KOLONIE
Geneza, tworzenie, ustrój:
Powody powstawania:
- chęć zdobycia ziemi w takiej ilości, by zapewnić sobie dostateczny byt (duża ilość ziem skumulowana była w rękach bogatych)
- pragnienie wzbogacenia się
- konieczność zaopatrywania się w nowe surowce
Istnieją dwa rodzaje nowopowstałych osad:
- kolonie
- faktorie handlowe
Metropolis - jest to polis, która wysyła swoich osadników do założenia nowej kolonii. Z kolonii przybywają surowce, a z metropolii wyroby gotowe - jak narzędzia, naczynia.
W faktoriach handlowych zarządzali raczej urzędnicy przysłani z metropolii, natomiast kolonie były w pewnym stopniu związane ze swoją metropolis, jednak nie jest to reguła (np. system miar i wag był w koloniach taki, jaki na terenach pobliskich, dla ułatwienia sobie handlu, a nie taki, jaki „przywieziono” z matczynej polis)
Najaktywniejsze miasta w dziedzinie zakładania kolonii:
Chalkis, Eretria, Korynt, Milet, Megara, Fokaja
Takie miasta jak Ateny, Teby, Egina, Argos NIE MIAŁY KOLONII !
Kolonie na Zachodzie (głównie Italia i Sycylia):
- najwcześniej (poza Jonią, oczywiście, bo Jonowie musieli sobie swój teren skolonizować) zaczęto kolonizować Italię i Sycylię. Najstarsza kolonia to Pithekussai (Zatoka Neapolitańska), założona przez Chalkis i Eretrię
- Kyme (jest ważna, bo tutaj Grecy handlowali z Etruskami)
- kolonie założone w południowej Italii nazywane były Wielką Grecją, bo żyło się tam b. dostatnie
- kolonizacja Sycylii rozpoczęła się w II połowie VIII w. p.n.e.
- kolonie na dalekim Zachodzie: Francja i Hiszpania. Fokajczycy założyli Massalię (dzisiejszą Marsylię) oraz kolonizują Korsykę. Na południu Hiszpanii, ostał się tylko Emporion (resztę greckich osad unicestwili Kartagińczycy)
Z poleis Wielkiej Grecji i Sycylii wywożono nadwyżki żywności, głównie zboża do Grecji właściwej.
Kolonie na Wschodzie:
- tutaj trudno mówić o `zakładaniu polis', ponieważ linia brzegowa była silnie zaludniona, a pomniejsze, istniejące państewka dobrze kontrolowały pobliskie tereny, dlatego Grecy, by zdobyć dla siebie kawałek ziemi pod osady typowo handlowe, zawierali układy z lokalnymi władcami. Przykładem jest tutaj Al-Mina i Tell Sukas (były to prawdziwie „wielonarodowe” osady, które zamieszkiwali i Fenicjanie i Cypryjczycy, a Grecy głównie z Cyklad i Eubei)
- kolonie na wybrzeżach Morza Czarnego: Grecy osiadali tam głównie ze względu na bardzo żyzne ziemie i dużą ilość ryb, jednak warunki były tam niezwykle trudne - ostre zimy z b. niskimi temperaturami. Kolonie sięgają od Hellespontu aż po Krym oraz od Hellespontu przez całe wybrzeże Morza Czarnego należące dziś do Turcji.
Kolonie na Południu:
Najistotniejsza jest osada Naukratis (schyłek VII w.), którą dzisiaj moglibyśmy nazwać portem handlowym. Leżała w delcie Nilu i została założona z inicjatywy prywatnych kupców oraz Eginy. Handel z Egiptem był dla Greków bardzo ważny i intratny oraz dostarczał im wielu towarów luksusowych (papirus, biżuteria, wonności, lekarstwa).
Nieco śladów greckiej obecności znajdziemy na terenach Syrii i Palestyny (np. o kolonii Posideion na terenie Syrii, o której mówi Herodot nie można zlokalizować :/ )
Działalność handlowa państw Greckich
Zasady:
- handel między Grekami, a Egipcjanami mógł się odbywać tylko w osadzie Naukratis (z rozporządzenia faraona Amasisa)
- najbardziej opłacalny był handel ze Wschodem, stąd najwięcej kontaktów z Fenicjanami i Egiptem
Handlowano:
- Chalkidyka - handlowała mieczami
- Korynt - wonności
- Milet i Megara - wełna
- Grecy ogółem - ceramika i srebro
Z kolonii Zachodnich napływało do Grecji zboże, a ze wschodnich, głównie z obszarów Morza Czarnego - drewno.
Po ceramice określamy kto z kim handlował oraz po różnych gadżetach szczególnych dla danego kraju - np. egipscy żeglarze posiadali wotywne skarabeusze.
Skutki Kolonizacji
- wzrost handlu, co dawało możliwość szybkiego bogacenia się
- większa ruchliwość społeczna (ludzie, którym nie powiodło się w ojczyźnie, mogli szukać szczęścia w koloniach)
- wzajemna inspiracja kulturami danych państw i przejmowanie wzorców - np. Grecy silnie oddziaływali na Etrusków i zaszczepili w Italii model polis
- zmiana w sposobie myślenia - zaczęto odkrywać nowe lądy i morza, obalając tym samym zabobony i mity.
- dla wielu śmiałków - poprawa warunków życia (mieli znacznie większe możliwości awansu społecznego)