Wyróżniamy 4 fazy cyklu życia przedsiębiorstwa :
Fazę wzrostu
Fazę utrzymania
Fazę żniw- dojrzałości
Fazę schyłku- spadku
Niektórzy autorzy przed faza wzrostu wymieniają fazę powstania i początkowego rozwoju przedsiębiorstwa. Trzeba tu pamiętać bez względu na fazę, że każde przedsiębiorstwo aby utrzymać się na konkurencyjnym rynku musi dążyć do wzrostu ilościowego, następnie do wzrostu jakościowego. Przedsiębiorstwa o dużym potencjale zasobów może realizować znaczne korzyści ekonomiczne, wynikające ze skali działalności gospodarczej. Stąd stać go na różne formy programów badawczych. Jednocześnie takie przedsiębiorstwo może łatwo zdywersyfikować swoją działalność. Ponadto duże przedsiębiorstwo jest lepiej postrzegane w otoczeniu, zwłaszcza przez instytucje finansowe jak i dostawców. Stwarza im większe możliwości osiągania ze współpracy z nimi więcej korzyści finansowych, aniżeli mogło to być z małymi przedsiębiorstwami. Poza tym nie każde przedsiębiorstwo przechodzi przez wszystkie etapy rozwoju. Niektóre z nich upadają zaraz po utworzeniu a inne przechodzą przez wszystkie etapy. Długość czasu trwania poszczególnych faz w przedsiębiorstwie jest też zróżnicowana. Ponadto zależy to od branży, w której działa i sposobu zarządzania.
Przedsiębiorstwo w fazie wzrostu może generować ujemne przepływy gotówkowe oraz osiągać niską stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału. Inwestycje na przyszłość w zakresie tworzenia i rozszerzania zdolności produkcyjnej, inwestowanie w systemy informatyczne, sieć dystrybucji może pochłaniać więcej środków pieniężnych niż jest w stanie wygenerować z ograniczonej bazy istniejących wyrobów towarów i usług. W fazie wzrostu przedsiębiorstwo przeznacza generalnie wygenerowany zysk na własne potrzeby, w tym na powiększenie kapitału własnego. Przede wszystkim stara się korzystać z różnych możliwych źródeł finansowania swojego majątku. Jeżeli dysponuje innowacjami technologicznymi, technicznymi, nawet obciążonymi wysokim ryzykiem operacyjnym w ich wdrażaniu, ale z którymi można wiązać szybkie perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa, a poprzez to ponad przeciętny wzrostu kapitału to może ono liczyć na powiększenie kapitału własnego poprzez wender kapitał do momentu zrealizowania przez niego odpowiedniego zysku, po którym kapitał wycofuje się z przedsiębiorstwa. Takie jednak postępowanie prowadzi do utraty samodzielności właścicieli przedsiębiorstwa w określeniu kierunków jego rozwoju jak i strategicznym zarządzaniu. Przedsiębiorstwa będące w początkowej fazie wzrostu nie mogą bowiem liczyć na szybki wzrost kapitału własnego. Stąd te przedsiębiorstwa starają się w pierwszej kolejności korzystać z darmowego źródła finansowania, jakimi są rezerwy i zobowiązania bieżące oraz uzupełniać je krótkoterminowym kapitałem obcym, a w ostateczności długotrwałym kapitałem obcym. Jednocześnie każdy wypracowany zysk starają się w pierwszej kolejności reinwestować.
Kolejną fazę życia jest faza utrzymania. Charakteryzują się one tym, że przedsiębiorstwo ma już w miarę ustabilizowaną sytuację na rynku, ale nie jest w stanie w znacznym stopniu zwiększyć swoją sprzedaż. Działalność zarządu koncentruje się na likwidacji „ wąskich gardeł”, doskonaleniu procesów produkcyjnych. Przedsięwzięcia te jednak nie wymagają dużego zaangażowania środków, stąd w tej fazie przedsiębiorstwo wytwarza znaczną nadwyżkę środków pieniężnych, a także zysk, z którego część przeznacza na dywidendy, a część na dalszy rozwój. W tym okresie wender kapitał dokonuj wycofania się z przedsiębiorstwa. Zakres korzystania z kapitałów obcych w tej fazie nie jest duże. Niemniej jednak poza kapitałem własnym i darmowymi źródłami finansowania przedsiębiorstwo może częściowo korzystać z krótkoterminowych kapitałów obcych.
Z kolei w fazie dojrzałości przedsiębiorstwo zbiera plony z inwestycji dokonanych w poprzednich 2 fazach. Takie jednostki jeśli inwestują tylko w utrzymanie potencjału, a nie w tworzenie nowych mocy produkcyjnych wszystkie projekty inwestycyjne charakteryzują się krótkim okresem zwrotu. Głównym celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizacja przepływów pieniężnych. W powyższej fazie przedsiębiorstwo finansuje się kapitałem własnym, które uzupełnia darmowymi źródłami finansowania. Pozyskiwane darmowe źródła jest dla niego łatwe, gdyż znane jest ono na rynku. Przedsiębiorstwo będące w tej fazie życia na ogół tylko doraźnie korzysta z kapitału obcego. Jednocześnie właściciele takiego przedsiębiorstwa z dawców kapitału stają się jego biorcami, w postaci dywidendy.
Wreszcie przedsiębiorstwo może być w fazie schyłku. Przejawia się to w spadku sprzedaży materiałów, towarów i usług, spadku rentowności, jak i znacznie mniejszymi wpływami pieniężnymi z działalności operacyjnej. Takim zjawiskom towarzyszy większe zapotrzebowanie na środkach pieniężnych ze strony przedsiębiorstwa stąd przedsiębiorstwo równoległe wyzbywa się środków majątkowych zaangażowanych w produkcji wyrobów sprzedawanych w małych ilościach, na mniejszym segmencie rynków, nie przynoszących znacznych korzyści ekonomicznych. Nie oznacza to jednoczesnego spadku korzyści dla jego właścicieli. Wycofanie przez nich kapitału przedsiębiorstwa odbywa się zarówno przez dywidendy, jak i przez operacje wykupu przez spółkę własnych akcji bądź udziałów. Oczywiście dzieje się to na niekorzyść wierzycieli. Wszystkie te działania prowadzą do zmniejszenia kapitału własnego w źródłach finansowania majątku a zwiększenia udziału długu i jego obsługi. Przedsiębiorstwa te próbują emitować papiery dłużne, które mają charakter spekulacyjny, np. obligacje śmieciowe.
Finanse przedsiębiorstw 20.12.2009
FP Strona 2