1 maja 2004 roku Polska wstąpiła oficjalnie do europejskiej wspólnoty tym samym otwierając kolejny rozdział swojej historii. Chociaż nasze wejście do Unii Europejskiej było przesądzone, to jednak referendum akcesyjne wywołało zarówno wśród entuzjastów nowego porządku, jak i mocno okopanych na swoich pozycjach eurosceptyków nieskrywane emocje. W końcu był to tak odmienny krok od wszystkiego, co w naszej burzliwej historii miało dotąd miejsce: oto weszliśmy do elitarnego klubu, którego członkowie rozmawiają o interesach przy wspólnym stole.
Obraz współczesnej Polski dla innych państw wyrósł na gruncie solidarności i walki o demokrację. Zachodnie stacje telewizyjne wciąż jeszcze emitują stare programy dokumentalne o strajkach i Lechu Wałęsie przeskakującym przez płot stoczni. Wielu mieszkańców zachodniej Europy uważa, że Polska to kraj skuty lodem przez większą część roku, zamieszkały przez biednych, zacofanych ludzi.
Jak więc Polska miała odnaleźć się w hierarchii wspólnotowej, czy traktować inne państwa jak wroga, czy może stworzyć prawdziwą wspólnotę interesów? Polsce trudno było ocenić własną wartość, gdy mimo sieci dyplomatycznej godnych mocarstwa, nikt nie bał się naszych zmarszczonych brwi. Zbyt często nad rozsądkiem polskich polityków górę brały emocje i twarde stanowisko swoich rozmówców traktowali jak policzek wymierzony w polską reakcję stanu.
Na całe szczęście w polskiej polityce zaczyna dominować kierunek nie przypominający „dumnego wymachiwania szabelką”, lecz opierającą się na wzajemnym szacunku wymianę zdań i gotowość do ewentualnych kompromisów.
Muszę przyznać, że przyjęcie Polski do Unii odbierane było dwojako. Nie brak było krytycznych słów na marnowanie potencjału naszego kraju, ale nie brakowało również słów otuchy i wiary, że im dłużej Polska będzie uczestniczyć we Wspólnocie, zdobędzie staż i doświadczenie, tym łatwiej będzie jej tupnąć nóżką i zawalczyć o swoje.
Zarówno europosłowie, jak i osoby zajmujące się prawem europejskim w stopniu czysto teoretycznym, wskazują jednoznacznie na tendencję wzrostową, jeśli chodzi o rolę Polaków w unijnych strukturach. Zdaniem komisarza europejskiego ds. programowania finansowego i budżetu, Janusza Lewandowskiego, od roku 2004 zauważalny jest postęp: Polacy cieszą się coraz większym zaufaniem i obejmują coraz ważniejsze stanowiska w europejskich strukturach, czego przykładem może być Jerzy Buzek, który w latach 2009-2012 pełnił rolę przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Europoseł, profesor Bogusław Liberadzki w krytyczny sposób odniósł się do sytuacji Polaków w wysokich rangą stanowiskach w UE. Jego zdaniem to pewnego rodzaju ułomność, iż duży, 38-milionowy kraj nie ubiega się o to, co mu się należy - jego zdaniem to marnowanie kapitału ludzkiego, ponieważ w Polsce z pewnością znalazłoby się wielu, ambitnych i zdolnych ludzi, którzy posiadaliby kompetencje, by pełnić unijne stanowiska. Profesorowi wtóruje Zdzisław Mach, europeista z Uniwersytetu Jagiellońskiego, który również stwierdza, iż przez brak wywierania presji i silnego dążenia do możliwości obsadzenia stanowisk w Europarlamencie przez Polaków, nie wykorzystujemy swoich możliwości. Podaje on jako przykład Hiszpanię czy Włochy, gdzie ewidentnie zwraca się uwagę na to, by posiadać swoich reprezentantów na poważnych stanowiskach. Profesor nazywa to jako „świadomość, którą trzeba w sobie obudzić” i wyraża przekonanie, że Polskę czeka podobny krok. Nieco mniej krytycznie na temat roli Polaków w UE wypowiada się eurodeputowana z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Lidia Geringer de Oedenberg, jest dużo mniej radykalna w swoich sformułowaniach i skupia się w głównej mierze na coraz większym wpływie Polaków, argumentując to m.in. przytoczonym przeze mnie przykładem Jerzego Buzka czy też powołuje się na otwarcie drugiego biura Parlamentu Europejskiego, co jest - możliwość posiadania dwóch biur na terenie jednego kraju - domeną krajów dużych.
Polacy w instytucjach UE W instytucjach UE takich jak:
o Komisja Europejska (KE)
o Parlament Europejski (PE)
o Trybunał Sprawiedliwości
o Sąd o Sąd do spraw Służby Publicznej
o Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO)
o Europejski Bank Centralny (EBC)
o Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny (KES)
o Komitet Regionów (KR)
Możemy wyróżnić polski wkład w zakresie działania i struktury w Unii. Niestety nie jest nas wielu, a czasami zdarza się tak, że nasi kandydaci są niedoinformowani i nie wiedzą o tym, jak mogą poprowadzić karierę w Brukseli, Instytucjach Unii czy Luksemburgu. Procedura rekrutacyjna do wybranych Instytucji jest bardzo trudna. Rzadko bowiem zdarza się, żeby kandydat przechodził preselekcję za pierwszym podejściem. Faktem jest to, że Polacy w Unii Europejskiej to najlepsi z najlepszych z kraju.
W Komisji Europejskiej Polskę reprezentuje Janusz Lewandowski, który objął tekę komisarza ds. programowania finansowego i budżetu. Kadencja Komisji trwa 5 lat. Komisja proponuje akty ustawodawcze, wciela w życie politykę Unii, zarządza budżetem Unii i funduszami strukturalnymi. Jest największą instytucją UE. Siedziba Komisji Europejskiej mieści się w Brukseli.
