Przepisy prawne w turystyce i rekreacji

Wykład I - > 15.12.07

1. BIURO PODRÓŻY

Język prawniczy nie posługuje się pojęciem biura podróży. Jest to spowodowane wieloznacznością tego pojęcia w języku potocznym. Podmioty zwane w języku potocznym biurami podróży z punktu widzenia prawa podzielone są na trzy typy:

• Organizatorzy turystyki to przedsiębiorca organizujący imprezy turystyczne

• Pośrednik turystyczny to przedsiębiorca który na zlecenie klienta wykonuje pewne czynności faktyczne lub prawne związane z zawieraniem umów o świadczenie usług turystycznych

• Agent turystyczny to przedsiębiorca który pośredniczy w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych działając na rzecz wykonawcy usługi

Różnica w działaniu między organizatorem, pośrednikiem a agentem turystycznym:

Organizator sam realizuje pewne usługi na rzecz klienta natomiast pośrednik o agent jedynie pomaga w skontaktowaniu się klienta i wykonawcy usługi.

Różnica w działaniu między pośrednikiem a agentem turystycznym :

Pośrednik jest pełnomocnikiem klienta ( działa w imieniu klienta ) natomiast agent reprezentuje wykonawcę usługi ( działa w imieniu wykonawcy )

Różnica co do wymogów by zostać organizatorem, pośrednikiem czy agentem turystycznym :

Agent turystyczny działa na podstawie samego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub rejestru przedsiębiorców. Wystarczy zatem że zgłosi odpowiednim organom rozpoczęcie prowadzenia działalności ( nie musi spełniać specjalnych warunków prowadzenia działalności)

Organizator i pośrednik turystyczny obok wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub rejestrów przedsiębiorców musi jeszcze uzyskać wpis do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Wiąże się to z uprzednim spełnieniem specjalnych warunków prowadzenia działalności c do zatrudnienia odpowiednich osób oraz co do odpowiedniego zabezpieczenia finansowego.

UWAGA

Usługi turystyczne mogą być też świadczone przez inne podmioty niż wyżej wymienione np. hotelarzy, przewoźników, przewodników.

Wynika to z definicji usługi turystycznej. Są to wszelkie usługi świadczone turystom i odwiedzającym.

Każdy z takich usługodawców - podobnie jak organizatorzy, pośrednicy i agenci - musi jednak spełnić wymogi konieczne do prowadzenia konkretnego tego typu działalności gospodarczej.

Co najmniej wpis do ewidencji działalności gospodarczej lub rejestru przedsiębiorców ale często też dodatkowe specjalne wymogi ( zaszeregowanie obiektu do odpowiedniego rodzaju i kategorii i uzyskać zezwolenie na licencje)

Organizatorzy, pośrednicy i agenci w ramach swej działalności będą zawierać umowy z takimi innymi usługodawcami w celu realizacji pewnych zleceń dla swoich klientów.

2. IMPREZA TURYSTYCZNA to co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną cena jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 h albo program obejmuje zmianę miejsca pobytu.

„ co najmniej dwie usługi turystyczne” - > a zatem jeśli ktoś świadczy tylko jedną usługę nie musi rejestrować się jako organizator ( np. hotelarz).

Ale uwaga jeśli ktoś świadcząc usługi posługuje się innym podmiotem to usługi idą na jego „konto” ( np. hotelarz w ramach usługi sylwestrowej zapewnia transport + zabawę i w celu realizacji transportu posługuje się przedsiębiorstwem przewozowym)

Wtedy musimy sprawdzić czy spełnione są inne elementy definicji imprezy turystycznej np. „jednolity program” czy „ wspólna cena”.

Dlaczego ? bo organizowanie imprezy turystycznej przez podmiot nie zarejestrowany jako organ jest niedozwolone.

Cech charakterystyczna ( istotna) imprezy turystycznej:

• Jakkolwiek składa się ona z kilku pojedynczych usług to jednak tworzy ona pewną całość

• Jest czymś więcej niż tylko suma wchodzących w jej skład świadczeń

• Posiada cechy których nie maja wchodzące w jej skład usługi ( jednolity program, zapewnienie opieki i bezpieczeństwa)

Jeśli impreza turystyczna obejmuje zmianę miejsca pobytu jest nazywana wycieczką. Umowa zawierana między organizatorem a turysta jest wtedy nazywana umowa o wycieczkę lub umową o podróż.

