoje przedkręgowe przywspółczulne /bezimienne/
Korzeniami sympatycznymi są :
nn. trzewne /lędźwiowe, krzyżowe/
Korzeniami parasympatycznymi są :
gałąź trzewna n. błędnego
nn. trzewne miedniczne
Nn. splotu podbrzusznego górnego /hypogastricus sup./ NIC nie zaopatrują.
Część obowodowa parasympatyczna krzyżowa to newry trzewne miedniczne, które są korzeniami parasympatycznymi dla trzech splotów przedkręgowych: międzykrezkowego, podbrzusznych górnego i dolnego. Wielkie sploty przedkręgowe autonomiczne brzucha i miednicy to splot trzewny międzykrezkowy, podbrzuszne górny i dolny. Każdy z tych splotów jest zbudowany przez korzenie sympatyczne, którymi są nerwy trzewne. Korzenie parasympatyczne, którym dla splotu trzewnego jest nerw błędny, a dla pozostałych trzech nerwy trzewne miedniczne. Zwoje sympatyczne przedkręgowe i śródścienne. Zwoje parasympatyczne też przedkregowe i śródścienne.
PLEXUS |
RADIX SYMPHATICA |
RADIX PARASYMPHATICA |
RADIX SENSITIVA |
|
CELIACUS |
/Th 6-9/ n. splanchnicus maius /Th 10-11/ n. splanchnicus minus
/Th12/ n. splanchnicus imus |
gałąź trzewna n. vagi X |
n. phrenicus |
|
INTERMESENTERICUS |
nn. splanchnici lumbales III, IV |
nn. splanchnici pelvini |
XXXXXXXXX |
|
HYPOGASTRICUS INFERIOR |
nn. splanchnici sacrales nn. hypogastrici dex. et sin. |
nn. splanchnici pelvini |
n. pudendus |
|
SPLOT TRZEWNY
Nerwy z odcinka piersiowego, trzewne większy, mniejszy i najniższy odchodzą ze zwojów pnia współczulnego w odcinku piersioweym i zasilają splot trzewny. Nerwy trzewne lędźwiowe trzewne I i II także go tworzą. Nerwy trzewne dochodzac do poszczególnych splotów przedkręgowych przełączają się w jego zwojach przedkręgowych albo dopiero śródściennych. Zwoje nerwowe splotu trzewnego: zwój trzewny prawy i lewy, zwój krezkowy górny, zwój aortalno nerkowy prawy i lewy, zwój krezkowy dolny jest przy odejściu tętnicy międzykrezkowej dolnej i należy do splotu międzykrezkowego. Wszystkie zwoje przedkręgowe splotu miedniczego (zwoje przedkręgowe splotu podbrzusznego górnego i dolnego) są bezimienne. Nerwy trzewne przełączają się w zwojach przedkręgowych albo śródściennych na gałęzie pozazwojowe, które oplatają wszystkie pobliskie naczynia tętnicze. Na obszarze splotu trzewnego jest tętnica krezkowa górna, tętnice nerkowe, tętnice gonadalne. Splot trzewny leży na ścianie przedniej aorty brzusznej i oplata włóknami pozazwojowymi następujące tętnice: pień trzewny (tripus Hallera)[t. śledzionowa, t. wątrobowa wspólna i t. żołądkowa lewa], t. krezkowa górna, dwie tt. Nerkowe, dwie tt. gonadalne, dwie tętnice nadnerczowe środkowe i dwie tętnice przeponowe górne. Sploty na tych naczyniach to tzw. sploty wtórne splotu trzewnego, do których zalicza się: splot trzustkowo-śledzionowy, wątrobowy, żołądkowo-dwunastniczy, krezkowy górny, nerkowy, gonadalny śródnerczowy i przeponowy dolny. Splot trzewny unerwia więc cewę żołądkowo-jelitową (żołądek, dwunastnicę, jelito czcze, kręte, kątnice z wyrostkiem robaczkowym, wstępnicę (okr. wstęp.) i 2/3 prawe poprzecznicy. Wątrobę, trzustkę, śledzionę, nerki, nadnercza i gonady. Korzeniem parasympatycznym dla splotu jest nerw błędny.
Splot trzewny rozgałęzia się wraz z tętnicami, które obejmuje, wytwarzając tzw. sploty wtórnie okołotętnicze :
przeponowy dolny
nadnerkowy
nerkowy
gonadalny
żołądkowo-dwunastniczy
trzustkowo-śledzionowy
krezkowy górny
Splot trzewny unerwia więc :
cewę żołądkowo-jelitową wraz z 2/3 prawą poprzecznicy
nadnercza, nerki, gonady
wątrobę
trzustkę
śledzionę
SPLOT MIĘDZYKREZKOWY
Splot międzykrezkowy opasuje tylko tętnice krezkową dolną. Dzieli się na splot krezkowy dolny i odbytniczy górny. Unerwia on splot krezkowy dolny :
1/3 lewą poprzecznicy
zstępnicę i esicę
Natomiast splot odbytniczy górny :
bańkę odbytnicy
Splot podbrzuszny górny nie unerwia żadnych narządów, rozdwaja się na daw nerwy podbrzuszne: nerwi hipogastrici, które zasilają splot podbrzuszny dolny.
SPLOT PODBRZUSZNY DOLNY
Splot podbrzuszny dolny, zwany miedniczym. Zaopatruje wszystkie narządy miednicy z wyjątkiem /3/:
gonad (trzewny)
bańki odbytnicy (międzykrezkowy)
części dolnej nasieniowodu ; część jajowodu w pobliżu jajnika
Oplata on tętnicę biodrową wewnętrzną prawą i lewą i dlatego ma kształ podkowy otwartej ku przodowi.
+
W jamie brzusznej nerw błędny jest korzeniem parasympatycznym splotu trzewnego, a pozostałe sploty (międzykrezkowy, podbrzuszny górny, podbrzuszny dolny) są zaopatrywane parasympatycznie przez nerwy trzewne miedniczne z odcinka krzyżowego części parasympatycznej.
1