Beata Gołaszewska

Uniwersytet Wrocławski we Wrocławiu

Szanse i bariery funkcjonowania grup producentów rolnych w Polsce

Grupy producentów rolnych są jednym z podmiotów kolektywnej współpracy rolników, które dostosowują się do obowiązujących - branżowych wymagań w zakresie interwencji i pomocy finansowej dla rolnictwa, prowadzą również grę rynkową - ustalając ceny sprzedaży swoich produktów i organizując ich zbyt i promocję.

Grupa producentów rolnych jest to podmiot posiadający osobowość prawną składający się co najmniej z pięciu osób prowadzących gospodarstwo rolne, rolników-produ­centów rolnych jednego produktu lub grupy produktów, zorganizowany w celu prowadzenia działalności gospodarczej. W Polsce do końca 2003 roku zarejestrowanych było jedynie 50 grup. Rok wcześniej, do końca 2002 roku zarejestrowało się 25 grup.

Bariery utrudniające funkcjonowanie grup producentów rolnych

Podstawową barierą utrudniającą powstawanie i prowadzenie działalności grup producenckich są kalkulacje rolników związane z nieopłacalnością założenia firmy i ponoszenia do­datkowych obciążeń podatkowych. Dla rolników, szczególnie tych współpracujących nieformalnie, ten fakt skutecznie zniechęca do podjęcia jakichkolwiek kro­ków zmierzających do rejestracji. Ponadto grupy producentów rolnych z tego powodu są podwójnie opodatkowane: podatkiem gruntowym obciążeni są należący do grupy indywidual­ni rolnicy i wyżej wymienionym podatkiem dochodowym jako współwłaściciele podmiotu praw­nego.

Drugą barierą utrudniającą powstanie grup producentów rolnych jest brak kapitału zakła­dowego i niezbędnej bazy magazynowej.

Drugą, istotną kwestią, jest posiadanie bazy kapitałowej, dostępu do źródeł finansowania działalności grupy w okresie jednego roku od zarejestrowania u wojewody, gdyż taki czas oczekuje się na otrzymanie wsparcia ze środków publicznych dla grup.

Kolejną barierą, która utrudnia powstawanie grup producentów rolnych jest brak precyzyj­nych rozwiązań legislacyjnych i luki prawne, które jasno porządkowałyby rodzaj instytucji i zakres kompetencji, jakie przysługują poszczególnym urzędom i ośrodkom doradczym.

Niedokładne są przepisy, które precyzują, jakie stanowiska zatrudnionych pracowników podlegają refundacji ze środków publicznych. Niema jasnego kryterium oddzielającego zwrot kosztów poniesionych na pracownika administracyj­nego

Nie istnieje też najbardziej korzysta dla grup jedna forma prawna. Grupy producentów rolnych przybierają wszelkie, możliwe dla nich rozwiązania: najczęściej jako zrzeszenia i stowa­rzyszenia, rzadziej spółki z o.o

Wyżej wymienione przeszkody, jak wynika z przeprowadzonych wywiadów z liderami, w decydujący sposób wpłynęły na niską liczbę rejestrowanych grup producentów rolnych.

Grupy producentów są również szansą na prowadzenie produkcji, przetwórstwa i sprzeda­ży produktów rolnych z zachowaniem wszelkich zasad sprawnego zarządzania i planowania działalności.

Omawiając problem grup producentów rolnych należy poruszyć tak istotną dla rynku rol­nego kwestię, jak zakładanie związków grup producentów rolnych.

Wnioski

Według Autorki prezentowane najczęściej przeszkody w postaci bagażu negatywnych doświadczeń ze spółdzielczością z lat 1948-1990 oraz tzw. niska świadomość potrzeby takiej
konsolidacji wśród rolników⁹ nie będą stanowić nieprzekraczalnego progu dla powstawania grup i innych form zespołowego działania rolników.

Jednym z wniosków jest wyrażenie obawy o ich pozycję konkurencyjną z powodu niskiego zaawansowania rozwoju tychże grup. Duże znaczenie dla rozwoju grup producentów rolnych może mieć regularna i w miarę łatwo dostępna pomoc finansowa z funduszy UE na założenie i prowadzenie działalności. Natomiast najtrudniejszą do pokonania będzie bariera związana z kapitałem początkowym i bazą w postaci niezbędnych magazynów i maszyn do produkcji rolnej.

---