KARNE
1. ABSENTEM IN CRIMINIBUS DAMNARI NON OPORTET	Nieobecnego nie należy skazywać za przestępstwo.
2. ACCUSARE NEMO SE DEBET ( NISI CORAM DEO)	Nikt nie musi oskarżać samego siebie.
4. APPELLATIONE EXTINGUITUR IUDICATUM	Apelacja znosi wyrok.
5. BIS DE EADEM NE SIT ACTIO	Nie procesuje się dwa raz w tej samej sprawie.
6. CONFESSIO EST REGINA PROBATIONUM	Przyznanie się do winy jest królową dowodów.
8. CRIMINA MORTE EXTINGUUNTUR	Przestępstwa wygasają w skutek śmierci sprawcy.
10. EXPEDIT REI PUBLIKAE, UT FINIS SIT LITIUM	Dla Państwa korzystne jest aby procesy nie trwały zbyt długo.
11.EX SINGULIS CAUSSIS SINGULAE POENAE IRROGANTUR	W poszczególnych przypadkach nakłada się poszczególne kary.
13. FACULTAS PROBATIONUM NON EST ANGUSTANDA	Możliwość dowodzenia ( przeprowadzenia dowodów) nie może być ograniczona.
16. GRAWIORE CULPA GRAVIOR POENA	Im większa wina, tym większa kara.
17. IN CRIMINA LIBUS PROBATIONE DEBENS ESSE LUCE CLARIORES	W sprawach karnych dowody muszą być jaśniejsze niż światło.
18. IN DUBIIS BENIGIORA	W razie wątpliwości bardziej życzliwie.
19. IUS ET FURI DICITUR	Nawet złodziejowi należy się sprawiedliwość przed sądem.
22. NEMINEM CAPTIVABIMUS NISI IURE VICTUM	Nikogo nie będziemy więzili, chyba że skazanego prawomocnym wyrokiem.
23. NEMO IUDEX IN SUA CAUSA.	Nikt nie jest sędzią w swojej sprawie.
26. NULLA POENA SINE CULPA	Nie ma kary bez winy.
27. NULLUM CRIME SINE LEGE.	Nie ma przestępstwa bez ustawy.
28. NULLUM CRIMEN SINE POENA	Nie ma przestępstwa bez kary.
29. NULLUS DESCRIBATUR REUS, PRIUSQUAM CONVINCATUR	Nikogo nie wolno uznawać za winnego przed skazaniem.
31. POENA MAIOR ABSORBET MINOREM	Kara cięższa pochłania lżejszą.
32. QUOD NON EST IN ACTIS, NON EST IN MUNDO.	Czego nie ma w aktach, tego nie ma w świecie.
33. REFORMATIO IN PEINUS IUDICI APPELLATO NON LICET	Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść zasądzonego.
34. SEMMEL COMMISSA POENA NON EVANESCIT	Raz wymierzona kara nie popada w zapomnienie.
35. TANTUM DEVOLUTUM, QUANTUM APELLANTUM	Sprawa w takim zakresie przechodzi do sądu wyższej instancji, na ile zostało to określone w apelacji.
CYWILNE
1. AB INITIO NULLUM SEMPER NULLUM	To co jest od początku nieważne, jest zawsze nieważne.
2. ACCESSIO CEDIT PRINCIPALI	Przyrost przypada rzeczy głównej.
3. ACTA PUBLICA PROBANT SE IPSA.	Dokumenty urzędowe świadczą same za siebie.
4. ACTOR SEQUITUR FORUM REI	Powód idzie za pozwanym.
5. ADOPTIO NATURAM IMITATUR	Przysposobienie naśladuje naturę
10. BIS DE EADEM RE AGERE NON LICET NE BIS IS IDEM RES INDICATA LIS PENDENS	Nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie. dwa razy w tej samej sprawie POWAGA RZECZY OSĄDZONEJ
12. CASUS EST MAIRO VIS CUI HUMANA INFIRMITAS RESISTERE NON POTEST	Siłą wyższą jest zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć.
14. COMPENSATIO EST DEBITI ET CREDITI INTER SE CONTRIBUTIO	Potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu i wierzytelności.
