Słownik pojęć geograficznych

Ameryka - nazwa ogólna dla obu kontynentów czyli dla Ameryki Północnej i Południowej.

Ameryka Łacińska - nazwa stosowana w odniesieniu do krajów Ameryki położonych na południe od USA, stanowiących w większości byłe posiadłości hiszpańskie i portugalskie.

Antarktyka - obszar polarny i subpolarny obejmujący Antarktydę oraz otaczające ją oceany do 48-60^o S.

Antypody - wzajemnie przeciwległe (położone na dwóch końcach średnicy) punkty powierzchni Ziemi, ich szerokości geograficzne są równe sobie ale przeciwstawne, ich długości róznią się o 180^o.

Arktyka - obszar polarny wokół bieguna północnego obejmujący Morze Arktyczne (Ocean Lodowaty), wyspy: Grenlandię, Nową Ziemię, Spitsbergen i inne drobne oraz skrajne północne części Eurazji i Ameryki Północnej.

Azja Mniejsza - półwysep na którym leży Turcja.

Bałkany - potocznie nazwa Półwyspu Bałkańskiego jako regionu europejskiego.

Benelux - skrót powstały z połączenia pierwszych sylab trzech państw; Belgii, Holandii (Nederland) i Luksemburga, związanych od 1948 r. unią celną, a o d 1958 r. unią gospodarczą.

Bliski Wschód - nazwa stosowana do obszaru obejmującego kraje płd.-zach. Azji od Afganistanu po Turcję i Liban oraz pn.-wsch. Afryki - Egipt i Sudan.

Costa Brava - wybrzeże M. Śródziemnego w płd.-wsch. Hiszpanii (Katalonia), malownicze wybrzeża, zatoki i sławne miejscowości wypoczynkowe.

Costa del Sol - wybrzeże słońca - od Cieśniny Gibraltarskiej (Algeciras) po Almerię, słynny region turystyczny.

Czarny Kontynet - potoczna nazwa Afryki.

Części Świata - największe jednostki podziału powierzchni lądowej kuli ziemskiej. Rozróżni się 6 części świata: Azja, Afryka, Ameryka, Antarktyda, Australia, Europa.

Daleki Wschód - region we wsch. Azji obejmujący część Rosji, Chin oraz Koreę, Japonię i Filipiny .

Dominium - niezależne państwo (z własnym parlamentem i rządem) wchodzące w skład Brytyjskiej Wspólnoty Narodów i uznające króla brytyjskiego za głowę swego państwa.

Ekumena - strefa kuli ziemskiej stale zasiedlana przez człowieka.

-	Anekumena - obszary kuli ziemskiej, gdzie człowiek nie mieszka, a przebywa czasowo.
-	Subekumena - paraekumena - obszary tylko przejściowo zamieszkiwane lub odwiedzane przez człowieka w związku z jego działalnością gospodarczą.

Enklawa - część terytorium państwa lub jego całość znajdująca się wśród obszaru innego państwa.

-	Eksklawa - część terytorium państwa, oddzielona od reszty jego obszaru przez terytorium lądowe innego państwa.
-	Subenklawa - enklawa otoczona obszarem innego państwa, ale posiadająca dostęp do morza (np. Ceuta, Melilla).

Eurazja - nazwa połączonych kontynentów Azji i Europy - 53,4 mln km² powierzchni.

Indochiny - nazwa nadana przez Europejczyków regionowi obejmującemu Wietnam, Laos i Kambodżę.

Interior - terytorium położone w głębi kraju, daleko od wybrzeża morskiego, od ośrodków przemysłowych (zwłaszcza w Ameryce Południowej).

Kolonia - obecnie (szczątkowo) terytoria (kraje) pozbawione politycznych i ekonomicznych praw suwerennych, znajdujące się pod panowaniem jakiegoś państwa.

Kontynent - wielki obszar lądowy o powierzchni przekraczającej kilka mln km², otoczony przez morza i oceany. Rozróżnia się 6 kontynetów:
Eurazję, Afrykę, Amerykę Północną, Amerykę Południową, Antarktydę, Australię.

Kontynentalny - coś łączącego się bezpośrednio z płytą kontynentalną - nie z wyspą.

Lazurowe Wybrzeże - riwiera francuska - wschodnia część francuskiego wybrzeża śródziemnomorskiego między Cassis a Menton.

Lądolód - lodowiec kontynetalny - masy lodu o miąższości do kilku tysięcy metrów pokrywające wielkie obszary powierzchni Ziemi, w tym znaczeniu lądolód pokrywa tylko Antarktydę i Grenlandię.

Maghreb - z arab. zachód - nazwa wspólna krajów pn.-zach. Afryki - Maroko, Algeria, Tunezja, Mauretania.

Maszrek - z arab. wschód - nazwa wspólna krajów pn.-wsch. Afryki - Libia, Egipt i Sudan.

