dr Katarzyna Karasiewicz zajęcia nr 5

Katedra Prawa Europejskiego

WPiA UW

SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB cz. I

SWOBODNY PRZEPŁYW PRACOWNIKÓW

1. Przegląd przepisów prawa pierwotnego oraz wtórnego regulujących kwestie związane ze swobodnym przepływem pracowników:

• Przepisy traktatowe: art. 12 TuWE (zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową), art. 18 TuWE (swoboda poruszania się w Unii), art. 39 TuWE (zakres swobody przepływu pracowników)

• Prawo wtórne: Dyrektywa 2004/38 OJ 2004 L158/77 inkorporująca min. Dyrektywy: 68/360 (dotycząca pracowników i ich rodzin), 90/364 (dotycząca prawa pobytu po zaprzestaniu pracy - „playboys”), 90/365 (dotyczącą emerytów), 93/96 ( dotyczącą studentów), 64/211 (regulująca sytuację osób pochodzących z państw trzecich) oraz zmieniająca art. 10 (1) i 10(2) oraz art. 11 Rozporządzenia 1612/68 JO 1968 L257/2

2. Wertykalna oraz horyzontalna skuteczność art. 39 TuWE; spr. Walrave i Koch 38/74 (1974) oraz spr. Angonese 281/98 (2000)

3. Zakres podmiotowy swobodnego przepływu pracowników (kto jest pracownikiem? co jest pracą?)

• trzyelementowa definicja pracownika podana przez ETS w spr. Lowrie-Blum 66/85 (1986): 1) osoba, która świadczy pracę Traty konkretnej wartości ekonomicznej na rzecz innego podmiotu, 2) podlega poleceniom wydawanym przez inny podmiot, 2) otrzymuje wynagrodzenie (jego wysokość jest nieistotna)

• wybrane orzeczenia ETS zajmujące się wykładnią pojęć „praca”: oraz „pracownik”: spr. Unger (Hoekstra) 75/63 (1964)-wspólnotowy charakter terminu pracownik; spr. Kempf 139/85 (1986)-ważne jest, czy praca ma rzeczywistą wartość ekonomiczną, wysokość wynagrodzenia jest irrelewantna; spr. Bettray 344/87 (1989)-celem pracy była rehabilitacja, brak elementu ekonomicznego; spr. Steymann 196/87 (1988)-pracownikiem może być członek wspólnoty religijnej prowadzącej działalność gospodarczą; spr. Procureur du Roi v Royer 48/75 (1976) oraz spr. R v IAT ex p. Antonissen 292/89 (1991)-rozszerzenie definicji pracownika na osoby poszukujące pracy (przesłanki efektywnego poszukiwania oraz realności znalezienia zatrudnienia)

4. Zakres przedmiotowy swobodnego przepływu pracowników (jakie uprawnienia przysługują pracownikom i ich rodzinom)

a) Pracownicy

• uprawnienia wynikające z treści art. 39 (3) TuWE

• uprawnienia wynikające treści aktów prawa wtórnego: Dyrektywa 2004/38 OJ 2004 L158/77, Rozporządzenie 1612/68 JO 1968 L257/2 (uwaga, uchylone zostały art. 10 i 11 Rozp.), Rozporządzenie 1251/170 OJ 1970 L142/24

• zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową sformułowany w art. 39(2) TuWE; spr. Komisja v. Francja (tzw. Kodeks Morski) 167/73 (1974) - dyskryminacja bezpośrednia; spr. Gröner 378/87 (1989) - brak dyskryminacji pośredniej, por. też art. 3 Rozporządzenia 1612/68; spr. Ugliola 15/69 (1969) - dyskryminacja pośrednia

• orzeczenia ETS dotyczące wykładni niektórych terminów z art. 39 (3) TuWE oraz Dyrektywy 2004/38: 1) dostęp do rynku pracy; spr. Bosman 415/93 (1995) - samo istnienie przeszkód w dostępie do rynku pracy jest sprzeczne z art. 39(3) TuWE, spr. Graf 190/98 (2000); 2) zniesienie przeszkód w poruszaniu się pomiędzy państwami członkowskimi obejmuje: prawo wyjazdu oraz prawo wjazdu do państwa członkowskiego za okazaniem ważnego dokumentu tożsamości; spr. Komisja v. Holandia 68/89 (1990), a także prawo pobytu na terytorium państwa członkowskiego (ograniczenia pobytu powyżej 3 miesięcy)

b) Rodziny pracowników

• nowa definicja małżonka oraz członka rodziny pracownika podana w art. 2 a-d Dyrektywy 2004/38 zastępującym art. 10 i art. 11 Rozporządzenia 1612/68

• wybrane orzeczenia ETS dotyczące wykładni terminu „członek rodziny” utrzymane po zmianie przepisów: spr. Holandia v. Reed 59/85 (1986) -„małżonek”; spr. Lubor Gaal 7/94 (1996) - “dziecko”, Diatta v. Land Berlin 267/83 (1985) - dopiero prawomocny rozwód stanowi o zakończeniu małżeństwa; spr. R v IAT & Singh ex p. Secretary of State for the Home Office 370/90 (1992); spr. Morson & Jhanjan 35 -36/82 (1982) - nie dotyczy ochrony obywateli państwa członkowskiego przed działaniami tego państwa

• uprawnienia przysługujące członkom rodziny pracownika: a) prawo wjazdu i pobytu (Dyrektywa 2004/38), b) prawo do zatrudnienia (Rozporządzenie 1612/68), c) prawo do nauki (Rozporządzenie 1612/68), d) prawo do pozostania po ustaniu zatrudnienia pracownika (Rozporządzenie 1251/70)

Na następne zajęcia: spr. Gravier 293/83 (1985)

spr. Bosman 415/93 (1995)

spr. Adoui &Cornuaille v Belgium 115 i 116/81 (1982)