RYWALIZACJA NA DALEKIM WSCHODZIE

Republika Dalekiego Wschodu

• Japonia zaniepokojona rozprzestrzenianiem się rewolucji bolszewickiej

• 1917 dowództwo Japońskie we współpracy z Pekinem opracowuje plan operacji na obszarach Zabajkala i Kraju Amurskiego (syberii Wschodniej) Japonia myślała o ekspansji na Przymorze (kraj Nadmorski) na ziemie między Krajem Amurskim, a oceanem Spokojnym z Kamczatką, Krajem Charowskim i Władywostokiem.. Według dowództwa Japońskiego dogodny moment na opanowanie płn. Sachalinu, który po wojnie 1905 został przy Rosji

• Ententa wobec przewagi Niemiec na froncie Rosyjskim upoważnia wojska Japońskie do okupacji Władywostoku, Harbina i strefy wywłaszczonej Kolei Wschodniochińskiej

• Po zawarciu traktatu Brzeskiego wojska Japońskie w marcu 1919 opanowały Władywostok

• Rosyjski Daleki Wschód- bunt Korpusu Czechosłowackiego

• 40 tysięcy wziętych do niewoli czechów i Słowaków

• na mocy porozumienie Ententy z Radą Komisarzy Ludowych, Korpus czechosłowacki miał być przetransportowany Koleją Transsyberyjską do Władywostoku i dalej do Europy

• Żołnierze Korpusu Czechosłowackiego zbuntowali się i opanowali najważniejszy szlak komunikacyjny na Syberii- Kolei Transsyberyjską, zajmując stopniowo miasta leżące wzdłuż jej trasy

• 20 czerwca 1918 korpus dotarł do Władywostoku i przekazał władze lokalnej mieńszewicko- kadeckiej Dumie

• bolszewicy zostali wyparci z większości miast Syberii Wschodniej

• Interwencja na Rosyjskim dalekim wschodzie

• W sierpniu 1918 ententa podjęła decyzje o wprowadzeniu swych wojsk na rosyjski Daleki Wschód

• Międzynarodowy korpus Interwencyjny- USA, Wielka Brytania, Japonia, Włochy, Chiny- posuwały się w kierunku Chabarowska

• Japończycy zwiększali liczebność swych wojsk na kontynencie, które w sierpniu zaczęły samodzielnie poruszać się wzdłuż Amuru- niepokój USA

• Syberyjska armia białego generała Aleksandra Kołaczaka zostaje rozbita- bolszewicy przechodzą do kontrofensywy przejmując kontrole nad ziemiami na wschód od Bajkału

• Powstanie państwa buforowego na dalekim wschodzie

• Po upadku Kołczaka i ewakuacji żołnierzy korpusu czechosłowackiego Japonia uznała za główne zagrożenie- armie czerwoną

• Koncepcja utworzenia na Rosyjskim dalekim Wschodzie państwa buforowego oddzielający od wschód od Rosji Radzieckiej

• Według Japonii państwo buforowe miało mieć autonomie i być wyposażone w atrybuty władzy demokratycznej

• Bez przyzwolenia Rosji radzieckiej niemożliwe utworzenia państwa buforowego

• Lenin wiedział, że bolszewicy nie są jeszcze w stanie pokonać wojsk japońskich i opanować wschodniej Syberii, dlatego podchwytuje pomysł

• Państwo buforowe miało ukrywać swój bolszewicki charakter, prezentując się formalnie jako liberalno demokratyczne

• 6 kwietnia 1920 zostaje proklamowana Republika Dalekiego Wschodu

• nie określono ściśle terytoriów RDW, ale deklarowano że obejmie obszar na wschód od Jeziora Bajkał do Oceanu, a więc Zabajkale, Kraj Amurski, Przymorze, Kamczatkę i północny Sachalin

• po utworzeniu rządu tymczasowego zaczęto starania o uznanie go przede wszystkim przez Chiny i Japonie

• w czerwcu do Pekinu przyjechała misja dyplom-gosp RDW pod przewodnictwem Ignacego Jurina. Jurin zapewniał, że rząd RDW jest niezależny od Moskwy i daleko mu do komunizmu. Chińczycy nie mieli jednak złudzeń co do prawdziwego charakteru RDW

• rozmowy z Japonia także nie przyniosły efektu ponieważ już w 1920 podjęto pierwsze próby sowietyzacji republiki

• Japończycy opóźniali ewakuacje swych wojsk gdyż w RDW nie przeprowadzono demokratycznych wyborów

• RDW chciało wykorzystać sprzeczności amerykańsko Japońskie na Dalekim Wschodzie. Podczas konferencji w Waszyngtonie mimo braku zaproszenia delegacja RDW starała się o poparcie USA poprzez upowszechnianie wieści o ekspansjonistycznych planach Japonii