3. ZAWIERANIE UMÓW O ŚWIADCZENIE USŁUG TURYSTYCZNYCH

Ustawa o usługach turystycznych określa szczegółowe wymagania dotyczące zawierania umów o świadczenie usług turystycznych. Jest to podyktowane chęcią ochrony klienta.

Jeszcze przed zawarciem umowy należy podać klientowi :

• Ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych

• O wymogach zdrowotnych uczestnictwa w imprezie

• Zakres ubezpieczeń NW i KL oraz o możliwości ubezpieczenia od kosztów rezygnacji ( art. 13.1)

• Poinformować o zagrożeniach życia, zdrowia na odwiedzanym terenie i możliwości ubezpieczenia się od nich ( art. 13.2)

Wszystkie powyższe informacje należy przekazać na piśmie ( art. 13.3a)

Jeśli oferent posługuje się własnymi pisemnymi materiałami ( broszury, foldery, katalogi) musi w nich umieścić i skazać klientowi bardzo szczegółowe informacje dotyczące umowy i przebiegu imprezy (art. 12.1)

Informacje powyżej nie mogą wprowadzać klienta w błąd ! (art. 12.1a)

Jeśli ostatecznie zawarta umowa nie zawiera postanowień odmiennych to informacje z materiałów pisemnych traktuje się jako część umowy!!!(art. 12.2)

Jest to o ile istotne, że klient będzie mógł potem domagać się realizacji tych postępowań, albo obniżania ceny imprezy i odszkodowania za wyrządzoną mu szkodę.

Po zawarciu umowy ( ale jeszcze przed wyjazdem) organizator musi podać turystom na piśmie :

• Dane kontaktowe danego rezydenta ( imię, nazwisko, adres, telefon)

• Szczegółowe informacje o przejeździe ( czas, postoje, połączenia, miejsce w środku transportu)

• W przypadku imprezy dla dzieci należy także określić sposób bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub opiekunem ( art. 13.3)

Sama umowa o imprezie turystycznej musi być zawarta w formie pisemnej. Ustawa szczegółowo określa jakie informacje muszą być określone w tej umowie (art. 14)

Podkreślamy, że klient może się domagać by do treści umowy zostały wpisane jego wymagania specjalne co do których zgodził się organizator (art. 14.2.8)

Po zawarciu umowy jeden egzemplarz musi być dostarczony klientowi (art.14.2a)

Należy też dostarczyć klientowi na piśmie informacje o posiadanym przez organizatora zabezpieczenia oraz o sposobie ubiegania się o wypłatę z niego środków (art.14.4)

Naruszenie powyższych przepisów traktowane jest jako rażące naruszenie warunków wykonywania działalności gospodarczej i może skutkować wykreśleniem z rejestru organizatorów turystyki (art. 10a)

4. ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Zasady i zakres odpowiedzialności organizatora za niezrealizowanie lub niewłaściwe zrealizowanie imprezy turystycznej.

Zasady odpowiedzialności w prawie

Zasada ryzyka Zasada winy

Odpowiedzialność ponosi ten kto zajmuje się Odpowiedzialność ponosi ten kto

pewnego typu działalności ( bierze on na siebie zawinił, ten komu udowodniono

ryzyko że w trakcie jej przeprowadzenia coś winę.

pójdzie nie tak) a zatem odpowiada mimo że nie

zawinił ( nie trzeba udowadniać mu winy) .

Podmiot taki będzie zwolniony z odpowiedzialności

tylko w przypadkach określonych przez prawo, a zatem

musi istnieć przepis stanowiący że za konkretną szkodę

on nie odpowiada.

