ADSORPCJA - przylaczenie do powierzchnii miedzyfazowej czasteczek lub jonow z fazy rozpraszajacej. Adsorpcja jonow jest przyczyna powstawania jednoimiennych ladunkow elektrycznych na czastkach fazy rozproszonej,co powoduje ich wzajemne elektrostatyczne odpychanie.Adsorpcja czasteczek fazy rozpraszajacej powoduje powstanie w czasteczkach fazy rozproszonejjakby plaszcza ochronnego zapobiegajacego koagulacji.
ANION - jon ujemny,majacy nadmiar elektronow w stosunku do protonow.Wielkosc ujemnego ladunku anionu jest rowna liczbie elektronow przylaczonych przez atom.
CISNIENIE OSMOTYCZNE - koligatywna wlasnosc roztworu,cisnienie osmotyczne roztworu jest takie jakie byloby cisnienie substancji rozpuszczonej,gdyby pod postacia gazu,w tej samej temperaturze,zajmowala taka sama objetosc co roztwor (prawo van`t Hoffa), OSMOZA - to zawisko w czasie którego skladniki roztworu dyfunduja przez polprzepuszczalna blona,która przepuszcz tylko niektóre skladniki np. tylko wode,zjawisko osmozy wykorzystuje się przy mumifikacji zwlok.
CZĄSTKA ELEMENTARNA - najprostsze dotychczas poznane skladniki budowy materii,znanych jest ponad 200 w tym 30 trwalych lub o srednim czasie zycia dluzszym od 10^-16 sek. Proton,neutron,elektron,foton,mezon
DYSLOKACJA - odstepstwo od idealnej struktury krysztalu może się rozciagac wzdluz linii biegnacej przez krysztal.Rozroznia sie dyslokacjekrawedziowe i srubowe (spiralne).
DYSOCJACJA - (elektrolityczna,jonowa) rozpad elektrolitow na jony w wyniku oddzialywan miedzy substancja rozpuszczona a rozpuszczalinkiem
ELEKTROLIT - substancja,ktorej roztwor wodny przewodzi prad elektryczny np.NaCl,HCl,NaOH ,substancja ktora po rozpuszczeniu dysocjuje (rozklada sie) na jony.
ELEKTROUJEMNOSC - zdolnosc atomu do przyciagania elektronu podczas tworzenia wiazania chem.wielkosc empiryczna wyrazona w umownych jednostkach wg skali Paulinga od 0,7 (najmniejsza) do 4 (najwieksza)
EMULSJA - uklad w ktorym obie fazy - rozproszona i rozpraszajaca - sa cieczami.Emulsje zalicza sie do koloidow
ENERGIA WIAZANIA METALICZNEGO - sa to sily przyciagania dzialajace miedzy dodatnimizrebami a gazem elektronowym (ujemnym)
FOTON - kwant energii promieniowania elektromagnetycznego,ktorego wartosc jest funkcja dlugosci fali tego promieniowania wg. E=hc/x ;h-stala Plancka,c-predk.swiat. x-dlugosc fali.
HYBRYDYZACJA - usrednienie orbitali w atomie jest wiazaniem kierunkowym typu sp,sp^2,sp^3
HYDRATACJA - polega na przylaczaniu sie pewnej liczby polarnyuch czastek wody do jonow lub czasteczek substancji rozpuszczonej
HYDROLIZA - hydrolizie ulegaja jony,ktore w reakcji z woda tworza slabe kwasy i jony OH- lub slabe zasady i jony H+; reakcje jonow soli z woda-rakcje hydrolizy
INHIBITOR - substancja,ktora zwieksza energie aktywacji i zmniejsza szybkosc reakcji (katalizator ujemny)
IZOTOP - odmiana pierwiastka o identycznej liczbie atomowej,a roznej liczbie masowej,czyli odmiany,ktorych atomy maja taka sama liczbe protonow a rozna neutronow.
KATALIZATOR - sa to substancje ktore zmniejszaja energie aktywacji,nie zmieniajac sumarycznego procesu
KATION - jon dodatni,majacy nadmiar protonow w stosunku do elektronow.Wielkosc dodatniego ladunku kationu jest rowna liczbie elektronow oderwanych od atomu.
