Bomba w szkole, czyli sporządzamy notatkę prasową

Przedmiot: język polski
Cele: zapoznanie się uczniów z formą notatki prasowej, kształtowanie umiejętności obserwowania wydarzeń, analizowania danych oraz formułowania tekstu informacyjnego.
Metody: ćwiczenia praktyczne, elementy heurezy.
Formy pracy: warsztaty, praca w grupach.
Pomoce dydaktyczne: komputer, internetowy interaktywny kurs sporządzania notatki prasowej sciaga.szkola.net, trailery z filmów przygodowych, sensacyjnych i obyczajowych (w razie ewentualnych trudności mogą być zastąpione odpowiednio dobranymi fragmentami telewizyjnych wiadomości, pozbawionymi dziennikarskich opisów).
Przewidywany czas zajęć: 45 minut.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Rozmowa wstępna - przedstawienie tematu.
Codziennie podczas lektury periodyków natrafiamy na dziesiątki informacji z całego niemal świata. Naturalnym jest, że najwięcej uwagi poświęcamy opisom wydarzeń, które miały miejsce w naszym mieście lub kraju albo na naszym kontynencie. Nie można zatem danych o powodzi w Małopolsce "ściskać" we wzmiance podobnej do tej, w której poinformujemy o wystąpieniu z brzegów Orinoko lub osunięciu się ziemi w Gwatemali.
Ćwiczenie na rozgrzewkę:
Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie wydarzeń, których byli świadkami i które mogłyby zainteresować czytelników gazet w naszym mieście, województwie lub kraju.
Odpowiedzi uczniów: o pożarze, o tragicznym wypadku samochodowym, o katastrofie kolejowej, o powodzi, o wizycie dostojnika państwowego.
Wnioski: Treścią notatki prasowej może być zatem krótki opis każdego wydarzenia.
Nauczyciel przedstawia podstawowe cechy notatki prasowej.
Notatka prasowa ma charakter wyłącznie relacjonujący, pozbawiony elementów wskazujących na zaangażowanie emocjonalne jej autora; nie powinien się on ujawniać w jakikolwiek sposób, ale może powoływać się na wypowiedzi osób kompetentnych do przekazywania szczegółów o omawianym wydarzeniu.
Notatka prasowa powinna zawierać w nie więcej niż dziesięciu zdaniach najważniejsze dane dotyczące opisywanego wydarzenia (czas, miejsce, rodzaj, przyczynę i skutek); nie ma w niej miejsca na komentarze, oceny albo charakteryzowanie tła przedstawianych zdarzeń.
Należy także scharakteryzować inne drobne formy informacyjne:
a)sygnał (dotyczy wyjątkowych wydarzeń, opiera się na przekonaniu o powszechnej znajomości osób lub miejsc, których dotyczą np.: "Królowa Nowej Zelandii urodziła syna" lub "Suka prezydenta miasta oszczeniła się".);
b)news (forma używana głównie przez media dynamiczne, czyli radio i telewizję, zawiera więcej szczegółów niż forma wcześniej omawiana, np. "Czterdziestoletnia królowa Nowej Zelandii urodziła drugiego syna". Kryteriami, jakimi należy się posługiwać podczas klasyfikacji znaczenia poszczególnych wydarzeń, jest ich:
- gwałtowność,
- znaczenie dla dużej grupy odbiorców,
- pożądanie (zgodność z oczekiwaniami),
- jednoznaczność,
- kontrastowość wobec wiadomości je poprzedzających i następujących,
- wpływ na sytuację polityczną w kraju i na świecie,
- spersonalizowanie (gdy dotyczą znanych osób),
- temat (np. o wydarzeniach tragicznych: zamach, trzęsienie ziemi, morderstwo).
c)wzmianka (prasowy odpowiednik wyżej omówionej formy, jej zawartością jest opis wydarzenia o jednostkowym charakterze, np. "Miss Uniwersytetu została Tarara Bum, studentka II roku slawistyki, wysoka brunetka o niebieskich oczach".)
2. Praca w grupach.
Ćwiczenie 1:
Nauczyciel dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy i rozdaje im różne dzienniki, najlepiej z tego samego dnia.
a. Poszczególne grupy przeprowadzają dokładne analizy wybranych notatek prasowych; ich reprezentanci powinni znać odpowiedzi na najważniejsze pytania:
Jakiego typu sytuacja została opisana, czyli CO się wydarzyło?
GDZIE to miało miejsce?
KIEDY to miało miejsce?
JAKI dane wydarzenie miało przebieg?
JAKIE były jego przyczyny?
b. Dwie grupy uczniów, które najsprawniej poradziły sobie z poprzednim zadaniem, odszukują w różnych dziennikach i porównują notatki dotyczące tego samego wydarzenia.
Ocenie poddaje się komunikatywność, zasób informacji (w tym także ich precyzyjność) oraz ich rzetelność (na podstawie wskazówek o pochodzeniu poszczególnych danych - agencja prasowa, komunikat policji, nieoficjalne źródło informacji).

