Dotacje z Unii Europejskiej dla MSP

WSTĘP

Według danych Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią 99,8 % ogólnej liczby przedsiębiorstw i pełnią ważną rolę w gospodarce, wpływając na tak istotne kwestie jak: wzrost gospodarczy, konkurencyjność, zmiany struktury gospodarczej i wielkość bezrobocia.

Poszukiwanie przez firmy zewnętrznych źródeł finansowania jest nierozłącznie związane z celami działania każdego przedsiębiorstwa. Korzystanie z zewnętrznego finansowania jest racjonalne tylko wtedy gdy służy realizacji tych celów długo oraz krótkookresowych.

Podstawowym długookresowym celem działalności firmy jest maksymalizacja jej wartości, ponieważ wzrost wartości przedsiębiorstwa prowadzi do zwiększenia stanu posiadania jego właścicieli.

Krótkookresowym celem przedsiębiorstwa jest natomiast zapewnienie nieprzerwanej działalności, a więc utrzymanie płynności finansowej czyli zdolności do terminowego regulowania zobowiązań, oraz zapewnienie wystarczającego do prowadzenia bieżącej działalności poziomu zapasów i środków pieniężnych.

Firma aby móc prowadzić działalność i realizować wymienione cele musi dysponować różnymi środkami w postaci budynków (na pomieszczenia biurowe, produkcyjne, magazyny, świadczenie usług itp.), maszyn i urządzeń, środków transportu itp. Oprócz tego musi posiadać majątek obrotowy w postaci surowców, materiałów do produkcji i zapasów, które umożliwią ciągłość produkcji, sprzedaży czy świadczenia usług.

Na progu wejścia Polski do Unii Europejskiej jednym ze źródeł wsparcia finansowego dla sektora MSP (Małych i Średnich Przedsiębiorstw) są fundusze UE dostępne w ramach programów przed i po akcesyjnych. Do funduszy dostępnych w dniu dzisiejszym zaliczamy między innymi PHARE, SAPARD oraz IEdE (Inteligentna Energia dla Europy), natomiast fundusze dostępne po akcesji to np.: EFRR (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego), EFS (Europejski Fundusz Społeczny), FIWR (Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa).

PROGRAMY DOSTĘPNE W RAMACH FUNDUSZU PHARE

PHARE jest to fundusz przedakcesyjny oferujący bezpośrednie dotacje dla przedsiębiorców. Dotacje w ramach tego funduszu są dostępne dla różnych sektorów gospodarki. MSP w Polsce mogą korzystać przede wszystkim z instrumentów promujących działalność eksportową, wprowadzających nowe technologie i innowacyjność oraz wdrażających standardy jakości.

Poniższy schemat przedstawia kolejne etapy jakie muszą przejść małe i średnie przedsiębiorstwa w drodze do otrzymania dotacji z funduszu PHARE.

Schemat: Obieg dokumentów przed i w trakcie składania wniosku o dotację z funduszu
PHARE dla MSP.

Źródło: Jak korzystać z funduszy Unii Europejskiej dostępnych dla firm dzisiaj i po akcesji,
Rzeczpospolita oraz ERNST&YOUNG, Warszawa 2003, s. 101

Jednostką wdrażającą programy PHARE skierowane do przedsiębiorstw jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Jej głównymi zadaniami są:

• rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,

• rozwój eksportu,

• rozwój regionalny,

• wykorzystywanie nowych technik i technologii,

• tworzenie nowych miejsc pracy, przeciwdziałanie bezrobociu.

PARP gromadzi informacje dotyczące przepisów prawa o działalności gospodarczej w Polsce i Unii Europejskiej, a także warunkach dostępu do zamówień publicznych oraz programów wspierających rozwój gospodarki. Informacje te są udostępniane zainteresowanym podmiotom poprzez szkolenia, seminaria, konferencje i publikacje.

