GEOGRAFIA EKONOMICZNA - Quiz - pytania i odpowiedzi :)
Czym jest Dolina Krzemowa? odp. - Dolina Krzemowa (Silicon Valley) to pierwszy technopol; znajduje się w Kalifornii (USA), koło San Francisco, w Dolinie Santa Clara
Czy turystykę zalicza się do sektora usług? - tak
Na czym polega paradoks Leontiefa? - Paradoks ten polega na tym, że państwa, które mają nadwyżki kapitału, koncentrują się na rolnictwie, a państwa rozwijające się próbują zbudować na siłę przemysł, w wyniku czego zaciągają pożyczki zagraniczne i zadłużają się.
Co to jest Klub Londyński? - grupa/nieformalne stowarzyszenie ok. 500 banków prywatnych (komercyjnych) z różnych państw, udzielających kredytów państwom rozwijającym się. Pierwsze spotkanie Klubu miało miejsce w 1976 roku i dotyczyło Zairu. Spotkania Klubu są nieregularne - odbywają się wówczas gdy państwo-dłużnik zgłosi się z prośbą o pomoc. Klub Londyński współpracuje z innymi instytucjami zajmującymi się problemem spłat zadłużenia, np. Klubem Paryskim czy Grupą G-8.
[przy okazji - Klub Paryski - nieformalne ugrupowanie skupiające 19 największych państw-wierzycieli. Zajmuje się rozwiązywaniem problemów ze spłatą długów przez państwa-dłużników poprzez restrukturyzację, odłożenie spłaty, redukcję bądź umorzenie długów. Pierwsze spotkanie miało miejsce w 1956 roku, kiedy pogrążona w kryzysie i stojąca na krawędzi niewypłacalności Argentyna zgodziła się spotkać ze swoimi wierzycielami w Paryżu. Do maja 2009 roku Klub Paryski
w sumie osiągnął 408 porozumień z 86 państwami-dłużnikami (w tym 6 porozumień z Polską
w latach 1981-91), dotyczących łącznego długu w wysokości ponad 500 miliardów dolarów. ]
„Organizacje te stanowią szczególne ogniwo w procesie oddziaływania państw wierzycielskich na państwa zadłużone położone w różnych regionach świata” Balawajder.
Autor artykułu „Dwa spojrzenia na globalizację”? - Władysław Anioł
Uprawa jakiego zboża ma największy areał na świecie? - uprawa pszenicy
Jaki kontynent charakteryzuje się największą gęstością zaludnienia? - Azja [wg ang. wikipedii 226 os./km², podczas gdy w Europie 181os./km²]
Jakie surowce są przyczyną konfliktów w Angoli? - diamenty --> „krwawe diamenty”- zyski z ich sprzedaży przeznaczane na finansowanie wojny domowej; Pomimo rezolucji ONZ z 1998r., zakazującej ich importu z Angoli, UNITA (Narodowy Związek na rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli) kontynuowała ten proceder i dalej uzyskiwała fundusze na walkę z komunistycznym rządem. Wojna domowa w Angoli trwała w latach 1975-2002.
Kiedy i gdzie uchwalono Agendę 21? - w czerwcu 1992r. podczas II Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” (w skrócie - Szczyt Ziemi) w Rio de Janeiro (na drugiej po sztokholmskiej z 1972 światowej konferencji ekologicznej).
W Rio przyjęto nową „filozofię” ekologiczną, która zakłada trwały rozwój spełniający wymogi ekologiczne (ochrona środowiska). Uznano, że współczesny rozwój musi być ekorozwojem.
W Agendzie 21 zawarto program zróżnicowanych działań, mających na celu osiągnięcie trwałego
i zrównoważonego rozwoju (przy ochronie zasobów naturalnych i globalnego ekosystemu).
