PERSONALIZM (łac. persona - osoba; personalia - osobowy)
Kierunek we współczesnej filozofii i kulturze wyrażający pełną afirmację osoby i jej dobra. Ta wspólna dla wielu doktryn filozoficznych postawa zaznacza się swoistym protestem przeciwko powtarzającym się formom monizmu filozoficznego lub totalitaryzmu, które odczuwa się jako zagrożenie dla godności, niezależności i indywidualnej wartości osoby. Nazwę personalizm stosuje się do każdej koncepcji (w tym filozofii transcendentalnej, egzystencjalnej, tomistycznej czy też fenomenologii) opowiadającej się zdecydowanie za autonomią osób, ich godnością, zdolnością do wykraczania poza naturę i historię. Dzięki tym właśnie cechom osoba zajmuje pozycję pierwotną wobec pozostałych dóbr przygodnych, łącznie z dobrem społecznym. W centrum świata wartości personaliści umieszczają osobę, a jej rozwój wiążą ze szczególną rolą spotkań międzyosobowych (w relacjach "ja = ty" oraz "ja = my"). Charakteryzując sposób istnienia osoby, personaliści rozwijają takie zagadnienia, jak: być i mieć, wolność i konieczność, tajemnica i powołanie, dar i miłość, nadzieja i wierność.
Personalizm jest nie tylko ruchem filozoficznym, ale również radykalnym programem zmian i uściśleń w obrębie tradycyjnej antropologii. Personalizm postuluje taką hermeneutykę bytu ludzkiego, która by wiązała porządek aksjologiczny z metafizycznym, religijny i teologiczny z filozofią osoby. Egzystencja osoby i jej niezależność bytowa nawiązują zarówno do istoty duchowej człowieka, jak i do jego samookreślenia się przez własne dzieła (takie jak sztuka i nauka, religia i technika, kultura i filozofia). Personaliści badają osobę w związku z: a) jej twórczym powołaniem do miłości i wolności (Mounier, Marcel, La Senne, Lavelle); b) metafizycznym i aksjologicznym doświadczeniem drugiej osoby (Levinas, ks. Tischner); c) ze światem moralnych wartości i powinności ujętym w perspektywie transcendowania osoby w czynie (Scheler, Hildebrand).
Najbardziej rozwiniętą postać współczesnego personalizmu reprezentuje filozofia chrześcijańska bliska tomistycznej teorii bytu i człowieka. W Polsce wśród czołowych chrześcijańskich personalistów znajdują się tacy badacze, hak ks. kard. K. Wojtyła, ks. T. Slipko, ks. T. Styczeń, ks. H. Juros, ks. J. Tischner i A. Rodziński.