PRZYKŁADY ĆWICZEŃ LOGOPEDYCZNYCH
WSPOMAGAJĄCYCH MOWĘ
I. Ćwiczenie usprawniające motorykę narządów mowy
Przyczyną wadliwej wymowy wielu dźwięków naszej mowy jest niska sprawność ruchowa narządów mowy: języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy.
Rozwój mowy dziecka jest uzależniony od dojrzewania narządów artykulacyjnych i rozwoju ich motoryki. Dziecko od urodzenia ćwiczy narządy mowne podczas ssania, połykania i żucia. To umożliwia wymowę pierwszych głosek. Do prawidłowej wymowy potrzebne są precyzyjne ruchy wszystkich narządów mownych. Dziecko musi posiadać umiejętność wykonywania świadomych ruchów języka warg i żuchwy oraz czuć ich ułożenie. Często bywa jednak, że z różnych przyczyn poziom motoryki narządów mowy jest znacznie obniżony, np.:
niska sprawność mięśni tych narządów (język wiotki, wargi mało elastyczne)
skrócone wędzidełko języka,
język zbyt gruby, masywny,
wady zgryzu
oraz
złe nawyki środowiskowe,
upośledzenie umysłowe.
Systematycznie prowadzone kilkuminutowe ćwiczenia mogą wspomóc oczekiwane efekty logopedyczne.
A. Przykłady ćwiczeń języka:
1. Wysuwanie języka - język wąski lub szeroki.
2. Kierowanie języka w kierunku brody, w kierunku nosa (przy szeroko otwartych ustach).
3. Kierowanie języka do kącików ust.
4. „Przeliczanie” językiem zębów dolnych, górnych.
5. Dotykanie językiem zębów trzonowych dolnych, górnych.
6. Oblizywanie językiem zębów.
7. Oblizywanie językiem warg.
8. Unoszenie języka za górne zęby i „zaglądanie”: do gardła.
9. „Ssanie” cukierka językiem, kląskanie językiem.
10. Masaż języka przez wsuwanie go i wysuwanie przez lekko zbliżone zęby.
B. Przykłady ćwiczeń warg:
1. Naprzemienny uśmiech i „ryjek”.
2. Mocne zaciskanie warg.
3. Nakładanie dolnej wargi na górną (chowanie górnej wargi), górnej na dolną.
4. Naśladowanie warkotu motoru.
5. Napełnianie policzków powietrzem (balonik).
6. Cmokanie.
C. Przykłady ćwiczeń żuchwy:
1. Otwieranie i zamykanie zębów.
2. Wysuwanie i cofanie żuchwy.
D. Przykłady ćwiczeń podniebienia miękkiego:
1. Kaszel z wysuniętym językiem.
2. Wdech i wydech z wysuniętym językiem.
Wyżej wymienione przykłady ćwiczeń można prowadzić w formie zabawowej chętnie akceptowanej przez młodsze dzieci, np.:
uśmiechamy się do naszej pani,
oblizujemy się jak kotek po wypiciu mleka,
otwieramy usta szeroko jak pisklątko, które czeka na jedzenie,
zaciskamy buzię tak mocno jakbyśmy zamykali na kłódkę,
wyciągam buzię jak dziób bociana i chwytamy żabki.
II. Przykłady ćwiczeń oddechowych.
Wykonywanie ćwiczeń oddechowych prowadzi do zwiększenia pojemności płuc oraz
do wzmocnienia mięśni oddechowych. Ćwiczenia te mają na celu pogłębienie oddechu oraz wydłużenie fazy wydechowej niezbędnych do prawidłowej mowy.
1. Dmuchanie na zabawki powieszone na nitce.
2. Puszczanie mydlanych baniek.
3. Zdmuchiwanie płomienia świecy.
4. Dmuchanie papierowych kwiatów na zielone tło lub śnieżynek na tło niebieskie.
5. Dmuchanie przez rurkę.
6. Dmuchanie na papierki, piórka itp.
7. Dmuchanie na piłeczkę np. strzelanie bramek, prowadzenie po torze.
8. Dmuchanie na łódeczki na wodzie.
III. Przykłady ćwiczeń słuchowych.
Ćwiczenia słuchowe mają na celu dostrzeganie i różnicowanie dźwięków z otoczenia oraz rozwój słuchu fonematycznego umożliwiającego słyszenie i różnicowanie dźwięków mowy.
1. Rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty np. odbijanie piłki, stukanie do drzwi, tykanie zegara.
2. Rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne instrumenty.
3. Rozpoznawanie źródeł dźwięków, głośności, wysokości.
4. Nazywanie i naśladowanie głosów zwierząt.
5. Powtarzanie rytmu.
6. Wyodrębnianie głoski w nagłosie wyrazu.
7. Różnicowanie wyrazów różniących się jedną głoską np.:
bułka - |
półka |
kury - |
góry |
Tomek - |
domek |
nosze - |
noże |
kasza - |
kasa |
biurko - |
piórko |
8. Różnicowanie wyrazów różniących się głoską w nagłosie, np.:·szafa - sanki - wyrazy rozpoczynające się od „sz” wkładamy do jednego pudełka a od „s” do drugiego.
9. Różnicowanie mowy prawidłowej od nieprawidłowej, np.: szkoła - skoła.