• W 1922 Rosja Radziecka wyszła z Izolacji międzynarodowej (konferencja w genui) przyszedł czas likwidacji buforu dalekowschodniego. 13 listopada 1922 Zgromadzenie ludowe RDW uchwaliło przyłączenie do RFSRR

Stosunki radziecko-chińskie

• północ Chin

• 11 letni cesarz Pu-i rządził dwa tygodnie w lipcu 1917 potem władza wróciła do militarnego ugrupowania Peijang

• Peijang rozbite na dwie frakcje (grupy, kliki) Anfu

• (związane z Japonią) i Chili (związane z USA i Anglią)

• od 1917 rząd centralny w Pekinie w rękach kliki Anfu, która w 1920 przegrywa z siłami Chili

• południe Chin

• rząd w Kantonie na czele od 1917 Sun Jat-sen

• Sun Jat-sen wielokrotnie tracił i zdobywał władze w Kantonie

• Sun Jat- sen głównym ideologiem Narodowej Partii Chin Kuomintagu

• 1922 korekta w programi Kuomintangu stawiająca na zbliżenie z Rosją Radziecką i współprace z chińskimi komunistami

• Rosja Radziecka próbowała nawiązać kontakt zarówno z rządem pekińskim, jak i z rządem kantońskim

• Odezwa z 25 lipca 1919 skierowana do obu rządów- podjęcie rozmów w sprawie unieważnienia traktu z 1896, protokołu z 1901 oraz wszystkich porozumień rządu carskiego z innymi mocarstwami, które dotyczyły spraw chińskich.

• Rozmowy z rządem Pekińskim

• W sierpniu 1920 do Moskwy przybywa pierwsza misja rządu pekińskiego. Czan Sy-lin rozmowy z Cziczerinem i Leninem, nie osiągnięto konkretnych rezultatów, ale rząd Pekiński zamknął istniejące jeszcze na jego terenie placówki rządu carskiego

• Moskwa przyjmuje warunki Pekinu dotyczące dalszych negocjacji (wysłannik Moskwy jako nieoficjalny przedstawiciel, nie będzie mu wolno prowadzić propagandy, oraz wwieźć propagandowej literatury)

• Grudzień 1921- sierpień 1922 przebywała w Pekinie delegacja Rosyjska

• Chiny nie były zdecydowane na oficjalne stosunki z Rosją Radziecką

• W sierpniu 1922 kolejna delegacja Rosyjska w Pekinie z Adolfem Joffem- w Pekinie zaczęto poważnie rozważać sprawę stosunków z rządami Rosji Radzieckiej

• Trzecia misja Radziecka do Chin kierowana przez komisarza spraw zagranicznych Lwa Karachana - rozmowy zakończyły się sukcesem i parafowaniem 14 marca dwu stronnego układu - rząd Pekiński wskutek nacisków zew. nie odważył się na jego podpisanie, ale rozmów nie przerwał

• 31 maja 1924 podpisano w Pekinie układ radziecko- chiński

• art. I o przywróceniu stosunków dyplomatycznych i konsularnych

• art. II w ciągu miesiąca zwołana będzie konferencja w sprawie opracowania szczegółowych porozumień dotyczących wszystkich zagadnień z następnych artykułów

• zobowiązano się anulować wszystkie umowy, konwencje, porozumienia, protokoły itp. zawarte między Chinami a Cesarską Rosją i zastąpić je nowymi umowami

• uznano za nieważne wszystkie umowy zawarte przez rząd carski z innymi państwami naruszające suwerenne prawa lub interesy Chin

• uznano Mongolie Zewnętrzną jako integralną część Republiki Chińskiej, rząd Rosyjski zapowiedział wycofanie wszystkich wojsk z tego obszaru

• oba rządy zobowiązały się nie uprawiać propagandy wymierzonej przeciw systemu pol. i społ. którejkolwiek ze stron.

• Żegluga na rzekach, jeziorach oraz innych wodnych szlakach granicznych uregulowana na zasadzie równości i wzajemnosci

• Kolei Wschodniochińska ma być wyłącznie handlowym przedsięwzięciem- ZSRR zgadza się na wykupienie przez Rząd Chińskiej Republiki kolei Wschodniochińskiej jak również całego należącego do niej mienia

• Rząd Radziecki zrzekł się specjalnych praw i przywilejów dotyczących wszystkich koncesji uzyskanych przez Rząd Carski w jakiejkolwiek części Chin

• Tego samego dnia podpisano w Pekinie kilka deklaracji

• O wzajemnym przekazaniu majątku, który należał dawniej do rządu carskiegolub Chin

• W sprawie budynków i własności ziemskiej misji prawosławnych na terytorium Chin

