1. przemysł solny - otrzymywanie chlorku sodu

Pokłady soli stanowią podstawę wielu gałęzi przemysłu chemicznego - przemysł sody, chloru, wodorotlenku sodowego, siarczanu sodu, kwasu solnego. W przyrodzie najważniejsze złoża solne to pokłady soli sodowych (sól kamienna-halit) i potasowych. Pokłady soli kamiennych i potasowych występujące w przyrodzie są pochodzenia osadowego (krystalizacja soli rozpuszczonych w wodzie morskiej). Wydzielone obszary mórz zostały odcięte od głównej masy mórz i na skutek odparowania następowało osadzanie się kolejnych warstw soli.

Procesy tego typu obserwowane są również obecnie - zalew Kara Bogaz Morza Kaspijskiego.

Europejskie pokłady soli są pozostałością po morzu cechsztyńskim rozciągającym się od Renu po Ural - Francja, Niemcy, Polska, Białoruś, Rosja.

W Polsce pokłady soli występują na Podkarpaciu i Górnym Śląsku oraz Wale Pomorskim.

Pozyskiwanie surowców solnych:

• Metoda górnicza

• Mokry sposób komorowy - wymywanie i drążenie chodników strumieniem wody oraz przerób solanki

• Saliny morskie- tężenie

• Elektroliza wody morskiej

• Odsalanie wody morskiej metodą destylacji

• Tężnie

• Eksploatacja morza otworami wiertniczymi

Odparowywanie i zatężanie roztworów polega na odparowaniu części rozpuszczalnika w aparatach wyparnych.

Krystalizacja - proces rozdziału substancji stałych od ciekłych wykorzystująca stężenie substancji rozpuszczonej od rozpuszczalności substancji w danych warunkach po osiągnięciu pewnego stopnia przesycenia. W zależności od sposobu osiągnięcia przesycenia rozróżnia się:

• Krystalizacja izotermiczna - odparowanie rozpuszczalnika

• Krystalizacja politermiczna - polega na ochłodzeniu stężonego roztworu (dla substancji których rozpuszczalność wzrasta z temperaturą)

• Wysalanie - wprowadzenie do roztworu substancji powodującej zmniejszanie się rozpuszczalności substancji rozpuszczonej

Przesycenie jest niezbędne do wytworzenia zarodków fazy stałej. Następujący po zarodkowaniu wzrost kryształów przebiega aż do zrównania stężenia substancji rozpuszczonej z rozpuszczalnością w danych warunkach ciśnienia i temperatury .

Przebieg krystalizacji kontroluje się w celu otrzymania odpowiednich kryształów (rozmiary i przekrój) poprzez:

• Szczepienie roztworu

• Regulację szybkości odparowania

• Regulację szybkości chłodzenia

Otrzymywanie soli warzonej:

• Odparowanie solanki w płaskich panwiach o grzewane od spodu spalinami, opadające na dno kryształy usuwa się okresowo

• Otrzymywanie w wyparkach próżniowych - szeregowo połączona bateria wyparek próżniowych pracująca pod zróżnicowanym ciśnieniem współpracująca z odstojnikiem zasilającym filtr próżniowy lub wirówkę

• Wyparki z recyrkulacją i klasyfikacją

2. przemysł solny - otrzymywanie soli potasu

Sole potasowe

Występują w wielu złożach soli kamiennej a także wielu jeziorach (Morze Martwe, Kaspijskie) oraz w postaci wielu złóż naturalnych (Niemcy, Białoruś, Francja, Hiszpania, Kanada), w postaci mieszanin soli. Polskie złoża nie są eksploatowane.

Przerób soli potasowych polega na wzbogaceniu lub uzyskaniu czystych soli przeważnie dla celów nawozowych lub technicznych. Ogranicza się zazwyczaj do oddzielania zawartych w solach domieszek

Otrzymywanie chlorku potasu (sylwin):

Układ NaCl-KCl-H₂O wykorzystywany w prod. KCl charakteryzuje:

• Zbliżona rozpuszczalność obu soli w temp. otoczenia

• Rozp. NaCl prawie niezależy od temp, rozp. KCl rośnie gdy temp. rośnie

• W roztworze nasyconym obiema tymi solami rozp. NaCl zmniejsza się niewiele i maleje nieznacznie ze wzrostem temp.

Sole surowe rozpuszcza się w roztworach nasyconych NaCl w podwyższonej temp - w warunkach tych rozp się głównie sylwin.

Otrzymany roztwór chłodzi się intensywnie - chłodnice próżniowe, wieże Estnera (konstrukcyjne chłodnie kominowe).

Do oddzielenia soli stosuje się odstawianie, odsączanie, filtrację próżniową.

Otrzymywanie KCl z karnalitu:

KCl∙MgCl₂ ∙6H₂O jest wykorzystywany jako źródło związków potasowych i magnezowych. Występuje w złożu Kłodawskim i jest zanieczyszczona solą kamienną.

Najbardziej uniwersalna jest tzw. metoda całkowitego rozpuszczania. Według tej metody sól surową rozpuszcza się w roztworach zawracanych z krystalizacji i przemywania kryształów. Aparatura do przerobu karnalitu składa się na ogół z tych samych elementów co przy przerobie sylwinitu.

Otrzymywanie KCl metodą flotacji:

Proces prowadzi się w środowisku nasyconego r-ru soli. Jako czynniki flotacyjne stosuje się wyższe aminy alifatyczne w postaci chlorowodorków lub octanów. Chlorek potasowy przechodzi do piany flotacyjnej. Chlorek potasowy pozostający w odpadach flotacyjnych ługuje się często ciepłą wodą i odzyskuje przez krystalizacje. Stosuje się maszyny flotacyjne używane powszechnie do wzbogacania rud metali. Metodę tą często kombinuje się z innymi metodami rozdzielania.

2

---