Wybrane etapy historii budżetu państwa

1273 - Król Anglii Edward I wprowadza dodatkowy zapis do Wielkiej Karty Wolności, wedle której nie będzie nakładał podatków bez zgody prałatów, baronów i innych wolnych ludzi.

Wiek XVI - Rozdzielenie majątku państwa i króla (w zakresie wydatków dokonanych) - Francja

1628 - Przyjęcie zasady zgody parlamentu (w „Petition of Rights”) na nakładanie podatków przez króla. Anglia

1689 - Zdobycie na trwałe (w „Bill of Rights”) przez parlament angielski prawa zezwalającego zarówno na pobór podatków, jak i prawa decydowania o sposobie ich zużycia. Anglia

1781 - Opublikowanie po raz pierwszy dochodów i wydatków budżetowych przez ministra skarbu Francji J. Neckera; dokumenty budżetowe w przeszłości były tajne.

1791 - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Francja

1830 - Belgia. Wprowadzenie do konstytucji po raz pierwszy w historii całości zasad prawa budżetowego (po raz pierwszy w konstytucji pojawia się termin „budżet").

1862 - Francja. Dekret cesarski będący jednym z najobszerniejszych i najdokładniejszych źródeł prawa budżetowego w Europie.

1921 - USA. Utworzenie departamentu budżetowego podległego bezpośrednio prezydentowi.

1930/31 - ZSRR. Chybione próby zastąpienia budżetu zbiorczym planem finansowym (bilans finansowy państwa).

1933 - USA. Początki interwencjonizmu państwowego i rozwój ekonomicznych funkcji budżetu.

1945-1989 - ZSRR i kraje RWPG. Radykalne rozszerzenie zakresu budżetu w związku z finansowaniem bieżących lub majątkowych zadań gospodarczych oraz zadań socjalnych.

1945- do dziś. Kraje wysoko rozwinięte. Eksperymenty z wydłużeniem okresu budżetowego, sporządzanie odrębnych budżetów majątkowych i bieżących, próby dostosowania budżetu do przebiegu cyklu koniunkturalnego.

1957 - EWG. Powstanie budżetu ponadnarodowego na mocy traktatu rzymskiego.

1985 - USA. Przyjęcie przez Kongres ustawy Gramma—Rudmana—Hollingsa o zrównoważeniu budżetu oraz parlamentarnej kontroli deficytu budżetowego.

1992- UE. Traktat z Maastricht zawierający elementy fiskalne: limitowanie poziomu deficytu (sektora publicznego) w stosunku do PKB, limitowanie poziomu długu publicznego w stosunku do PKB.

1997 - UE. Traktat amsterdamski potwierdzający kryteria fiskalne z Maastricht w związku z unią walutową (euro).

Etapy historii budżetu państwa w Polsce

Źródło: S. Owsiak, Finanse Publiczne. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1999, s. 99.