WYKŁAD 9 (7.12.1999)

Ogólne zasady budowy tablic częstości zawierania małżeństw oraz tablic długości trwania małżeństwa:

Konstrukcja tablic wzorowana jest na konstrukcji tablic trwania życia. Tablice częstości zawierania małżeństw mogą opierać się na różnych koncepcjach. Tablice te pokazują porządek w jakim zbiorowość kawalerów lub panien zmniejsza się na skutek zawierania małżeństw oraz umieralności. Dostarczają informacji o proporcji kawalerów, którzy nadal pozostali wolni i proporcji tych, którzy kiedyś zawrą związek. Syntetyczną miarą obrazującą zmiany w stanie cywilnym jest średnia liczba lat pozostających do przeżycia w stanie kawalerskim lub panieńskim przez osoby będące w wieku x lat.

Dla zbudowania tablic trzeba znać prawdopodobieństwo zawarcia w ciągu roku małżeństwa przez kawalera będącego w wieku x lat. Można to obliczyć na podstawie wyników powszechnego spisu ludności oraz danych bieżącej statystyki, jeśli dokonano tabulacji wg stanu cywilnego.

Syntetyczną miarą obrazującą zmiany w długości trwania małżeństwa jest średnia liczba lat pozostawania w związku małżeńskim do momentu rozwiązania związku. Największą trudność przy konstrukcji tablic stanowi brak możliwości wyznaczenia możliwości prawdopodobieństwa zgonów współmałżonków w zależności od długości trwania małżeństwa.

• Urodzenia - składnik ruchu naturalnego

W różnych krajach stosuje się odmienne kryteria ustalenia faktu żywego urodzenia.

W Polsce do XII.1962 roku żywo urodzony to: noworodek, który przyszedł na świat bez względu na czas trwania ciąży i w chwili przecinania pępowiny dawał znaki życia lub został do życia przywrócony.

Martwo urodzony to noworodek, który przyszedł na świat po upływie 28 tygodni trwania ciąży, który po ukończeniu porodu nie dawał znaku życia i nie został do życia przywrócony.

Od 1.1.1963 roku wprowadzono w Polsce nowe pojęci4e urodzin:

Żywo urodzony to noworodek, który bezpośrednio po wydobyciu z ustroju matki wykazuje przynajmniej jedną z oznak życia i jeśli:

• waży co najmniej 1001g

• przeżył co najmniej 24h

Martwo urodzony to noworodek, którego zgon nastąpił przed całkowitym wydobyciem z ustroju matki i który w chwili urodzenia waży co najmniej 1001g

Urodzenia martwe w statystyce polskiej wyłączane są ze zbioru żywo urodzonych i zbioru zgonów - są rozpatrywane jako osobna zbiorowość.

Rozróżnia się jeszcze 2 kategorie urodzeń:

1. noworodek niezdolny do życia z oznakami życia

jest to noworodek, który urodził się wykazując przynajmniej jedną z oznak życia, ważył mniej niż 1001g, ale nie mniej niż 601g i nie przeżył 24 godzin

2. noworodek zdolny do życia bez oznak życia

jest to noworodek o wadze poniżej 1001g, nie mniejszej niż 601g, którego zgon nastąpił przed porodem

Płody o wadze 600g i mniejszej nie są uwzględniane w sprawozdawczości statystycznej urodzeń i zgonów.

Def. porodu w statystyce medycznej:

Poród to całkowite wydalenie z ustroju matki produktu poczęcia po ciąży trwającej 28 tygodni. Jest to okres ciąży po upływie którego normalnie ukształtowany płód jest zdolny do życia poza ciałem matki.

Porody:

• pojedyncze

• wielorakie (gdy rodzi się więcej niż 1 dziecko)

W przypadku porodów wielorakich każdy noworodek to 1 urodzenie.

W polskiej staystyce istniej podział na urodzenia:

1. małżeńskie

2. pozamałżeńskie

Natężenie urodzeń analizuje się za pomocą współczynnika rodności i płodności.

Rodność to natężenie urodzeń w badanej zbiorowości w określonym czasie. Współczynnik urodzeń wyraża stosunek liczby urodzeń żywych w danej zbiorowości do liczby ludności do niej zaliczonej w połowie badanego okresu lub do średniej liczby ludności.

Współczynnik urodzeń ma ograniczoną własność poznawczą gdyż nie uwzględnia struktury badanej populacji wg płci i wieku. Dlatego przy ocenie natężenia urodzeń należy posługiwać się współczynnikiem płodności.

Przez pojęcie płodności kobiet rozumiemy natężenie urodzeń w badanej populacji kobiet będących w wieku rozrodczym. Współczynnik płodności to stosunek liczby urodzeń żywych w danym okresie do liczby kobiet badanej zbiorowości będących w wieku rozrodczym.

Współczynnik ten wyraża średnią liczbę dzieci urodzonych w ciągu badanego okresu przypadającą na 1000 kobiet w wieku rozrodczym.

Prowadzi się też analizę wg kolejności urodzeń - syntetyczną miarą jest średni numer kolejności urodzeń przypadający na matki rodzące w danym roku. Parametr ten jest ilorazem sumy iloczynów liczby urodzonych dzieci i odpowiedniego numeru kolejnego urodzenia dziecka u matki i liczby urodzonych dzieci ogółem w poszczególnych grupach wieku matki.

Analizę natężenia urodzeń wzbogaca ustalenie przeciętnego odstępu między rodzeniem się pierwszych, drugich, trzecich i dalszych dzieci u matek. Odstęp między datą zawarcia związku małżeńskiego rodziców, a datą urodzenia się 1 dziecka nosi nazwę pierwszego odstępu urodzeniowego. Okres między 1 a 2 urodzeniem to drugi odstęp urodzeniowy.

Prowadzi się analizy urodzeń wg płci. Na uwagę zasługuje niezmienność proporcji liczby urodzeń dziewcząt i chłopców.

Sezonowość urodzeń:

• największa liczba urodzeń żywych wg okresu roku:

wszystkie kraje można podzielić na 5 grup:

1. północna Europa - natężenie urodzeń przypada na kwiecień i maj

2. zachodnia i środkowa Europa - luty, kwiecień

3. południowa Europa - styczeń, luty

4. Ameryka Łacińska - grudzień, styczeń

5. Bliski i Daleki Wschód, Azja - październik, listopad

DEMOGRAFIA WYKŁAD 9 (7.12.1999)

1

© Yareth 1999

---