Które państwo jako pierwsze ogłosiło niewypłacalność? - Polska (1982 - ogłoszenie zawieszenia spłat długów zagarnicznych)
W którym roku miał miejsce szczyt w Rio de Janeiro? - 1992 (3-14 VI)
Co to są technopole? - technopole/technopolia to miasta, okręgi przemysłowe najnowszej generacji, w których koncentrują się parki technologiczne i naukowe; obszary rozwoju przemysłu wysokiej technologii - high-tech. Czynniki lokalizacji high-tech: wysoko wykwalifikowana kadra, dobra infrastruktura, sąsiedztwo placówek naukowo-badawczych oraz duże nakłady finansowe na badania innowacyjne. Najwięcej technopoli występuje w Stanach Zjednoczonych, sporo jest także
w Europie i Azji płd.-wsch.
Co oznacza koncepcja rozsiewania ropy? - rozsiewanie nafty - Alberto Adriani- postulat przełożenia korzyści z nafty na wsparcie i rozwój przemysłu sektorów nienaftowych, aby cały kraj mógł korzystać z narodowego bogactwa oraz w celu uniknięcia monokulturowości gospodarki
Co to są leki generyczne? - są to odpowiedniki leków oryginalnych, które mogą być wprowadzane na rynek po wygaśnięciu ich ochrony patentowej; kosztują one drobny ułamek leków markowych, dlatego zachodnie spółki farmaceutyczne obawiają się ich wejścia na rynek - wiedzą, że wtedy ich zyski by spadły. Amerykańskie koncerny farmaceutyczne dążą do przedłużania mocy obowiązujących patentów, tym samym opóźniając wprowadzenie generyków i powiększając swoje zyski. (przykład - TRIPs)
Kiedy miał miejsce szczyt w Seattle? - 30 XI - 3 XII 1999r. - Trzecia Ministerialna Konferencja WTO. Spotkanie miało rozpoczynać negocjacje Rundy Milenijnej, ale w wyniku braku porozumienia między UE i USA a krajami rozwijającymi się, zakończyło się fiaskiem (zawieszenie obrad).
UNCTAD - rozszyfruj skrót. --> UNCTAD - Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju
Jakie państwo jest największym producentem ryżu na świecie? - Chiny (na 2. miejscu Indie)
2 gazy, które w największym stopniu przyczyniły się do powstania efektu cieplarnianego?
- dwutlenek węgla (CO2 ), metan
Na jakim kontynencie jest najmniejszy współczynnik zaludnienia (gęstość)? - Australia
Jakie państwo ma największy udział w światowym areale jęczmienia? - Rosja
Co to jest klątwa surowcowa? - sytuacja, w której bogate zasoby surowców naturalnych nie prowadzą do dobrobytu państwa, a jedynie do konfliktów i wojny o zyski z handlu nimi.
W którym roku przeprowadzono nacjonalizację ropy naftowej w Wenezueli? - 1975 (--> utworzenie firmy PDVSA)
Komisja Brundtlandzka- co to? - Światowa Komisja ds. Środowiska i Rozwoju, zwana też "Komisją Brundtland", została powołana w 1983 roku przez Gro Harlem Brundtland [polityk norweska] na zaproszenie ówczesnego Sekretarza Generalnego ONZ [Javier Pérez de Cuéllar]. Komisja jest najbardziej znana z wypracowania szerokiej koncepcji politycznej zrównoważonego rozwoju oraz opublikowania w kwietniu 1987 roku raportu "Nasza Wspólna Przyszłość". Działalność Komisji przyczyniła się do zwołania Szczytu Ziemi w 1992 w Rio de Janeiro.
W. Rostow- jaka teoria rozwojowa? - przykład teorii linearnej. W latach 60. W. Rostow przedstawił światu „teorię drabiny”, według której każde państwo osiąga kolejne szczeble rozwoju ekonomicznego - od poziomu tradycyjnego społeczeństwa do intensywnej konsumpcji masowej; założenie, że istnieje tylko jedna właściwa ścieżka rozwoju i każde państwo musi przejść przez poszczególne fazy. Zgodnie z tą teorią, pomoc zagraniczna była dla krajów biednych szansą na przyspieszenie procesu przechodzenia przez drugie stadium rozwoju - tworzenia warunków wstępnych dla wzrostu. Stadium trzecie miało oznaczać start, czyli początek okresu szybkich zmian gospodarczych i społecznych. Kolejne stadia - faza dojrzałości oraz masowej konsumpcji.
