Zjawisko allelopatii wśród roślin

Allelon - wzajemny

Pathos - szkodzić

Allelopatia - szkodliwy lub korzystny wpływ wzajemny o charakterze biochemicznym pomiędzy roślinami, włączając mikroorganizmy

Substancje allelopatyczne

Pod względem charakteru oddziaływania można podzielić na

- stymulatory

- inhibitory

Substancje te składają się z:

- metabolitów wtórnych

- enzymów, w przypadku mikroorganizmów.

Pod względem chemicznym:

1. Związki fenolowe (wysoka aktywność fitotoksyczna; w liściach)

2. Terpenoidy (lotne substancje o charakterze olejków eterycznych np.. pinen, mentol, kamfen)

3. Metabolity wtórne zawierające azot

np. alkaloidy (np. kofeina, kokaina, kodeina, chinina, kolchicyna)

4. Kwasy organiczne, np. kwas szczawiowy, mrówkowy, masłowy, mlekowy, octowy

Mentol (pozyskiwany z mięty pieprzowej)

Kofeina (z nasion drzewa kawowego)

Chinina (z kory drzewa chinowe)

Kolchicyna (z zimowita jesiennego)

A także między innymi: nikotyna, kokaina, strychnina, kodeina.

Allelopatia prawdziwa oznacza uwalnianie do środowiska związków chemicznych, które są toksyczne bezpośrednio po wytworzeniu ich przez roślinę

Allelopatią funkcjonalną określa się uwalnianie do środowiska substancji, które stają się toksyczne dopiero po ich przekształceniu przez mikroorganizmy

Drogi uwalniania substancji chemicznych do środowiska:

- uwalnianie lotnych substancji poprzez utlenianie (terpenoidy)

- wymywanie ich z liści i (…) do gleby

- rozkład obumarłych części roślin (kwasy)

- wydzieliny korzeniowe (bezpośrednio do roztworu glebowego)

Makia kalifornijska (chaparral)

- Formacja roślinna na wzgórzach i górach Kalifornii

- Rosną tam wiecznie zielone krzewy twardolistne (szałwie, bylice wydzielające duże ilości terpenoidów)

- Co 10-40 lat występują tam samoistne pożary, po pożarze rozwijają się rośliny zielne, ponieważ powietrze zostało oczyszczone z terpenoidów

Orzech czarny (Juglas nigra)

- Wydziela substancję zwaną juglonem, która znajduje się w liściach, korzeniach, w zielonej skorupie orzecha

- Działa silnie fitotoksycznie (do 16 metrów od drzewa może wpływać niekorzystnie na rozwój pomidorów)

[calflora.net…]

Gwajula srebrzysta (Parthenium argentatum)

- Autotoksyczne właściwości - osobniki tego samego gatunku wpływają na siebie niekorzystnie - zaobserwowano zahamowanie rozwoju osobników w środku, korzenie się nie stykają - prawdopodobnie jakieś wydzieliny korzeniowe

Borówka czarna (Vaccinium myrtillus)

- Wskaźnik gleb kwaśnych

Chaber nadreński (Centaurea maculosa)

- wypiera gatunki rodzime ze swoich naturalnych stanowisk (gatunki łąkowe, rosnące na pastwiskach) poprzez wydzielanie substancji allelopatycznych

Allelopatia w środowisku wodnym

Pałka szerokolistna HAMOWANIE Trzcina

KIEŁKOWANIA pospolita

Tatarak zwyczajny

Kukurydza (Zea mays)

- Kwiat męski wydziela pyłek o właściwościach allelopatycznych'

Turówka wonna (Hierochloe odorata)

- Kumaryna - inhibitor kiełkowania wielu roślin

Allelopatia to także oddziaływanie dodatnie…

Licznik siewny i len - sadzone razem - duże plony, lepiej rośnie

Znaczenie allelopatii:

1. W ekosystemach rolniczych - biologiczne zwalczanie chwastów

Wykorzystywanie substancji produkowanych przez chwasty do zwalczania innych chwastów.

Zastosowanie gorczycy lub gryki przy uprawie zmniejsza częstość występowania perzu

Przykrywanie gleby reszkami roślinnymi.

2. W wypieraniu rodzimych gatunków z ich naturalnych stanowisk

(Orlica pospolita, Jastrzębiec kosmaczek)

3. W procesie sukcesji ekologicznej

Doświadczenie

Badanie wpływu wyciągów z liści orzecha włoskiego na wykiełkowanie nasion gorczycy

Wykonano 2 stężenia wyciągów z liści orzecha: 0,5%, 1%.

1. Na szalkach Petriego umieścić bibułę.

2. Dodać po 10 ml każdego z wyciągów

3. Ułożyć po 20 sztuk nasion gorczycy

4. W próbie kontrolnej nasiona podlać wodą destylowaną (10 ml).

---