Wykład 05-10-2006

Podstawowe pojęcia

Demografia to nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach społecznych i gospodarczych badanego terytorium.

Zajmuje się statystyczno- analitycznym opisem

• Stanu(dzietność rodziny, śmiertelność, przyrost naturalny)

• Struktury ludności

- według cech demograficznych: wieku, płci oraz cech społecznych i zawodowych: stanu cywilnego, miejsca zamieszkania, gęstości zaludniona, wykształcenia.

• Badaniem i ocena procesów zmian wynikających z dotychczasowego i przewidywanego ruchu naturalnego, wędrówkowego ludności, uwarunkowań biologicznych, społecznych, kulturowych zmian demograficznych. Prawidłowości tych zmian.

DEMOGRAFIA SPOŁECZNA to nauka zajmująca się badaniem zjawisk demograficznych ich wymiarze

• Ilościowym;

• Jakościowym np. prognoza demograficzna w określonych warunkach społecznych, gospodarczych, kulturowych politycznych.

Głównym problemem dla demografii są EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA I DEPOPULACJA.

EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA ma miejsce przede wszystkim w krajach III i IV świata. Jeśli obecnie stanowi ona 3/5 ludności świata to w przyszłości będzie obejmować 4/5 ludzkości. Chodzi o kkraje Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej.

Subdyscypliny demografii:

1. Demografia ogólna, 2. Demometria, 3. Demografia opisowa, 4. Demografia historyczna, 5. Demografia potencjalna.

Wykład 2, 12-10-2006

TEORIE DEMOGRAFICZNE

Konfucjusz - pytanie o optymalną liczbę ludności- idealna proporcja między liczba ludności a

Platon wielkością uprawianej ziemi

Arystoteles - dla najwyższego dobra greckiego polis liczba obywateli powinna wynosić 5040

- nadmiar ludności to źródło społecznych niedomówień biedy. Liczebność ludności

To taka aby ludzie zachwali możliwość spędzania czasu wolego.

Ibn Kholdun- autor najstarszej cyklicznej teorii wzrostu ludności. Trzy fazy cykl demograficznego.

1. Faza pierwsza: niewielka liczba ludności (stan niedoludnienia) niewystarczający w związku z tym podział pracy, nieracjonalne wykorzystanie istniejących dóbr naturalnych, rak warunków do ekonomicznej eksploatacji kraju, nie w pełni zapewniona obronność kraju. Stan niekorzystny.

2. Faza druga: liczba ludności kraju zaczyna wzrastać, sytuacja gospodarcza kraju wchodzi na drogę systematycznej poprawy, warunki bytowe ludności stają się coraz lepsze, obronność kraju się podnosi.

3. Faza trzecia: dotychczasowa pomyślność zaczyna słabnąć. Zjawisko to jest następstwem paraliżującego energię społeczną luksusu, jaki został osiągnięty w fazie drugiej. Słabnący rym życia ekonomicznego zmusza państwo do podnoszenia podatków a te staja się dla ludności ciężarem nie do zniesienia. Ludności kraju maleje, następuję spadek liczby urodzeń w konsekwencji depopulacja, zmierzch starego cyklu demograficznego.

Giovanni Bolero- autor jednej z pierwszych opisów statystycznych Polski. Silne państwo to duża liczba ludzi, wzrost udziału przemysłu w stosunku do rolnictwa.

Francis amon- jakość ludności jest ważniejsza od jej ilości.

Eugenia- nauka o lepszym gatunku ludzi.

Wiliam Petty- prekursor nowoczesnej demografii.

J. Grant- uważany za ojca statystyki i demografii. Z racji na pracę „Naturek and Political Observation..” Prowadził badania ludności. Jako pierwszy ustalił wiele prawidłowości demograficznych, które pozwoliły mu zbudować tablicę wymieralności, dziś zwane tablicami trwania życia.

Fizjokraci (Turgot) Dostosowanie wzrostu liczby ludności do rozwoju produkcji rolniczej, działu gospodarki traktowanego jako źródło dochodu narodów.

R. Cantillon- praca 25 dorosłych osób wystarcza do utrzymania 10 innych osób. Liczba ludności według maksymalnej stopy życiowej.

J. A. Condorut- autor szkicu obrazu postępu ducha ludzkiego. Liczba ludności skorelowana z idea postępu. Wiara w postęp naukowy. Nadejdą czasy kiedy śmierć będzie już tylko skutkiem nadzwyczajnego wypadku albo powolnego zaniku sił życiowych.

