OWI 2011 skrypt

Prawo autorskie:

- dawniej wydawca miał uprawnienia

- prawo własności rozciągnięto na wytwory i na ich autorów.

- prawo własności powstało podczas rewolucji francuskiej

Istnieją 2 systemy prawno-autoskie:

1. System romański (system prawa autorskiego)

- prawo kontynentalne - Francuzi zauważyli, że nie zwykli ludzie tworzą sztukę, ale namaszczeni, obdarzeni talentem, dlatego twórcom należy nadawać prawa autorskie, aby chroniły więź pomiędzy autorem, a jego wytworami. Prawa autorskie dzielą się na prawa osobiste i majątkowe, prawo autorskie działa terytorialnie (np. polskie prawo określa sytuację twórcy na terenie Polski, za granicą może okazać się, że utwór nie jest chroniony)

2. System angloamerykański (system copyright - Anglia, Ameryka, Australia)

- prawo do kopiowania; nacisk nie na twórcę, lecz na wartość ekonomiczną dzieła, utwór chroniony traktowany jako towar, jest przymus zarejestrowania utworu, aby był chroniony

Art. 1

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze ustalony w jakiejkolwiek postaci niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Analiza art.1 - jakie utwory będą podlegały ochronie autorsko-prawnej?

• działalność twórczą przeciwstawia się działalności rzemieślniczej, bo nie wymaga kreatywności. Utwór ma być indywidualny, nosić na sobie piętno swojego twórcy.

• Utwór będzie chroniony niezależnie od wartości (materialna/twórcza) i przeznaczenia (sztuka czysta - przeznaczona do kontemplacji/użytkowa)

• Ustalenie następuje gdy osoba trzecia może zapoznać się po raz pierwszy z utworem (np. na koncercie gdy artysta po raz pierwszy wykonuje swój utwór), utrwalenie następuje gdy utwór zyskuje postać materialną. Utworu jest objęty ochroną autorsko- prawna wraz z ustaleniem.

• Prawo autorskie nie pełni funkcji cenzorskich, wiec ochrona utworu będzie taka sama niezależnie od tego czy będzie on miał charakter sztuki wysokiej, czy niskiej

• Prawo autorskie nie obejmuje pomysłów, idei, pojedynczych kolorów, słów, dźwięków, potocznych wypowiedzi, tytułów.

• Cytowane mogą być tylko utwory rozpowszechnione, tylko z jakiegoś powodu, tylko urywki, fragmenty utworów przy wskazaniu źródła i twórcy

• Format telewizyjny - pomysł, idea - jedna, różnica w wypełnieniu treścią.

• Dzieciom może przysługiwać prawo autorskie, ale gdy chce wykonać (sprzedać) utwór musi mieć zgodę opiekuna

• Utwory architektoniczne są chronione podwójnie (już jako projekt i jako budynek)

• Fryzurze przyznaje się prawa autorskie - jest to utwór efemeryczny (krótkotrwały)

Rodzaje utworów w prawie autorskim:

1. Utwór samoistny (nie wykorzystujemy cudzej twórczości) z nich wywodzą się utwory inspirowane (po zapoznaniu się z cudzym utworem, tworzymy własny)

2. Utwór niesamoistny (wykorzystujemy cudzą twórczość)

a). utwory zależne (opracowania cudzych utworów, np. tłumaczenia)

b). utwory z zapożyczeniami (zapożyczanie do własnych utworów, fragmentów, cytatów z dziel innych autorów lub tworzenie ich kontynuacji)

3. Utwór współautorski

a). łączny - nie możemy rozdzielić wkładu twórców, np. film - nie da się wydzielić wkładu osobno reżysera, operatora itp.

b). rozłączny - dokładnie wiemy, co kto stworzył

c). połączony - twórcy od początku tworzą oddzielnie, ale umówili się, że chcą swoje dzieła rozpowszechnić jako wspólną całość

d). zbiorowy - np. encyklopedia - wielu twórców, prawo autorskie przysługuje tu wydawcy

4. Utwór efemeryczny (wyjaśnione wyżej)

5. Prace dyplomowe studentów - uczelni przysługuje pierwszeństwo w wydaniu pracy studenta, studentowi przysługują prawa autorskie

6. Utwór pracowniczy - powstaje w trakcie umowy o pracę, autorskie prawa majątkowe przechodzą na pracodawcę w chwili publikacji, po 2ch latach prawa przechodzą z powrotem na pracownika, jeśli pracodawca tego nie wykorzystał.

Na treść prawa autorskiego składają się autorskie prawa osobiste i materialne.

1. Autorskie prawa osobiste

a). Co to jest?