Data wejścia w życie protokołu z Kioto? - Traktat wszedł w życie 16 lutego 2005 roku, trzy miesiące po ratyfikowaniu go przez Rosję 4 listopada 2004; wynegocjowany na konferencji w Kioto (Japonia) w grudniu 1997 ; USA nie ratyfikowały.
[postanowienia: Każde państwo ma określony limit emisji gazów cieplarnianych. Państwa, które nie mieszczą się w tym przedziale, mogą kupić nadwyżki CO2 od innych krajów. Na mocy postanowień protokołu kraje, które zdecydowały się na jego ratyfikację, zobowiązały się do redukcji do 2012 roku własnych emisji m.in. dwutlenku węgla, metanu, tlenku azotu o wynegocjowane wartości zestawione w załączniku do protokołu (co najmniej 5% poziomu emisji z 1990). Protokół potwierdza również zasadę, że kraje rozwinięte są zobowiązane do wspierania rozwoju technologicznego słabiej rozwiniętych krajów oraz studiów i projektów związanych z badaniem klimatu, zwłaszcza nad rozwojem alternatywnych źródeł pozyskiwania energii, takich jak energia wiatru, słońca bądź nuklearna.
Protokół z Kioto może być uważany za pierwszy krok międzynarodowej społeczności do wspólnego sformalizowanego działania na rzecz skutecznej ochrony środowiska.]
Istota zielonej rewolucji (3 elementy)? -
[Zielona rewolucja - określenie programów rozwoju rolnictwa prowadzonych w latach 60. XX w. przez agencję ONZ - Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Ich celem było zlikwidowanie zjawiska głodu na Ziemi poprzez zwiększenie produktywności rolnictwa (zwłaszcza w krajach tropikalnych i subtropikalnych) dzięki zastosowaniu wydajniejszych odmian roślin uprawnych i rozwojowi agrotechniki]
Co to jest TRIPs? - TRIPs to Porozumienie w sprawie związanych z handlem aspektów praw własności intelektualnej, podpisane w kwietniu 1994r. w Marakeszu jako jedno z porozumień Rundy Urugwajskiej [utworzono WTO]. TRIPs przewiduje stosowanie zasady równego traktowania podmiotów wszystkich krajów członkowskich TRIPS, w zakresie ochrony własności intelektualnej. Wszyscy członkowie WTO zostali zmuszeni do wprowadzenia reżimu ochrony intelektualnej, odpowiadającego standardom krajów wysoko uprzemysłowionych. Wg Stiglitza TRIPs jest wyrazem triumfu interesów korporacji w USA i Europie nad szerszymi interesami miliardów ludzi w krajach rozwijających się. Umocnienie i rozszerzenie praw własności intelektualnej (patentów i praw autorskich) miało stanowić bodziec do innowacji. Efekt był jednak taki, że zawężony został dostęp do leków w krajach rozwijających się (poprzez zapewnienie wyższych cen), oraz wystąpiło zjawisko monopolizacji.
W systemie TRIPs kraje wysoko uprzemysłowione mogą zastosować co najmniej sankcje handlowe w celu legalnego wymuszenia przestrzegania praw własności intelektualnej.
Porozumienie o TRIPs nałożyło na caly świat system własności int. panujący w USA i Europie, co wg Stiglitza było błędem. Należy bowiem wydzielić 3 różne systemy wł. int.: dla krajów najmniej rozwiniętych, dla krajów o średnich dochodach oraz dla krajów wysoko uprzemysłowionych. Standaryzacja niesie ze sobą ryzyko, że wybrany zostanie nieodpowiedni standard. [Polska przystąpiła do TRIPs w 2000r.]
