UGODA

Ugoda uregulowana jest w kodeksie cywilnym w artykułach 917 ( istota ugody) i 918 ( uchylenie się od skutków prawnych ugody).

Ugoda jest umową dwustronną, przez którą strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w celu

Ugoda wywiera wpływ na treść i wykonanie zobowiązań, obszarem jej zastosowania nie są wszystkie stosunki zobowiązaniowe, ale także inne stosunki cywilnoprawne, jednak tylko w granicach swobodnej dyspozycji stron. Jest czynnością konsensulną.

Istnieje niepewności lub sporu jest niezbędną przesłanką ugody.

Ugoda nie powołuje nowego stusunku prawnego - jedynie go zmienia.

Strony mogą postanowić o uchyleniu w całości dotychczasowego stosunku prawnego i powołać nowy, jednak nie można wtedy mówić o ugodzie jako instytucji prawnej uregulowanej w artykule 917 KC, ale o umowie zmieniającej umowę poprzednią lub o nowacji.

Do ugody mają zastosowanie przepisy części ogólnej kodeksu cywilnego odnoszące się do czynności prawnych ( art. 59 - 109), w tym normujące zawarcie umowy, ważność czynności prawnych, formę, wady oświadczenia woli itp.

!Jedynym wyjąkiem jest wyłączenie ze stosowania art. 84 w zakresie uchylania sieod skutków prawnych ugody zwartej pod wpływem błędu. Zagadnienie to zostało unormowane w sposób szczególny, art. 918 KC

Oba artykuly mają zastosowanie również do tzw. ugód sądowych tj. zawieranych przed sądami lub innymi organami rozpoznającymi sprawy cywilne. Ugody sądowe różnią się tylko tym, że zawierają, poza oświadczeniami przewidzianymi w przepisie 917, oświadczenia woli stron ( uczestników postępowania) zmierzające do umorzenia postępowania.

W art. 917 użyto zwrotu, iż strony przez ugodę czynią sobie wzajemne ustępstwa, wynika, że właśnie wzajemne ustępstwa, obu stron, należą do istoty ugody.

Przy ustępstwie jednej ze stron nie można by było mówić o ugodzie. To samo dotyczy ugód sądowych. Jednak tutaj występuje duży liberalizm, przyjmuje się bowiem, że ustępstwo w ugodzie sądowej może polegać na rezygnacji z uzyskania orzeczenia sądowego.

W ugodzie pozasądowej wzjemne ustępstwa nie musza być ekwiwalentne.

O ugodzie można mówić tylko wtedy, gdy reguluje ona prawa i obowiązki stron w ramach istniejącego już stosunku prawnego.

Celem ugody jest przekształcenie ( przy wzajemnych ustępstwach) niepewnego lub spornego stusunku prawnego łączącego strony w stosunek pewny i bezsporny.

Ugoda może mieć ten na względzie spór, który może powstać w przyszłości.

Stronami są podmioty pozostające w określonym stosunku prawnym, który chcą przekształcić - mogą to być osoby fizyczne i osoby prawne. Osoby prawne działają wtedy przez swoje organy, osoby fizyczne osobiście lub przez przedstawicieli lub pełnomocników.

Ugoda może odnosić się do stosunków obligacyjnych jak i do innych stosunków o charakterze cywilnoprawnym regulowanym w prawie rzeczowym, spradkowym, rodzinnym, administracyjnym etc. Może dotyczyć roszczeń, które staną się wymagalne dopiero w przyszłości a także do roszczeń już przedawnionych ( ale nie wygasłych).

Ugoda nie może obejmować praw, którym przepisy odmawiają ochrony ( np. zobowiązań z gry i zakładu ) oraz praw ściśle osobistych i niezbywalnych ( np. nie można zawrzeć ugody w prawie ważności stosunku małżeństwa istnienia stosunku pokrewień stwa etc.).

Ugoda może być zawarta pod warunkiem zawieszającym, rozwiązującym a także z zastrzeżeniem terminu.

Ze względu na to, że art. 917 nie zawiera żadnych postanowień odnosnie formy, w jakiej ugoda powinna byż zawarta, oznacza to, że dopuszczalna jest w zasadzie każda forma, nawet ustna. Istenieją jednak wyjątki:

Jeżeli dla określonej czynności prawnej, będącej podstawą powstania stosunku prawnego, którego ugoda ma dotyczyć, przewidziana jest określona forma ( np. akt notarialny) to i ugoda powinna być zawarta w takiej formie.

