Reumatologia 3.Dieta w osteoporozie -osoby dorosłe produkty o obniżonej zawartości tłuszczu (najbogatsze w wapń są sery podpuszczkowe dojrzewające zaw.6-10 razy wiecej wapnia a ich spożywanie musi być ograniczone) -nie należy spożywać dużo serów topionych (100g s.t = 400-500 mg wapnia) -nie zaleca się śmietany i śmietanki -u osób z nietolerancją laktozy-jogurt,kefir,mleko ukwaszone,desery mleczne,lody mleczne -sardynki w oleju i pomidorach,warzywa zielone-szpinak,brokuły i strączkowe -unikac produktów bogatych w szczawiany,ryby (źródło wit.D) -ograniczyć sól (do 6g dziennie,kawę,herbatę,coca-colę) -ograniczyć spożycie fast-food =źródło fosforanów -dzienne zapotrzebowanie na wapń = od 800- 1200 mg/dobę aby pokryć dobowe zapotrzebowanie na Ca (3 szklanki mleka)2 szklanki mleka +2 plastry żółtego sera,szklanka jog.nat.200g sera twardego ,200g sardynek,szklanka kefiru,100g soi,2 plastry sera zółt.i 100g boćwiny) Dieta w schorzeniach reumatycznych -dieta wegetariańska tłuszcz ryby z zimnych mórz(źródło kw.omega-3) (makrela,łosoś,śledz,sardynki,tuńczyk-150-200g dziennie,oliwa z oliwek,orzeh włoski,olej lniany) -krótko gotow.lub surowe warzywa,sałata,kapusta,ogórki,brokuły,marchew -soki owocowe,warzywne,herbaty ziołowe -czosnek,cebula -przyprawy i kurkuma,imbir,anyż,gożdziki (działa przeciw zapalnie,obrzęki przeciw bólowo) -galaretki owocowe,ryby w galarecie=źródło potrzebnego kolagenu,sproszkowana chrząstka rekina 4.Czynniki ryzyka w osteoporozie -chormony płciowe-zaburz.cyklu miesiączkowego,poziom estrogenów po menopauzie,u mężczyzn poziom testosteronu -anoreksja -niedostateczna ilość Ca i wit.D w diecie -stosow.niektórych leków np.glukortykoidów i przeciw padaczkowych -nieaktywny tryb życia,długie unieruchomienie -palenie papierosów i nadużywanie alkoholu -płeć żeńska,wiek,budowa ciała,rasa,dziedziczenie rodzinne 5.Wiek-płeć żeńska a osteoporoza,zab.ginekol.,hipogonadyzm -wczesne menop.u kobiet niż andropauza u mężczyzn,kobieta traci 4-7 % masy kostnej -u kobiet starszych zwieksza się ryzyko osteoporozy w wyn.zaburzenia cyklu miesiączkowego,spadku poz.estrogenów,częstość wystap.anoreksji,u kobiet zab.czynności org.wiele niedoborów w wit.,hormony tarczycowe,steroidowe,u kobiet 10-20% wit,u mężczyzn marskość w. -osoby starsze mało wychodzą z domu co powoduje brak nat.wytw.wit.D,która powstaje w skórze pod wpływem prom.słon.,mała aktywność fiz.zła dieta -kobiety palące wcześnie wchodza w okres przekwitania,tracą ochronny wpływ estrogenów,gorzej wchłaniają spożyty wapń,masa kostna wraz z mlekiem 6.Budowa i masa ciała a osteoporoza -dluższe unieruchomienie w łóżku,brak aktywności fiz.jest wynikiem postępującego zaniku kostnego -ruch i ćw.fizyczne stymulują ukształtowanie kości i zapobiegaja utracie masy kostnej - np.chodzenie,turystyka piesza,tenis,taniec -zła dieta nieuchronnie prowadzi do osteoporozy(mała ilośc wit.D,Ca)watła budowa ciała,im bardziej masywna tym mniejsze ryzyko,przy niskiej masie kości 5% ubytku może oznaczaćprzekroczenie tzw.progu złamania,u osób o mas.kościach jest jeszcze margines bezpieczeństwa -potrzebne jest fizyczne bezpoś.obciązenie szkieletu,pod wpływem naprężenia bud.kości 7.Sposób odzywiania a osteoporoza -niewłaściwa dieta -gdy poz.Ca zbytnio się podnosi,kom.kostne znormuja go pod wpływem kalcytoniny,zbyt niski powoduje uwalnianie z kości do krwi -wazny również :parahormon,wit.D,estrogeny -wapń spoż.z pokarmami gł.mlekiem dzienne zapotrzeb.u kobiet w okresie menopauzy ok.1500mg ok.1 l mleka -pal.szlugów i chlanie wódy działa toksycznie na komórki tworz.kości -zbilansowana dieta powinna dostarczac wszystkie niezbędne skł.odzywcze i mineralne -szczegól.nacisk na pokarmy bogate w Ca i wit.D,prod.nie służy naszym kościomnp.napoje gazowane 8.Hormony ter.zast.a osteoporoza -działa hamująco na osteoporoze -dzieje się tak dlatego że w osteoporozach znajdują się receptory dla estrogenów,które pobudzają aktywność tych kościotwórczych komórek -estrogeny ograniczają działanie prostaglandyny oraz cytokin,które pobudza osteoklasty -wływają tez korzystnie na wydz.kalcytoniny hormon ko.tarczycy która podwyższa odkładanie Ca w kościach -zwieksza resorpcje Ca w