WICZENIE 9
I PRACOWNIA FIZYCZNA U. L.
nr wiczenia 9 temat WYZNACZANIE LEPKOCI
CIECZY METOD STOKESA
imi i nazwisko Andrzej Labocha
rok studi�w I kierunek Wychowanie Techniczne
grupa 10 : 30 data wykonania wiczenia 14.03.97
WSTP TEORETYCZNY
Prawa dynamiki bryy sztywnej:
I Jeli na bry sztywn nie dziaa aden moment si lub momenty si r�wnowa si, to brya nie obraca si ( = 0) lub obraca si ze sta prdkoci ktow = const.
II Jeli na bry sztywn dziaa moment si " 0 to brya ta obraca si z przyspieszeniem ktowym proporcjonalnym do momentu si, a odwrotnie proporcjonalnym do momentu bezwadnoci.
III Dwa ciaa obracajce si oddziaywujce na siebie momentami siy r�wne co do wartoci lecz o przeciwnych znakach.
Moment bezwadnoci - momentem bezwadnoci bryy wzgldnej danej osi obrotu nazywamy sum iloczyn�w mas czstek przez kwadraty ich odlegoci od osi obrotu.
Prawo Steinera - moment bezwadnoci bryy jest r�wny sumie mas bryy wyznaczonego wzgldem osi przechodzcej przez rodek masy ciaa plus iloczyn masy tego ciaa oraz odlegoci osi rzeczywistej r�wnolegej do osi przechodzcej przez rodek masy ciaa.
I = I0 +ml2
Drganiami harmonicznymi prostymi nazywamy drgania odbywajce si pod wpywem siy F proporcjonalnej do wychylenia x i przeciwnie skierowanej.
F = -kx
Wsp�czynnik proporcjonalnoci k o wymiarze N"m-1 nazywamy si kierujc. W przypadku drga torsyjnych bryy sztywnej si F naley zapisa momentem siy M, a wychylenie x ktem skrcania M = -D
Wsp�czynnik proporcjonalnoci D o wymiarze N"m"rad-1 nazywamy momentem kierujcym. Korzystajc z r�wnania ruchu obrotowego bryy sztywnej, moment si moemy wyrazi wzorem
M = J J - moment bezwadnoci
- przyspieszenie ktowe
Analogiczne r�wnanie dla drgajcego punktu o masie m
Dzielc przez J i wprowadzajc oznaczenie
0 - czsto koowa drga
otrzymujemy;
R�wnanie ruchu harmonicznego prostego. Jest ono r�wnaniem r�niczkowym drugiego rzdu wzgldem zmiennej . Rozwizaniem powyszego r�wnania jest funkcja.
= 0 cos (0 t + )
x = x0 cos (0 t + )
Wielkoci nazywamy faz pocztkow lub przesuniciem fazowym, a wielkoci 0amplitud.
Z wasnoci funkcji trygonometrycznych wynika ,e r�wnie funkcja
= 0 sin (0 t + ) spenia r�wnanie
=-/2
Pod wpywem momentu siy M. okrelanego r�wnaniem M.=-D* , kt wychylenia z pooenia r�wnowagi zmienia si periodycznie w taki spos�b jak funkcja cosinus. W praktyce oznacza to, e brya oscyluje wok� pooenia r�wnowagi z czstoci ktow 0 . Jeeli przyjmiemy, e w chwili pocztkowej, gdy t = 0, = 0 , wtedy przesunicie fazowe = 0 i rozwizanie r�wnania przyjmie posta :
= 0 cos 0 t
x = x0 cos 0 t
Funkcja cosinus jest funkcj periodyczn i jej wartoci powtarzaj si co 2. Korzystajc z powyszej wartoci i r�wnania = 0 cos 0 t wyznaczy moemy okres T, tzn. czas, po kt�rym funkcja cosinus wraca do pocztkowej wartoci.
cos 0 t(t -T) = cos (0 t + 2)
T=
Podstawiajc za warto 0 warto z r�wnania
02 =
02 =
otrzymujemy:
T = 2
T = 2
Wartoci spryste cia.
