E. Cassirer „Esej o człowieku“
Johannes von Uexkull - biolog:
- Życie jest rzeczywistością ostateczną i samowystarczalną. Nie można go opisać ani wyjaśnić w kategoriach fizyki czy chemii.
- Rzeczywistość nie jest jednorodna i jedyna: jest niebywale zróżnicowana i ma tyle różnych schematów i wzorów, ile istnieje w niej różnych organizmów.
- Jedynym kluczem do życia zwierzęcego są fakty, których dostarcza nam anatomia porównawcza. Jeżeli znamy budowę anatomiczną jakiegoś gatunku zwierzęcego, to mamy już wszystkie dane konieczne di zrekonstruowania jego szczególnego typu doświadczenia.
- Nie ma niższych i wyższych form życia. Życie jest wszędzie doskonałe.
- Każdy organizm wyposażony jest w system receptorów i system efektorów.
Organizm funkcjonuje dzięki współpracy i równowadze między tymi dwoma systemami.
System receptorów -otrzymywanie bodźców z zewnątrz
System efektórów - reaguje na bodźce
Te dwa systemy określa jako krąg funkcjonalny
…
U człowieka znajdujemy trzecie ogniwo: system symboliczny
Pomiędzy reakcjami organicznymi, a odpowiedziami ludzkimi istnieje różnica łatwa do uchwycenia. W pierwszym wypadku bodziec zewnętrzny wywołuje bezpośrednią i natychmiastową reakcję, w drugim wypadku odpowiedź następuje po pewnej zwłoce - przerywa ją i opóźnia powolny i skomplikowany proces myślowy.
Człowiek nie żyje jedynie w świecie fizycznym, żyje także w świecie symbolicznym. Częściami składowymi tego świata są: język, mit, sztuka i religia.
W miarę jak symboliczna rzeczywistość człowieka robi postępy, rzeczywistość fizyczna zdaje się cofać. Żyje raczej wśród wyimaginowach uczuć, wśród lęków i nadziei, złudzeń i rozczarowań, marzeń i fantazji.
Epiktet: „Człowieka niepokoją i przerażają nie rzeczy same, ale jego przekonania i wyobrażenia o rzeczach.”
Klasyczna definicja człowieka
CZŁOWIEK - ANIMAL RATIONALE (zwierze rozumne)
U Cassirera
CZŁOWIEK - ANIMAL SYMBOLICUM (człowiek jako twórca kultury)
Rozdz. III
Kultura przedstawia nam się jako fakt zastany, zjawisko jakiś sposób odosobnione, a więc niewytłumaczalne.
Język zwierząt - ich gama fonetyczna jest całkowicie <subiektywna> i potrafi jedynie wyrażać uczucia, nie zdoła zaś nigdy oznaczać ani opisywać przedmiotów.
Różnica między językiem twierdzeń, a językiem uczuć jest prawdziwym słupem granicznym między światem ludzi a światem zwierząt.
Człowiek - język obiektywny, twierdzeń
Zwierzęta - język subiektywny, afektów
Sygnał a symbol.
Sygnał - część fizykalnego świata bytu (operator)
Symbol - część ludzkiego świata treści (desygnator, wyznacznik)
Możemy powiedzieć, że zwierze posiada wyobraźnię i inteligencję praktyczną, podczas, gdy człowiek wytworzył nową formę: wyobraźnię i inteligencję symboliczną.
Wszystko ma swą nazwę - funkcja symboliczna nie ogranicza się do poszczególnych wypadków, ale jest zasadą o uniwersalnym zastosowaniu, obejmującą cały zakres myśli ludzkiej.
W konstruowaniu swego ludzkiego świata człowiek nie jest zależny od jakości swego materiału zmysłowego. (Forma kultury może być wyrażona w każdym materiale zmysłowym). Jeżeli dziecku udało się pochwycić znaczenie języka ludzkiego, nie jest ważne w jakim konkretnym materiale znaczenie to jest mu dostępne (język mówiony czy dotykowy).
Symbol jest nie tylko uniwersalny, jest także niebywale zmienny.
Zależność myślenia racjonalnego od myśenia symbolicznego. Myślenie racjonalne jest w ogóle nie możliwe, nie mówiąc już o jego pełnym rozwoju , bez złożonego systemu symboli.
Refleksja lub myśl refleksyjna do zdolność człowieka do wyodrębnienia z całej nie zróżnicowanej masy, jaką jest strumień przepływających zjawisk zmysłowych, pewnych elementów stałych, po to by po oddzieleniu ich skoncentrować na nich uwagę,
Rozdz. IV
Czas i przestrzeń są ramami, które zamykają w sobie całą rzeczywistość. Nie możemy pojąć żadnej rzeczy realnej inaczej jak tylko w warunkach czasu i przestrzeni.
Isnieją różniące się zasadniczo typy doświadczenia przestrzennego i czasowego. Nie wszystkie formy tego doświadczenia znajdują się na tym samym poziomie.
Istnieją warstwy niższe i wyższe ułożone w pewnym porządku. Najniższą wartwę można określić jako:
przestrzeń i czas organiczne -
przestrzeń postrzeżeniowa - nie jest prostą daną zmysłową: jej natura jest bardzo skomplikowana i zawiera pierwiastki doświadczeń zmysłlowych wszystkich możliwych rodzajów - optyczne, akustyczne, dotykowe i kinestetyczne.
Przestrzeń symboliczna
Przestrzeń działania
Przestrzeń abstrakcyjna
Człowiek wydaje się pod wieloma względami stworzeniem niższego rzędu w porównaniu ze zwierzętami, dziecko musi nabywać wiele umiejętności, z którymi zwierze się już urodziło. Te niedostatki człowieka kompensuje jednak inny dar. Nie od razu lecz w drodze bardzo złożonego i trudnego procesu myślenia człowiek dochodzi do pojęcia przestrzeni abstrakcyjnej.