SZKOŁY PRAWA NATURY

-XVII w. > wiek rozumu, ludzie nie posługiwali się metodą historyczną ani empiryczną (jak w renesansie)
- konstrukcje teoretyczne, wzory, schematy (tzn. co mogłoby się stać), pewne formuły jak w matematyce
- sięga się do nauk przyrodniczych („Matematyka królową nauk”)
- poszukiwanie prawideł, którymi rządzi się świat
- istnieją pewne reguły, „trzeba rozproszyć chmury”, wyciąga się wnioski z otaczającej rzeczywistości
- idea umowy społecznej (to teoria!!)
- nowożytna szkoła prawa natury (była też starożytna> Hippiasz z Elidy, stoicyzm, Cyceron> odrodzenie pewnych poglądów starożytn.)

• HUGO GROCJUSZ

- ur. w XVI w., Niderlandy, uzyskał azyl na dworze Ludwika XIII
- czas wojen religijnych
- chodziło o to by stworzyć reguły, których władza naruszać nie może (oprzeć je na fundamencie)
- prawa w znaczeniu eksplikatywnym są takie jak w sensie normatywnym
- punktem wyjścia jest NATURA CZŁOWIEKA („apetyt społeczny”- apetitus societatis; pragnienie bycia z innymi)

PRAWO NATURY ( 4)

• Własność prywatna

• Pacta sunt servanda

• Konieczność naprawienia szkody wyrządzonej z własnej winy

• Pewne czyny muszą być uznane za przestępstwa i muszą być karane

UPRAWNIENIA NATURALNE (3)

• Wolność (władza nad sobą)

• Władza nad innymi (potestas in alios)

• Władza nad rzeczami (potestas in res)

- wniosek z tego jacy jesteśmy
- takimi prawami ma się rządzić ludzkość (4)

Grocjusz- twórca nowożytnej teorii praw podmiotowych
- prawo przez ludzi tworzone musi być zgodne z prawem natury
- def. PAŃSTWA- wspólnota ludzi wolnych, naturalna i doskonała, która kieruje się prawem natury

UMOWA SPOŁECZNA
Geneza: intensyfikacja kontaktów handlowych (wiek XVII); instytucja umowy z prawa rzymskiego!
Umowa- czynność prawna obejmująca co najmniej 2 oświadczenia woli, liberalizm w wąskim zakresie; wpisała się w rodzącą się indywidualistyczną świadomość Europejczyków. Określenie charakteru ustrojowego.

L w - równorzędne podmioty
(lud) (władza) - każda ze stron związana postanowieniami umowy
- pactum submissionis (umowa o podporządkowaniu)

U GROCJUSZA:
1) równość stron
2) swoboda kontraktowania

L w
3) prawo natury (ogranicza swobodę!!)
4) pacta sunt servanda

- zarzucano Grocjuszowi, że stworzył koncept, który uzasadnia wszystko
- to schemat teoretyczny, który pozwala wydać uzasadnienie dla każdego porządku polit.
- wolność i władza są jak towar
- Grocjusz pisał też o prawie m-dowym i prawie wojny

• THOMAS HOBBES

- najwybitniejszy filozof XVII w.
- świadek rewolucji w Anglii i I republiki
- bardziej pisał o państwie (tak jak Locke)
- od małych twierdzeń do wielkiego wzoru
- punktem wyjścia jest CZŁOWIEK> jest on EGOISTĄ! (ale nie jest zły!!- to etyka chrześc. określa egoizm jako zły)
- „zwierzę z rozumem”
> instynkt samozachowawczy człowiek jest wiedziony przez emocje
> chęć dominacji

- ROZUM jest mądrym doradcą, pozwala realizować nasze potrzeby
- człowiek żyje w STANIE NATURY
- umowa społ. kończy stan natury i rozpoczyna stan państwowy

*STAN NATURY
- żyją w nim ci ludzie egoiści
- wolność absolutna!
- są tylko uprawnienia
- brak zewn. autorytetu
- wolność jest tak szeroka, że nakłada się na wolność innych
- stan wojny wszystkich ze wszystkimi!
- człowiek narzuca dominację by przetrwać
- ROZUM mówi by ograniczyć wolność, by zbliżyć się do innych, zobaczyć w nich partnera; ogr. wolność by przeżyć, przetrwać
- ogr. na drodze zawarcia umowy społ. (umowa to pewien fakt!!)
- każdy wobec każdego dokonuje samoograniczenia (ogr. swej wolności absolutnej)
- trzeba stworzyć instytucję, która utrzyma ludzi blisko siebie i ukarze tych, którzy przekroczą porozumienie
- tym kimś jest sztucznie stworzony SUWEREN (organ państwa stworzony przez ludzi, ludzie upoważniają suwerena)
- władza suwerena musi być potężna tak jak to możliwe!
- Suweren + ludzie = PAŃSTWO (= LEWIATAN)
- suweren jest „duszą Lewiatana”
- suma ludzi to państwo, sam suweren nie jest państwem

PRAWO NATURY> człowiek jest egoistą

UPRAWNIENIE (absolutna wolność)

PRAWO NATURY

- PN = SN
- ok. 21 wskazań prawa natury wg Hobbesa
- PRAWO NATURY jest zaprzeczeniem STANU NATURY!!
- pr. nat. powstaje w wyniku ograniczenia uprawnień
- suweren warunkuje pr. nat.; działa w interesie ludzi
- dopiero w PAŃSTWIE pojawiają się prawa natury!!
- w STANIE NAT. nie ma praw nat.
- w Państwie> własność
- łączy uprawnienia świeckie i spirytualne
- „Nie może być wojny między mieczem państwa a tarczą wiary”
- pactum unionis> u Hobbesa; punktem wyjścia jednostka!
- suweren musi mieć poparcie ludzi.

---