Edukacja w wieku XX
W wieku XX edukacja rozwijała się dynamicznie na każdym szczeblu szkolnictwa. we wszystkich krajach cywilizowanych powstają rozbudowane systemy szkół i placówek oświatowo-wychowawczych.
Szybki rozwój oświaty miał wpływ na powstanie odrębnej dyscypliny i kierunku badań pedagogicznych - pedagogiki porównawczej. Porównuje ona organizacje i społeczne funkcjonowanie systemów oświatowo-wychowawczych w danych krajach i regionach świata.
Podstawą demokratycznych tendencji oświatowych było dążenie do ujednolicenia ustrojów szkolnych. Powinna być tutaj powszechna dostępność każdego obywatela do wszelkich typów szkół czyli równość startu i szans oświatowych. Zapewnia nam to:
odpowiednia sieć szkolna - szkoła blisko miejsca zamieszkania,
bezpłatność,
system stypendiów.
Jednolity ustrój oświatowy prócz zajęć obowiązkowych, organizuje czas pozaszkolnie wychowując przez to młodzież i dzieci. Powstają szkoły dla dorosłych oraz dla ludzi pracujących. Uzupełniają one wykształcenie bądź pozwalają na przekwalifikowanie się.
Schemat struktury dwudziestowiecznego ustroju szkolnego z reguły przedstawia się w następujący sposób:
wychowanie przedszkolne,
edukacja wczesnoszkolna ( pierwszy obowiązkowy szczebel szkolny),
orientację psychologiczną i zawodową ( pierwszy obowiązkowy szczebel szkoły średniej),
wykształcenie średnie, dzielące się na szkoły ogólnokształcące, zawodowe, profilowane ( drugi szczebel szkoły średniej z tendencjami do obowiązkowości),
studia wyższe ( szczebel nieobowiązkowy).
Polska wyżej wymieniony system musiała tworzyć trzykrotnie. Pierwszy raz po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Dążono w ów czas do ujednolicenia systemu oświatowego, zachowując przy tym tradycje, osiągnięcia danych dzielnic i mniejszości narodowych. Poprzez przynależność do państw europejskich w okresie międzywojennym Polska scaliła edukację, co pozwoliło przetrwać Polakom i ocalić oświatę i kulturę narodową w czasie II wojny światowej. Wprowadzono siedmio letni system nauczania, jednakże nie wszędzie udało się go praktykować. Często zgadzano się na sześć, a nawet na cztery lata nauki głównie na wsiach i w „zacofanych” miastach. W okresie II wojny światowej nauczanie było niezwykle trudne. Polscy nauczyciele wiedzę przekazywali w pełnej konspiracji. Stworzona Tajną Organizację Nauczycielską na wszystkich poziomach.
Po raz trzeci Polska zaczęła przekształcać swoje szkolnictwo w 1989 roku po transformacji ustrojowej. Podjęto kilka reform w polskim szkolnictwie, między innymi wprowadzono: naukę religii, „minimum programowe” obowiązujące we wszystkich placówkach danego typu, możność zakładania różnych typów szkół na różnych szczeblach, np. szkoły wyznaniowe, prywatne, społeczne.
Obecnie obowiązek szkolny ma każdy od 7 do 18 roku życia. Edukację rozpoczyna się w klasie zerowej w grupie sześciolatków, następnie jest sześciu klasowa szkoła podstawowa kończąca się egzaminem sprawdzającym. Po niej następuje trzy letnie gimnazjum ogólnokształcące bądź profilowane również zakończone egzaminem. Kolejnym szczeblem jest szkoła średnia. Trzy letnie liceum ogólnokształcące lub profilowane w którym w klasie trzeciej zdaje się maturę. Czteroletnie technikum gdzie zdajemy egzamin dojrzałości i egzamin zawodowy, albo dwu letnia szkoła zawodowa, w której zdajemy egzamin zawodowy.