• są niezbywalne, nie można się ich zrzec, nigdy nie wygasają

• maja charakter niematerialny, związane są z psychofizyką człowieka (życie, zdrowie, prawo do głosu, intymności)

• chronią więź twórcy z utworem

• mają charakter bezwzględny, maja pierwszeństwo przed prawami majątkowymi

• potwierdzają prawo do autorstwa utworu (do ojcostwa) (w USA twórca i autor nie są pojęciami tożsamymi, twórcą może być reżyser, a autorem studio filmowe), a co za tym idzie dają

• prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, pseudonimem lub do udostępnienia go anonimowo

• prawo do integralności utworu - utwór ma mieć taka formę, jaka nadal mu autor - nienaruszalność treści i formy

• prawo do nadzoru autorskiego - kontrola wykorzystywania utworu przez innych

• prawo do pierwszego udostępnienia utworu - tylko twórca decyduje, kiedy utwór jest skończony i kiedy go upublicznić

• prawo do modyfikacji utworu i do wycofania go z obrotu

• prawo do dostępu

• autor nie ma obowiązku dbania o zakupiony utwór

• prawo do zniszczenia utworu

b). Kiedy można żądać ochrony dóbr osobistych?

• gdy następuje naruszenie lub zagrożenie (powstaje szkoda)

• następuje bezprawność działania

przesłanki wyłączające bezprawność: gdy jest nasza zgoda na konkretne naruszenie, występuje upoważnienie ustawowe (np. policja), podczas obrony koniecznej lub w stanie wyższej konieczności.

c). Jak wygląda ochrona?

• klasycznym zadośćuczynieniem podczas wystąpienia krzywdy (ból, cierpienie, niepełnosprawność) lub szkody (utrata możności zarobkowych) są przeprosiny.

2. Autorskie prawa materialne

a). Co to jest?

• rzeczy materialne, w których posiadaniu jesteśmy

• służą do ekonomicznej eksploatacji majątkowej

• wygasają 70lat po śmierci twórcy, po śmierci mogą przejść na spadkobierców, a po 70 latach należą do domeny wspólnej - są dobrem wspólnym.

• Tylko je można nabyć od twórcy

• Prawo do korzystania z utworu

• Rozporządzanie - twórca może przenieść prawo na kogoś innego

• Prawo do otrzymywania wynagrodzenia

b). Kiedy można żądać ochrony dóbr materialnych?

• tak samo jak w 1b.

c). Jak wygląda ochrona?

• ochroną jest odszkodowanie (nie może być większe niż szkoda), łatwo je obliczyć, bo jest materialne.

KONSTRUKCJA DOZWOLONEGO UZYTKU

Art. 23

Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego.

Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego

Konstrukcja dozwolonego użytku w odniesieniu do utworów chronionych - użytek bez zgody autora, bez zawierania umowy, ale niedozwolone jest łamanie przy tym praw osobistych, nie dotyczy utworów architektonicznych, programów komputerowych, baz danych.

a). Użytek prywatny - osoby fizyczne korzystają z utworów

b). Użytek publiczny - instytucje korzystają z utworów

Fundusz rozwoju twórczości - pobiera % od producentów ksero, czystych nośników itp.

OCHRONA WIZERUNKU

Art. 81

ustęp 1

Rozpowszechnienie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej, w braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

Ustęp 2

Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnienie wizerunku:

1. osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych

2. osoby stanowiącej jedynie szczegół całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza

Wizerunek:

• plastyczne zestawienie podobizn jakiejś postaci w sposób rozpoznawalny.

• również maska artystyczna - postać, w która wciela się aktor, artysta (ale musi być rozpoznawalny), np. Jola Rutowicz - postać powszechnie znana, z nieznanymi funkcjami

• mają go osoby fizyczne

• gdy wyrażamy zgodę na użycie wizerunku, nie możemy dostać ochrony

• można odwołać zgodę na rozpowszechnienie wizerunku

NIEUCZCIWA KONKURENCJA (nie ręczę skąd to się wzięło, ale było w jednej z notatek, na podstawie, których robiłam skrypt)

Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności:

• reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka

• reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzje co do nabycia towaru lub usługi

• reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierność dzieci - reklama nierzeczowa

• wypowiedz, która zachęcając do nabycia towarów lub usług sprawia wrażenie neutralnej informacji - reklama ukryta

Kilka definicji:

• plagiat jawny - wykorzystanie całości jakiegoś utworu

• plagiat ukryty - częściowe wykorzystanie fragmentów jakiegoś utworu

• autoplagiat nie istnieje

• ghoustwriter - osoba pisząca, a ktoś inny się podpisuje, np. przemówienia w polityce

• monopol autorski - tylko twórca ma prawo zdecydować co się dzieje z utworem

• utwory osierocone - chronione, ale ich autor jest nieznany

• komercjalizacja dóbr osobistych - dobra osobiste tracą osobisty charakter, a zyskują charakter materialny, da się je wyliczyć (np. Big Brother - komercjalizacja prawa do intymności)

• pole eksploatacji - liczne sposoby korzystania z utworu

• droit de suite - prawo twórcy do otrzymywania procentowego wynagrodzenia od ceny jego dzieła odsprzedawanego kolejnemu właścicielowi (przysługuje również spadkobiercom dzieła)

• graniczne wytwory intelektu - małe utwory o niskiej oryginalności

---