15. CONFUSIONE EXTINGUITOR OBLIGATIO	Zjednoczenie długu i wierzytelności powoduje wygaśnięcie zobowiązania.
16. CONTRACTUS AB INITIO VOLUNTATIS EST, EX POST FACTO NECESSITATIS	Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe.
22. GENERA NON PEREUNT	Gatunki nie giną.
26. ID QUOD INTEREST, NON SOLUM EX DAMNO DATO CONSTAT, SED ETIAM EX LUCRO CESSANTE DAMNUM EMERGENS LUCRUM CESSANS	Przy odszkodowaniu bierze się pod uwagę nie tylko wyrządzoną szkodę, lecz także utracony zysk. SZKODA RZECZYWISTA UTRACONY ZYSK
27. IN CONVENTIONIBUS CONTRAHENTIUM VOLUNTAS POTIUS QUAM VERBA SPECDANTA SUNT	Przy zawieraniu umów uwzględnia się bardziej wolę stron niż ich słowa.
30. LATA CULPA EST NIMIA NEGLEGENTIA, ID EST NON INTELIGERE QUOD OMENES INTELIGUNT CULPA LATA	CULPA LATA jest rażącym niedbalstwem, to jest niezrozumienie tego co wszyscy rozumieją. rażąca niedbałość
31. MALE ENIM NOSTRO IURE UTI NON DEBEMUS	Nie powinniśmy bowiem korzystać źle z naszego prawa.
32. MATER SEMPER CERTA EST: PATER EST, QUEM NUPTIAE DEMONSTRANT	Matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten na kogo wskazuje małżeństwo.
33. NASTITURUS PRO IAM NATO HEBETUR QUOTIENS DE COMODO EIUS QUERITUR	Dziecko poczęte uważa się za narodzone, jeśli chodzi o jego korzyść
41. OBLIGATIO EST IURIS VENCULUM QUO NECESSITATE ADSTRINGIMUR ALICUIUS SOLVENDAE REI SECUNDUM NOSTRAE CIVITATIS IURA	Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia pewnej rzeczy według prawa naszego państwa.
42. OBLIGATIO IMPOSSIBILIUM NULLA EST	Zobowiązanie do świadczenia niemożliwego nie istnieje.
51. PRECIUM IN NUMERA PEKUNIA CONSISTERE DEBET	Cena powinna być wyrażona w pieniądzach.
52. PRIOR TEMPORE POTIOR IURE	Kto lepszy co do czasu, ten lepszy co do prawa.
71. SINE PRETIO NULLA VENDITIO	Bez ceny nie ma sprzedaży.
79. SUPERFICIES SOLO CEDIT	To, co znajduje się na gruncie, przypada gruntowi.
LOGIKA
2. A POSTERIORI (przeciwieństwo do A PRIORI)	z późniejszego, z dołu, z tego, co wtórne, z następstwa
3. A PRIORI ( przeciwieństwo do A POSTERIORI)	z wcześniejszego, z góry, z tego, co pierwotne, z założenia
5.AB UNO DISCE OMNES	z jednego sądź o wszystkich.