Z którego roku pochodzi raport U Thanta? - 1969 - raport pt. „Człowiek i jego środowisko”, przedstawiony na sesji Zgromadzenie Ogólnego ONZ przez ówczesnego Sekretarza ONZ U Thanta [Birma]. Zawarto w nim tezę, że po raz 1. w historii pojawił się kryzys ogólnoświatowy, dotyczący stosunku człowieka do środowiska (zniszczenie środowiska naturalnego i jego niekorzystne konsekwencje - niebezpieczeństwo wyginięcia wielu gatunków fauny i flory). Zawierał on wykaz zagrożeń istotnych dla całej ludzkości i wzywał do współpracy w rozwiązywaniu ich przez całą społeczność międzynarodową. W ten sposób po raz pierwszy na forum międzynarodowym pojawiła się kwestia globalnych problemów ochrony przyrody i środowiska naturalnego - początek rozwoju polityki ochrony środowiska.
Wymień 4 płaszczyzny podziału cyfrowego:
przepaść: w dostępie do technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT)
w umiejętności korzystania z ICT
w wykorzystaniu ICT
we wpływie ICT na funkcjonowanie społeczeństw
Definicja OECD:
„Podział cyfrowy (digital divide) to przepaść między osobami, gospodarstwami, przedsiębiorstwami i obszarami geograficznymi w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, związanego zarówno
z dostępem do informacji i technologii informacyjnych, jak i użyciem Internetu do różnego rodzaju aktywności.”
Gawryc: „Jak wskazuje Manuel Castells - zmniejszanie dysproporcji technologicznych powinno następować równolegle do procesów postępu społecznego w innych dziedzinach (dostęp do opieki zdrowotnej, edukacji, wody, elektryczności). (...) Kluczem do likwidacji lub zmniejszenia skutków podziału cyfrowego jest, z jednej strony, wsparcie programów skierowanych na zmniejszanie tradycyjnych nierówności społecznych, z drugiej, rozwój społeczeństwa informacyjnego”
Jakie państwo w Europie ma najdłuższą sieć dróg kołowych? -
Gdzie odbył się Szczyt Ziemi? - Rio de Janeiro (1992), Johannesburg (2002)
Jaką nazwę nosił pierwowzór Internetu? - ARPANET
Największy producent gazu ziemnego na świecie? - Rosja
Skąd pochodzi ziemniak? - Peru
Wymień autorkę artykułu „Konflikty surowcowe we współczesnych stosunkach międzynarodowych”: Kamila Pronińska
Istota zrównoważonego rozwoju? - nieprzekroczona pojemność ekologiczna - ekorozwój, rozwój spełniający wymogi ekologiczne, przy ochronie zasobów naturalnych oraz globalnego ekosystemu. Definicja ONZ: "Zrównoważony rozwój Ziemi to rozwój, który zaspokaja podstawowe potrzeby wszystkich ludzi oraz zachowuje, chroni i przywraca zdrowie i integralność ekosystemu Ziemi, bez zagrożenia możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń i bez przekraczania długookresowych granic pojemności ekosystemu Ziemi"
Do którego roku Milenijne Cele Rozwoju zapowiadają redukcję ubóstwa na świecie o połowę?
- 2015
Współautorka dr Gawryckiego w art. „Rola Internetu wobec procesów demokratyzacji w stos. m/n”? - BB
Kto w praktyce obsadza stanowisko szefa Banku Światowego? - USA
Co to jest HDI? - Human Development Index (Wskaźnik Rozwoju Społecznego) - 3 elementy mierzenia HDI: długość życia, poziom wykształcenia (skolaryzacji), PKB per capita (w USD)
Kryteria wyznaczania problemów globalnych wg dr Tabora (3)?