Organizatora turystyki za niezrealizowanie lub niewłaściwe zrealizowanie imprezy turystycznej odpowiada na zasadzie ryzyka (art. 11a)

A zatem co do zasady ponosi odpowiedzialność za wszystko co związane jest z realizacją imprezy, chyba że wystąpi jeden z określonych przez prawo wyjątków (art. 11a.1):

• Niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie umowy nastąpiło w skutek działania lub zaniechania samego klienta

• Niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie umowy nastąpiło w skutek działania osób trzecich nie uczestniczących w wykonaniu usługi przewidywanych w umowie. Organizator nie ponosi odpowiedzialności w tym przypadku jeśli nie przyczynił się do powstania szkody. Jeśli się przyczynił to odszkodowanie zapłaci w całości lub w części (decyduje sąd)

• Niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie umowy nastąpiło w skutek siły wyższej.

Siła wyższa VIS MAJOR to zjawisko zewnętrzne nadzwyczajne którego skutków nie można przewidzieć ani im zapobiec. Wyróżniamy :

• VIS NATURALIS

• śnieżyce

• klęski żywiołowe

• burze

• trzęsienia ziemi

• huragany

• tsunami

• dzikie zwierzęta

• VIS IMPERI

• działanie imperatora

• działania władzy politycznej

• zamknięte drogi

• wprowadzanie stanu nadzwyczajnego

• zakaz wjazdu na jakiś określony teren

• nakaz ewakuacji

• VIS ARMATA

• zdarzenia wojenne

• wojny

• powstania

• rewolucje

• zamieszki

• strajki

Zdarzenia powyższe zwalniają organizatora z odpowiedzialności tylko pod warunkiem że nie dało się ich przewidzieć. Organizując imprezę na terenie zagrożonym występowaniem jakiegoś typu zjawiska organizator bierze odpowiedzialność za jego normalne skutki.

Jeśli nawet organizator jest zwolniony z odpowiedzialności to nadal ciąży nad nim obowiązek opieki ( szczególni pierwsza pomoc poszkodowanym turystom) (art. 11a.2)

5. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ORGANIZATORA ZA INNE OSOBY

Z punktu widzenia odpowiedzialności organizatora, osoby które wyrządziły lub przyczyniły się do wyrządzenia szkody dzielimy na trzy kategorie:

1. te osoby zatrudnione u organizatora. Są to wszystkie osoby pracujące u organizatora bez względu na rodzaj łączącej ich umowy

2. to osoby przy pomocy których organizator zobowiązanie wykonuje tzw. podwykonawcy ( hotelarz, przewoźnik, restaurator)

3. to osoby trzecie nie uczestniczące w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie tzn. inni turyści, miejscowi mieszkańcy, przechodnie i inni uczestnicy ruchu drogowego

Organizator i podmiot z punktu 1i 2 odpowiada solidarnie. Poszkodowany klient może domagać się wynagrodzenia szkody zarówno od organizatora jak i od sprawcy szkody (może też pozwać obydwu naraz).

Wyjątek stanowi osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Nie odpowiada przed klientem ( pozwać może tylko pracodawcę) (art. 120 kodeksu pracy)

Za działania nieumyślne odpowiada tylko do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia (art. 119 k.p.)

6. ODWOŁANIE IMPREZY

Z punktu widzenia prawa odwołanie imprezy to odstępowanie od umowy przez organizatora jeszcze przed rozpoczęciem.

O fakcie odwołania imprezy należy niezwłocznie poinformować klienta. Klient może wtedy wybrać jedno z dwóch alternatyw:

• Może żądać natychmiastowego zawrotu wszystkich wniesionych kosztów

• Może uczestniczyć w tzw. imprezie zastępczej. Jest to inna impreza zaoferowana przez tego samego organizatora. Obowiązuje wtedy tzw. ochrona interesów majątkowych klienta ( klauzura ochrony interesów klienta). Jeżeli wartość imprezy zastępczej jest wyższa od odwołanej klient może w niej uczestniczyć bez dodatkowych opłat, jeśli natomiast wartość imprezy jest niższa od odwołanej klientowi przysługuje zwrot różnicy.

Powyższe zasady obowiązują bez względu na przyczynę odwołania imprezy.