Odksztacenie ciaa spowodowane jest dziaaniem zr�wnowaonych si lub zr�wnowaonych moment�w si.
Odksztacenie znikajce z chwil usunicia si odksztacajcych nazywamy odksztaceniem sprystym, a zjawisko - sprystoci. Odksztacenie, kt�re nie zanika po usuniciu tych si nazywamy odksztaceniem plastycznym, a zjawisko - plastycznoci.
Siy odksztacajce mog dziaa na ciao prostopadle lub stycznie do powierzchni. Siy Fn, -Fn, dziaajce prostopadle na ca powierzchni S nazywamy siami normalnymi, a napreniem normalnym - stosunek siy Fn do powierzchni . = Fn/S.
Miar wielkoci odksztacenia spowodowanego tak przyoonymi siami jest odksztacenie wzgldne , kt�re jest stosunkiem zmiany dugoci l do dugoci pocztkowej l.
= l/l
Prawo Hooke'a - naprenie jest proporcjonalne do odksztacenia .
Dla naprenia normalnego = E* ,gdzie
E - modu Younga [N/m2]
- odksztacenie wzgldne
Dla naprnia stycznego = G*
Zwaono na wadze laboratoryjnej wszystkie obciniki.
|
1 pomiar |
2 pomiar |
3 pomiar |
4 pomiar |
5 pomiar |
6 pomiar |
piercie |
1057,2g |
1057g |
|
|
|
|
walec wy- drony |
508,22g |
507,9g |
|
|
|
|
walec peny |
399,3g 396,5g |
400,1g 396,2g |
|
|
|
|
OBLICZANIA I WYKRES
Okres drga wahada (stolika) nieobcionego;
gdzie;
D - moment kierujcy
I0 - moment bezwadnoci stolika
Okres drga stolika z obcieniem x:
3. Moment bezwadnoci piercienia;
Twierdzenie o osiach r�wnolegych (teinera)
gdzie;
I d - moment bezwadnoci wzgldem osi odlegej o d od osi przechodzcej przez rodek masy
I s - moment bezwadnoci wzgldem osi przechodzcej przez rodek masy
m - masa ciaa
Obliczenie redniej wartoci okresu drga nieobcionego stolika (To);
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 2To [s] |
4,53 |
3,66 |
3,81 |
3,84 |
3,83 |
To [s] |
2,27 |
1,82 |
1,9 |
1,92 |
1,91 |
rednia: 1,96s
odchylenie standardowe (DTo) : 0,007823s do obliczenia
Obliczenie momentu bezwadnoci piercienia I p. ze wzoru (3) :
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
r 1 [m] |
0,0935 |
0,0935 |
0,094 |
0,0935 |
0,0935 |
rednia : 0,0936 m
odch. standardowe: 0,000224 m
r 2 [m.] |
0,071 |
0,0705 |
0,071 |
0,071 |
0,071 |
rednia : 0,0709m
odch. standardowe: 0,000224m
m [kg] |
1,054 |
1,055 |
1,051 |
1,053 |
1,054 |
rednia : 1,0534kg
odch. standardowe: 0,001517kg
I p =0,007262[m2*kg]
Obliczenie redniego okresu drga stolika obcionego piercieniem (Tp):
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 2Tp [s] |
5,18 |
5,35 |
5,29 |
5,2 |
5,25 |
Tp [s] |
2,59 |
2,67 |
2,64 |
2,6 |
2,62 |
rednia: 2,62s
odchylenie standardowe (DTp) : 0,018687s
Obliczenie momentu kierujcego D i momentu bezwadnoci nieobcionego stolika Io z pary r�wna (1) i (2) :
D =0,105049[m2*kg/s2]
I o =0,009353[m2*kg]
Obliczenie redniego okresu drga stolika obcionego wydronym walcem (Tx):
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 5Tx [s] |
4,18 |
4,16 |
4,18 |
4,2 |
4,18 |
Tx [s] |
2,09 |
2,08 |
2,09 |
2,1 |
2,09 |
rednia: 2,09s
odchylenie standardowe (DTx) : 0,009487s
Obliczenie momentu bezwadnoci wydronego walca (Ix) z r�wnania (2) :
I x =0,001764[m2*kg]
Obliczenie rednich okres�w drga stolika obcionego penym walcem w osi obrotu (Ts ) i w odlegoci d od osi
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 5Ts [s] |
9,4 |
9,44 |
9,44 |
9,43 |
9,5 |
Ts [s] |
1,88 |
1,89 |
1,89 |
1,89 |
1,90 |
rednia: 1,89s
odchylenie standardowe (DTs) : 0,007266s
d 1 =0,03m Dd =0,001m(przyjta niepewno pomiarowa)
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 5T1 [s] |
9,85 |
9,72 |
9,75 |
9,72 |
9,75 |
T1 [s] |
1,97 |
1,94 |
1,95 |
1,94 |
1,95 |
rednia: 1,95s
odchylenie standardowe (DT1) : 0,010714s
d 2 =0,063m
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 5T2 [s] |
10,25 |
10,4 |
10,29 |
10,41 |
10,35 |
T2 [s] |
2,05 |
2,08 |
2,06 |
2,08 |
2,07 |
rednia: 2,07s
odchylenie standardowe (DT2) : 0,013856s
d 3 =0,111m.