Jednym z programów dostępnych w ramach PHARE jest „Wstęp do jakości”. Ma on na celu:

• wdrażanie systemów jakości

• przygotowanie kadry MSP do zarządzania jakością

• uzyskanie certyfikatów zgodności dla wyrobów, surowców, maszyn i urządzeń, aparatury kontrolno-pomiarowej

• ocenę zgodności wyrobów z dyrektywami UE

• nadawanie wyrobom znaku CE umożliwiającego dostęp do rynków UE

• uzyskanie certyfikatu specyficznych systemów jakości w niektórych sektorach przemysłu

• doskonalenie systemów zarządzania po uzyskaniu certyfiaktu.

Program jest skierowany do małych i średnich przedsiębiorstw mających siedzibę na terenie Polski. Całkowity budżet programu wynosi 8 mln euro ze środków Unii Europejskiej oraz 2,67 mln euro z budżetu państwa. Minimalna wysokość dotacji wynosi 1 tys. euro, natomiast maksymalna 10 tys. euro.

Kolejnym programem skierowanym do sektora MSP jest „Przygotowanie do działania na rynku europejskim”, który ma na celu wspieranie szkoleń i doradztwo w zakresie zarządzania, marketingu, zasobów ludzkich, finansów i rachunkowości, produkcji, jakości oraz innowacji i transferu technologii.

Budżet tego programu to 1 mln euro ze środków Unii Europejskiej oraz 0,33 mln euro z budżetu państwa.

Sektor MSP skorzystać może również z programu „Innowacje i technologie dla rozwoju przedsiębiorstw”. Cele programu to:

• realizacja projektów skierowanych na rozwój technologiczny przedsiębiorstw (ocena technologii stosowanych przez przedsiębiorcę),

• przygotowanie do wdrożenia rozwiązań innowacyjnych i nowych technologii,

• wdrażanie pozyskanych technologii,

• wdrażanie własnych rozwiązań technologicznych przedsiębiorcy.

Środki dostępne w ramach tego funduszu kształtują się na poziomie 7 mln euro - środki z UE oraz 2,33 mln euro z budżetu państwa.

„Program rozwoju przedsiębiorstw” jest ukierunkowany na pomoc przedsiębiorstwom
w zwiększeniu ich konkurencyjności i efektywności na rynku. Program wspiera tworzenie warunków do osiągnięcia większej spójności społecznej i gospodarczej województw: warmińsko-mazurskiego, lubelskiego, podkarpackiego i śląskiego poprzez inwestycje w rozwój małych i średnich przedsiębiorstw oraz tworzenie nowych miejsc pracy.

„Program Rozwoju Przedsiębiorstw Eksportowych” ma na celu zwiększenie konkurencyjności i efektywności przedsiębiorstw na rynkach eksportowych oraz stworzenie warunków do osiągnięcia większej spójności społecznej i gospodarczej województw: lubelskiego, podkarpackiego i śląskiego. Podobnie jak poprzedni program, realizuje swoje cele poprzez rozwój MSP oraz tworzenie nowych miejsc pracy.

Kolejnym programem dostępnym w ramach PHARE jest „Fundusz Dotacji Inwestycyjnych” opisany dokładnie w kolejnym rozdziale.

FUNDUSZ DOTACJI INWESTYCYJNYCH

GENEZA PROGRAMU

Fundusz Dotacji Inwestycyjnych jest realizowany w ramach programu PHARE 2001 Spójność Społeczna i Gospodarcza - Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw zgodnie z Memorandum Finansowym podpisanym w grudniu 2001 r. pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Komisją Europejską. Fundusz Dotacji Inwestycyjnych wykorzystuje doświadczenia i rezultaty Funduszy Dotacji Inwestycyjnych realizowanych w ramach poprzednich programów wsparcia: PHARE 2000 Spójność Społeczna i Gospodarcza oraz PHARE STRUDER, wdrażanych w latach 1993-2002.

