Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw:
Ekonomika i organizacja jako przedmiot nauczania.
Ekonomika i organizacja jest to nauka o zależnościach ekonomicznych zachodzących między poszczególnymi czynnikami potrzebnymi do wytwarzania dóbr i usług oraz o zasadach organizacji pracy i zarządzania.
Ekonomia jest nauką o działalności gospodarczej człowieka o wytwarzaniu i rozdziale środków o tym jak zaspokoić potrzeby ludzkie wobec ograniczonych zasobów.
Prawa ekonomi są prawami ogólnymi. Natomiast ekonomika korzysta z tych zasad ogólnych ale w odniesieniu do jednostek gospodarczych czy podmiotów gospodarczych.
Potrzeby ludzkie i ich rodzaje:
potrzeby naturalne ( podstawowe ) jak jedzenie, ubranie, mieszkanie
potrzeby wyższego rzędu jak kulturalne, zwiedzanie
potrzeby jednorazowe jak wykształcenie
potrzeby powtarzalne jak żywność , odzież
potrzeby teraźniejsze
potrzeby przyszłe
Dobra i usługi:
potrzeby ludzkie możemy zaspokoić środkami materialnymi, które się nazywają dobrami.
dobra dzielimy na wolne i ograniczone ( ekonomiczne , gospodarcze )
dobra mogą być konsumpcyjne ( co zaspokajają potrzeby ludzkie ) lub produkcyjne ( wytwarzają następne dobra - środki produkcji )
dobra mogą być prywatne ( w posiadaniu osób fizycznych ) oraz publiczne ( własnością zbiorowości )
dobra mogą być trwałe ( powyżej 1 roku ) lub dobra zużywające się jednorazowo
Usługi są działalnością służącą zaspokojeniu potrzeb ludzkich, która nie wytwarza nowych dóbr gospodarczych. Usługi niematerialne, konsumowane w chwili podania.
Ogniwa cyklu gospodarczego:
Proces gospodarczy obejmuje:
produkcję ( przemysłowa, budowlana, rolna )
obrót towarowy
konsumpcja ( spożycie )
Czynniki produkcji - są to podstawowe elementy niezbędne do prowadzenia procesu produkcji do których zalicza się:
- pracę - kapitał - ziemia - organizacja
Tworzenie podmiotów gospodarczych:
Działalność gospodarcza jest to zespół celowych i planowanych czynności człowieka uwzględniających zasady racjonalnego postępowania, który zmierza do złagodzenia deficytu dóbr w stosunku do zapotrzebowania na te dobra.
Działalność gospodarcza w warunkach gospodarki rynkowej
Dodatnie cechy gospodarki rynkowej:
sprzedaż
zysk
popyt na dany towar
prywatna własność
wolność
postęp techniczny
rozwój gospodarki
samodzielność w prywatnych przedsiębiorstwach
podejmowanie decyzji
Ujemne cechy gospodarki rynkowej:
konkurencja
nierówność w dochodach ( majątkowa )
bezrobocie
szara strefa
tendencje do koncentracji produkcji i koncentracji sprzedaży
Przedsiębiorca i jego cechy:
Przedsiębiorcą czyli prowadzącym działalność gospodarczą może być osoba fizyczna, osoba prawna, oraz osoba nie mająca osobowości prawnej.
Cechy przedsiębiorcy: energiczny, zdecydowany, kreatywny, fachowiec.
KRS Krajowy Rejestr Sądowy - każda firma musi mieć wpis do rejestru sądowego od 01.01.2001 roku.
Praca kontrolna- Charakterystyka podmiotów gospodarczych. Przedsiębiorstwo państwowe i komunalne, spółdzielnie, spółki. Jakie organy w każdym podmiocie.
Na egzaminie!
Struktura organizacyjna podmiotów gospodarczych, komórka organizacyjna, struktury i systemy powiązań.
Komórką organizacyjną - nazywamy zespół ludzi i środków kierowany przez jednego zwierzchnika i wykonujący określone zadanie. Czasami komórką organizacyjną może być komórka jednoosobowa.
Strukturą organizacyjną jednostki gospodarczej - nazywamy układ i system wzajemnych powiązań i zależności zachodzących między komórkami organizacyjnymi.
Schemat organizacyjny - jest to graficzny model struktury organizacyjnej.
