Pyt. 5

Osobliwości i specyfika poznania w pedagogice.

Złożoność współczesnej problematyki dotyczącej nauki i naukowości oraz wielokrotność nauk rodzą pytania o specyfikę pedagogiki jako nauki. Próbę odpowiedzi na ten problem możemy podjąć wchodząc do analizy cech poznania, jakim dysponujemy w pedagogice i jakie osiągamy w bezpośredniej refleksji pedagogicznej. Odpowiedzi możemy szukać najpierw przez dokonanie ogólnej charakterystyki ludzkiego poznania oraz jego rodzajów a następnie określimy poznanie w pedagogice. Poprzez uwzględnione dane jak np. zmysłowe, empiryczne będziemy mogli wskazać na to czego poznanie dotyczy i określić ontyczny charakter przedmiotu poznania w pedagogice. Nowak 145

Pyt. 7

Porównanie podejść naukowca i laika do interesujących ich zjawisk w wychowaniu i kształceniu.

Podejście naukowca: naukowiec systematycznie buduje struktury teoretyczne, określa ich wewnętrzne spójności oraz poddaje jej elementy empirycznej weryfikacji. Systematycznie i zgodnie z procedurami naukowymi weryfikuje własne teorie i hipotezy. Systematycznie formułuje zmienne, które są możliwymi przyczynami czyichś zachowań lub działań. Bierze pod uwagę relacje między interesującymi go zjawiskami, Świadomie i systematycznie je bada. Wyjaśnia obserwowane zjawiska, świadomie unika tzw. wyjaśnień metafizycznych.

Podejście laika: stosuje pojęcia i teorie w sposób nieprecyzyjny. Przyjmuje powierzchowne wyjaśnienia ludzkich zachowań. Selektywnie weryfikuje własne teorie i hipotezy. Sporadycznie i nie usystematyzowanie poszukuje wyjaśnień obserwowanych zjawisk, posiada skłonność do przyjmowania tylko tych wyjaśnień, która są zgodne z własnymi, uprzednimi wyobrażeniami. Jego zainteresowanie zjawiskami jest powierzchowne, niesystematyczne, i pozbawione kontroli. Wyjaśnia zjawiska za pomocą sądów, które nie podlegają weryfikacji empirycznej. Śliwerski tabela r. 2

Pyt. 30

Analityczno - empiryczna nauka o wychowaniu

Myślenie analityczne polega na tym, że wszystko, co człowiek chce zrozumieć i wyjaśnić jest dzielone na mniejsze części, aby mogło zostać lepiej zrozumiane i przyswojone.

Empiryzm- jest kierunkiem w filozofii, który głosi, że jedynym bądź głównym źródłem poznania jest doświadczenie. Empiryzm jest, to więc poznawanie przez doświadczenie.

Głównym przedstawicielem tego nurtu był Wolfgang Brezinka, który podzielił pedagogikę na:

• Pedagogikę naukową, która nie może formułować żadnych norm i wartości oraz jest ukierunkowana teologicznie (wychodzi od celu do którego chce dążyć) oraz przyczynowo-skutkowo(jeśli-to). Pedagogika naukowa jest to nauka o wychowaniu, która zawiera w sobie teoretyczną naukę o wychowaniu oraz historiografię wychowania. Jest zweryfikowana poprzez badania, doświadczenia.

• Pedagogikę nienaukową, która odpowiada na pytania dotyczące norm i wartości, a także udziela odpowiedzi na pytania dotyczące zajęć dydaktycznych. Pedagogika nienaukowa to pedagogika praktyczna oraz filozofia wychowania, która dzieli się ma teorię poznania sądów pedagogicznych i filozofię wychowania moralnego. Nie opiera się na podstawie badań.

Analityczno- empiryczna nauka o wychowaniu posługuje się siecią teorii, czyli łączeniem teorii ze sobą, tak aby mogły one pomóc zrozumieć zjawisko wychowania i nauczania. Teorie te są różne, powiązane ze sobą , po to, aby pomogły nam lepiej zrozumieć i kierować zjawiskami wychowania i nauczania. Brezinka stosuje taką metodę wychowania, na której oparciu buduje teorię. W nauce tej nic nie może podlegać spekulacji czy jakimś niedomówieniom. Wszystko musi być udowodnione naukowo i opierać się na zweryfikowanych faktach. Jest to zatem teoria wychowania oparta na doświadczeniach.