• O wykładni art. 4 Układu o ogólnych zasadach

• Zobowiązanie Chin do nieprzekazywania żadnemu państwu praw lub przywilejów z których rząd ZSRR zrezygnował w art. 10 wspomnianego układu

• Zobowiązanie Chin zużytkowania części kontrybucji bokserskiej z której , z której ZSRR zrezygnował, wyłącznie na cele oświatowe

• W sprawie ustalenia norm prawnych, dotyczących sytuacji obywateli radzieckich

• Rozmowy z rządem Sun Jat-sena

• Kontakty istniały od 1919, w 1922 nasiliła się wzajemna współpraca

• Sun Jat-sen rozmowy z Joffem podczas wyganiana Szanghajskiego

• 27 stycznia 1923 wspólny komunikat który podkreślał specyfikę narodowych i politycznych celów Kuomintangu i stwierdzał że w Chinach nie ma warunków do wprowadzenia ustroju Radzieckiego. Jednocześnie mówiono o możliwości bliskiej współpracy radziecko- chińskiej

• w sierpniu 1923 delegacja w Moskwie zapewnia Sun Jat-senowi deklaracje radzieckiej pomocy zbrojnej

• w październiku 1923 do Kantonu przybył działacz Kominternu Michaił Borodin i objął stanowisko doradcy politycznego Kuomintangu

• Jat-sen uzupełnił swój dawny program Trech Zasad Ludu sformułowaniem Trzech Wielkich Zasad a) sojuszu ze Związkem Radzieckim b) współpracy z KPCh c) udzielenia pomocy ruchowi robotniczemu i chłopskiemu

• I zjazd Kuomintangu w Kantnonie (10-20 stycznia 1924) zaakceptował koncepcje Sun Jat-sena. Decyzja o ząłożeniu akademi wojskowej w Whampoa, której komendantem został Czang Kaj-szek. Wśród wykładowców Oficerowie Armii Czerwonej

Stosunki radziecko-japońskie

• Następował proces normalizacji stosunków

• Największa przeszkoda dla Rosji utrzymująca się nadal okupacja północnego Sachalinu przez wojska japońskie (na wyspie zasoby ropy naftowej)

• W Japonii sprawa stosunków z ZSRR ostre podziały. Część elit politycznych i wojskowych głęboko antykomunistyczna, inni politycy za głównego przeciwnika uważali USA. Układ ZSRR miał przynieść Japonii wymierne korzyści polityczne i gospodarcze. Uzyskanie koncesji na eksploatacje bogactw Sachalinu, a być może i Syberii

• W 1923 przybył do Tokio dyplomata radziecki Joffe (nieoficjalna wizyta). Przyczynił się do załagodzenia wzajemnych uprzedzeń i sprzeczności interesów. Stosunki jednak znowu się zaostrzyły-odprawienie załogi statku „Lenin”, który przywiózł leki i żywność dla ofiar trzęsienia ziemi oskarżono o uprawianie komunistycznej propagandy.

• Oficjalne pertraktacje radziecko- japońskie zaczęły się 14 maja 1924 w Pekinie

• Wiele spraw omówiono już wcześniej, podczas nieoficjalnych kontaktów i rozmów.

• 20 stycznia 1925 została podpisana Konwencja o podstawowych zasadach stosunków wzajemnych pomiędzy ZSRR i Japonią zwana też traktatem pekińskim

• przywracała stosunki dyplomatyczne i konsularne pomiędzy państwami

• traktat z Potrmouth z 1905 pozostaje w mocy, natomiast wszystkie inne traktaty dwustronne zawarte wcześniej miały być renegocjowane

• zobowiązanie do nie mieszania się w sprawy wewnętrzne drugiej strony i niepodejmowanie jakiekolwiek działalności przeciwko sobie wzajemnie

• ZSRR uznał, że Japonia może starać się o uzyskanie koncesji na eksploatację bogactw mineralnych i lasów na całym jego terytorium.

• Protokół A

• Sprawy rozrachunkowe byłych placówek dyplomatycznych Rosji i Japonii

• Zobowiązanie Japonii do opuszczenia północnego Sachalinu do 15 maja 1925

• Protokół B

• Dawał Japonii prawo do eksploatacji zasobów ropy naftowej na Sachalinie w ciągu 40-50 lat

• Oba rządy uznały traktat za własny sukces dyplomatyczny

• Dla ZSRR znaczenie polityczne, propagandowe jako ukoronowanie całej dotychczasowej polityki dalekowschodniej

• Dla Japonii znaczenie gospodarczeZabezpieczał formalnie realizacją japońskich postulatów ekonomicznych wobec rosyjskiego Dalekiego Wschodu, wzmacniał Tokio wobec Waszyngtonu (po osłabieniu na konferencji Waszyngtońskiej)

Zachód a Chiny