Parlament Europejski (Dysponujący władzą ustawodawczą, uprawnieniami budżetowymi i uprawnieniami do kontroli wykonawczej, kontrolujący wszystkie dziedziny działalności Unii Europejskiej i sprawujący demokratyczny nadzór nad wszystkimi instytucjami UE.) Eurodeputowani pracują w Strasburgu, Brukseli i Luksemburgu. Polskę reprezentuje 51 posłów. Jednym z 14 wiceprzewodniczących Parlamentu Europejskiego jest Polak Jacek Protasiewicz.
W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi dwudziestu siedmiu sędziów powoływanych za wspólną zgodą rządów państw członkowskich na odnawialną sześcioletnią kadencję. Skład uzupełnia 8 rzeczników generalnych. Polskę reprezentuje sędzia Marek Safjan.
Sąd stanowi organ Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sąd rozstrzyga m.in. spory osób fizycznych i prawnych z instytucjami UE oraz skargi wniesione przez państwa członkowskie przeciwko Komisji. W skład Sądu wchodzi 27 sędziów, po jednym z każdego państwa członkowskiego. Są oni wybierani za wspólną zgodą państw członkowskich na odnawialną sześcioletnią kadencję. Polskę reprezentuje Irena Wiszniewska - Białecka.
Sąd do spraw Służby Publicznej jest organem sądowym Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zajmuje się sporami z zakresu służby publicznej Unii Europejskiej, w których wcześniej był właściwy Trybunał Sprawiedliwości, a od jego utworzenia w 1989 r. - Sąd Pierwszej Instancji. Sąd do spraw Służby Publicznej składa się z siedmiu sędziów, mianowanych przez Radę na odnawialną sześcioletnią kadencję. Od października 2005 r. zasiada w nim sędzia Irena Boruta.
Europejski Trybunał Obrachunkowy (Trybunał Rewidentów Księgowych - ang. Court of Auditors). Jest to instytucja Unii Europejskiej, która sprawuje kontrolę nad dochodami i wydatkami UE oraz bada czy finansami unijnymi zarządzano właściwie i zgodnie z prawem. Po zamknięciu roku budżetowego sporządza sprawozdanie ze swej działalności, które publikowane jest w Dzienniku Urzędowym UE. Trybunał nie wydaje orzeczeń sądowych ani dyscyplinarnych. Siedzibą ETO jest Luksemburg. W skład ETO wchodzi 27 członków (rewidentów księgowych) wybieranych na okres sześciu lat. Polskę reprezentuje Augustyn Kubik. Europejski Bank Centralny (ang. European Central Bank), to bank centralny strefy euro. Wraz z narodowymi bankami centralnymi wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej tworzy System Europejskich Banków Centralnych. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem. Najwyższym organem decyzyjnym jest Rada Ogólna, składająca się z prezesa i wiceprezesa EBC, 27 prezesów krajowych banków centralnych państw członkowskich UE (17 przedstawicieli z obszaru euro oraz 10 z krajów spoza obszaru euro). Następnym organem decyzyjnym jest Rada Prezesów składająca się z sześciu członków Zarządu i prezesów wszystkich banków centralnych z 17 krajów obszaru euro. W skład Zarządu wchodzi prezes, wiceprezes i czterech członków. Członkiem Rady Ogólnej jest prezes Narodowego Banku Polskiego, Marek Belka.
Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny (ang. European Economic and Social Comittee)jest organem doradczym i opiniodawczym Rady i Komisji Europejskiej. Składa się z 344 przedstawicieli różnych grup gospodarczych i społecznych państw członkowskich (m.in. przemysłowców, rolników, pracowników komunikacji i transportu, producentów, kupców, robotników, przedstawicieli wolnych zawodów i organizacji społecznych itd.). Ta liczba może wzrosnać do maksymalnie 350 członków. Mandat członkowski Komitetu trwa pięć lat. Siedzibą Komitetu jest Bruksela. W skład Komitetu wchodzą trzy grupy:
• Grupa I - przedstawiciele organizacji pracodawców, w tym przedsiębiorstw publicznych,
• Grupa II - przedstawiciele pracowników,
• Grupa III - pozostałe środowiska gospodarcze i społeczne.
Członków Komitetu nominuje jednomyślnie Rada UE, na podstawie wniosków przedstawionych przez poszczególne rządy państw członkowskich, spośród podwójnej liczby kandydatów. Polsce przyznano 21 miejsc.
Komitet Regionów (ang. Committee ofthe Regions) jest organem UE o kompetencjach doradczych, złożoną z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych. Działa w imieniu obywateli Unii, broniąc ich interesów w sprawach związanych z polityką regionalną. Komitet jest pośrednikiem między instytucjami europejskimi a regionami, społecznościami lokalnymi, miastami i gminami. W skład Komitetu wchodzi sześć komisji. Komitet Regionów składa się z 344 członków, mianowanych na 5 lat przez Radę UE. Ta liczba może wzrosnać do maksymalnie 350 członków. Polska jest reprezentowana przez 21 członków. Siedzibą Komitetu jest Bruksela.
POLSKA PREZYDENCJA W RADZIE UE:
1 lipca 2011 roku Polska formalnie została przewodniczącym Rady Unii Europejskiej. Mówiąc prościej - na pół roku objęła prezydencję w UE. Jakie cele stawia sobie Polska? Poza wzrostem gospodarczym w UE priorytetami polskiej prezydencji mają być m.in. projekty zwiększające bezpieczeństwo Unii i zacieśnianie współpracy z jej sąsiadami.