Ćwiczenie 2:
Prezentujemy uczniom pięć jednominutowych fragmentów filmów lub telewizyjnych wiadomości pozbawionych jakikolwiek komentarzy. Powinny one dotyczyć mocno różniących się wydarzeń:
Scena I: wybuch w "drapaczu chmur", na ulicach widać tłum w panice uciekający z miejsca tragedii, słychać sygnały alarmowe wozów straży pożarnej, pogotowia ratunkowego oraz policji, widać rannych ludzi;
Scena II: uroczyste rozdanie nagród, kilka męsko-damskich par wręczająco-odbierających statuetki; dla spostrzegawczych można przygotować scenę, w której ten sam mężczyzna pojawia się dwu- lub trzykrotnie w roli laureata, ale poszczególne trofea odbiera od różnych osób;
Scena III: fragment dramatycznego meczu, może być z serią rzutów karnych na zakończenie z zarejestrowanymi wyrazami tragedii na twarzach nieskutecznych egzekutorów, do tego widok trybuny honorowej;
Scena IV: dynamiczne sceny zamieszek ulicznych z ludźmi rzucającymi kamieniami oraz interweniującą policją, widać dużo zniszczonych samochodów i budynków oraz rannych;
Scena V: spotkanie dyplomatów w serdecznej atmosferze, uśmiechy, wspólne spacery po Starym Mieście, fragment konferencji prasowej (dużym wyzwaniem byłaby scena przedstawiająca fragment podróży papieża).
Uczniowie przygotowują w grupach informacje, jakie można wywnioskować z poszczególnych fragmentów; powinni przy tym starać się znaleźć odpowiedzi na wszystkie podstawowe pytania.
Dane nie wynikające wprost z przedstawionych materiałów, czyli informacje szczegółowe, uczniowie wymyślają przy pomocy nauczyciela - należy przy tym obrać jak najwyższy stopień ich prawdopodobieństwa.
Odczytanie zebranych danych.
Ćwiczenie 3:
Sporządzanie notatki prasowej.
Odczytanie przygotowanych tekstów i wpisanie ich do odpowiednich ramek na stronie - Jak napisać notatkę?
Przykładowe rozwiązania.
Zespół I:
Trzydzieści pięć osób zginęło, a ponad dwieście zostało wczoraj rannych w wyniku wybuchu bomby w nowojorskiej siedzibie Międzynarodowej Konfederacji Producentów Frytek. Służby ratunkowe ogłosiły jednak, że pod gruzami piętnastokondygnacyjnego budynku może znajdować się jeszcze kilkadziesiąt osób, które uznaje się za zaginione. Na miejscu tragedii pracuje kilkuset ratowników, do poszukiwań używa się specjalnie przeszkolonych psów i aparatów nasłuchowych. To już trzeci gmach organizacji sprzedającej najwięcej frytek na świecie zaatakowany w tym miesiącu przez terrorystów. Podobnie jak w Paryżu i Londynie, także tym razem do zamachu przyznali się skrajni wielbiciele chrupków.
Zespół II:
Pięć Nenufarów, w tym najważniejsze - za scenariusz i reżyserię, zdobył czeski film "Łąka pełna świerszczy" Zdenka Puhla. Nagrody Akademii Filmowej otrzymali także odtwórcy ról drugoplanowych oraz autor muzyki. Za główne role uhonorowano Jamesa Ploota, grającego skrzypka w "Milczących strunach", i Sun Weng, która wcieliła się w postać wędrownej praczki w "Drewnianej misce". Wielkim przegranym został "Długi pociąg" Sebastiana Knigha, który mimo aż dwunastu nominacji otrzymał zaledwie dwa Nenufary - za napisy i efekty specjalne. Laur Mistrzowski za całokształt dokonań przyznano Filipowi Breeve, autorowi pamiętnych "Kuglarzy" i "Popołudnia z Anną".
Zespół III:
Dopiero druga seria rzutów karnych zdecydowała o zdobyciu przez Dalmatyńczyków tytułu piłkarskich Mistrzów Świata. W regulaminowym czasie obie drużyny strzeliły po dwie bramki, mimo że więcej okazji do zdobycia gola mieli Hunowie; także po dramatycznej dogrywce wynik się nie zmienił. Podobnie było po pierwszej kolejce rzutów karnych, w której wszyscy piłkarze wykorzystali swoje szanse. Ale w drugiej serii doskonałym opanowaniem popisał się bramkarz Afrykańczyków, który obronił dwa strzały Wyspiarzy. Puchar debiutującym w Mistrzostwach zwycięzcom wręczył król Sardynii - Harkot III.
Zespół IV:
Od trzech dni na przedmieściach Buczaczy w południowej Afryce dochodzi do starć sprzedawców owoców z policją. Zamieszki wybuchły po podjęciu przez miejscowe władze decyzji o nowych podatkach, które mają na celu ograniczenie ulicznego handlu cytrusami i warzywami, mimo że stanowi on źródło utrzymania wielu rodzin, głównie osadników z biedniejszych rejonów kraju. Burmistrz stolicy skierował do stłumienia demonstracji kilka tysięcy policjantów i żołnierzy.
Apel o zaprzestanie sporu wystosowało do obu stron konfliktu wiele organizacji międzynarodowych.
Zespół V:
Premier Brabancji rozpoczął oficjalną dwudniową wizytę w Panonii. Gość, który przybył na zaproszenie króla Kazimierza VII, zwiedził dzisiaj wraz z żoną stołeczne Stare Miasto i Zamek Królewski oraz Pałac Letni. Popołudniu spotkał się z prezesem Rady Ministrów, z którym omówił aktualną sytuację w naszym rejonie świata. Wieczorem Klaus Pluff obejrzy plenerowe widowisko teatralne na Rynku w Krakowie oraz weźmie udział w tradycyjnym smażeniu kiełbasek.
Jutro szef brabanckiego rządu odwiedzi skautów obozujących w Bieszczadach oraz spłynie Dunajcem.

---