Jednostką wdrażającą program jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)

działająca pod nadzorem Pełnomocnika ds. Realizacji Programu (PAO) usytuowanego w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (MGPiPS).

Jednostkami zarządzającymi Funduszem Dotacji Inwestycyjnych na obszarach poszczególnych województw są Regionalne Instytucje Finansujące zwane dalej RIF, wybrane w drodze konkursu lub wskazane przez Zarząd Województwa, pełniące także funkcje Jednostek Kontraktujących (w Łodzi jest to Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego).

Fundusz Dotacji Inwestycyjnych został ustanowiony dla małych i średnich przedsiębiorców (MSP) na współfinansowanie kosztów wdrażania przedsięwzięć inwestycyjnych, ukierunkowanych na rozwój przedsiębiorstwa.

CELE PROGRAMU

Celem strategicznym programu jest stworzenie warunków dla osiągnięcia większej spójności gospodarczej i społecznej województwa dzięki rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw.

Cele bezpośrednie programu są adresowane bezpośrednio do MSP działających w sektorze usług i produkcji, i mają być osiągnięte poprzez rozwój MSP oraz zwiększenie udziału sektora MSP w lokalnych gospodarkach.

Cele programu i jego priorytety dotyczą wspierania rozwoju sektora MSP. Do jego głównych spodziewanych wyników i efektów nalezą:

- wyższe od średniej w regionie wskaźniki przetrwania przedsiębiorstwa, zatrudnienia i rozwoju
u beneficjentów programu po upływie 18 miesięcy od udzielenia pomocy,

- wzrost obrotów beneficjentów po dwóch latach od udzielenia pomocy,

- otrzymanie wsparcia finansowego przez przedsiębiorców na inwestycje polegające na
odnowieniu parku maszynowego oraz wdrożeniu nowych technologii,

- zwiększenie udziału MSP w lokalnej i regionalnej gospodarce - wkład w lokalne i regionalne

produkty, obroty, inwestycje.

W ramach programu obowiązują następujące limity kwot dotacji na indywidualne przedsięwzięcia:

kwota minimalna: 2 000 euro

kwota maksymalna: 50 000 euro

STRONY PROGRAMU

Stronami w procesie przyznawania dotacji są:

• Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości - do zadań której należy min.:

- całościowe wdrażanie programu dotacji

- koordynowanie i monitorowanie działań RIF

- wsparcie i doradztwo dla RIF

- udział w sesjach Komisji Oceniających

- upowszechnianie wiedzy o Funduszu Dotacji Inwestycyjnych na poziomie krajowym

• Regionalna Instytucja Finansująca będąca również Jednostką Kontraktującą - do zadań której należy całkowite finansowanie i administracyjne zarządzanie Funduszem Dotacji Inwestycyjnych na poziomie regionalnym tj.

- przyjmowanie wniosków o udzielenie dotacji,

- prowadzenie rejestru przyjmowanych wniosków

- przygotowanie i podpisywanie umów z beneficjentami

- przekazywanie płatności dla beneficjentów

- prowadzenie kontroli finansowej i rozliczeń Funduszu Dotacji Inwestycyjnych

- kontrole efektywności realizacji Funduszu Dotacji Inwestycyjnych oraz osiągnięcia celów
programu

• Komisja Oceniająca - ocenia wnioski pod względem zgodności administracyjnej; ocena techniczna i finansowa

• Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej - reprezentuje interesy Unii Europejskiej

• Beneficjent - wnioskodawca - mały lub średni przedsiębiorca, któremu przyznano dotację w ramach Funduszu Dotacji Inwestycyjnych.