Systemy powiązań komórek organizacyjnych:
system linowy - oznacza się tym, że na cele każdej komórki stoi jeden kierownik, który kieruje całą komórką i ponosi odpowiedzialność za jej pracę.
system funkcjonalny - nie ma jednego kierownika, komórka niższego szczebla może otrzymać jednocześnie polecenie od kilku zwierzchników i odpowiada przed nimi z zakresu wykonania poleceń. Taki układ jest wtedy gdy jest wąska specjalizacja
system sztabowo - liniowy - zachowuje zasadę bezpośredniego podporządkowania jednemu kierownikowi ( z systemu liniowego ) ale dodaje się tzw. Komórki sztabowe funkcjonalne ( doradcze ) ale nie mają prawa wydania poleceń.
Rozpiętością kierowania - nazywamy liczbę pracowników lub komórek podległych jednemu kierownikowi.
Struktura organizacyjna może być płaska lub wysmukła.
Działalność produkcyjna:
Surowce i materiały i ich klasyfikacja:
Za surowce uważa się jej czynniki rzeczowe, które przeszły jedną fazę produkcyjną podlegającą na odłączeniu od złoża naturalnego np. ropa naftowa, rudy metali, piasek, węgiel, produkty rolne i leśne.
Materiały są to produkty otrzymane z surowców w wyniku procesu technologicznego i przeznaczone do dalszego przerobu. Np. deski, koks, przędza, blachy, tkaniny.
PKWiU - Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług
Klasyfikacja materiałów:
materiały podstawowe
materiały pomocnicze
paliwo
części zapasowe do maszyn i urządzeń
opakowania
odpady
Indeks materiałowy - usystematyzowany wykaz materiałów
Kod towarowo-materiałowy - zidentyfikować daną pozycję towaru, lub materiału w obrocie krajowym.
Zadania gospodarki materiałowej:
określenie potrzeb materialnych
nabycie materiałów
normowanie zużycia materiałów
gospodarka zapasami materiałowymi
Do tego jest powołana służba zaopatrzenia - Dział zaopatrzenia.
Normowanie zużycia materiałów:
norma zużycia - określa dopuszczalną wielkość zużycia danego materiału na wykonanie określonego zadania.
norma techniczna ( norma teoretyczna ) zużycia materiałów równa się zużycie teoretyczne plus straty
norma statystyczna zużycia materiałów - jest oparta na ewidencji statystycznej, wielkość zużycia w okresach ubiegłych.
Zapasy materiałowe - żeby produkować trzeba posiadać odpowiedni zapas.
Klasyfikacja zapasów:
bieżący inaczej zwany produkcyjnym, jest niezbędny do zapewnienia zużycia materiałów w okresie między kolejnymi dostawami
minimalny ( rezerwowy ) - powinien znajdować się w magazynie na wypadek opóźnienia dostaw lub innych nieprzewidzianych okoliczności
maksymalny - jest sumą zapasów bieżącego i minimalnego
zbędny - materiały, które nie są do wykorzystania w firmie z powodu zmiany asortymentu czy zmiany technologii
nadmierny - zapas potrzebny w zbyt dużej ilości.
Norma zapasu - jest wielkością średnia i stanowi sumę zapasu rezerwowego i połowę zapasu bieżącego.
Przeciętne zużycie dzienne ustala się sposobem statystycznym dzieląc zużycie materiału w ustalonym okresie przez liczbę dni w tym okresie.
Miesiąc 30 dni Rok 360 dni.
Średni cykl dostaw - jest to okres między kolejnymi dostawami.
Odchylenie od średniego cyklu dostaw - oblicza się jako średnią arytmetyczną bezwzględnych odchyleń od średniego cyklu dostaw.
Przykład:
W firmie Z, Y, Z w danym roku zanotowano 8 dostaw materiałów okres między dostawami wynosił: 42 dni, 39 dni, 55 dni, 68 dni, 37 dni, 69 dni, 36 dni, 54 dni.
Obliczyć średni cykl dostaw:
42+39+55+68+37+69+36+54 : 8 = 400:8 = 50 dni.
Obliczyć odchylenie od średniego cyklu dostaw:
1 42 50 8
2 39 50 11
3 55 50 5
4 68 50 18
5 37 50 13
6 69 50 19
7 36 50 14
8 54 50 4
_____
razem 92 92:8 = 12 dni.
Przeciętne zużycie dzienne wynosi 0,4 kg materiału X.
Średni cykl dostaw - 50 dni.
Odchylenie od średniego cyklu dostaw - 12 dni.
Odbiór materiału i przygotowanie do zużycia - 4 dni.
Obliczyć zapas bieżący ilościowo i w dniach:
ZB = 50 dni
ZB = 0,4 x 50 = 20 kg
Obliczyć zapas minimalny w dniach i ilościowo:
12 dni + 4 dni - 16 dni
16 x 0,4 = 6,4 kg
Obliczyć zapas maksymalny w dniach i ilościowo:
50 dni + 12 dni = 66 dni
66 x 0,4 = 26, 4 kg