KOAGULACJA - to proces zmniejszania sie stopnia dyspersji (rozdrobnienia)fazy rozproszonej ukladu koloidalnego polegajacyu na laczenie sie pojedynczych czastek w wieksze skupiska ulegajace sedymentacji
KOMORKA ELEMENTARNA - jest czescia sieci przestrzennej,wybrana tak,aby miala te same elementy symetrii co caly krysztal i byla mozliwie najmniejsza
KRYSZTAL - cialo stale o uporzadkowanej,prawidlowej budowie wewnetrznej.Prawidlowa budowa krysztalu polega na tym,ze elementy skladowe (jony,atomy itd.) sa ulozone regularnie wg.periodycznie powtarzajacego sie systemu,nazywanego siecia przestrzenna
KWAS - sa to substancje zdolne do odszczepienia kationow,przylaczania anionow(lub elektronow) zdolne do zobojetnienia zasad i tworzenia soli,
LICZBA AVOGADRA - liczba czastek zawartych w jednym molu = 6,023*10^23
LICZBA KOORDANYCYJNA - liczba par elektronow,ktorymi ligandy otaczaja atom centralny.
MOL - liczebnosc substancji rowna takiej liczbie atomow,jonow,czastek,elektronow jaka pokrywa sie z liczba atomow zawartych w 12 gramach wegla,ktorego wszystkie atomy maja po 6 protonow i 6 neutronow w jadrze
MONOKRYSZTAL - krysztal w ktorym siec krystaliczna rozciaga sie na cala rozpatrywana bryle materialu.
PIERWIASTEK - rodzaj materii (substancja) zlozona z atomow o jednakowej liczbie protonow
POLARYZACJA - wiazanie utworzone przez wspolna pare elektronowa przesunieta w kierunku atomu pierwszego pierwiastka bardziej elektroujemnego - wiazanie spolaryzowane.
POLIKRYSZTAL - material krystaliczny skladajacy sie z wielu drobnych krysztalow o rozmiarach wielokrotnie przekraczajacych odleglosci miedzyatomowe,zorientowane wzgledem siebie w sposob przypadkowy.
POLIMERYZACJA - specyficzny rodzaj syntezy,polegajacy na laczeniu sie pewnej liczby atomow lub czasteczek tego samego rodzaju w wieksze , produkt tej reakcji to POLIMER
POTENCJAL JONIZACYJNY - energia potrzebna do oderwania elektronu od atomu , potencjal maleje w rodzinach,a rosnie w okresie
POWINOWACTWO ELEKTRONOWE - energia towarzyszaca przylaczeniu elektronow do izolowanego atomu
PROTON - czastka elementarna trwala wchodzaca w sklad atomu - oznaczany przez p ma dodatni jednostkowy ladunek elektryczny,mase okolo jednosci oraz jednostkowy moment magnetyczny.
REAKCA ODWRACALNA (rownowagowa)-rakcja w ktorej wyniku ustala sie stan rownowagi,w ktorym wspolistnieje produkty i substraty
REDUKCJA - peroces odwrotny do reakcji utlenienia,polegajacy na pobieraniu elektronow przez atomy lub jony
REGULA HUNDA - najkorzystniejsze energetycznie jest takie zapelnienie orbitali elektronami,aby liczba elektronow ze spinami swobodnymi (elektrony niesparowane) w obrebie danej liczby pobocznej byla najwieksza
ROZTWOR - jednofazowy uklad zlozony z rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej.Rozroznia sie roztwory stale,ciekle i gazowe.
ROZTWOR BUFOROWY - roztwor ktorego pH ulega malym zmianom wprowadzeniu niewielich ilosci kwasow lub mocnych zasad
ROZTWOR NASYCONY - w ktorym rozpuszczono maksymalna w danej temperaturze ilosc substancji
ROZTWOR RZECZYWISTY - r.w ktorym substancja rozpuszczona wystepuje w postaci pojedynczych atomow,jonow lub czasteczek o wymiarach mniejszych od 1 nm.
ROZTWOR SUBSTYTUCYJNY - powstaje w wyniku zastepowania pewnej liczby atomow w sieci krystalicznej jednego pierwiastka atomami innego pierwiastka o zblizonych wlasciwosciach i rozmiarach.
