PBS  wykład 3: 21 października 2008

„Ciągle pociągam nosem, ale taka jest moja uroda”

Schematy badania społecznego

1. Design - formuła określająca rodzaj jednostek badania, poziom analizy socjologicznej, ilość jednostek badanych oraz ilość pomiaru;

2. Pomiar - przypisanie liczb obiektom; standaryzacja - ujednolicenie opisu rezultatów pomiaru; jednak różnych ludzi trzeba pytać w różny sposób, zwłaszcza w zjawiskach między kulturowych (eg. w PRL objawem świadomego obywatelstwa nie chodzenie na wybory):

1. standaryzacja na poziomie miar

2. standaryzacja na poziomie wskaźników

1. Metody zestandaryzowane są lepsze, tam gdzie wystandaryzowane są zjawiska; jeśli zjawiska się dopiero tworzą, następuje szybka zmiana społeczna, standaryzacja gwałci naturalną płynność zjawiska, ujednolica złożone zjawiska; badania sondażowe są skuteczne, gdy trzeba zliczyć wykrystalizowane, trwałe zjawiska;

2. zastosowanie różnych schematów nie wyklucza się - >triangulacja: łączenie różnych schematów, pozwalające unikać błędów danej metody;

3. Jednostka obserwacji - to co badamy, indywidua jak również zbiorowości (eg. zbiorowości ze względu na terytorium - badanie religijności w diecezji);

4. Badania przekrojowe (cross sectional, synchroniczne) - jednostkę obserwacji obserwujemy w jednej chwili (eg. 21 października na Leppera głosowałoby 5%); służy precyzyjnemu opisaniu stanu rzeczy, umożliwia opisanie zróżnicowania społecznego i zależności korelacyjnych (rozkłady zmiennej zależnej w poszczególnych grupach: eg. geografia wyborcza); ograniczenia metody: badacza interesuje zmiana procesów społecznych, nie pozwala odpowiedzieć na pytanie o źródła procesów społecznych;

5. Badania wzdłuż czasu (longitunidalne, wzdłużne, diachroniczne) - długofalowe, pomiaru dokonujemy kilkakroć; pozwalają:

1. Określić, czy zwiększyło się zjawisko społeczne,

2. Uniknąć wpływu akcydentalnych czynników, nie obrazujących rzeczywistej zmiany zjawiska,

3. Trudno jest w jednokrotnym badaniu znaleźć przedstawicieli rzadkich cech społecznych, wielokrotne powtórzenie umożliwia znalezienie niszowych partii

6. Badanie eksperymentalne - „wypytywanie”, badanie w którym badacz zmienia jeden czynnik żeby zaobserwować jakie zmiany wywoła zmiana wartości tego czynnika;

1. kontrola eksperymentalna - bada nie wpływu zmiennych ubocznych, polegająca tylko na zmianie zmiennej niezależnej:

1. Grupa Eksperymentalna (badanie: PRE-TEST) - zmiana zmiennej;

2. Grupa Kontrolna (badanie: PRO-TEST)- brak zmiany;

3. Różnicę między wynikami pomiędzy Grupą Eksperymentalną a Kontrolną może uzasadniać tylko zmiana bodźca;

4. Randomizacja - losowy przydział do grupy eksperymentalnej (właściwy, ale nie konieczny w socjologii);

7. Zalety eksperymentu:

1. Powtarzalność

2. Kontrolowalność (w badaniach nieeksperymentalnych trudno jednoznacznie wyróżnić bodźce)

3. Łatwość znalezienia związku przyczynowo- skutkowego;  warunki znalezienia związku przyczynowego:

1. Zaobserwować współwystępowanie i współzmienność zjawisk

2. Zaobserwować porządek czasowy zjawisk (skutek późniejszy)

3. Zaobserwować kontrolowanie zmiennych ubocznych

8. Problemy z eksperymentem:

1. Trafności teoretycznej - czy badanie rzeczywiście sprawdza hipotezę, którą weryfikujemy? Eksperyment musi trafnie przekładać zmienne teoretyczne na płaszczyznę eksperymentu

2. Trafności wewnętrznej - kontrolowalny

3. Trafności zewnętrznej - wyniki eksperymentu dają się uogólniać na inne sytuacje, szczególnie pozalaboratoryjne (ludzie w życiu zachowują się inaczej niż w laboratorium)

9. Badanie quasi-eksperymentalne - bez randomizacji, lub takie w którym nie ma manipulacji ale stosuje się metodę eksperymentalną (eg. badanie społecznych skutków powodzi w porównaniu z regionem niedotkniętym powodzią):

1. Badanie z przerwaną sesją czasową - występuje bodziec zmieniający ogólną tendencję, który jest pomijalny (eg. ciągle maleje, natomiast przez krótki - i pomijalny - czas rośnie, by wrócić do stałej tendencji)

10. Badanie retrospektywne - oparte na pamięci respondentów, ta zaś jest krótka i selektywna; (forwad telescoping - przekonanie, że to co było w odległej przeszłości wydarzyło się niedawno) jest to metoda ryzykowna (błędy pamięci i problem śmiertelności grupy), ale tania;

11. Badanie trendu - ta sama zbiorowość (eg. w ten sposób GUS bada optymizm społeczny), analiza szeregu czasowego; w ten sposób bada się przede wszystkim trendy konsumenckie (eg. badania trackingowe); wnioski dają odpowiedź na pytanie, czy istnieją:

1. Trend? (spada optymizm)

2. Wahania sezonowe? (większy optymizm na początku roku) cykle sezonowe?

3. Wahania przypadkowe? (rejestracja solidarności spowodowała wybuch optymizmu w 1980 roku)

12. Warunki prawidłowości badania wielokrotnego:

1. Odpowiednie pytanie - niektóre słowa zmieniają znaczenie, trzeba więc przeformułować pytanie (eg. dziś nie ma sensu mierzyć rozwoju gospodarczego w węglu i stali)

2. Problem wyboru momentu pomiaru (trzeba wiedzieć czy zjawisko jest cykliczne; jeśli jest, trzeba robić pomiary w tym samym momencie cyklu)

13. Badanie panelowe - wielokrotny pomiar tych samych jednostek wraz z ich identyfikacją (eg. zdrowotne, badanie budżetów domowych); cel: badanie procesu zmiany decyzji, przyczyn tej zmiany, chwiejności decyzji; wady:

1. Ścieranie się panelu (śmiertelność panelu) - ludzie wypadają z grupy badanej, odmawiają, umierają, emigrują,

1. Próba rotacyjna - w każdej próbie wymienia się część panelu i dolosowuje się nową część, panel taki może żyć kilkadziesiąt lat;

2. Uczenie się panelu, efekt panelowy - respondent zaczyna się interesować tematem, który jest badany, oczekując na respondenta; respondent zmienia swoje nawyki (jeśli rejestruje wydatki przy badaniu bogactwa gospodarstw domowych, to zaczyna wydatki racjonalizować)

14. Badania pseudodynamiczne - porównanie jednostek w różnych fazach danego projektu (młodzi, w średnim wieku, starzy), cel: odpowiedź na pytanie jak się zmienia zjawisko w grupach; wada: zmieniają się pokolenia

15. Badania jakościowe - ich immanentną cechą jest dłuższy okres czasu, trzeba się zżyć z grupą (eg. stuletnie badanie wsi Brzmiąca w powiecie Limanowskim:P)

---