Pyt. 36

Wychowanie jako przyciąganie, przewodzenie, chów, pozwolenie na dorastanie, przystosowanie, pomoc w życiu.

Frederich W. Korn stworzył koncepcję na temat pojęcia wychowania, wokół której toczy się dyskusja. Według Korna wychowanie jest: „przyciąganiem”, „przewodzeniem”, „chowaniem”, „pozwoleniem na dorastanie”, „przystosowaniem”, „pomocą w życiu”.

• Wychowanie jako przyciąganie: (na podstawie alegorii jaskini Platona). Każdy człowiek żyje w kajdanach, aby mógł dobrze się rozwijać i poznawać świat, powinien się z nich uwalniać i dążyć do wyjścia z ciemności ku światłu. Człowiek dążąc do lepszego samorozwoju musi kierować się rozsądkiem, który uważany jest za właściwy środek przyciągania.

• Wychowanie jako przewodzenie: pogląd ten pochodzi z wojskowego sposobu myślenia. Głównym jego założeniem jest podporządkowanie się jednemu autorytetowi. Istnieją różne formy autorytetu. Zalicza się do nich między innymi: autorytet urzędowy ( ze względu na pozycję), autorytet personalny ( ze względu na pozytywne oddziaływanie), autorytet rzeczowy ( ze względu na wiedzę fachową), autorytet delegowany ( ze względu na pełnomocnictwo). Znaczenie autorytetu w wychowaniu nie wiąże się z funkcją dyscyplinowania, czyli karania dzieci. Jest to raczej dawanie przykładu wychowankom, aby mogły one kierować się w życiu tym, co jest uważane za dobre. Mając autorytet dziecko dąży, aby stać się lepszym i lepiej przyswajać wiedzę jaką przekazuje mu autorytet. Jeżeli uczeń ma swój autorytet, to pragnie on się do niego upodabniać.

• Wychowanie jako chów: wiąże się z poglądami Jana Friedricha Herbarta oraz Immanuela Kanta. Pomimo, że w dzisiejszych czasach słowo „chów” nie kojarzy się z pozytywnym znaczeniem, w rzeczywistości jednak związana jest z nim pozytywna motywacja, która powinna pobudzać wolę wychowanka zgodnie z istniejącym porządkiem lub porządkiem, który należy stworzyć. Dla Immanuela Kanta porządek, który mieści się w wychowaniu jest również oparciem się na zasadach „zdrowego” rozsądku oraz takiego działania, w którym natura człowieka nie działa przeciwko sobie. Granice dyscypliny tworzy wychowawca, który musi pamiętać o wcześniejszych zasadach, a uczeń musi się podporządkować woli nauczyciela.

• Wychowanie jako pozwolenie na dorastanie: opiera się ono na myśleniu naturalistycznym, czyli na tym, że praca wychowawcza przynosi najlepsze efekty, gdy jest przystosowana do natury dziecka. Jednym z przedstawicieli takiego myślenia był Jean Jacques Rousseau. Centralnym aspektem pedagogicznym i główną linią rozwoju, który staramy się pielęgnować jest pozwolenie dorastającemu człowiekowi, dorastać zgodnie z jego naturą. Rozważania nad tym nurtem pedagogicznym do stworzenia wady i zalety tego oto poglądu. Zaletą jest skłonność ku pedagogice reform, antypedagogice oraz tak zwanego autorytarnego wychowania, według którego człowiek z natury jest dobry.

• Wychowanie jako przystosowanie: bardzo mocno związane jest z naukowymi teoriami o systemach, które opisują sposoby zachowania od pojęcia warunkowania, do uczenia się na modelach. Badania nad tym zachowaniem prowadzili między innymi Richard Tausch oraz Anne - Marie Tausch. W poglądzie tym należy krytycznie spojrzeć na trend technologiczny, który pojmuje wychowanie jako kontrolowane i skuteczne działanie.

• Wychowanie jako pomoc w życiu: pierwszym w historii człowiek, który uważał, że pomagać w wychowaniu należy wszystkim, bez względu, na którym znajdują się strzeblu drabiny społecznej był św. Jan Bosko. W swoim postępowaniu kierował się podstawami wiary chrześcijańskiej. Henryk Pestalozzi uważał, z kolei, że dużą rolę w wychowaniu powinny odgrywać relacje oparte na miłości.