Elementy sztuki
Okres starosumeryjski
- Figurki ofiarników
Charakterystyczny typ postaci ludzkiej: niepoprawne proporcje, zbyt duże głowy, duże inkrustowane oczy, mocne łuki brwiowe, frontalne ujęcie, wierni stojący z rękoma w geście modlitewnym, nagi tors, grube spódniczki z baraniej skóry, wykonane z miękkiego kamienia, reprezentowały ofiarodawców, wota świątynne
Esznunna zestaw kilkunastu, w tym władca i jego żona (największe rozmiary),
Mari lepiej wykonane, staranniejsze, więcej cech indywidualnych
- Stela sępów Eannatuma
Jedno z największych arcydzieł sztuki sumeryjskiej (ok. 2500 pne.), wzniesiona na rozkaz króla Eannatuma z Lagasz na pamiątkę jego zwycięstwa nad sąsiednim miastem Umma. Król głosił swoje zwycięstwo, ale nie mogłoby się ono odbyć bez przychylności bogów, dlatego pomnik historyczny jest też pomnikiem religijnym. Na jednej stronie zwycięski król, na drugiej bóg, niszczący wroga Lagasz. Statyczna równowaga Akcja w kompozycji pasowej. Przede wszystkim oddział ciężkozbrojnej piechoty depczący pokonanych, na jego czele sam Eannatum w skórze baraniej i spódniczce z podobnego kożucha (postać w formie ciężkiej bryły). Żołnierze tworzą zwarty prostokątny blok o symetrycznych podziałach, doskonałych proporcjach i rytmie (jeden z najlepszych przykładów sumeryjskiej ekspresji). W niższym pasie Eannatum na rydwanie na czele lekkozbrojnej piechoty - przedstawione dwa szeregi i 7 postaci w rytmicznym układzie, sprawia wrażenie wielkiej masy wojska (próba perspektywy). Scena z pola walki: przed wojskiem Lagasz leżą trupy rozszarpywane przez drapieżne ptaki (sępy) Inny, źle zachowany fragment przedstawia pogrzeb poległych i egzekucję jeńców. Na drugiej stronie bóg Ningirsu, opiekun Lagasz, trzyma ogromną sieć, w niej stłoczeni jeńcy.
- Hełm Meskalamduga
Wymodelowany w złotej blasze i cyzelowany, naśladuje starannie ułożoną fryzurę ozdobioną przepaską. Stanowi doskonały przykład opanowania rzemiosła złotniczego, precyzyjne wykonanie metodą na wosk tracony, ilustruje szczytowy moment rozwoju tego rzemiosła, cmentarzysko królewskie w Ur
Okres akadyjski
- Stela Naramsina
Naramsin wznosił na granicach swego państwa pomniki swoich triumfów. Sztuka akadyjska. Jedno z największych arcydzieł sztuki Mezopotamii. Stożkowaty blok różowego piaskowca, ponad 2 m wys. po raz pierwszy zerwano tu z zasadą pasowego przedstawiania kolejnych wydarzeń jednolita kompozycja prezentująca tylko jeden moment akcji (kulminacyjna scena bitwy), przedstawione elementy krajobrazu (nowość). Akcja w górach (jedna góra), pokrytych lasem (jedno drzewo), armia (kilku wojowników) posuwa się w dwóch szeregach, powyżej Naramsin, znacznie wyższy, wrogowie leżą martwi lub spadają głową w dół, przed królem klęczy śmiertelnie ranny wróg próbujący wyciągnąć z szyi oszczep, żywi jeńcy wyciągają błagalnie ręce. Boska opieka dyskretnie zaznaczona przez dwie gwiazdy (Naramsin jest tu sam bogiem - nosi tiarę z rogami, atrybut boski). Wojsko lekko uzbrojone, walczy w luźnym szyku, noszą krótkie spódniczki, nie używają tarczy, broń to łuk, oszczep i lekka siekierka. Typowa dla sztuki akadyjskiej skłonność do luźnej kompozycji z dużą ilością wolnych miejsc, zaznaczanie dużej ilości przedmiotów poprzez ich nielicznych reprezentantów, charakterystyczne studium ruchu (każda postać wygląda inaczej), zerwanie z układem pasowym, kompozycja ściśle dopasowana do formy surowca, ukośne linie kompozycji.