8. AMICUS PLATO, SED MAGIS AMICA VERITAS.	Przyjacielem Platon, lecz większą przyjaciółką prawda.
9. ANALOGIA IURIS	Analogia z prawa.
10. ANALOGIA LEGIS	analogia z ustawy
12. ARGUMENTUM A COHAERENTIA	argument ze spójności ( z niesprzeczności)
13. ARGUMENTUM A COMPLETUDINE	argument z zupełności
14. ARGUMENTUM A CONTRARIO	argument z przeciwieństwa ( z przeciwnego)
15. ARGUMENTUM A FORTIORI	argument z silniejszego, argument od mocniejszej strony, argument z wzmocnienia
16. ARGUMENTUM A RERUM NATURA	argument z natury rzeczy
17. ARGUMENTUM A RUBRICA	argument z systematyki ustawy ( argument z rubryki)
18. ARGUMENTUM A SIMILI	argument z podobieństwa
19. ARGUMENTUM AB EXEMPLO	argument z przykładu
20. ARGUMENTUM AD ABSURDUM	argument odwołujący się do absurdu
33. DEDUCTIO	dedukcja, wnioskowanie, wyprowadzenie
39. DICTUM DE OMNI	twierdzenie o wszystkim
73. NON SEQUITUR	nie wynika
RETORYKA I ERYSTYKA
3. ARGUMENTATIO	argumentacja, dowodzenie
16. ARGUMENTUM AD BACULUM ( A BACULO)	argument do kija
18. ARGUMENTUM AD CRUMENAM	argument do sakiewki ( argument pieniężny)
23. ARGUMENTUM AD IGNORANTIAM	argument do niewiedzy
29. ARGUMENTUM AD METUM	argument do trwogi
37. ARGUMENTUM AD PERSONAM	argument do osoby
41. ARGUMENTUM AD REM	argument do rzeczy
47. ARGUMENTUM AD VANITATEM	argument do próżności
48. ARGUMENTUM AD VERECUNDIAM	argument odwołujący się do poważania
52.ARS BENE DICENDI	sztuka dobrego mówienia
56. DISPOSITIO	Dyspozycja, konstrukcja, kształt, organizacja
58. ELOCUTIO	wysławianie, styl
60. EXORDIUM	wstęp
65. INVENTIO	inwencja, pomysł
67. MEMORIA	zapamiętanie, mnemonika
69. MUTATIO CONTROVERSIAE	zmiana przedmiotu sporu
70. NARRATIO	opowiadanie
75. ORATOR EST VIR BONUS, DICENDIPERITUS	Mówca to człowiek prawy, biegły w mówieniu.
78. PERORATIO	zakończenie
80. PROBATIO	dowodzenie
81. PRONUNTIATIO	wygłoszenie
82. REFUTATIO	zbijanie, odparcie
84. RETORSIO ARGUMENTI	zawrócenie argumentu
86. STATUS CONTROVERSIAE	przedmiot sporu
TEORIA I FILOZOFIA PRAWA
2. ABSOLUTA SENTENTIA EXPOSITORE NON INDIGET CLARA NON SUNT INTERPRETANDA	jasne wyrażenia nie wymagają interpretacji
6. APICES IURIS NON SUNT IURA	sztuczki prawne nie stanowią prawa
8. AUCTORIATAS, NON VERITAS FACIT LEGEM	Nie prawda, lecz władza państwowa stanowi prawo.
9. AUDIATURE ET ALTERA PARS	Niech będzie wysłuchana i druga strona.
13. CESSANTE RATIONE LEGIS CESAT IPSA LEX	Gdy ustaje przyczyna wydania ustawy, traci moc i sama ustawa.
14. CONSUETUDO CERTA ESSE DEBET	zwyczaj powinien być trwały
16. CORRUPTISIMA RE PUBLICA PLURIMAE LEGES	Im większe zepsucie w państwie, tym liczniejsze ustawy
17. CUIUS EST CONDERE, EIUS EST ABROGARE	Kto może stanowić prawo ten może je uchylić.
18. CUIUS REGIO, EIUS RELIGIO	Czyj kraj, tego religia.
22. DIVIDE ET IMPERA	dziel i rządź.
24. DURA LEXSED LEX. (DURUM EST, ITA LEX SCRIPTA EST)	Surowe prawo ale prawo ( Surowo, ale tak została napisana ustawa)
25. EI INCUMBIT PROBATIO, QUI DICIT, NON QUI NEGAT.	Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym kto przeczy.
29. EXCEPTIO EST STRICTISSIMAE INTERPRETATIONIS	Wyjątek powinien być interpretowany ściśle
32. EX INIURIA IUS NON ORITUR	Z bezprawia nie rodzi się prawo.
34. FACTA PROBANTUR, IURA NOVIT CURIA	Fakty wymagają udowodnienia, prawo zna sąd.
35. FIAT IUSTITIA, PEREAT MUNDUS	Nich stanie się sprawiedliwość, choćby miał zginąć świat.
37. HOMINUM CAUSA OMNE IUS CONSTITUTUM SIT	Wszelkie prawa powinny być stosowane ze względu na człowieka
38. IGNORANTIA IURIS NOCET, IGNORANTIA FACTI NON NOCET IGNORANTIA LEGIS NEMINEM EXCUSAT	Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi. Nieznajomość ustawy nikogo nie usprawiedliwia.
