12. ISTOTA PROCESÓW: ANALIZOWANIA I SYNTEZOWANIA,

ABSTRAHOWANIA, PORÓWNYWANIA, UOGÓLNIANIA, KLASYFIKOWANIA I WNIOSKOWANIA.

METODY TEORETYCZNE

• Analiza (występuje w składzie wielu innych metod - proces analityczno-syntetyczny)

• Synteza - podobnie

• Abstrahowanie

• Porównanie

• Metody wnioskowania

• Indukcja

• Dedukcja

• Redukcja

• Analogia

• Metody heurystyczne

ANALIZA

Rozbiór, rozłożenie pewnej całości na jej części składowe i rozpatrywanie każdej z nich osobno; badanie poszczególnych cech i właściwości przedmiotu, zjawiska, wydarzenia; przeciwieństwo syntezy; analiza może być zabiegiem fizycznym lub czynnością myślową (analiza myślowa), różne postacie analizy towarzyszą wszelkim badaniom naukowym, w każdym bowiem występuje analiza i synteza jako metody postępowania naukowego. (K. Borzęcki, Leksykon podręczny, s. 24)

SYNTEZA

• Metoda działania polegająca na otrzymywaniu wytworu przez składanie elementów w całość…..Synteza myślowa jedna z podstawowych czynności umysłu ludzkiego polegająca na łączeniu w nową całość wyodrębnionych przez analizę myślową elementów (części, cech, relacji) danego obiektu czy problemu. (op. cit. s. 205)

INDUKCJA

• Empiryczna metoda badań polegająca na dochodzeniu do praw ogólnych na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów. Rozumowanie polegające na wyprowadzaniu wniosków ogólnych z przesłanek będących szczególnymi przypadkami tych wniosków. Indukcja stanowi często teoretyczną podstawę w naukach empirycznych (op. cit. S. 93)

Wnioskowanie indukcyjne

Wnioskowanie zawodne; wyprowadzanie wniosków uogólniających przesłanki będące poszczególnymi przypadkami tych wniosków (op. cit. S. 228).

Indukcja zupełna - oczywista - wszystkie przesłanki prowadzą do jednego wniosku.

Indukcja niezupełna - brak niektórych przesłanek.

REDUKCJA

Dobieranie do zdania uznanego za prawdziwe takiego zdania, z którego to pierwsze logicznie wynika. Wnioskowanie redukcyjne, zawodne, tzw. Uprawdopodobniające, prowadzące do wniosku będącego następstwem do przesłanki, która stanowi jego rację

Wnioskowanie redukcyjne

Polega na wyprowadzaniu przesłanek z wniosku, czyli wyprowadzaniu z następstw racji (przyczyn). Zawodne, ponieważ prawdziwość następstwa nie daje nam pewności przyczyn (chociaż formalnie pewne przyczyny są prawdziwe, ponieważ w sposób oczywisty powodują określone następstwa)

DEDUKCJA

Rozumowanie polegające na wyprowadzaniu z jednego lub więcej zdań jakiegoś ich następstwa, tj. zdania wynikającego z nich logicznie; sposób rozumowania polegający na przechodzeniu od pewnych sądów (przesłanek) do innych, które z nich logicznie wynikają; wyprowadzenie sądów szczegółowych z sądów ogólnych; przechodzenie od ogółu do szczegółu (op. cit. s. 51)

Wnioskowanie dedukcyjne

Wnioskowanie niezawodne, w którym zawsze z przesłanek prawdziwych wynika prawdziwy wniosek.

Na podstawie zdań uznanych za prawdziwe dochodzi się do nowego twierdzenia, wyprowadzanego z owych zdań na podstawie praw logiki.

ANALOGIA

Zgodność, odpowiedniość, podobieństwo pewnych cech między odmiennymi skądinąd przedmiotami, zjawiskami; odpowiednik, rzecz podobna. Przenoszenie twierdzeń o jednym przedmiocie na inny na podstawie ich podobieństw.

Wnioskowanie przez analogię

Rozumowanie zawodne, polegające na dobieraniu do zdań uznanych nowego zdania, na zasadzie podobieństwa (analogii) cech wspólnych.

Między przesłankami a wnioskiem nie zachodzi stosunek wynikania, ani w jednym ani w drugim kierunku.

ABSTRAHOWANIE

Jedna z podstawowych operacji myślowych, polegająca na pomijaniu pewnych składników, cech lub relacji danego przedmiotu, a wyodrębnieniu innych uznanych za słuszne, nie branie pod uwagę tego, co się uważa za mniej ważne, mniej istotne; posługiwanie się pojęciami abstrakcyjnymi jest właściwe nauce, zwłaszcza na etapie syntetyzowania wniosków i formułowania uogólnień (op. cit. s. 16)

HEURYSTYKA

Umiejętność poznawania i odkrywania nowych prawd przez odpowiednie stawianie hipotez; wykrywanie nowych faktów i związków między nimi; umiejętność wyszukiwania, zbierania i gromadzenia materiałów historycznych (op. cit. S. 85)

W zarządzaniu: burza mózgów, nominalny proces grupowy, synektyka, twórcze podejmowanie decyzji).

---