Ponadto w przypadku odwołania imprezy klient może żądać odszkodowania. Są to dodatkowe pieniądze klienta które jeśli udowodni że w związku z odwołaną imprezą poniósł jakieś koszty ( szczepienia, specjalistyczne lekarstwa, sprzęt, dodatkowe ubezpieczenia)

Wykład II - > 05.01.07

7. REZYGNACJA Z IMPREZY

Z punktu widzenia prawa rezygnacja z imprezy to odstąpienie od umowy przez klienta jeszcze przed jej rozpoczęciem.

Klient ma prawo zrezygnować z imprezy w dowolnym momencie. Organizator może się jednak zabezpieczyć przed taką sytuacją poprzez tzw. karę umowną zwaną tez odstępnym. Jest to określona w umowie kwota która nie zostanie zwrócona klientowi w przypadku rezygnacji (zazwyczaj jest ustalona procentowo w stosunku do ceny imprezy i uzależniona od tego ile pozostało do wyjazdu).

Klient może się zabezpieczyć przed konsekwencjami rezygnacji na dwa sposoby :

• W drodze ubezpieczenia w drodze rezygnacji

• Poprzez zastępstwo - > polega na przekazaniu uprawnień do uczestnictwa w imprezie innej osobie spełniającej warunki uczestnictwa. W takim przypadku organizatorowi nie przysługuje wtedy odstępstwo. Może jedynie pobrać niewielką kwotę na pokrycie tzw. kosztów manipulacyjnych. W umowie organizator może określić termin do którego zastępstwo będzie możliwe

Przed zawarciem umowy o uczestnictwo w imprezie klient musi być poinformowany na piśmie o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów rezygnacji.

8. ZMIANA ISTNIEJĄCYCH WARUNKÓW IMPREZY PRZED JEJ ROZPOCZĘCIEM (art. 14.5-7)

Zasadniczo jest to możliwe ale należy niezwłocznie poinformować klienta. Ten wtedy może:

• Przyjąć nowe warunki

• Odstąpić od umowy

Jeśli klient odstępuje od umowy to może :

• Żądać natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych kwot

• Uczestniczyć w innej imprezie zaoferowanej przez organizatora ( obowiązuje tutaj klauzura ochrony interesów klienta)

UWAGA powyższe zasady obowiązują jedynie w przypadku zmian istotnych warunków. Są to te warunki które obiektywnie przez wszystkich będą traktowane jako ważne ( termin, czas trwania imprezy, miejsce zakwaterowania, transport itp.). Jeśli turysta ma jakieś szczególne wymagania w zawiązku z imprezą i kwestie te wyraźnie podkreśli przed zawarciem umowy też traktuje się je jako istotne. Ma on prawo zażądać aby wpisano je do treści umowy (warunek subiektywny dotyczący jedną osobę).

9. ZMIANA CENY IMPREZY (art. 17)

Zasadniczo jest to niemożliwe. Ustawodawco dopuszcza taką możliwość jedynie wyjątkowo gdy jednocześnie zostaną spełnione następujące przesłanki :

• Możliwość jest wyraźnie przewidziana w umowie

• Do wyjazdu pozostało więcej niż 20 dni

• Zmiana ceny przewidziana jest :

• wzrostem kosztów transportu

• wzrostem opłat urzędowych ( cła, podatki, wizy, opłaty lotnicze)

• wzrost kursu walut

1. ZMIANA PROGRAMU W TRAKCIE TRWANIA IMPREZY

Jeśli organizator nie może zorganizować jakiegoś punktu programu to powinien przedstawić świadczenie zastępcze ( zaproponować coś w zamian). Klient zasadniczo nie może odmówić zgody na świadczenie zastępcze - może to jednak uczynić gdy przedstawi tzw. uzasadnione powody.

Jeśli z jakichkolwiek powodów ani realizacja programu ani realizacja świadczeń zastępczych jest niemożliwa albo tez turysta zrezygnował ze świadczenia po przedstawieniu dowodów organizator musi:

• Zapewnić turystom powrót do miejsca uzgodnionego w umowie, nie można żądać za to dodatkowych opłat, a warunki powrotu nie mogą być gorsze niż zawarte w umowie

• Trzeba zwrócić turystom koszt niewykorzystanych świadczeń

Co więcej turystom przysługuje dodatkowe odszkodowanie z tytułu rekompensaty szkód doznanych na skutek niezrealizowania umowy. Trzeba jednak udowodnić że szkodę majątkową - przedstawić rachunki.

