SPOSÓB UDOSTĘPNIANIA ZŁÓŻ: zależy od warunków terenowych oraz od warunków geologicznych zalegania złoża tj. od głębokości i liczby pokładów ,nachylenia , pofałdowania , uskoków . Dostęp do złoża uzyskuje się za pomocą różnego rodzaju wyrobisk górniczych zwanych wyrobiskami udostępniającymi łączące złoże lub jego część z powierzchnią terenu.
Sposoby udostępniania złóż:
Bezpośrednie
Wykopami udostępniającymi
Sposobem odkrywkowo- podziemnym
Wyrobiskami podziemnymi
Podział wykopów ze względu na usytuowanie według złoża
Zewnętrzne
Wewnętrzne
Zewnętrzne dzielimy na:
Centralne
Skrzydłowe
Schodkowe
W zależności od liczby pięter nadkładowych i eksploatacyjnych wykopy dzielimy na :
Jednopiętrowe
Wielopiętrowe
W zależności od wyrobisk :
Oddzielne
Grupowe
Wspólne
Podwójne
Główne wyrobiska udostępniające :
Sztolnia (wyrobisko poziome , nachylone w kierunku odprowadzenia wody )
Upadowa (nachylone do 45 stopni w stosunku do poziomu )
Szyb pochyły (od45 do90 stopni )
Szyb pionowy ( 90 stopni )
Podziemne wyrobiska udostępniające :
Przecznice - przekop kierunkowy
Pochylnia - chodnik podstawowy
Upadowe - wyrobisko drążone z góry do dołu po upadzie , transport prowadzony z góry do dołu (po wykonaniu) jest wyrobiskiem udostępniającym nachylonym od3 do 45 stopni w stosunku do poziomu
Pochylnie - z dołu do góry drążone , transport prowadzony z góry do dołu czyli odwrotnie niż przy upadowej
Przecznica - wyrobisko korytarzowe poziomo łączące pokłady , wykonane w skałach płonnych w poprzek rozciągłości pokładu .
Przekop kierunkowy - wyrobisko korytarzowe drążone po rożciągłości warstwy w skale płonnej lub z przebierką złoża do 20 procent w stosunku do poprzecznego przekroju wyrobiska .
Chodnik podstawowy - wyrobisko korytarzowe poziome wykonane w złożu wzdłuż rozciągłości danego pokładu
Sposoby udostępniania :
Sztolnią
Sztolnią i szybikiem
Sztolnią i przecznicą
Szybem pochyłym
Upadową
Szybami pionowymi
Szybami i przecznicą
ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE:
Celem robót jest podział złożą na mniejsze obszary które e końcowym efekcie będą służyły nam do wybierania kopaliny.
Jednostkami tymi są :
Pole eksploatacyjne
Piętra
Śródpiętra
Pola wybierania
Roboty przygotowawcze mają na celu : stwarzanie najkrótszych dróg transportu urobku, materiałów , podsadzki , energii ,odprowadzanie
Wody z naturalnego dopływu i wody podsadzkowej , stwarzanie dróg dojścia załogi do przodków .
Roboty przygotowawcze I rzędu :
Chodniki podstawowe
Chodniki piętrowe
Pochylnie centralne
Pochylnie działowe
Pochylnie zbiorcze międzypiętrowe
Szybiki udostępniające
Roboty przygotowawcze II rzędu :
Chodniki śródpiętrowe
Pochylnie zbiorcze śródpiętrowe
Pochylnie polowe
Roboty przygotowawcze wyższego rzędu :
Chodniki wybierkowe
Dowierzchnie
Przecinki
Dowierzchnia- pochylnia służąca do wybierania złoża
Przecinka -krótkie wyrobisko łączące dwa chodnikilub dowierzchnię
Wyrobisko pochyłe drążone w kierunku pośrednim między kierunkiem pośrednim między kierunkiem rozciągłościi nachylenia ppokładu nazywamy odpowiednio pochylniami lub upadowymi przekątnymi.
SZYBY
Szyb to główne wyrobisko udostępniające pionowe lub pochyłe, składające się z głowicy szybu , rury szybowej , rząpia .
Podział szybów ze względu na kształt przekroju:
Kołowy
Prostokątny
Beczkowy
Eliptyczny
Podział szybów ze względu na głębokość:
Płytkie do 200 m
Średnie do 500 m
Głębokie powyżej 500 m
Podział szybów ze względu na wielkość przekroju poprzecznego:
Szybiki o średnicy w świetle obudowy do 3 m
Małe o średnicy od 3 do 4,5 m
Średnie o średnicy 4,5 - 6,0 m
Duże powyżej 6 m
Znormalizowane średnice kołowe :4;4,5;5;5,5;6;6,7;7,2;7,5;8,5;
TECHNOLOGIA DRĄŻENIA SZYBU
Metoda tradycyjna :
Urabianie przodka
Wybieranie urobku
Transport urobku (ciągnienie)
Wykonywanie obudowy
Podczas drążenia szybu wykonuje się wstępnie tymczasową wieżę , która pozwala na płytkie wydrążenie aby wykonać głowicę szybu .
Metoda specjalna
Odgrodzenie przodka szybu od wody
Zmiana własności fizykochemicznych poprzez bitumizację , cementację , iniekcją żywicami , sylikatyzację , mrożenie
Wiercenie szybów
Urabianie skał
Transport urobku na powierzchnię
Obudowa
Może być wiercenie pełnym przekrojem lub rdzeniowe
Urządzenia do wiercenia :
Urządzenie wiertnicze UZTM wierci się najpierw otwór pilotujący D=1,2 m .Następnie rozszerzamy go do D=3,6 m .
Urządzenie wiertnicze RTB
Pierwszy stopień D=1,02 m
Drugi stopień D=2,08 m
Urządzenie wiertnicze UKB - 3,6
Do wiercenia rdzeniowego, gryzery o średnicy 450 mm ,wrąb o szerokości 260 mm , rdzeń o długości 5 m , pozostawiona szyjka od 1 do 1,8 m
RODZAJE OBUDÓW SZYBÓW ZE WZGLĘDU NA RODZAJ MATERIAŁU :
Obudowa drewniana
Wieńcowa pełna
Wieńcowa na słupach
Wieńcowa podwieszana
Obudowa murowa z cegły
Obudowa murowa betonitowa
Obudowa żelbetowa
Obudowa wieńcowa stalowa
Obudowa z betonu natryskowego
Z samego betonu natryskowego
Kotwiowo - betonowa
Żelbetowa
Kombinowana (pierścienie stalowe i siatka )
Obudowa kotwiwa
Obudowa betonowa
RODZAJE OBUDÓW SZYBÓW W SKAŁACH ZAWODNIONYCH
Pojedyńcza
Zespolona
Wielowarstwowa
Betonowa wodoszczelna
Tubingowa
Stalowo - betonowa
Rozdzielna (panelowa )
Podatne