Czym byly grody jakie funkcie pelnily?
Gród, osada obronna, ogrodzona palisadą, obwiedziona kolistym lub owalnym wałem obronnym, częstokołem i rowami. Wczesnośredniowieczny ośrodek władzy terytorialnej panującego. Pierwsze grody wznoszone na ziemiach polskich pochodzą z neolitu, następne budowane przez ludność kultury łużyckiej (ok. 1300 p.n.e.-400 p.n.e.). Ponownie pojawiły się w VII-VIII w. na ziemiach polskich i w innych krajach słowiańskich. W pobliżu grodów powstawały podgrodzia.
W XI-XII w. na czele grodu stał komes grodowy (kasztelan). Istniało kilka typów grodów: główne ośrodki miejskie, grody kasztelańskie i grody o znaczeniu militarnym. W XIV w. grodem nazywano także zamek, będący siedzibą starosty, stąd określenie “grodzki” (sąd, urząd, księgi).
Gród to warownia słowiańska służąca do obrony ludności i jej dobytku, czasem świątyni lub miejsca sądów. Część grodów spełniała również funkcje twierdz broniących granicy. W Polsce grody wznoszono do XIV wieku, kiedy to gruntowna reforma systemu militarnego i gospodarki państwa, dokonana przez Kazimierza Wielkiego, doprowadziła do zastępowania grodów zamkami. Mimo to jeszcze w XV wieku istniało wiele drewniano-ziemnych gródków szlacheckich - tylko możnowładcy mogli pozwolić sobie na wybudowanie własnego zamku, zresztą wymagało to zgody władcy.
Grody były silnymi punktami obronnymi - wystarczy wymienić nieudane oblężenia przez Niemców warowni w Niemczy (1017) czy Głogowie (1109).
Grody miały różne formy, zależnie od położenia i funkcji. Istniały twierdze zarówno wyżynne (położone na trudnodostępnych górach, lub wzgórzach panujących nad okolicą) jak i nizinne (usytuowane zazwyczaj pośród bagien, moczarów i rozlewisk rzecznych). Budowano grody również na wysokich skarpach nadmorskich.
Pod względem kształtu grody dzielą się na:
pierscieniowe - obramowane przez wał o zarysie owalnym bądź czworobocznym
podkowiaste - wał zamykał trzy strony, czwarta chroniona była przez strome zbocze, brzeg jeziora lub rzeki
stożkowate - utworzone z wysokich nasypów i przypominające kształtem ścięty stożek.
Głównymi elementami obronnymi grodów były: wał drewniano ziemny, fosa i ostrokół (palisada, częstokół). Wejście do grodu prowadziło przez wykonaną z belek bramę, do której dostawało sie przez zwodzony most przerzucany nad fosą lub bagnem. Wewnątrz grodu wznoszono budynki mieszkalne, zabudowania gospodarcze (spichlerze, stajnie), stołp dla straży, wykopywano również studnie zapewniające autonomiczne źródło wody.
Wbrew pozorom grody nie były małymi osadami. Przykładem jest choćby nasza pierwsza stolica - Gniezno. Gród ten istniał od VII wieku. Początkowo ufortyfikowano wzgórze zwane Górą Lecha (między jeziorami Jelonek i Święte) otaczając gród właściwy i podgrodzie wałem drewniano-ziemnym o szerokości u podstawy wynoszącej 20m i wysoki na 10m. W połowie IX w. otwartą osadę przygrodową sąsiadującą od południa z podgrodziem w części północnej obwiedziono wałem o szerokości u podstawy 25 metrów i wysokości 10 m, a w części południowej osłonięto palisadą i fosą. W X wieku palisadę tą zastąpiono wałem o szerokości 12-13m i wyskości 10m. Za czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego Gniezno stanowiło potężny kompleks fortyfikacyjny składający się z grodu właściwego i trzech podgrodzi (rysunek poniżej). Fortyfikacje Gniezna zostały zniszczone podczas najazdu Krzyżaków w 1331 roku, a przeniesienie stolicy do Krakowa przez Władysława Łokietka spowodowało, że kolebka naszego państwa nie powróciła już do swej dawnej świetności