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 5T3 [s] |
11,75 |
11,82 |
11,75 |
11,75 |
11,78 |
T3 [s] |
2,35 |
2,36 |
2,35 |
2,35 |
2,36 |
rednia: 2,35s
odchylenie standardowe (DT3) : 0,006164s
Obliczenie momentu bezwadnoci wydronego walca (Is) z r�wnania (2) :
I s =0,000136[m2*kg]
Obliczenie momentu bezwadnoci wydronego walca (Id) oddalonego o d od osi obrotu, z r�wnania (2) :
I d1 =0,000782[m2*kg]
I d2 =0,002027[m2*kg]
I d3 =0,005392[m2*kg]
Obliczenie moment�w bezwadnoci walca (Id ) oddalonego od osi obrotu o d , ze wzoru (4) :
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
m [kg] |
0,395 |
0,394 |
0,395 |
0,395 |
0,396 |
rednia : 0,395kg
odch. standardowe: 0,000707kg
m*d12 =0,000356[m2*kg] I d1 =0,000492[m2*kg]
m*d22 =0,001568[m2*kg] I d2 =0,001704[m2*kg]
m*d32 =0,004867[m2*kg] I d3 =0,005003[m2*kg]
Obliczenie rednich okres�w drga stolika obcionego dwoma penymi walcami w osi obrotu (Ts ) i w odlegoci d od osi obrotu :
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 5Ts [s] |
11,16 |
11,12 |
11,16 |
11,06 |
11,25 |
Ts [s] |
2,23 |
2,22 |
2,23 |
2,21 |
2,25 |
rednia: 2,23s
odchylenie standardowe (DTs) : 0,013856s
d =0,0476m.
|
pom.1 |
pom.2 |
pom.3 |
pom.4 |
pom.5 |
t = 5Td [s] |
11,9 |
11,75 |
11,75 |
11,75 |
11,62 |
Td [s] |
2,38 |
2,35 |
2,35 |
2,35 |
2,32 |
rednia: 2,35s
odchylenie standardowe (DTd) : 0,019829s
Obliczenie momentu bezwadnoci ukadu walc�w (Is) ustawionych symetrycznie do osi obrotu, z r�wnania (2) :
I s =0,00388[m2*kg]
Obliczenie momentu bezwadnoci ukadu walc�w (Id) oddalonego o d od osi obrotu, z r�wnania (2) :
I d =0,00535[m2*kg]
Obliczenie momentu bezwadnoci ukadu walc�w (Id) oddalonego o d od osi obrotu, z r�wnania (4) (r�wnanie Steinera) :
I d =0,00567[m2*kg]
Wnioski:
Wartoci moment�w bezwadnoci wyznaczonych z r�wna (1) i (2) w por�wnaniu z wartociami uzyskanymi z r�wnania(4) (r�wnanie Steinera) s bardzo do siebie zblione. Potwierdza to suszno twierdzenia Steinera.
LKLKLK