PROFIL BENEFICJENTA

O dotację w ramach Funduszu Dotacji Inwestycyjnych mogą starać się wnioskodawcy spełniający następujące kryteria:

są małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999r.
Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. nr 101 poz. 1178 z późn. zm.) Art.54 i 55

mają siedzibę na terenie Polski,

są bezpośrednio odpowiedzialni za przygotowanie i wdrożenie przedsięwzięcia (nie mogą pełnić roli

pośrednika),

mają odpowiednie środki finansowe zapewniające płynną i terminową realizację działań oraz

funkcjonowanie firmy w dłuższym okresie czasu,

posiadają doświadczenie i umiejętności zarządzania przedsięwzięciem odpowiadającym wielkości

przedsięwzięcia, na który składany jest wniosek o dotację.

Potencjalni wnioskodawcy nie są uprawnieni do ubiegania się o dotację, jeżeli:

ogłoszona została wobec nich decyzja o upadłości lub są w trakcie rozwiązywania działalności,
znajdują się pod zarządem komisarycznym, przystąpili do postępowania układowego z
wierzycielami, zawiesili prowadzenie działalności lub znajdują się w innej, podobnej sytuacji
wynikającej z przepisów prawa, prowadzone jest w stosunku do nich postępowanie upadłościowe, o likwidacji, administrowania przez sądy, zawarcia ugody z wierzycielami lub dowolnej podobnej procedury przewidzianej w krajowych przepisach prawnych i rozporządzeniach, zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo związane z działalnością zawodową,

są winni poważnego wykroczenia w zakresie działalności zawodowej, potwierdzonego w dowolny

sposób, który uznany zostanie za uzasadniony, posiadają zaległości z tytułu płatności składki na ubezpieczenia społeczne, posiadają zaległości z tytułu płatności obowiązujących podatków,

stwierdzone zostaną wobec nich nieprawidłowości w udzielaniu wymaganych informacji,

warunkujących uczestnictwo w Funduszu Dotacji Inwestycyjnych, stwierdzono, iż w istotny sposób nie spełnili zobowiązań wynikających z innych umów zawartych w ramach innych programów pomocowych Unii Europejskiej, stwierdzono, że próbowali wejść w posiadanie poufnych informacji lub wpłynąć na decyzję komisji lub Jednostki Kontraktującej w trakcie procesu oceny wniosków w bieżącym lub poprzednich zaproszeniach do składania wniosków o dotację, na realizację działań objętych wnioskiem otrzymali pomoc z innych programów pomocy publicznej.

KRYTERIA DOTYCZĄCE SKŁADANYCH WNIOSKÓW

Pod uwagę brane są jedynie wnioski składane samodzielnie przez przedsiębiorców z sektora MSP. Jeśli chodzi o wielkość przedsięwzięć to nie ma żadnych ograniczeń co do całkowitej wartości realizowanego przedsięwzięcia, jednakże wartość wnioskowanej dotacji musi być zgodna z określonymi limitami (minimalnym i maksymalnym). Okres realizacji przedsięwzięcia nie może przekroczyć 15 sierpnia 2004 r. a działania objęte przedsięwzięciem muszą być realizowane na terenie Polski.

W ramach programu Fundusz Dotacji Inwestycyjnych finansowane mogą być następujące działania:

1) zakup nowych maszyn i urządzeń z oprzyrządowaniem (z uwzględnieniem zakupu nowego sprzętu

komputerowego z oprogramowaniem) oraz nowych środków transportu,

2) zakup nowych mebli w przypadku przedsięwzięć inwestycyjnych dotyczących działalności
z zakresu hoteli i restauracji,

3) inne wydatki bezpośrednio związane z prawidłową instalacją i uruchomieniem powyższych
zakupów.

Wszystkie zgłaszane wnioski muszą dotyczyć realizacji kwalifikowanych działań związanych ze wzrostem konkurencyjności przedsiębiorstwa i uwzględniających przede wszystkim wdrożenie nowych technologii i odnowienie parku maszyn związanych z kluczową działalnością produkcyjną
i usługową przedsiębiorcy.

