WYBRZEŻA WYSOKIE powstały najczęściej wskutek zalania przez morze obszarów wyżynnych lub górskich. Zbudowane są one przeważnie ze skał krystalicznych, stosunkowo odpornych na procesy niszczenia przez falę, czyli abrazję. Fale morskie stale uderzają o strome ściany wysokiego wybrzeża powodują podcinanie brzegu i wymywanie materiału skalnego. Tworzy się nisza abrazyjna. Wybrzeża wysokie dzielą się na: dalmatyńskie (utworzone są w wyniku zalania silnie rozczłonkowanych grzbietów górskich równoległych do wybrzeża), riasowe (powstają w wyniku zalania dolin starych grzbietów górskich prostopadłych do wybrzeża), fiordowe (tworzą się w wyniku zalania kształtnych górskich dolin polodowcowych), Limanowe (tworzą się gdy wałami piaszczystymi odcinane są lejkowate ujścia rzek),
klifowe (utworzone w wyniku niszczenia przez fale morskie zboczy wyżyn lub wysoczyzn), szkierowe (powstaje przez zalanie setek małych skalistych wysepek wygładzonych wcześniej przez lądolód) LODOWCE Powstanie lodowców i lądolodów określają odpowiednie warunki klimatyczne, przede wszystkim obfite opady atmosferyczne w postaci śniegu i ujemna temperatura powietrza. Warunki takie panują na obszarach wysokich gór oraz w wysokich szerokościach geograficznych kuli ziemskiej. Na terenach tych, przez większa część roku więcej śniegu przybywa niż ubywa wskutek tajania. Masy śniegu pod wpływem niskiej temperatury, dużej wilgotności powietrza i ciśnienia przekształcają się w FIRN, a
następnie w zbity lód polodowcowy. Granica, powyżej której panują takie warunki to granica wiecznego śniegu. Formy powstałe w wyniku akumulacyjnej działalności wód lodowcowych: Ozy - wąskie wały, długości do kilkudziesięciu kilometrów zbudowane z warstwowanych piasków i żwirów, powstały na skutek akumulacyjnej działalności wód płynących rynną polodowcową w szczelinie lądolodu lub w lodzie. Występują w Oz Turtulski na Poj. Augustowskim. Kemy - wzniesienia o płaskich wierzchołkach, pagórki zbudowane z warstwowo ułożonych piasków, żwirów i mułków o wysokości kilkudziesięciu metrów. Powstają między bryłami martwego lodu (które są oddzielone od lądolodu), w szczelinach lodowca, gdzie wody z topniejącego lody usypują piaski, żwiry, które po całkowitym stopnieniu lodowca utworzą pagórki.
Występują na wzniesieniu Łudzkim, np. pagórki Tuszyńskie, Niecka sieradzka. Sandry, równiny sandrowe - Rozległe, prawie płaskie stożki (nachylenie terenu do 5°) zbudowane z piasków i żwirów. Tworzą się, gdy wypływające z topniejącego lądolodu tracą stopniowo swoją siłę transportową i początkowo osadzają grubszy żwir, a potem piasek tworząc stożek napływowy. Występują w równinach Tucholskich, równina Augustowska. Erozyjna działalność lodowca: Mutony (baranie łby) - podłóżne pagórki o jednym stoku dłuższym, łagodniejszym, drugim bardziej stromym i krótszym. Lód Lodowcowy napotykając pagórek wygładza jeden jego stok, a drugi jest krótszy i bardziej nachylony. Wystepuje na Szkierowych wybrzeżach Szwecji, w Dolinie Pięciu Stawów. Rysy - to podłóżne zagłębienie ma podłożu skalnym na terenach objętych zlodowaceniem o kierunku zgodnym
z ruchem lądolodu. Materiał skalny niesiony przez lądolód np. głazy o ostrych krawędziach, rysuje podłoże. Występują w Skandynawii, Tatry - dolina pięciu stawów. RZEKI Działalność erozyjna jest różna w poszczególnych biegach. Woda płynąca wcina się w głąb i pogłębia koryto lub podcina brzegi i poszerza koryto. Wyróżnia się więc: erozję denną, boczną i wsteczną. W górnym biegu rzeki spadek jest największy. Przeważa silna erozja wgłębna. Rzeka bardzo silnie żłobi skały, pogłębiając koryto i tworząc strome doliny w kształcie litery V. Przy wzmożeniu się erozji wgłębnej rzeka wcina się głębiej w dno doliny, a resztki dawnego dna tworzą terasy rzeczne (erozyjne). Szybkość erozji rzecznej zależy od rodzaju skał. Im skały są twardsze, odporniejsze, tym procesy erozyjne zachodzą wolniej. W środkowym biegu rzeki spadek
maleje. Rzeka prowadzi większą ilość wody. Nad erozją wgłębną zaczyna przeważać transport drobniejszego materiału skalnego. Zaczyna dominować erozja boczna - tworzą się meandry. Rzeka zaczyna płynąć zakolami. Zakola stale się powiększają, dochodzi do ich przerwania i rzeka prostuje swój bieg. Odcięta zaś część starego zakola staje się jeziorem zwanym starorzeczem. Powstaje dolina płaskodenna, tj. dolina V- kształtna przeobrażona przez erozję boczną rzeka rozszerza swoją dolinę. Rzeka zaczyna meandrować - dolina płaskodenna (U). W dolnym biegu rzeki przepływ wody jest bardzo duży. a spadek mały. Rzeka transportuje coraz wolniej niesiony materiał, akumulując go na równinie zalewowej lub przy ujściu. W tym odcinku biegu rzeki jest dolina nieckowata (U). Transport materiału polega na wleczeniu go po dnie,
materiał płynie w zawiesinie, rozpuszczony płynie po powierzchni rzeki.
Wzdłuż całego biegu rzeki następuje segregacja materiału: - w gardzieli pozostaje głazowy materiał, - w dolinie - żwiry, piaski, - w dolnej części piaski pylaste i muły. - w obrębie ujścia muły i drobne piaski. KRAS Procesy krasowe - rozpuszczanie skał przez wodę. Dotyczy ono: wapieni, dolomitów, gipsów, anhydrytów. Około 7 % kontynentów zajmują skały krasowiejące. Proces rozpuszczania przebiega dosyć szybko. Tempo to możemy określić licząc ilość wapieni rozpuszczonych w jednostce czasu. Intensywność rozpuszczania zależy od: ilości opadów, obecności dwutlenku węgla. Formy powstałe z rozpuszczenia wapieni to: psie zęby, rynienki i żeberka - gdy woda spływa pod kątem, leje krasowe.