Warunkiem kontynuowania nauki na studiach jest pozytywnie zaliczony egzamin dojrzałości.
Wychowanie w XX wieku :
Ellen Key wierzyła, że wiek XX będzie „stuleciem dziecka”. Jednakże nic na to nie wskazywało, dzieci nadal były nękane, wykorzystywane jako tania siła robocza oraz zmuszane przez los do oglądania tragicznych scen jakie niosły ze sobą wojny światowe.
W wieku XX organizowanych było wiele kongresów nawołujących o pomoc dla dzieci. W 1909 roku wprowadzono w Anglii pierwszą kodyfikację praw dziecka. Zapewniała prawo do życia, bezpieczeństwa, rozwoju i wychowania, równała prawa dzieci ślubnych i nieślubnych. W 1914 we Francji i Belgii przyjęto przepisy, które ograniczały władzę rodzicielską w momencie kiedy była ona niewłaściwie stosowana, powstawały pierwsze rodziny zastępcze oraz organizacje, które pomagały dzieciom bezdomnym bądź z rodzin patologicznych. Powołano pierwszych sędziów dla młodocianych przestępców.
26 września 1923 w Genewie oficjalnie została przyjęta przez Ligę Narodów Deklaracja Praw Dziecka (Deklaracja Genewska). Upomina się ona o prawa najmłodszych i głosi, że ludzkość powinna dzieciom dać wszystko co ma najlepszego.
W drugiej połowie XX wieku zauważamy wielkie wstrząsy wśród młodzieży. Szuka ona nowych form życia. Popularne stają się subkultury (głównie hippisowska, inaczej dzieci kwiatów - bunt młodych przeciw światu dorosłych; żyli oni chwilą, dniem dzisiejszym), sekty, ruchy kontrkultur, kontestacji. Młodzież chce uciec od rzeczywistości, szuka nowych doświadczeń, chce pogłębiać swoją wiedzę. Młodzi ludzie nie chcą mieć ograniczeń, biorą narkotyki, uprawiają wolny seks, dążą do samorealizacji, interesują się egzorcyzmami, wróżbiarstwem, szamanizmem. Czas spędzają na festiwalach, wędrownych obozach wyznawców nowej muzyki.
Margaret Mead zaczęła prowadzić badania nad kulturą, obyczajami, wychowaniem zbuntowanej amerykańskiej młodzieży lat 60.. Rozwinęła koncepcję trzech typów kultur:
Kultura postfiguratywna - wiedza o świecie i życiu przekazywana jest z pokolenia na pokolenie w przekonaniu, że sposób życia jest odwiecznie taki sam.
Kultura kofiguratywna - powstaje z rozpadu kultur postfiguratywnych. Zarówno starsi jak i młodzi wzorce czerpią od swoich rówieśników.
Kultura prefiguratywna - starsze pokolenie uczy się od młodszego.
W pierwszej połowie XX wieku ukazuje się światu jedna z wielu koncepcji pedagogicznych - personalizm. Mówi on o potrzebie uznania, o wolności wyboru, o samodoskonaleniu się, opowiedzeniu się po stronie dobra. Personalizm popiera szkolnictwo, gdzie nauczyciel powinien kierować pracą uczniów i kontrolować ich wyniki. Jednocześnie wychowawca powinien być autorytetem dla młodych wprowadzać ich w dorosłe życie. Przedstawicielami personalizmu są: Karol Wojtyła, Emanuel Mouniera, Jacques Maritain.
Pedagogika kultury powstała w Niemczech. Traktowano ją jako filozofię wychowania, objaśniającą proces kształtowania osobowości w oparciu o dobra kultury. Uważano, że prawda o człowieku zawarta jest w literaturze, sztuce, nauce, religii, a on tylko dzięki kulturze może zrozumieć sens własnej egzystencji.
Bibliografia:
www.wikipedia.pl
„Historia wychowania” tom 2, Jan Draus, Ryszard Terlecki
„Pedagogika” Bogusław Śliwerski.