To dodatkowe odszkodowanie nie przysługuje gdy świadczenie zastępcze nie mogło być wykonane z powodu osoby trzeciej lub siły wyższej.

10. ZAPEWNIENIE TURYSTOM OPIEKI I BEZPIECZEŃSTWA

Jest to jeden z obowiązków organizatora turystyki. W tym przypadku organizator odpowiada jednak nie za zasadzie ryzyka tylko na zasadzie winy.

A zatem organizator poniesie odpowiedzialność tylko w przypadku gdy udowodni mu się zawinienie, jakieś zaniedbanie w trakcie imprezy. Przy czym wina organizatora może polegać na nie dołożeniu należytych starań:

• należy wybrać najbezpieczniejszą trasę,

• sprawdzić zagrożenia,

• unikać miejsc cieszących się złą sławą,

• poinformować turystów o grożących niebezpieczeństwach

Od organizatora oczekuje się że przemyśli zagrożenia i podejmie działania które tym zagrożeniom zapobiegną. Jeśli tego nie uczyni poniesie odpowiedzialność.

Jeśli organizatorowi nie można nic zarzucić a turysta i tak poniesie szkodę to organizator za nią nie odpowie.

11. OBOWIĄZKI TURYSTY

Jeśli klient stwierdzi wadliwe wykonywanie umowy powinien niezwłocznie poinformować wykonawcę usługi i przedstawiciela organizatora (art. 16b)

Chodzi o to by dać wykonawcy i organizatorowi szansę naprawienia ewentualnych nieprawidłowości. Jeśli zaniechamy tego typu obowiązki możemy stracić prawo do odszkodowania.

1. POŚREDNICTWO TURYSTYCZNE

Obok organizatora turystyki biuro podróży może występować także w charakterze pośrednika turystycznego i agenta turystycznego. A zatem biuro podróży nie organizuje samodzielnie własnych świadczeń dla klienta tylko:

1. na zlecenie klienta i w jego imieniu zawiera pewne umowy z wykonawcami usług dla klienta ( biuro jest pośrednikiem)

2. w imieniu wykonawcy usługi biuro podróży zawiera umowy o świadczenie usług turystycznych z klientem ( biuro jest agentem turystycznym)

2. DZIAŁALNOŚĆ POŚREDNIKA TURYSTYCZNEGO

• Rezerwacja albo zakup na rzecz klienta biletu lub miejsca noclegowego

• Załatwianie wiz

• Zamówienie taksówki

• Wynajęcie samochodu

• Itp.

Pośrednik nie odpowiada przed klientem w sposób realizacji usługi przez wykonawcę. Odpowiada natomiast za sposób dokonania wyboru wykonawcy. A zatem biuro podróży ponosi odpowiedzialność za tzw. winę w wyborze. Za to czy wybrał wykonawcę dającego rękojmię właściwego wykonania usługi jako od profesjonalisty oczekuje się od pośrednika największego stopnia staranności w wyborze staranności znawcy.

Pośrednik powinien orientować się w praktykach rynkowych w dziedzinie którą się zajmuje i znaleźć dla klienta najlepszego usługodawcę.

UWAGA z punktu widzenia odpowiedzialności pośrednika nie ma znaczenia czy za wykonanie zlecenia weźmie opłatę. Zlecenie wykonywane na rzecz własnych klientów bardzo często są nieodpłatne.

Forma zlecenia nie jest prawem wymagana - może być ustna.

3. DZIAŁALNOŚĆ AGENTA TURYSTYCZNEGO

Agent reprezentuje wykonawcę usługi (organizatora turystyki, hotelarza) i w jego imieniu zawiera umowę z klientem. Podstawą działalności agenta są umowy agencyjne zawierane z wykonawcami usług. Na ich podstawie i w ich granicach agent zawiera umowy z klientami.

