SPOSÓB UDOSTĘPNIANIA ZŁÓŻ: zależy od warunków terenowych oraz od warunków geologicznych zalegania złoża tj. od głębokości i liczby pokładów ,nachylenia , pofałdowania , uskoków . Dostęp do złoża uzyskuje się za pomocą różnego rodzaju wyrobisk górniczych zwanych wyrobiskami udostępniającymi łączące złoże lub jego część z powierzchnią terenu.

Sposoby udostępniania złóż:

• Bezpośrednie

• Wykopami udostępniającymi

• Sposobem odkrywkowo- podziemnym

• Wyrobiskami podziemnymi

Podział wykopów ze względu na usytuowanie według złoża

• Zewnętrzne

• Wewnętrzne

Zewnętrzne dzielimy na:

• Centralne

• Skrzydłowe

• Schodkowe

W zależności od liczby pięter nadkładowych i eksploatacyjnych wykopy dzielimy na :

• Jednopiętrowe

• Wielopiętrowe

W zależności od wyrobisk :

• Oddzielne

• Grupowe

• Wspólne

• Podwójne

Główne wyrobiska udostępniające :

• Sztolnia (wyrobisko poziome , nachylone w kierunku odprowadzenia wody )

• Upadowa (nachylone do 45 stopni w stosunku do poziomu )

• Szyb pochyły (od45 do90 stopni )

• Szyb pionowy ( 90 stopni )

Podziemne wyrobiska udostępniające :

• Przecznice - przekop kierunkowy

• Pochylnia - chodnik podstawowy

Upadowe - wyrobisko drążone z góry do dołu po upadzie , transport prowadzony z góry do dołu (po wykonaniu) jest wyrobiskiem udostępniającym nachylonym od3 do 45 stopni w stosunku do poziomu

Pochylnie - z dołu do góry drążone , transport prowadzony z góry do dołu czyli odwrotnie niż przy upadowej

Przecznica - wyrobisko korytarzowe poziomo łączące pokłady , wykonane w skałach płonnych w poprzek rozciągłości pokładu .

Przekop kierunkowy - wyrobisko korytarzowe drążone po rożciągłości warstwy w skale płonnej lub z przebierką złoża do 20 procent w stosunku do poprzecznego przekroju wyrobiska .

Chodnik podstawowy - wyrobisko korytarzowe poziome wykonane w złożu wzdłuż rozciągłości danego pokładu

Sposoby udostępniania :

• Sztolnią

• Sztolnią i szybikiem

• Sztolnią i przecznicą

• Szybem pochyłym

• Upadową

• Szybami pionowymi

• Szybami i przecznicą

ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE:

Celem robót jest podział złożą na mniejsze obszary które e końcowym efekcie będą służyły nam do wybierania kopaliny.

Jednostkami tymi są :

• Pole eksploatacyjne

• Piętra

• Śródpiętra

• Pola wybierania

Roboty przygotowawcze mają na celu : stwarzanie najkrótszych dróg transportu urobku, materiałów , podsadzki , energii ,odprowadzanie

Wody z naturalnego dopływu i wody podsadzkowej , stwarzanie dróg dojścia załogi do przodków .

Roboty przygotowawcze I rzędu :

• Chodniki podstawowe

• Chodniki piętrowe

• Pochylnie centralne

• Pochylnie działowe

• Pochylnie zbiorcze międzypiętrowe

• Szybiki udostępniające

Roboty przygotowawcze II rzędu :

• Chodniki śródpiętrowe

• Pochylnie zbiorcze śródpiętrowe

• Pochylnie polowe

Roboty przygotowawcze wyższego rzędu :

• Chodniki wybierkowe

• Dowierzchnie

• Przecinki

Dowierzchnia- pochylnia służąca do wybierania złoża

Przecinka -krótkie wyrobisko łączące dwa chodnikilub dowierzchnię

Wyrobisko pochyłe drążone w kierunku pośrednim między kierunkiem pośrednim między kierunkiem rozciągłościi nachylenia ppokładu nazywamy odpowiednio pochylniami lub upadowymi przekątnymi.

SZYBY

Szyb to główne wyrobisko udostępniające pionowe lub pochyłe, składające się z głowicy szybu , rury szybowej , rząpia .

Podział szybów ze względu na kształt przekroju:

• Kołowy

• Prostokątny

• Beczkowy

• Eliptyczny

Podział szybów ze względu na głębokość:

• Płytkie do 200 m

• Średnie do 500 m

• Głębokie powyżej 500 m

Podział szybów ze względu na wielkość przekroju poprzecznego:

• Szybiki o średnicy w świetle obudowy do 3 m

• Małe o średnicy od 3 do 4,5 m

• Średnie o średnicy 4,5 - 6,0 m

• Duże powyżej 6 m

Znormalizowane średnice kołowe :4;4,5;5;5,5;6;6,7;7,2;7,5;8,5;

TECHNOLOGIA DRĄŻENIA SZYBU

Metoda tradycyjna :

• Urabianie przodka

• Wybieranie urobku

• Transport urobku (ciągnienie)

• Wykonywanie obudowy

Podczas drążenia szybu wykonuje się wstępnie tymczasową wieżę , która pozwala na płytkie wydrążenie aby wykonać głowicę szybu .

Metoda specjalna

1. Odgrodzenie przodka szybu od wody

2. Zmiana własności fizykochemicznych poprzez bitumizację , cementację , iniekcją żywicami , sylikatyzację , mrożenie

3. Wiercenie szybów

• Urabianie skał

• Transport urobku na powierzchnię

• Obudowa

Może być wiercenie pełnym przekrojem lub rdzeniowe

Urządzenia do wiercenia :

• Urządzenie wiertnicze UZTM wierci się najpierw otwór pilotujący D=1,2 m .Następnie rozszerzamy go do D=3,6 m .

• Urządzenie wiertnicze RTB

Pierwszy stopień D=1,02 m

Drugi stopień D=2,08 m

• Urządzenie wiertnicze UKB - 3,6

Do wiercenia rdzeniowego, gryzery o średnicy 450 mm ,wrąb o szerokości 260 mm , rdzeń o długości 5 m , pozostawiona szyjka od 1 do 1,8 m

RODZAJE OBUDÓW SZYBÓW ZE WZGLĘDU NA RODZAJ MATERIAŁU :

1. Obudowa drewniana

• Wieńcowa pełna

• Wieńcowa na słupach

• Wieńcowa podwieszana

2. Obudowa murowa z cegły

3. Obudowa murowa betonitowa

4. Obudowa żelbetowa

5. Obudowa wieńcowa stalowa

6. Obudowa z betonu natryskowego

• Z samego betonu natryskowego

• Kotwiowo - betonowa

• Żelbetowa

• Kombinowana (pierścienie stalowe i siatka )

7. Obudowa kotwiwa

8. Obudowa betonowa

RODZAJE OBUDÓW SZYBÓW W SKAŁACH ZAWODNIONYCH

• Pojedyńcza

• Zespolona

• Wielowarstwowa

• Betonowa wodoszczelna

• Tubingowa

• Stalowo - betonowa

• Rozdzielna (panelowa )

• Podatne