obejmują one bezpośrednio lub pośrednio wszystkie państwa i regiony świata (kryterium zasięgu)
dotyczą jednocześnie interesów całej ludzkości i każdego człowieka (kryterium ważności)
ich rozwiązywanie wymaga współpracy i uzgodnionych działań wszystkich lub większości państw świata (kryterium instytucjonalne)
Jakie państwo ma największy udział w światowym areale zasiewów kukurydzy? - USA
Kraje objęte programem Trumana z 1949? - Grecja, Turcja --> wtedy były to kraje rolnicze, nieuprzemysłowione. Ideologia Trumana --> jeśli chcemy powstrzymywać komunizm, musimy zapewnić tym krajom rozwój (nacechowany ideologicznie); data ta stanowi cezurę współczesnego rozumienia rozwoju
Co to jest esencjalizm? -
Funkcje geografii ekonomicznej wg Domańskiego?
funkcja optymalizacyjna (optymalizowanie rozwoju społeczno - gospodarczego, poprzez wyznaczanie najlepszych lokalizacji poszczególnych form zagospodarowania przestrzennego)
kulturalno - wychowawcza (dostarczenie informacji człowiekowi o świecie i kraju ojczystym, zrozumienie dziejów ludzkości, przybliżenie kultur, poznanie praw natury)
[Dla przypomnienia funkcje geografii ekonomicznej wg Leszczyckiego i Chojnickiego:
informacyjno - diagnostyczna (informacje syntetyczne o wyglądzie i charakterze zagospodarowania Ziemi, wnioski)
teoretyczno - wyjaśniająca (tworzenie teorii)
prognostyczna (przewidywanie zmian)
planistyczno- decyzyjna (badania powinny ułatwić planowanie i podejmowanie decyzji) ]
Co to jest metysaż? - proces krzyżowania się ras, a także związanych z nimi kultur; w jego wyniku powstali m.in. Mulaci, Metysi
Jakie państwo produkuje najwięcej ziemniaków na świecie? - Chiny
Co oznacza skrót „4 s” w teorii turystyki? - sand, sea, sex, sun (stereotyp turysty)
Światowe konferencje żywnościowe. - organizowane przez ONZ (FAO): 1974r. Rzym, 1996r. Rzym- Światowy Szczyt Żywnościowy, podpisanie Deklaracji z Rzymu dotyczącej zmniejszenia liczby głodujących o połowę do 2015r., następny Szczyt - 2002r., potem XI 2009
Czym jest przemysł wysokiej techniki? - przemysł charakteryzujący się szerokim zastosowaniem badań naukowych, dużą dynamiką (o wiele większą niż przeciętnie przemysł przetwórczy), wysoką wydajnością pracy, małą materiałochłonnością, a także dużym i rosnącym popytem na jego wyroby i usługi. Przemysły wysokiej techniki odgrywają też znaczną rolę w postępie technologicznym. Przykładowe wyroby wchodzące w skład tej grupy wytwórczości: tworzywa sztuczne, sprzęt fotograficzny, telekomunikacyjny, komputerowy, elektroniczny, statki kosmiczne, samoloty, uzbrojenie, aparatura medyczna
„Otwarta architektura” - Oznacza, że wiedza tworzona przez badania naukowe powinna stawać się własnością publiczną dla zachęty do innowacji; dostęp do wiedzy nie powinien być ograniczany.
Rio + 10 - potoczne określenie Konferencji (Szczytu Ziemi) w Johannesburgu w 2002r. (w 10 lat po Konferencji w Rio de Janeiro); dyskutowano na temat globalnego zrównoważonego rozwoju
Trzy problemy dysproporcji rozwojowych wg dr Tabora?
problem surowcowo-energetyczny
problem żywnościowy
problem zadłużenia międzynarodowego
Trzy główne problemy globalne wg dr Tabora?
problem ludnościowy
problem dysproporcji rozwojowych
problem ekologiczny
Analfabetyzm cybernetyczny - nowy analfabetyzm funkcjonalny - nieumiejętność korzystania
z komputerów; występuje w krajach Południa