Wykład 3, 1-10-2006

GŁÓWNE NURTY TEORETYCZNE W DEMOGRAFII

1. NURT NORMATYWNY

1. populacjonizm- Bidon, merkantylizm(XVI-XVII) ludność jest źródłem bogactwa i siły państwa (wielkość podatków i armii a poźniej społecego podziału pracy, produkcji przemysłowej, czynniki postępu cywilizacji, kultury) W XX w. Keyns nazwał Malthusa złym duchem ekonomii (!922). kryzys ekonomiczny z powodu słabnięcia przyrostu naturalnego. Generalnie przyrost naturalny czynnikiem ogólnego rozwoju społecznego.

2. Antypopulacjonizm. Malthus- nrt ten wykazuje niekorzystne strony przyrostu naturalnego oraz zaleca jego zahamowanie. F. Bacon, N. Machiavelli, M. Halle- w przyrodzie i wśród ludzi działają dwie przeciwstawne siły „tworzenia”, (czyli przyrostu) i „rozkładu, (czyli redukcji nadmiaru). W przypadku ludzi pięć zjawisk: choroby epidemiczne, głód, wojny, ordy, powodzie, potopy, pożary. Maltuzjanizm i neomaltuzjanizm po II wojnie światowej wzmocnienie antypoplacjonizmu

3. Optimum zaludnienia. Poza pierwszymi teoretykami (Konfucjusz, Arystoteles, Platon) nowocześnie myśliciel Farehidl- skoro istnieje stan przeludnienia i stan, niedoludnienia to musi istnieć stan pośredni, optymalny, odpowiadający sytuacji, możliwie najlepszy. Landry- teoria ludności optymalnej.

2. NURT ANALITYCZNY (POZYTYWISTYCZNY)

1. Teoria wzrostu cyklicznego- teoria tego rodzaju polega na tym, że ze względu na stałą intensywność urodzeń, zgonów, stały przyrost naturalny prowadzi w jakimś momencie do zetknięcia z pułapem środków dostępności, środków utrzymania co wywołuje katastrofę i redukcje stanu populacji do znacznie niższego poziomu. W tym momencie wzrost demograficzny(o stałym tępię) może znów dokonywać się bez przeszkód, aż do momentu natrafienia na barierę środków utrzymania.

2. Teoria wzrostu logistycznego- np. Teoria Pearla (1924). Populacja (zwierzęca i ludzka) rozmnaża się coraz intensywniej w miarę adaptacji do środowiska lecz potem jej wzrost odbywa się w zależności od dystansu ds stosunku do górnego pułapu wyznaczonego przez pojemność środowiska.

3. Teoria uwarunkowań społecznych (Marks)

4. Inne teorie- H. Carem dowodził, że zdolność rozrodcza człowieka jest nie stała lecz ulega obniżaniu w miarę jak człowiek staje się bardziej cywilizowany a naturalnym prawem gatunku ludzkiego, jego odwrotne zależności między zdolnością rozrodcza a rozwojem.

Malthus!!!!

Autor Prawa ludności (1978) nurt antypopulacyjny. Sformułował prawo zgodnie z którym występuje stała tendencja do nadmiernego przyrostu ludności w stosunku do ograniczonych możliwości wzrostu produkcji środków spożycia niezbędnych do utrzymania.

Rozwój ludności zdeterminowany jest nieustannym rozwieraniem się nożyc pomiędzy wzrastającą w postępie geometrycznym liczebnością populacji a przyrastającymi w drodze postępu arytmetycznego środkami żywnościowymi.

Założenia:

1. Zapożyczona od Botera (1588) teza, że gatunek ludzki mając stałą zdolność rozrodczą wykazuje niepohamowaną skłonność do rozmnażania się (wzrostu liczebnego)

2. Prawo zmniejszających się przychodów w rolnictwie sformułowane w 1 wersji przez Turpota (1768) a następnie samego Malthusa i Ricardo. Jego zdaniem szybciej przybywa ludzi niż jedzenia, czyli spadek produkcji w rolnictwie na jednego mieszkańca.

W przywracaniu i kształtowaniu prawidłowych proporcji pomiędzy tymi dwiema zmiennymi pomocne są zatem:

• Przeszkody pozytywne skracające długość życia(wojny, epidemie)

• Środki prewencyjne(celibat zwłaszcza dla warstw ubogich, osady dla nędzarzy w pobliżu terenów bagiennych)

Dopiero możliwość utrzymania przez mężczyzn żony i pięciorga dzieci upoważnia go do zawarcia związku małżeńskiego.

MALTUZJANIZM kierunek ekonomiczno- demograficzny, nawiązujący do koncepcji Malthusa i nakłaniający do usunięcia braków wynikających ze stosunków produkcji za pomocą ograniczenia nadmiernego przyrostu ludności w drodze wprowadzenia przeszkód represyjnych. Maltuzjanizm opiera się także na rzekomym założeniu działania prawa zmniejszających się przychodów z ziemi, które uniemożliwiają wydatny wzrost produkcji.

