Uproszczony podział reguł konstrukcji systemu prawnego

Uproszczony schemat przebiegu wykładni tekstu prawnego

Reguły konstrukcji

systemu prawnego

Reguły walidacyjne

Reguły egzegezy

językowe

interpretacyjne

inferencyjne

kolizyjne

pozajęzykowe

oparte

na „wynikaniu”

normy z normy

oparte

na założeniu konsekwentności ocen prawodawcy

logicznym

instrumentalnym

funkcjonalne

systemowe

analogia iuris

argumenta

a fortiori

dyrektywa instrumentalnego nakazu

dyrektywa instrumentalnego zakazu

argumentum

a minori

ad maius

argumentum

a maiori

ad minus

poziome

pionowe

analogia legis

[inne…]

(+)

argumentum

a simili

(-)

argumentum

a contrario

Faza wstępna

Faza właściwa

Przepisy prawne

Wyrażenie normokształtne

(Wypowiedź normokształtna)

1. Faza rekonstrukcyjna wykładni polega na odidiomatyzowaniu tekstu prawnego, tj. na odtworzeniu z różnokształtnych przepisów prawnych (jako quasi-idiomów) zupełnego wyrażenia normokształtnego (tj. wyrażenia normokształtnego zawierającego wszystkie strukturalne i treściowe elementy normy prawnej).

2. Podstawowy problem w tej fazie wykładni stanowi stosowanie przez prawodawcę technik: rozczłonkowania syntaktycznego, rozczłonkowania treściowego oraz kondensacji norm prawnych w przepisach prawnych.

3. Podstawowym zadaniem interpretatora jest zatem w tej fazie wykładni:

1) przeprowadzenie dekondensacji; oraz

2) zlikwidowanie rozczłonkowania syntaktycznego i treściowego.

1. Faza percepcyjna wykładni polega na:

1) ostatecznym pozyskaniu normy prawnej z wyrażenia normokształtnego (tj. na ustaleniu znaczenia słów składowych tego wyrażenia); i

2) na uświadomieniu sobie treści pozyskanej normy (tj. na zrozumieniu tego wyrażenia z uwzględnieniem znaczenia poszczególnych słów oraz reguł składni).

2. Podstawowy problemem w tej fazie wykładni stanowi wieloznaczność bazy leksykalnej tekstu prawnego oraz nieostrość (niedookreśloność) zwrotów występujących w tekście prawnym.

3. Podstawowym zadaniem interpretatora jest więc w tej fazie wykładni zastosowanie dyrektyw językowych, celem:

1) ujednoznacznienia wieloznacznych zwrotów wyrażenia normokształtnego - przez odwołanie się do odpowiednich kontekstów językowych (słownych) i definicji legalnych; oraz

2) zlikwidowania nieostrości zwrotów wyrażenia normokształtnego - przez ustalenie granic pasa nieostrości i wskazania kryteriów „szacowania” (zaliczania) danych przedmiotów do zakresu danego zwrotu.

4. Niezależnie od językowych dyrektyw wykładni, należy w dalszej kolejności uwzględnić także dyrektywy pozajęzykowe (tj. dyrektywy systemowe i funkcjonalne).

1. Faza porządkująca wykładni polega na porządkowaniu przepisów prawnych pod kątem ich „aktualności” [tj. ich obowiązywania i brzmienia (kształtu słownego)], celem przygotowania materiału prawnego do wykładni

2. Podstawowy problem w tej fazie wykładni stanowią liczne i częste zmiany dokonywane przez prawodawcę w zbiorze aktów normatywnych (przepisów prawnych).

3. Podstawowym zadaniem interpretatora jest w tej fazie ustalenie aktualnego zakresu (zasięgu przedmiotowego, podmiotowego i czasowego) interpretowanych przepisów, przy uwzględnieniu właściwych tekstów jednolitych, obwieszczeń o sprostowaniu błędów, tekstów aktów derogujących czy nowelizujących akty zawierające interpretowane przepisy i akty z dziedzin pokrewnych, tekstów aktów zachowujących czasowo w mocy interpretowane przepisy, itd.

Faza porządkująca

Faza rekonstrukcyjna

Faza percepcyjna

Norma prawna

wykładnia

wykładnia

---