kanalikach nerkowych oraz pobudz.wchł.Ca w jelitach -mają wpływ na powstaw.aktywnego metabolitu wit.wit.D3,które ulatwia org.wchłanianie Ca i fosforanów w przewodzie pokarm.i nerwowym 10 i 9.Choroby i leki prowadz.do utr.masy kostnej -niewydolnośc gr.płuciowych(M i K) Nadczynność kory nadnerczy,tarczycy,przytarczyc -cukrzyca -jadłowstręt psych-anoreksja -szpinak mnogi,nowotworowe,przerzuty do kości -reakcja żołądka lub jelit,alkoholizm,unieruchomienie -sterydowe leki przeciw.zapal.,hormony tarczycy -leki przeciw.zakrzep.i heparyny,leki przeciw drgawkowe,barbituranu,fenytoina -leki moczxopedne :furosemid,leki przeciwnowotworowe -leki stosowane w nadkwaśności żołądka zaw.glin 11. Bad. Densytometryczne - pomiar gęstości minerałów tk. Kostnej Przeprowadza się za pomocą różnych technik, wykorzystuje zjawisko pochłaniania prom.rentg.przez tkanki lub tłumienie przez nie ultradźwięków - najczęściej wykorz. Metoda absorpcjometrii podwójnej energii promieniowania rentgenowskiego dająca obraz dobrej jakości na skrócenie czasu badania,nie narazając pacjenta na duże dawki prom.- tak bada się kręgosłup,kość udową,cały szkielet - metoda ultradźwięków- mniejsze frag. Kośćca - Bad.:bezbolesne,nieszkodliwe, nie musi się przygotowywać ani rozbierać tylko zdjąć metalowe części z miejsca badanego , trwa kilka minut(badany na stole, densytometr skanuje badany obszar, wynik w postaci wykresów i tabel) - wskazania- osoby w każdym wieku jeżeli doznały złamania kości, czynnikami ryzyka osteoporozy, wiek o 65 r.ż 12. Leki w osteoporozie Bisfosfoniany(zmniejszają rozpad kości),hormonalna terapia zastępcza, leki SERM(selektywne modulatory rec estrogenowych), kalcytoniny, fluor 13.Powikłania osteoporozy -złamania -pogorszenie stanu ogólnego -brak samodzielności, brak zrostu złamania -szybki rozwój dalszych zmian zwyrodnieniowych -powikłąnia zakrzepowo-zatorowe,odleżyny, uszkodzenie nerwów 14. Profilaktyka przykurczów i zniekształceń w fazie ostrej - zapewnienie fizjologicznej pozycji ciała, stojącej, siedzącej, leżącej( zastosowanie kul,trójnogu, wózka inwalidzkiego,poduszki) -spanie na podłożu dość twardym,sprężystym z głową na małej poduszce - woreczki z piaskiem na uda w pozycji siedzącej - nie wolno podkładać wałków pod kolana -leżenie- 10 min dziennie na brzuchu -poduszki pod stopy, stopy pod kątem 90st. W stosunku do podłoża -okłady parafiny nie są zalecane -ułożenie dłoni:równowaga m-y lekkim przegięciem a wyprostowaniem - leczenie klimatyczne, bez gwałtownych zmian pogody 16. Profilaktyk przykurczów i zniekształceń w fazie remisji - spanie na twardym podłożu -często zmieniać ułożenie kończyn górnych -wałki z Płotna z piaskiem pod nogi- wzdłuż bocznych powierzchni ud i podudzi - nie wolno leżeć na boku(włożyć wałek z koca) - leżenie na brzuchu2-3 razy dziennie przez 15- 30 min z odwiedzonymi udami i stopami poza brzeg łóżka -przykurcze usuwa sięzakładając wyciągi, ćw.czynne,wolne,czynnez oporem, szyny korekcyjne, łuski gipsowe 17. Zabiegi fizykalne Ostra faza RZS -masaż za pomocą ruchów głaskających, rozcierających,wibracyjnych -leczenie zimnem- krioterapia(miejscowa-kilka godzin, 2-3 razy dziennie),(uogólniona -160 st. 3-5 min) - ogólnie 1 zabieg dziennieprzez2-3 tyg, - p/wskaz:choroby serc.- nacz, zapal.nerek i pęch.,krioglobulinemia,hemoglobulinemia,objaw raynauda,zapal.naczyń Remisja - leczenie ruchem(kinezyterapia, fizyko i termoterapia)powoduje spadek napięcia mięśni, zmniejsza lepkość płynu stawowego - trwa 6 -8 tyg. -balneoterapia(leczenie uzdrowiskowe),psychoterapia -zabiegi radonowe - łagodne zab. Cieplne,o dział powierzchniowym(ciepłe okłady, lampa Solux,poduszka elektr) 18. Cele rehabilitacji - utrzymanie i polepszenie czynności narz.ruchu -wzmacnianie osłab. I zanikających mięsni -zmniejszenie istnienia przykurczy - zwiększenie ruchomości stawów - zapobieganie usztywnienia stwaów, zmniejszenie bólu, zlikwidowanie wysięków stawowych 19. Stopnie wydolności czynnościowej -ciężki( niezdolność do pracy , konieczna opieka,udziel. Pomocy - umiarkowany(czasowa i częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych) - lekki(istotny spadek do wyk.pracy,ograniczenie w pełnieniu ról społ.)