NEOMALTUZJANIZM- upatruje przezwyciężenie przeludnienia świata a zwłaszcza trudności ekonomicznych i społecznych krajów rozwijających się za pomocą regulacji urodzeń (pogląd częsty wśród ekspertów ONZ)

K. Marks, F. Engels- brak uniwersalnych praw ludnościowych. Wiara, że gospodarka planowa rozwiąże wszystkie problemy, również demograficzne.

Raymond Pearl (1979-1940) zastosowanie reguł występujących w przyrodzie do populacji ludzkiej. Gęstość zaludnienia jest czynnikiem decydującym o tempie rozwoju ludności. Gdy postępujące wraz ze wzrostem ludności zagęszczenie sprzyja rozwojowi gospodarczemu kraju, tempo tego wzrostu nasila się odwrotnie, ulega ono osłabieniu, gdy zagęszczenie staje się nadmierne.

WYKŁAD 5, 14-11-2006

PODSTAWOWE POJĘCIA DEMOGRAFICZNE

POPULACJA- (ludność) ogół mieszkańców określonego terytorium;

ASPEKTY BADAŃ POPULACJI- jaj stan, struktura i dynamika zmian;

PŁEĆ- cechy biologiczne organizmu człowieka, warunkujące jego zdolność do prokreacji;

WIEK- czas, jaki upłynął od momentu porodu osobnika do momentu obserwacji, określa się zazwyczaj po ukończonych latach życia;

STAN CYWILNY- cecha różniąca członków populacji dojrzałych do prokreacji;

PRZYNALEZNOŚĆ DO KOHORTY - cecha członków populacji, którzy doświadczyli określonego zdarzenia inicjującego proces ludnościowy w tej samej jednostce czasu;

PRZYNALEŻNOŚĆ TERYTORIALNA- rozmieszczenie geograficzne;

ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA- akt utworzenia rodziny przez mężczyznę i kobietę m.in. w celu prokreacji oraz wychowania potomstwa we wspólnym gospodarstwie domowym;

ROZWIĄZANIE MAŁŻEŃSTWA- finał trwania związku małżeńskiego;

CIĄŻA

PORÓD

URODZENIE ŻYWE

ZGON

PRZYBYCIE MIGRANTA- (wpływ migracyjny)

WYJAZD MIGRACYJNY(odpływ migracyjny)

SPIS STATYSTYCZNY!!!!!- spis statystyczny dostarcza informacji niezbędnych d ustalenia stanu i struktury zjawisk w ściśle określonym momencie. Spisy dostarczają informacji dotyczących ludności tj. wieku, zawodu, poziomu wykształcenia charakteryzujących gospodarkę. Przeprowadzane są również spisy nieruchomości, gospodarstw rolnych, zwierząt.

Materiały uzyskane podczas kolejnych spisów pokazują dynamikę badanych zjawisk oraz służą do prognozowania ekonomicznego i demograficznego.

Cechy spisu!!! Wiarygodność spisu zależy od spełnienia następujących warunków;

1. powszechność- spisy prowadzone są w całym kraju bez pominięcia jakiegokolwiek regionu czy kraju;

2. jednochwilowość- zbierane dane dotyczą konkretnego momentu(konkretnego dnia i godziny). Jeśli moment spisu jest o godz. 12 dnia 5 grudnia to rachmistrz dokonujący spisu 7 grudnia jest zobowiązany uwzględnić w spisie wszystkie osoby, które żyły do godz. 12 5 grudnia a nie uwzględniać niemowląt urodzonych po tej godzinie;

3. bezpośredniość- informacje powinny być uzyskane bezpośrednio od osób spisywanych;

4. służące wyłączne celom statystyczny co oznacza że obowiązuje tajemnica spisowa, a uzyskane dane nie mogą być wykorzystywane do innych celów;

Przykłady spisów: sumaryczny, reprezentacyjny(mikrospisy), rolne;

1780- pierwszy spis statystyczny zarządzony przez sejm, pierwszy ogólnokrajowy spis ludności domów;

1913-1915- trzy pierwsze roczniki statystyczne W. Grabskiego.

WYKŁAD 21-11-2006

W 2050 R. KRAJEM O NAJWIĘKSZEJ LICZBIE LUDNOŚCI BĘDĄ Indie!!!!