Agent nie ponosi odpowiedzialności przed klientem za realizację usługi. Poszkodowany klient musi domagać się odszkodowania bezpośrednio od wykonawcy usługi. Agent będzie jednak potraktowany jako wykonawca usługi ( czyli będzie ponosił odpowiedzialność za jej realizację przed klientem ) gdy:

• W umowie zawieranej z klientem nie wskaże wyraźnie faktycznego wykonawcy usługi

• Działa w imieniu organizatora który nie jest uprawniony do zawierania umów z klientami w Polsce

• Działa bez ważnej umowy agencyjnej

• Przekracza zakres umowy agencyjnej

UWAGA naruszenie powyższych reguł nie jest przestępstwem powoduje jedynie przejęcie odpowiedzialności za działanie wykonawcy usługi. Niektórzy agenci w ten sposób normalnie prowadzą swoją działalność. Chodzi o agentów którzy reprezentują drobnych usługodawców świadczących usługi hotelarskie (właścicieli pensjonatów, domków letniskowych, kempingów i domów na wynajem).

Tego typu działalność nazywamy zastępstwem pośrednim - czyli działa we własnym imieniu ale na rachunek innej osoby.

4. INNI USŁUGODAWCY

Jak pamiętamy usługi turystyczne to wszelkie usługi świadczone turystom i odwiedzającym.

Odpowiedzialność usługodawcy za takie usługi może być ukształtowana na dwa sposoby - albo na zasadzie ryzyka albo winy ( usługodawcy).

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka ponoszą prowadzący przedsiębiorstwo lub zakład wprowadzony w ruch za pomocą sił przyrody ( pory roku, gaz, elektryczność, paliwa płynne). Za szkody w imieniu i na osobie wyrządzone ruchem przedsiębiorstwa (art. 435 KC). Np. wyciągi narciarskie, solarium, wesołe miasteczka itp.

Odpowiedzialność samoistnego środka transportu wprowadzonego w ruch za pomocą sił przyrody ( w takim samym zakresie czyli z ……….. ruchem pojazdów). Np. a zatem wykonawcy przewozów ale też udostępniający pojazdy na wszelkiego rodzaju torach ( cartingi, quady, itp.)

UWAGA do tego trzeba odróżnić wypożyczalnie pojazdów gdy wypożyczający traci nad nim kontrolę. Wynajmujący pojazd staje się jego posiadaczem i sam odpowiada za ewentualne szkody które wyrządzi.

Wypożyczający odpowiada jedynie za stan pojazdu który wypożycza. Jest to jednak odpowiedzialność na zasadzie winy a nie ryzyka.

Prowadzący zarobkowo hotel lub podobny zakład odpowiada za utratę lub uszkodzenie rzeczy gości. Chodzi o te zakłady i hotele które świadczą zakres usług i działają w sposób podobny do hoteli ( motel, pensjonat).

Prowadzący kamping, kwatery prywatne czy domki letniskowe odpowiada na zasadzie winy.

Powyżsi usługodawcy co do zasady będą ponosić odpowiedzialność bez względu czy zawinili ( przyczynili się do powstania szkody) biorą na siebie ryzyko prowadzonej działalności.

Zwolni ich od odpowiedzialności jedynie specjalna określona przez ustawodawcę okoliczności wyłączające ich odpowiedzialność. Zazwyczaj będą to :

• Siły wyższe

• Wyłącznie wina poszkodowanego

• Wyłącznie wina osoby trzeciej niezwiązanej z usługodawcą

Pozostali usługodawcy za swoje działania ponoszą odpowiedzialność nie na zasadzie ryzyka tylko w postaci winy (gdy można im przypisać jakąś postać winy)

Poszkodowany będzie musiał udowodnić błąd lub zaniechanie które przyczyniły się do powstania szkody.

Np. niedbalstwo - > sprawca nie przewiduje negatywnych konsekwencji swego zachowania choć powinien

lekkomyślność - >sprawca przewiduje negatywne konsekwencje swego zachowania ale bezpodstawnie przypuszcza że one nie nastąpią.

