Konspekt analizy „Tanga” Sławomira Mrożka

I. Rozpoznanie:

• „Tango” zostało napisane w 1956 roku (lata 60 XX wieku, Europa była wtedy ogarnięta ruchami kontestacyjnymi-buntowniczymi, J. P. Santre napisał „Byt i nicość” (dostał za ta książkę Nagrodę Nobla) oraz „Nudności”- oparte na technice strumienia świadomości czyli na spisywaniu luźnych przemyśleń i tego co w danym momencie się myśli. Zachęcał on młodzież do buntu np. przeciwko mieszczańskiej moralności)

• Książka ta osiąga sukces w Polsce, jest tłumaczona na różne języki, a sztuka grana jest na wielu scenach

• „Tango” odwołuje się do kontestacji, ale na opak- a'rebour- dotyczy to np. dwóch mężczyzn tańczących tango

II. Tytuł:

• Tango to taniec z Argentny, początkowo był to taniec ludowy

• Tango było intymne, kontaktowe, erotyczne, miało rytm 2 na 2 =4

• Tytuł jest metaforą do gry w brydża z pierwszej sceny (4 osoby, gra= element racjonalny + irracjonalny

III. Czas:

• Nieokreślony chronologicznie, od wieczora do wieczora

• Zachowanie jedności czasu zgodne z zasadami tragedii antycznej- w ten sposób został wprowadzony czas uniwersalny, czas który będzie zawsze aktualny

• Aluzje czasowe- do określonego momentu w epoce: STOMIL-fabryka (symbol nowoczesności)- rzecz dzieje się może w nowoczesnej Polsce, a na pewno w nowoczesnej rodzinie

• „artysta” eksperymentalny- aluzja do nowych zjawisk w sztuce europejskiej, w której liczy się teraz szok i eksperyment; to odniesienie do trendów i zjawisk w sztuce XX wieku

IV. Miejsce:

• Dom Stomila- to miejsce dosłowne

• Symbolika- aluzja do „Wesela”, kraju; to bezpieczne miejsce, w którym człowiek czuje się wolny

• Wniosek: zachowana została jedność miejsca (brak danych geograficznych- nie wiadomo gdzie dokładnie znajduje się ten dom), to dom konkretny i symboliczny; miejsce, które jest TU i wszędzie

V. Bohaterowie:

• Każdy z bohaterów reprezentuje pewną postawę

• Rodzina Stomila- wszyscy należą do „swoich”, to przekrój społeczeństwa, starzy i średni, wyzwoleni, nie mają zasad ani konwencji, maja absolutną swobodę

• Edek i Ala- to „obcy”

• Babcia- otwarta, wciąga się w grę

• Eugeniusz- optymista, jest autorytarny (Dla osobowości autorytarnej charakterystyczna jest rezygnacja z własnej oceny zjawisk i podpieranie się autorytetem znanej osoby dla wyjaśnienia swoich poglądów i działania.)

• Stomil- reprezentuje pokolenie środkowe; jest: inteligentem, absolutnym racjonalistą, artystą (awangardowym- eksperymentuje w dziedzinie teatru); ceni sobie oryginalność; głosi postulat, że artysta wszystko może; jego oryginalność polega na szokowaniu; zdaje sobie sprawę z kryzysu form; uprawia parodię form; głosi postulat absolutnej wolności twórczej i sztuki; od 20 lat robi to samo; jest produktem stabilizacji, to co robi stało się konwencją; jest tolerancyjny

• Konwencjonalizacja form- wszystko co istnieje na świecie ulega upowszechnieniu, nie szokuje; nic nowego nie da się wymyślić, wszystko ulega ośmieszeniu( parodii- deformacji)

• Artur- ma 25 lat, studiuje, jest życiowo zagubiony a jego wiedza jest tylko książkowa, to inteligent, ma minimalną znajomość ludzi, wchodzi w konflikt którego źródłem jest nuda, nie chce być wolny, ucieka od wolności (wolność to konieczność dokonywania wyborów)- WNIOSEK: jest niekonsekwentny, zmienny, ma „słomiany zapał”, postępuje pod wpływem przypadku, chce mieć władzę nad swoja rodziną

• Edek- jest obcy, to prosty człowiek, jest naturalny, nie żyje według określonych zasad, jest uosobieniem „dzikiego człowieka”, jest prymitywny, niewykształcony, konsekwentny, umie kombinować, tylko czeka na okazję

VI. Kompozycja:

• Zachowana jest jedność czasu- doba jest uniwersalna (doba to odpowiednik małego cyklu życia- czas uniwersalny, powtarzalny; to co jest przedstawione powtarza się w każdym czasie)

• Jedność miejsca- dom (dosłowny- azyl, rodzina, bezpieczeństwo i metaforyczny- parodia domu, kraj, ojczyzna, ktoś obcy)

• Jedność akcji- w lekturze zostaje rozwinięty jeden wątek (tragedia rodzinna, dramat rodzinny)-wątek rodzinny, dramat rodzinny związany z walką o władzę

• Wniosek: zachowana jest jedność akcji; wątek rodziny jest misternie połączony z władzą; Mrożek jest tu uniwersalny- walka o władzę nie jest tylko polityczna; Tango to aluzja do dramatu rodzinnego; jedność miejsca, czasu i akcji to cechy budowy tragedii antycznej.

• Tragizm racji- to konflikt dwóch racji; w konflikt ten wchodzą dwie postaci reprezentujące dwie równorzędne racje (pozytywne), ale nie mogące ze sobą współistnieć (muszą się zniszczyć)

VII. Środki wyrazu:

• Pure nonsens- czysty absurd (redukcja do absurdu), - dotyczy wypowiedzi (czyli sprowadzenia jej do niedorzeczności)

• Przysłowia użyte w scenie początkowej- wypowiedzi Edka- pełnią funkcję antycypacji (antycypacja wyprzedzanie, przewidywanie, zakładanie czegoś jeszcze nie istniejącego; pogląd jeszcze nie udowodniony, ale słuszny i znajdujący później swoje potwierdzenie)

• Idem per idem- to samo przez to samo, np. postęp postępowy- (to obraz umysłowości Edka

VIII. Podsumowanie:

Akcja w „Tangu” opiera się na zerwaniu relacji między przyczyną, a skutkiem. Według autora, ta osoba która ma określoną siłę ma coś do powiedzenia.

Opracowała Daria Kaniewska III a