WYKŁAD 6, 28-11-2006

Trzy stanowiska wobec mężczyzn:

1. Feministki- strona negatywna, szowinista9walka z mężczyznami)

2. Kryzys męskości (ksiązka Zbigniewa Melosika)

3. Próba naukowej odpowiedzi- Jak rozwiązać dotychczasowe męskie odpowiedzi?

W badaniach mężczyzna traktowany jest jako dodatek do rodziny, jako cos złego, winny za wszystko(patologie), brak wzorców pozytywnych, trend decentralistyczny(postawa nie prospołeczna), postawa rewindykacyjna- rodziny, fraternizacja(zatracenie ról w rodzinie), trąca poczucie tożsamości męża i ojca, zmierzch rodziny(nie rodzina ale konkubinat).

Warianty postawy mężczyzny obecnie:

• Mężczyzny nie zajmującego się dziećmi z własnej inicjatywy;

• Mężczyzna przede wszystkim na pierwszym miejscu stawia kobietę;

• Małżeństwo jako przygoda;

• Żona i dzieci przeciw mężowi i ojcu;

• Zatracenie roli prawdziwego ojca i mężczyzny, wzoru;

• Mężczyzna- wielki nieobecny, dezerter;

Kryzys męskości (Z. Melosik)

• Przejęcie cech kobiecych (zakupy, malowanie, rozrywka, pretensje, wielki dzieciak)

• Medykalizacja- mężczyzna chorowita istota, skupia uwagę na swoim zdrowiu;

• Mężczyzna jako produkt mody;

Wykład 7,

Ludność w tyś w roku :

1000r. - 1000-2000

1500r. - 11000

1772r. -14000

1846r. - 11107

9-12-1931r. - 32107

1938r. - 34107

1946r. - 23930

Do 1997r. - wzrost

Od 1997r. - ujemny

2000r. - 38654

2030r. - 35694

2050r. - 29637

Według GUS i ONZ polaków będzie mniej. Migracja indywidualna jest rzeczą normalną, te osoby powinny mieć wszystkie prawa. Migracja może być problemem gdy jest grupowa.

Sighare- mają własna Eligię złożoną z hinduizmu i chrześcijanizmu. Zawsze migrują grupowo i stwarzają państwo w państwie. To już nie jest zjawisko w pełni pozytywne.

Wielka Brytania postawiła na wielokulturowość. W ubiegłym roku powiedziano, ze należy zrewidować ten pogląd.

WYKŁAD 8, 19-01-2006

DINKI/DINKS- podwójny dochód bez dzieci. Związek partnerów(nie małżeństwo) zamieszkujących razem. Liczy się dla nich kariera.

• W polskiej definicji nie mają dzieci na stałe;

• W angielskiej nie mają dzieci na razie, to tylko etap w ich życiu;

• W indyjskiej para, która nie ma dzieci aby żyć w bogactwie;

• W USA termin używany w odniesieniu do par gejowskich, lesbijskich i grupy yuppie;

Biznes kreuje to zjawisko- te pary bez dzieci są bogate, są dobrymi konsumentami (podróżują, są nabywcami dóbr luksusowych)

Dinks- amerykański rodzaj związku, który nie odmawia sobie niczego oprócz dzieci (wg. Kopalińskiego)

IDEOLOGIA DINKS: ( Wprost artykuł)

• NIE CHCĄ DZIECI BO MOGĄ BYĆ BRZYDKIE;

• DUŻO Dings jest w USA i w Kanadzie, najwięcej takich par w Japonii;

• Bezdzietność- jako stan łaski;

• Lubią samotności, lubią podróżować;

• Osiedlają się w miastowych centrach(apartamentach)

• Uwielbiają drogie rozrywki;

• Chcą jak najdłużej prowadzić beztroskie życie;

• Nie chcą zaludniać i tak przeludnionej planety;

Przekrój(2006) artykuł- Dorosłe dzieci:

Kidali- osoba, która nie chce dorosnąć. Nie jest obowiązkowa. To osoby w średnim wieku ale wciąż uczestnicząc w rozrywkach nastolatków. Wydłużają młodość- zanika przez to etyka i samokontrola. Kidali to idealni konsumenci. To dorośli o gustach nastolatków- napędzają koniunkturę. Zabawa to główny cel życia wielu dorosłych. Wszyscy chcą wyglądać na młodych.

W krajach nordyckich(Dania, Szwecja, Norwegia, Finlandia) tylko jedno, najstarsze dziecko dziedziczy. Reszta dzieci odchodzi dostając wyprawkę od rodziców już w wieku 16 lat.

W Polsce od zawsze dzieci najważniejsze a ich cele zorientowane na karierę i naukę.

Zanik formalizmu- ubiory uniwersalne dla dzieci i dorosłych.

Biznes określa nasza własną tożsamość.

1

---