Wykład III - > 11.01.08

5. TYPY ODPOWIEDZIALNOŚCI

• EX CONTRACTUS

To odpowiedzialność kontaktowa. Ponosi się ją za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Poszkodowany pokazuje jaki element umowy do realizacji której zobowiązał się sprawca nie został właściwie zrealizowany.

W przypadku odpowiedzialności kontaktowej szkoda polega na niezrealizowaniu kontraktu (umowy). Poszkodowany zapłacił za usługę i za tę zapłatę nie otrzymał takiego świadczenia jakiego mógł oczekiwać.

Odpowiedzialność ta z odpowiedzialnością karną będzie się wiązać bardzo rzadko.

• EX DELICTO

To odpowiedzialność deliktowa. Ponosi się ja za wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym. Poszkodowany pokazuje niedozwolone zachowanie sprawcy i wykazuje że wyrządziło ono mu szkodę.

W przypadku odpowiedzialności deliktowej sprawca zachował się w taki sposób który jest zabroniony przez prawo. Np. doprowadził do uszkodzenia ciała albo uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego czy tez do utraty lub zniszczenia rzeczy która do poszkodowanego należała.

Odpowiedzialność ta często będzie się wiązać z odpowiedzialnością karną.

UWAGA w niektórych przypadkach może dojść do zbiegu roszczeń deliktowych i kontraktowych. Stanie się tak gdy zachowanie się sprawcy stanowi jednocześnie naruszenie umowy i jest czynem niedozwolonym. Np. opiekun naraża turystów na niebezpieczeństwo. Wybiera się wtedy podstawę która jest korzystniejsza dla poszkodowanego.

6. NAPRAWIANIE SZKODY

Może przybrać dwie formy:

• Przywrócenie stanu poprzedniego

Polega na faktycznym oddaniu tego co poszkodowany utracił np. odkupieniu utraconej rzeczy.

Zdarza się stosunkowo rzadko i nie zawsze jest możliwe

• Odszkodowanie

Polega na zrekompensowaniu szkody za pomocą pieniędzy. Wysokość odszkodowania jest uzależniona od wartości szkody.

Na wartość szkody składają się dwa składniki :

• DAMNUM EMERGENS

To faktyczna strata np. wartość utraconej rzeczy, wartość zakupionych lekarstw, koszty naprawy rzeczy. Bierze się pod uwagę wartość rynkową rzeczy uwzględniając amortyzacje.

• LUCRUM CESSANS

To utracone korzyści. To co osiągnąłby poszkodowany gdyby do wyrządzenia szkody nie doszło. Np. dochody które by przyniosła utracona rzecz albo zarobki z umowy o pracę, które utracił.

Odszkodowanie zazwyczaj należy się w pełnej wysokości chyba że przepis stanowi inaczej. Np. w przypadku odpowiedzialności hotelarza za rzeczy gości jest ona ograniczona do DAMNUM EMERGENS.

Szkoda w prawie polskim ma zasadniczo charakter materialny - trzeba wykazać stratę w majątku. Przy czym rozumiane to jest szeroko - „przeliczanie na pieniądze” są np. uszkodzenie ciała czy utrata życia.

Wyjątkowa można tez uzyskać zadość uczynienie za krzywdę niematerialną - a zatem za krzywdę, której na pieniądze przeliczyć się nie da. Musi to być jednak związane z bólem, cierpieniem, pozbawieniem wolności lub naruszeniem dóbr osobistych człowieka.

Generalne sądy bardzo niechętnie przyznają jednak zadośćuczynienie za taką szkodę jeśli nie jest to związane z uszczerbkiem materialnym (uszkodzenie ciała, rozstrojone zdrowie).

Co do roszczeń odszkodowawczych w dziedzinie turystyki trzeba podkreślić że w Polsce sądy nie uznają za podstawę zadośćuczynienia np. braku wypoczynku, zmarnowanego urlopu czy narażenia na stres i zdenerwowanie.

Jeśli zatem ktoś ma poczucie krzywdy w związku z nieprawidłowa realizacją usługi turystycznej to lepiej wykazać brak otrzymania świadczenia za które się zapłaciło, poniesienie dodatkowych kosztów czy utratę zdrowia niż wyłażąc że krzywda miała charakter niematerialny.

10

---