Zastosowanie ma również art. 77 w myśl którego jeśli umowa została zawarta na piśmie, to jej zmiana ( a ugoda prowadzi do zmiany) również powinna być stwierdzona pismem.

Ważność ugody podlega ocenie na podstawie tych samych kryteriów i zasad co i inne czynności cywilnoprawne. Ma również zastosowanie art.. 388 KC regulujący wyzysk.

W zakresie wykonywania ugód, poza ugodami sądowymi, obowiązują te same zasady co przy wykonywaniu umów, szerzej ujmując przy wykonywaniu zobowiązań, czyli zasady określone w art. 450-497KC.

Z regułu ugoda realizowana jest dobrowolnie, jeżeli jednak zobowiązany na jej podstawie odmiawia świadczenia pozostaje jedynie droga sądowa dla wymuszenia jej wykoniania - powództwo o świadczenie lub o zmianę świadczenia.

Inna reguła obowiązuje w przypadku ugód sądowych, są one zawsze tytułami egzekucyjnymi (777 pkt.1 kpc). Tytułem egzekucyjnym może być zwykła ugoda, lecz nie musi.

Zawierane przed sądami lub innymi organami powołanymi do rozpoznawania spraw cywilnych w szerokim znaczeniu tego pojęcia. Art.917 i 918 nie zawierają żadnego postanowienia odnoszącego się do zawierania ugód sądowych. Dopuszczalność zawierania takich ugów wynika z przepisów procesowych - z kpc, kpk i kpa.

Ugoda sądowa powinna odpowiadać przesłankom materialnoprawnym ( z 917) jak i określonym przepisom procesowym. Ugoda sądowa ma charakter czynności procesowej podjętej przez strony w celu wywołania skutków przewidzianych w przepisach materialnoprawnych.

Problem ustępstw przy ugodzie sądowej został już omówiony wcześniej ( nie muszą być ekwiwalentne). Zawarcie takiej ugody prowadzi do zakończenia postępowania sądowego - do wydania postanowienia umarzającego postępowanie, ugoda wywołuje skutki prawne z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia umarzającego postępowanie.

Po uprawomocnieniu się wzruszenie skutków procesowych może nastąpić jedynie w drodze rewizji nadzwyczajnej, gdy chodzi o uchylenie wykonalności - w drodze powództwa.

Ugody sądowe nie korzystają z powagi rzeczy osądzonej.

Jak już wspmniano, ugoda jest tytułem egzekucyjnym, w zakresie, w jakim przedmiot ugody nadaje się do egzekucji.

Każda ze stron ( również przy ugodzie sądowej), może kwestionować swoje oświadczenie woli z tych samych przyczyn co przy umowach. Ograniczona jest jedynie możliwość uchylenia się od skutkow prawnych ugody z powodu błędu. Nie ma zastosowania art. 84, zagadnienie to bowiem reguluje całościowo art. 918.

Art. 918 dopuszcza uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błedu tylko wtedy, gdy

Wynika z tego jednoznacznie, że ustawodawca uzależnił możliwość uchylenia się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu od spełnienia się dwóch przesłanek.

§ 2 nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba, ze została zawarta w zlej wierze.

Uchylenie się od skutkow prawnych umowy jest możliwe wtedy w świetle §2 w razie ustalenia, że ugoda została zawarta w złej wierze, czyli w sytuacji, w której jedna ze stron, wiedząc jaki jest prawdziwy stan rzeczy i wiedząc o dowodach, ukryła je, a druga strona odnalazła je dopiero po zawarciu ugody.

Ustawodawca nie zawarł w art. 918 postanowienia co do tego, w jakim trybie oświadczenie o uchyleniu się powinno być złożone. W tej sytuacji przyjmuje się, że zastosowanie ma tutaj artykuł 88 § 1 i 2, na podstawie którego oświadczenie powinno być złożone na piśmie w ciągu roku od wykrycia błędu dotyczącego stanu faktycznego, a więc od uzyskania wiedzy, że prawdziwy stan rzeczy jest inny od uznanego - w ugodzie - zgodnie przez obie strony za niewątpliwy.