ROLA ĆWICZEŃ W MÓWIENIU I PISANIU, KSZTAŁCENIE SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ W OKRESIE PRZEDSZKOLNYM

ROLA ĆWICZEŃ W MÓWIENIU I PISANIU, KSZTAŁCENIE SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ W OKRESIE PRZEDSZKOLNYM.

Na całokształt rozwoju dziecka duży wpływ ma poprawna i komunikatywna mowa. Jest ona atutem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie własnych sądów, uczuć i upodobań. Pracę w tym kierunku należy podjąć już w wieku przedszkolnym. Pod koniec t ego o kresu oczekuje się od dziecka poprawnego wymawiania wszystkich głosek, swobody w posługiwaniu się mową. Wczesne stosowanie ćwiczeń i zabaw wprowadzających do czytanie, pobudzających rozwój języka służy podnoszeniu sprawności rozumienia języka mówionego przez słuchanie. Prowadzenie zabaw połączonych z czytaniem motywuje wiele dzieci do mówienia. Systematyczne posługiwanie się zdaniami pisanymi wywiera korzystny wpływ na przyswajanie przez dziecko struktur zdaniowych. Przy wprowadzaniu nowych wyrazów dziecko powinno mieć okazję do poznania ich desygnatów. Przedmiot i jego nazwa będzie znacznie bardziej zrozumiała jeśli dziecko będzie mogło go dotknąć. Ćwiczenia stymulujące rozwój językowy dziecka powinny mieć formę zabawową, aby były ciekawe, nie nużyły i nie zniechęcały dzieci. Powinny być włączone w tok zajęć jako przerywniki lub dodatek do tematu ogólnego.

Rozwój języka dziecka charakteryzują następujące etapy:

Etap używania języka - związany jest z dostrzeganiem i rozumieniem jego roli jako środka komunikowania się. Istotne znaczenie dla rozwoju języka dziecka, ma częstotliwość podejmowania przez nie kontaktu werbalnego i niewerbalnego z otoczeniem. Motywacja do mówienia jest wyrazem pragnienia dziecka do zaspokojenia swoich potrzeb, w ten sposób odkrywa ono celowość mówienia.

Etap obejmujący tworzenie - związany jest z dostrzeżeniem przez dziecko funkcji zabawowej języka. W miarę opanowywania przez nie podstawowych reguł, staje się on materiałem działalności twórczej. Dziecko tworzy i rozwija czynny i bierny słownik, stosuje poszczególne części mowy, tworzy nowe słowa i znaczenie dla rzeczy mających już nazwę lub wymyślonych przez siebie. W wyniku spontanicznej twórczości językowej rodzą się różne neologizmy słowne, rymowanki, śpiewanki czy wierszyki dziecięce. Sprawność leksykalna w dużym stopniu decyduje o precyzji wypowiedzi, a tym samym o jej komunikatywności. Nie chodzi o to, by dziecięcą twórczość traktować jako pokaz informacji, istotna jest postawa twórcza wobec słowa, umiejętność innego mówienia i myślenia. Przychylna postawa dorosłego wobec aktywności werbalnej dziecka sprawia, że dziecko chętnie ćwiczy swój czynny język, a nawet „bywa poetą”. Sprzyjają temu sytuacje zachęcające do:

Zabawy słowami nowo poznanymi,

Tworzenie neologizmów,

Tworzenie wywracanek słownych,

Zabawy dźwiękonaśladowcze, echolalia,

Układanie wyliczanek,

Układanie dialogów(np. w zabawie w teatr)

Język jest dla dziecka także „obiektem poznania”. Nabywając świadomość językową dziecko powoli opanowuje reguły języka, a więc zasady budowania wypowiedzi językowych, oraz ich stosowania w różnych sytuacjach. Zdobywając różnorodne formy i środki językowe, dziecko uczy się władać językiem, zbliżając się ku modelowi mowy dorosłych.

Kolejnym etapem w opanowaniu języka jest opanowanie zasady posługiwania się językiem pisanym. Dziecko powinno uświadomić sobie wartość „nowego języka” jako źródła zdobywania i przekazywania informacji. Przyswajanie umiejętności pisania nie powinno się traktować jako celu samego w sobie, lecz jako środka czegoś co poszerzy możliwości kontaktu z szeroko pojętym otoczeniem. Istotne jest uświadomienie dzieciom różnicy między wyrazem drukowanym i pisanym, aby zapobiec mechanicznemu odtwarzaniu przez dziecko druku. Pisanie jest tą formą aktywności dziecka, w której uczy się ono dokonywać analizy i syntezy wyrazu, nauczyciel powinien prowokować aktywność dziecka w zakresie pisania nie tylko poprzez dostarczanie im tekstów pisanych, ale także pokazywać im różne wzory liter np. na plakatach , hasłach, gdzie litery mają inna czcionkę. W momencie podejmowania przez dziecko samodzielnych prób kreślenia liter, nauczyciel powinien umieścić prawidłowy obraz graficzny obok opisu dziecka. Taka forma ćwiczeń doskonale łączy czytanie z pisaniem, nie są to więc tylko żmudne czynności graficzne.

Podejmując się roli wspierania dziecka w jego wysiłkach do zdobywania wiedzy pamiętajmy, ze dziecko uczy się przez cały czas, a nie tylko wtedy, kiedy dorośli uczą je według własnego programu.

Opracowała: Krystyna Malikowska