Wnioskodawcy wypełniają wnioski przygotowane przez PARP i składają wraz z wymaganymi załącznikami w Regionalnych Instytucjach Finansujących właściwych dla realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego (np. w Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego).

Do wniosków należy dołączyć takie załączniki jak:

1) aktualny dokument rejestrowy wnioskodawcy (np. wypis z Krajowego Rejestru Sądowego)

2) aktualne sprawozdanie finansowe wnioskodawcy

3) kopię wniosku kredytowego, który wnioskodawca planuje złożyć w banku, lub promesę kredytową
wystawioną przez bank, dotyczącą wdrażania planowanych działań kwalifikowanych.

4) studium wykonalności przedsięwzięcia, w którym wykazane będą techniczne, ekonomiczne i
finansowe założenia przedsięwzięcia potwierdzające jego wykonalność i trwałość co najmniej do
końca grudnia 2007 r

5) ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko naturalne, jeśli ocena taka jest wymagana
przepisami prawa (zgodnie z ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz. U.

Nr 62, poz. 627 z póz. zm.).

6) Kopię licencji na wykonywanie transportu drogowego jeśli jest wymagana.

WARUNKI REALIZACJI PRZEDSIEWZIECIA PO DECYZJI O PRZYZNANIU DOTACJI

Po podjęciu decyzji o przyznaniu dotacji RIF przedstawia beneficjentowi umowę dotacji. Umowa taka zawiera w szczególności wstępne określenie kwoty dotacji. Kwota ta jest wyznaczana w oparciu o szacunkowy kosztorys złożony wraz z wnioskiem. Ostateczna kwota dotacji jest ustalana po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia na podstawie sprawozdania finansowego, wyszczególniającego faktycznie poniesione koszty kwalifikowane, które mogą być finansowane w ramach dotacji.

Niedotrzymanie warunków umowy przez przedsiębiorcę może skutkować wstrzymaniem wypłaty dotacji i rozwiązaniem umowy dotacji. Ponadto beneficjent może być zmuszony do pełnego lub częściowego zwrotu wypłaconej dotacji.

Wartości pozycji kosztorysowych mogą różnić się od zakładanych we wniosku, jeżeli są spełnione

następujące warunki:

- zmiany nie mają wpływu na osiągnięcie podstawowego celu przedsięwzięcia,

- zmiany ograniczają się do zmiany kosztów w ramach jednej pozycji kosztorysu lub do przesunięcia

kosztów pomiędzy poszczególnymi pozycjami kosztorysu.

W powyższych przypadkach beneficjent może wprowadzać zmiany, ale jest zobowiązany niezwłocznie powiadomić Jednostkę Kontraktującą.

We wszystkich pozostałych przypadkach zmiany mogą być dokonane jedynie w formie aneksu do umowy. Beneficjent przed planowanymi zmianami jest zobowiązany złożyć pisemny wniosek do Jednostki Kontraktującej.

BIBLIOGRAFIA

1. Jak korzystać z funduszy Unii Europejskiej dostępnych dla firm dzisiaj i po akcesji, Rzeczpospolita
   oraz ERNST&YOUNG, Warszawa 2003

2. M. Molo, M. Bielówka, Przegląd dostępnych źródeł finansowania działalności gospodarczej oraz ocena ich atrakcyjności, Publikacje Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw,

3. www.parp.gov.pl/agencja.php,

4. www.parp.gov.pl/dotacjephare09.html.

M. Molo, M. Bielówka, Przegląd dostępnych źródeł finansowania działalności gospodarczej oraz ocena ich atrakcyjności, Publikacje Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, s. 33

www.parp.gov.pl/agencja.php

Jak korzystać z funduszy Unii Europejskiej dostępnych dla firm dzisiaj i po akcesji, Rzeczpospolita oraz ERNST&YOUNG, Warszawa 2003, s. 101-104

www.parp.gov.pl/dotacjephare09.html

1

1 1

6

2

5

3

4

2

5

1

6

---