Melanezja - zachodnia część Oceanii - obejmuje Nową Gwineę, archipelag Bismarcka, Salomona, Santa Cruz, Nowe Hebrydy, Lojalności, Nową Kaledonię i Fidżi.

Mezopotamia - nazwa historycznej krainy w dorzeczu Tygrysu i Eufratu obejmującej Irak, część Iranu i Syrii.

Mikronezja - środkowa część Oceanii obejmująca wyspy: Mariany, Karoliny, Marschalla, Gilberta, Nauru i Ocean.

Montania - wschodnie stoki Andów w Kolumbii, Peru i Ekwadorze wraz z pogórską strefą porośniętą wilgotnym lasem tropikalnym.

Morze - dowolna część wodnej powłoki ziemskiej, która ma wspólny poziom i swobodną wymianę z powierzchnią wodną oceanu światowego (w tym znaczeniu Morze Kaspijskie, Martwe, Cymlańskie - nie są morzami).

Ocean - wszechmorze - powłoka wodna (silnie zasolona) pokrywająca większą część kuli ziemskiej, główna część hydrosfery umownie podzielona dla celów orientacyjnych na trzy lub cztery części.

Oceania - nazwa zbiorowa wysp środkowej i zachodniej części Oceanu Spokojnego. Łącznie z Australią tworzy część świata.

Orient - potoczna nazwa krajów wschodnich, leżących na wschód od południowej Europy (od Turcji po Daleki Wschód).

Peryferie - obszary położone dalej od centrum (np. miasta, puszczy, pustyni, jakiegoś obszaru).

Polarny - biegunowy, podbiegunowy - właściwy terenom podbiegunowym, dotyczący obszarów znajdujących się w tym rejonie.

Polinezja - część wschodniej Oceanii - obejmuje wyspy Hawaje, Line, Feniks, Tokelau, Lagunowe (Ellice), Samoa, Tonga, Cooka, Towarzystwa, Tuamotu, Tubuai, Markizy, Gambiera, Pitcair, Wyspę Wielkanocną i Nową Zelandię.

Posiadłość - część terytorium państwa leżąca daleko poza jego obszarem (przeważnie na wyspach).

Protektorat - kraj zachowujący niektóre swoje instytucje, rząd i administrację, a znajdujący się pod kontrolą obcego państwa prowadzącgo jego sprawy zewnętrzne.

Puna - nazwa strefy wyżyn śródandyjskich.

Pustynie - obszary występujące w zasięgu klimatu bardzo suchego i przynajmniej latem, gorącego, pozbawione prawie zupełnie lub zupełnie roślinności i wody. Tereny takie nie nadają się do wykorzystania w stanie naturalnym do celów gospodarki rolnej, leśnej i pasterskiej, poza nielicznymi i rzadkimi punktami wydostawania się na powierzchnię ziemi wód podziemnych (oazy), lub też miejscami, gdzie na pustynię wpływa rzeka z sąsiedniego zasobniejszego w wodę obszaru.

Region - obszar, którego poszczególne części posiadają cechy wspólne i który wykazuje istotne różnice w stosunku do obszarów otaczających.

Rejon - okolica - obszar wyodrębniający się geograficznie, etnograficznie lub gospodarczo.

Riwiera - część wybrzeża Morza Śródziemnego od Cassis we Francji po La Spezia we Włoszech.

Sahara - największy na Ziemi region pustynny, kilkanaście pustyń nizinnych i wyżynnych od Atlantyku po Morze Czerwone - na południu przechodzi w Sahel.

Sahel - nazwa strefy w Afryce obrzeżającej od południa pustynię Sahara, o zmiennej szerokości od Senegalu po Sudan.

Sierra - łańcuch, pasmo gór, nazwa stosowana w Hiszpanii, Portugalii i Ameryce Łacińskiej.

Subtropikalny - położony w szerokościach geograficznych nieco wyższych niż zwrotniki.

Suburbia - obszary położone na krańcach, peryferiach wielkich miast, podzielone na działki z domkami jednorodzinnymi.

Syberia - część Rosji od Uralu do Oceanu Spokojnego, na południu po Kazachstan i Mongolię.

Terytorium - obszar ziemi o określonych granicach.

Terytorium państwa - obszar podległy suwerennej władzy państwa, obejmujący określony ląd z wodami śródlądowymi, morze przybrzeżne oraz przestrzeń powietrzną, położoną nad lądem i morzem przybrzeżnym, a także podziemie znajdujące się pod nimi.

Terytorium Zależne - terytoria (przeważnie wyspy) sfederowane lub z własną autonomią, zależne od jakiegoś państwa gospodarczo, politycznie i obronnie.

Trzeci Świat - określenie wprowadzone w latach pięćdziesiątych przez kraje kapitalistyczne - odnoszące się do krajów słabo rozwiniętych gospodarczo. “I świat" - były to kraje kapitalistyczne dobrze rozwinięte gospodarczo, a “II świat" - określano tak kraje socjalistyczne.

---