Poglądy Heleny Radlińskiej na oświatę dorosłych i andragogikę

H. Radlińska swoją koncepcję wychowania ludzi dorosłych opierała na:

• przekonaniu o ich plastyczności psychicznej,

• zdolnościach do dalszego rozwoju, odbierania i przetwarzania nowych informacji, wzorów, doświadczeń,

• możliwościach przystosowawczych do zmieniających się sytuacji społecznych, kulturowych i cywilizacyjnych,

• umiejętnościach tworzenia wartości materialnych i duchowych.

Odróżnienie w obrębie pokolenia historycznego młodzieży od ludzi dorosłych:

1. MŁODOŚĆ - okres między 18 - 25 rokiem życia;

2. DOROSŁOŚĆ - określona DOJRZAŁOŚĆ.

Cele działalności wychowawczej z dorosłymi:

• przygotowanie ich do współżycia i dialogu międzypokoleniowego,

• uwrażliwienie na potrzeby i odmienności pokolenia córek, synów, wnuków,

• nauczenie się mądrego rozumowania ich aspiracji i zachowań.

Głównym celem wychowania dorosłych jest rozwój i szczęście ludzi.

Według tej koncepcji wychowanie dorosłych - to proces pomagania im w osiąganiu takiej kultury duchowej i materialnej, która stanie się dla nich źródłem zadowolenia z życia i poczucia własnej wartości

Helena Radlińska, rozszerzając wychowanie na całe życie ludzkie, używa terminu andragogika, czyli nauka o prowadzeniu człowieka, zamiast pedagogika - jako nauka o prowadzeniu dzieci i młodzieży.

Człowiek podlega aktom wychowania w ciągu całego życia. Do śmierci trwa proces wrastania człowieka w społeczeństwo, w czasie którego poszukuje coraz to innych wartości potrzebnych w kolejnych fazach życia.

H. Radlińska wskazuje na fakt, iż możliwości ludzi dorosłych kryją się w zróżnicowaniu pod względem fizycznym i psychicznym oraz odmienności zainteresowań, potrzeb, jak też warunków życia.

„Różnorodność uzdolnień i dzieł dzięki nim wykonywanych, odrębność uroku poszczególnych jednostek stanowią cenne bogactwo narodów i ludzkości. Praca oświatowa powinna je pielęgnować wytwarzając równocześnie świadomość tego, co wszystkim wspólne, co we współżyciu zasługuje na przyjęcie i poszanowanie”.

WYCHOWANIE powinno:

• kształtować, tworzyć i pielęgnować wielkie indywidualności, osobowości pozostawiające ślad w kulturze ludzkiej, a zarazem kreujące nowe systemy społeczne, obyczaje i style życia;

• chronić, przechowywać i upowszechniać te ideały, wartości i filozofie życia, będące wspólnym dziedzictwem ludzkości, narodu czy danej warstwy społecznej;

Radlińska jest zwolennikiem koncepcji wychowania, w którym dokonuje się proces przezwyciężania tego, co ludzi różni i antagonizuje, a równocześnie umacnia w nich poczucie ich autonomii i podmiotowości.

Ważnym elementem składowym założenia Radlińskiej jest przekonanie, że: „wychowanie dorosłych wiąże się w silniejszym stopniu niż wychowanie dzieci z przebudową społeczną i z przebudową kulturalną”.

Prawidłowość procesu wychowania dorosłych:

• wiązanie celów i metod wychowania z treścią zadania życiowego, jakie dany człowiek musi rozwiązać,

• sprzężenie wychowania z celami i zadaniami życiowymi dorosłych - odzwierciedlenie autentycznych potrzeb awansu społecznego, pomyślności i rozwoju osobowości.

Źródła rozwoju osobowości człowieka dorosłego:

• jego własna twórczość

• uczestnictwo w kulturze i życiu społecznym

Wychowanie człowieka dorosłego wiąże się z :

• przygotowaniem go do umiejętnego, twórczego korzystania z dorobku kulturalnego i cywilizacyjnego ludzkości,

• przekazywaniem zawartych w nim idei, doświadczeń i problemów,

• włączeniem go w świat nauki i sztuki, życia społecznego, służby społecznej, ideałów, wartości moralnych i estetycznych.

H. Radlińska, jako jedna z nielicznych przedstawicielek polskiej pedagogiki, w swojej twórczości używała terminu „andragogika” i doceniła potrzebę jej uprawiania jako nauki.

ANDRAGOGIKA w ujęciu Radlińskiej

• nauka korzystająca z dorobku innych nauk i formułująca swoje twierdzenia i uogólnienia na podstawie analizy wyników własnych badań empirycznych i wyników innych nauk,

• domaga się, aby andragogika była nauką empiryczną, dającą empiryczne i teoretyczne podstawy do programowania pracy wychowawczej z ludźmi dorosłymi i inspirowania ich aktywności samokształceniowej i samowychowawczej.

Dorobek twórczy Heleny Radlińskiej

• prototyp zarysu oświaty dorosłych w Polsce,

• podkreślenie znaczenia tego zagadnienia,

• pionierska próba uporządkowania poglądów na dorobek oświaty dorosłych i jej kulturotwórcze ujęcie,

• przedstawicielka filozofii społecznej aktywności, optymizmu życiowego.