ROZTWOR KOLOIDALNY = ZOL
SIEC PRZESTRZENNA - uporzadkowany zbior identycznych segmentow rownoleglosciennych,nazywanych komorkami elementarnymi lub komorkami siedciowymi
SLABY ELEKTROLIT - substancje srednio stezone,dysocjuja tylko czasciowo,np.CH3COOH k.octowy
SOLWATACJA - polega na przylaczeniu sie pewnej liczby polarnych czasteczek rozpuszczalnika do jonow i czasteczek substancji rozpuszczonej
STALA DYSOCJACJI - stosunek stezenia czasteczek zdysocjowanych do stezenia czasteczek niezdysocjowanych
STALA ROWNOWAGI CHEM. -"K" stosunek iloczynu stezen molowych produktow i stezen molowych substratow.Kazde ze stezen wystepuje w potedze,ktorej wykladnikiem jest wspolczynnik stechiometryczny danego skladnika w rownaniu chemicznym opisujacym dany proces.
STEZENIE MOLOWE - roztworu okresla liczbe moli danej substancji zawartej w 1 dm^3 roztworu i wyraza sie w mol*dm^-3 ; stosunek licznosci substancji rozpuszczonej do objetosci roztworu c= n / v = m / (Mv) ; c-stez.molowe,m-masa subst.rozpuszczonej,M-masa molowa subst.rozpuszczonej,v-objetosc roztworu
STEZENIE PROCENTOWE - okresla liczbe gramow substancji rozpuszczonej zawartej w 100g roztworu.c%=(ms/mr)*100% ms-masa substancji rozpuszczonej , mr-masa roztworu.
d= mr/Vr d- gestosc roztworu g*cm^-3 , Vr-objetosc roztworu cm^3,mr-masa roztworu g
STOPIEN DYSOCJACJI - stosunek stezenia zdysocjowanych czasteczek elektrolitu do ogolnego stezenia czasteczek wprowadzonych do roztworu
STOPIEN UTLENIENIA - pierwiastka wchodzacego w sklad okreslonego zwiazku chemicznego to liczba dodatnich lub ujemnych ladunkow elementarnych,jakie zysklaby atom,gdyby wszystkie wiazania w czasteczce byly jonowe.Suma stopni utlenienia wszystkich atomow pierwiastkow w czastce = 0 tlen = -2 ,wodor = 1
STRUKTURA - uporzadkowanie skladnikow w objetosci materialu
UKLAD ZAMKNIETY - w ktorym nie ma wymiany masy i energii z otoczeniem
UKLAD OTWARTY -zachodzi wymiana energii z otoczeniem
UTLENIANIE - proces polegajacy na utracie elektronow przez atomy,czasteczki lub jony
WATROSCIOWOSC - jest miara liczby oddawanych lub przyjetych elektronow w procesie tworzenia wiazania chemicznego.Wartosciowosc dodatnia zwiazana jest ze sklonnoscia do tworzenia jonow dodatnich(oddawanie elektronow) max wart dodatnia = ostatnia cyfra grupy
Wartosciowosc ujemna (dotyczy niemetali) zwiazana jest ze sklonnoscia do tworzenia jonow ujemnych (przyjmowanie elektronow) max wart. ujemna = ostatni nr grupy
WIAZANIE METALICZNE - powstaje miedzy atomami elektronow elektrododatnich.w wiazaniu metalicznym atomy traca swoje elektrony walencyjne,ktore staja sie wspolna wlasnoscia wszystkich atomow tworzacych bryle metalu.W wyniku tego powstaja dodatnie rdzenie atomowe oraz swobodne elektrony.
WIAZANIE VAN DER WALSA - to wzajemnie oddzialywanie elektryczne czastek,atomow,jonow,ktore wykazuja ciagle lub chwilowe asymetrie rozkladu ladunkow elektrycznych.
WIAZANIE WODOROWE - (mostka protonowego) wystepuje miedzy czasteczkami w ktorych wodor jest zwiazany z atomem silnie elektroujemnym.
WIAZANIE ATOMOWE - (kowalencyjne) - utworzone za pomoca wspolnej pary elektronow pochodzacych od obu wiazacych sie atomow
ZAKAZ PAULIEGO - w atomie nie oze byc dwoch elektronow posiadajacych takie same cztery liczby kwantowe ; w zbiorze elektronow przynaleznych do danego ukladu,kazdy elektron musi miec rozna od pozostalychfunkcje opisujaca jego pelny stan kwantowo-mechaniczny
ZASADA - wodny roztwor wodorotlenku
ZAWIESINA - uklad dyspersyjny w ktorym zirana fazy rozpuszczonej sa wieksze od 200 nm
ZOL - roztwor zawierajacy czasteczki substancji rozpuszczonej wieksze od 1nm a mniejsze od 200nm ; uklad koloidalny w ktorym faza rozproszona jest substancja stala.