42. INIURA NON EXCUSAT INIURIAM	Bezprawie nie usprawiedliwia bezprawia.
45. IURIS PRAECEPTA SUNT HAEC: HONESTE VIVERE, ALTRUM NON LEDERE SUUM CUIQUE TRIBUERE	Nakazy prawne są następujące: uczciwie żyć, nie szkodzić drugiemu, oddawać każdemu to co się należy.
47. IUS EST ARS BONI ET AEQUI	Prawo jest sztuką ( umiejętnością ) stanowienia tego co dobre i słuszne.
48. IUS GENTIUM EST, QUO GENTES HUMANEA UTUNTUR	Prawo narodów jest to prawo, którym posługuje się rodzaj ludzki.
49. IUS NATURALE EST, QUOD NATURA OMNIA, ANIMALIA DOCUIT: NAM IUS ISTUD NON HUMANI GENERIS PROPRIUM, SED OMNIUM ANIMALIUM	Prawem naturalnym jest to prawo, którego sama natura nauczyła wszystkie stworzenia : prawo bowiem jest właściwe nie tylko rodzajowi ludzkiemu, lecz wszystkim stworzeniom.
53. IUSTITIA NON DEBET CLAUDICARE	Prawo nie powinno kuleć.
54. IUSTITIAS VESTRA IUDICABO	Osądzę waszą sprawiedliwość.
61. LEX INIUSTA NON EST LEX.	Ustawa ( prawo) niesprawiedliwa nie jest ustawą ( prawem).
62. LEX NECESSITATIS EST LEX TEMPORIS.	Ustawa ( wydana w chwili) konieczności jest prawem chwili.
63. LEX NON OBLIGAT NISI PROMULGATA	Ustawa nie obowiązuje jeśli nie jest ogłoszona.
64. LEX POSTERIORI DELEGAT LEGI PRIORI	Ustawa późniejsza uchyla ( znosi) ustawę wcześniejszą.
65. LEX SPECIALI DEROGAT LEX GENERALI	Ustawa szczegółowa uchyla ustawę ogólną.
66. LEX SUPERIOR DEROGAT LEX INFERIORI	Ustawa wyższa uchyla ustawę niższą.
67. LEX POSTERIOR GENERALIS NON DEROGAT LEGI PRIORI SPECJALI	Ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczegółowej.
68. LEX RETORO NON AGIT (LEX PROSPICIT, NON RESPICIT)	Ustawa nie działa wstecz. ( Ustawa patrzy do przodu, nie wstecz).
73. NEMO EST IUDEX IN PROPRIA CAUSA.	Nikt nie może być sądzony we własnej sprawie.
76. NON OMNE QUOD LICET HONESTUM EST.	Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe.
79. PACTA SUNT SERWANDA.	Umów należy dotrzymywać.
81. POLITIA LEGIBUS, NON LEGES POLITIAE ADAPTANDAE.	Polityka powinna dopasować się do ustaw, a nie ustawy do polityki.
82. PUBLICUM IUS EST, QUOD AD STATUM REI ROMANAE SPECTAT: PRIVATUM QUOD AD SINGULARUM UTILITATEM	Publicznym prawem jest to, które ma na względzie dobro państwa rzymskiego, prywatnym dobro jednostek.
85. QUIS CUSTODIET IBSOS CUSTODES?	Kto upilnuje samych strażników?
87. ROMA LOCUTA, CAUSA FINITA.	Rzym przemówił (orzekł) sprawa skończona.
88. SALUS POPULI ( PUBLICA REI PUBLICAE) SUPREMA LEX ESTO.	Dobro ludu ( publiczne, państwowe) niechaj będzie najwyższą ustawą ( prawem).
91. SENTENTIA FACIT IUS ( INTER PARTES)	Wyrok tworzy prawo ( pomiędzy stronami).
93. SILENT LEGES INTER ARMA.	Pośród oręża ( w czasie wojny) milczą ustawy.
96. SUMMUM IUS SUMMA INIURIA.	Najwyższe prawo (bywa) najwyższym bezprawiem
98. UBI IUS, IBI REMEDIUM.	Gdzie prawo tam i środki do jego realizacji.
99. UBI SOCIETAS, IBI CIVITAS IBI IUS.	Gdzie społeczeństwo, tam też państwo, tam też prawo.

---