Cele kształcenia edukacji wczesnoszkolnej.
Zadaniem nauczyciela jest ogólna staranność w planowaniu przebiegu celów dydaktyczno-wychowawczych zarówno w wymiarze długoterminowym, jak i w odniesieniu pojedynczych zajęć.
Ważnym elementem w pracy nauczyciela jest pisanie scenariusza. Formalny zapis pracy przygotowującej nauczyciela do lekcji powinien być zgodny z osobistymi potrzebami jego twórcy. Jeśli nauczyciel zna potrzeby oraz możliwości swoich uczniów, ogranicza się do zapisu myśli porządkujących i organizujących sytuacje dydaktyczno-wychowawcze. Scenariusze zajęć można obecnie znaleźć w literaturze metodycznej, w poradnikach, czasopismach i w internecie. Jednak te konspekty „przeładowane” są szczegółowymi opisami. Zaciera się logiczne następstwo różnych sytuacji oraz istota poszczególnych działań. Przedstawia się daną sytuację, ale nie wiadomo czy to jest wprowadzenie nowego materiału, czy utrwalenie wiadomości. Formalna detalizacja czynności nauczyciela i ucznia ogranicza pole działania uczestników procesu lekcyjnego. Uczniowie traktowani są instrumentalnie i czekają na gotowe polecenia i pytania, nie mając przy tym świadomości, że to oni powinni być autorami tych pytań i zadań. W literaturze pojęcia „konspekt” i „scenariusz” funkcjonują w zróżnicowanej interpretacji. Zadaniem scenariusza jest umożliwienie dobrej organizacji zajęć pod względem merytorycznym i metodycznym. Jest narzędziem przygotowanym przez nauczyciela, dzięki któremu uzyskuje on pełną świadomość, czego będzie oczekiwał od siebie i uczniów. Nauczyciele, którzy skupiają się tylko na tym, aby zrealizować materiał, przyjmują z obawą pytania uczniów wykraczające poza ich konspekt. Obawiają się, że plan zajęć zostanie zaburzony. Przeciwna orientacja wskazuje na nadrzędność celów, a co za tym idzie: otwartość nauczyciela na pytania, które świadczą pozytywnie o myśleniu dzieci i ich aktywności. W konspekcie znajduje się miejsce na pytania pozaprogramowe, spontaniczne. Artykuł przedstawia także informacje dotyczące konstrukcji konspektu. W przebiegu zajęć nauczyciel świadomie reżyseruje sytuacje, dla których musi przewidzieć właściwość organizacyjną, metody i środki dydaktyczne. Sytuacje zadaniowe są to warunki werbalno-przedmiotowe (komunikaty, środki i pomoce) tworzone przez nauczyciela i adresowane do uczniów, aby pobudzić ich do pracy. Natomiast aktywność uczniów powinna znajdować się w trzeciej kolumnie konspektu. Wynika ona z sytuacji zadaniowej. Uczeń pyta, prowadzi dyskusję, formułuje wnioski i poszukuje. Aktywność obejmuje m.in. sferę intelektualną, emocjonalną, praktyczną i społeczną. Realizacja celów odnosi się do osiągniętych na lekcji efektów, które są zakładanymi celami operacyjnymi, np.: uczeń napisał opowiadanie, odtworzył z pamięci wiersz czy przeprowadził obserwację. W ostatniej kolumnie powinno zapisywać się ważne uwagi z punktu widzenia nauczyciela.
Propozycje budowy różnych konspektów, które są umieszczone w prasie pedagogiczno-dydaktycznej ukazuje rozbieżności. Przede wszystkim zastrzeżenia budzą klasyfikacje celów poznawczych i kształcących. Cele ogólne wskazują kierunek dążeń. Cele ogólne muszą być poddane procedurze operacjonalizacji, w wyniku czego powstają szczegółowe cele operacyjne. Te cele są adresowane do uczniów . Nauczyciel jest w stanie od razu określić, czy zostały osiągnięte.
Bibliografia:
Bogumiła Dudzińska, Cele kształcenia w edukacji wczesnoszkolnej. „Życie Szkoły” 2006, nr 4, s. 9-14.