Systematyka KSH.
Przepisy uchylonego Kodeksu Handlowego regulowały powstanie, działanie i likwidację spółek handlowych. Na początku lat 90- tych była to regulacja bardzo przydatna, bo powróciły do obrotu spółki prawa handlowego. W prowadzenie w 1964r. Kodeksu cywilnego spowodowało, że niektóre przepisy KH zostały uchylone (np. przepisy dotyczące spółki komandytowej). W związku z akcesem Polski do UE potrzebne były nowe instrumenty i uzupełnienie KH. Ale tutaj powstało pytanie czy należy rozszerzyć KH, czy też może stworzyć nową regulację. Prace nad KSH skoncentrowały się w ciągu ostatnich 2 lat. Twórcami nowej regulacji byli prof. Sołtysiński, Prof. Szumański, prof. Szajkowski i prof. Szwaja. Autorzy wykorzystali ok. 80% starego KH, a do nowego kodeksu dodano nowy dział- podział i łączenie spółek, którego nie było w KH. KSH jest jednym z aktów i motywów związanych z przystąpieniem Polski do UE. Powinien wiązać się z interesem przedsiębiorców. Najważniejszą motywacją przy tworzeniu KSH było stworzenie takiej regulacji prawnej, która zgodna by była z regulacją prawa UE. Projekt KSH powstał pod oceną recenzentów- prof. Popiołka, prof. Frąckowiaka oraz prof. Kruczalaka. Ustawa Kodeks Spółek Handlowych została uchwalona 15.09.2000r., a po opublikowaniu go i podpisaniu przez prezydenta weszła w życie z dniem 01.01.2001r. Wraz z nią zaczęły obowiązywać ustawy o KRS oraz Prawo działalności gospodarczej. Te 3 regulacje tworzą podstawę funkcjonowania przedsiębiorców gospodarczych. Wraz z wejściem w życie KSH został uchylony stary KH z 1934r. Nie utraciły mocy przepisy KH dotyczące prokury i firmy. Przepisy te trafią do KC i będą dotyczyć wszystkich przedsiębiorców. Przestała obowiązywać również ustawa o działalności gospodarczej z 1988r., zastąpiona przez nowe Prawo działalności gospodarczej z 1999r. Nowa ustawa uchyliła regulację z 1991r. O spółkach z udziałem zagranicznym. Nowy kodeks stał się głównym źródłem regulacji prawa spółek handlowych.
Systematyka:
Układ wewnętrzny KSH jest dobrze skonstruowany. Jest to konstrukcja jasna i przejrzysta, logicznie powiązana. KSH składa się z 6 tytułów, które zawierają działy, a następnie rozdziały. Najniższym szczeblem wewnętrznym systematyki są oddziały, które poświęcone są spółkom kapitałowym. KSH otwiera tytuł „Przepisy ogólne” składający się z 3 krótkich działów:
Przepisy wspólne
Spółki osobowe
Spółki kapitałowe
Stanowi to razem 21 artykułów.
Tytuł II dotyczy spółek osobowych i uregulowany jest w 4 działach:
Spółka jawna
Spółka partnerska
Spółka komandytowa
Spółka komandytowo- akcyjna.
Wewnętrzna struktura działów dotycząca spółek osobowych jest bardzo podobna i zbliżona, co ułatwia porównanie treści regulacji odnoszących się do spółek osobowych. Podstawowy schemat to przepisy ogólne o danej spółce, wśród której istnieje każdy przepis normujący przepisy o firmie, stosunku do osób trzecich, stosunki wewnętrzne spółki oraz rozdział poświęcony jej likwidacjo i rozwiązaniu.
Tytuł trzeci nosi nazwę „Spółki kapitałowe”. Obejmuje 2 działy, ale jest najobszerniejszy w całym KSH. Dział 1- spółka z o.o. Dział ten składa się z 7 rozdziałów. Dział 2 - spółka akcyjna, w 8 rozdziałach. Tytuł czwarty dotyczy łączenia, podziału i przekształcania spółek i składa się z 3 działów. Zamieszczenie tego tytułu i zawarta w nim regulacja szczególna stanowi jedna z najważniejszych zmian w porównaniu do KH, który zaledwie w 7 artykułach regulował przekształcenie spółki z o.o. w akcyjną i odwrotnie. Na podstawie przepisów tytułu IV spółki kogą się przekształcać w inne typy spółek oraz transformować swój majątek. Tytuł IV jest wyrazem dyrektyw unijnych i jest to 1 z najbardziej skomplikowanych działów w KSH. Tytuł V to „Przepisy karne”. Jest to najkrótszy tytuł w całym KSH. Zawiera normy prawa karnego materialnego i procesowego oraz normy prawa wykroczeń. Ważne jest to, że normy KSH w zakresie prawa karnego odnoszą się odmiennie do spółek osobowych i kapitałowych, o ile inny przepis nie stanowi inaczej. Jeżeli chodzi o treść merytoryczną tytułu V, to stosuje się go podobnie jak kiedyś przepisy KH. Nowy jest art. 595 dotyczący kary grzywny za niespełnienie obowiązku zamieszczenia danych na pismach spółek kapitałowych.
Tytuł VI to ostatni tytuł KSH i nosi nazwę „postanowienia zmieniające”. Zawiera on 3 działy nowelizujące inne ustawy oraz przepisy końcowe.
Przepisy „Lex specialis” w odniesieniu do spółek handlowych (art. 611 KSH):
O Narodowych Funduszach Inwestycyjnych,
O spółkach prowadzących działalność bankową,
O spółkach prowadzących giełdy lub rynki pozagiełdowe,
O spółkach prowadzących domy maklerskie,
O Krajowym depozycie Papierów wartościowych S.A.,
O spółkach prowadzących działalność ubezpieczeniową,
O Towarzystwach Funduszy Inwestycyjnych,
O Towarzystwach Emerytalnych,
O spółkach publicznej radiofonii i telewizji,
Spółek powstałych w wyniku komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych,
Innych spółek handlowych uregulowanych w innych przepisach.
W powyższym przypadku stosuje się najpierw przepisy szczególne, a dopiero później przepisy KSH.