USTAWA
z dnia 23 kwietnia 1964 r.
Kodeks cywilny
(Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93, zm.: Dz.U. z 1971 r., Nr 27, poz. 252; Dz.U. z 1976 r., Nr 19, poz. 122; Dz.U. z 1982 r., Nr 11, poz. 81; Dz.U. z 1982 r., Nr 19, poz. 147; Dz.U. z 1982 r., Nr 30, poz. 210; Dz.U. z 1984 r., Nr 45, poz. 242; Dz.U. z 1985 r., Nr 22, poz. 99; Dz.U. z 1989 r., Nr 3, poz. 11; Dz.U. z 1989 r., Nr 33, poz. 175; Dz.U. z 1990 r., Nr 34, poz. 198; Dz.U. z 1990 r., Nr 55, poz. 321; Dz.U. z 1990 r., Nr 79, poz. 464; Dz.U. z 1991 r., Nr 107, poz. 464; Dz.U. z 1991 r., Nr 115, poz. 496; Dz.U. z 1993 r., Nr 17, poz. 78; Dz.U. z 1994 r., Nr 27, poz. 96; Dz.U. z 1994 r., Nr 85, poz. 388; Dz.U. z 1994 r., Nr 105, poz. 509; Dz.U. z 1995 r., Nr 83, poz. 417; Dz.U. z 1995 r., Nr 141, poz. 692; Dz.U. z 1996 r., Nr 114, poz. 542; Dz.U. z 1996 r., Nr 139, poz. 646; Dz.U. z 1996 r., Nr 149, poz. 703; Dz.U. z 1997 r., Nr 43, poz. 272; Dz.U. z 1997 r., Nr 68, poz. 439; Dz.U. z 1997 r., Nr 115, poz. 741; Dz.U. z 1997 r., Nr 117, poz. 751; Dz.U. z 1997 r., Nr 157, poz. 1040; Dz.U. z 1998 r., Nr 106, poz. 668; Dz.U. z 1998 r., Nr 117, poz. 758; Dz.U. z 1999 r., Nr 49, poz. 498; Dz.U. z 1999 r., Nr 52, poz. 532; Dz.U. z 2000 r., Nr 22, poz. 271; Dz.U. z 2000 r., Nr 74, poz. 855; Dz.U. z 2000 r., Nr 74, poz. 857; Dz.U. z 2000 r., Nr 88, poz. 983; Dz.U. z 2000 r., Nr 88, poz. 990; Dz.U. z 2000 r., Nr 114, poz. 1191; Dz.U. z 2001 r., Nr 11, poz. 91)
(Dziennik Ustaw z dnia 18 maja 1964 r.)
KSIGA PIERWSZA
CZ OGÓLNA
Tytu I.
PRZEPISY WSTPNE.
Art. 1. [ Zakres regulacji ]
Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne midzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
Art. 2. (skrelony).
Art. 3. [ Moc wsteczna ustawy ]
Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba e to wynika z jej brzmienia lub celu.
Art. 4. (skrelony).
Art. 5. [ Naduycie prawa podmiotowego ]
[1] Nie mona czyni ze swego prawa uytku, który by by sprzeczny ze spoeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami wspóycia spoecznego. Takie dziaanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uwaane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Art. 6. [ Ciar dowodu ]
Ciar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
Art. 7. [ Domniemanie dobrej wiary ]
Jeeli ustawa uzalenia skutki prawne od dobrej lub zej wiary, domniemywa si istnienie dobrej wiary.
Tytu II.
OSOBY
DZIA I.
OSOBY FIZYCZNE
Rozdzia I
Zdolno prawna i zdolno do czynnoci prawnych
Art. 8. [ Zdolno prawna ]
§ 1. Kady czowiek od chwili urodzenia ma zdolno prawn.
§ 2. (skrelony).
Art. 9. [ Domniemanie urodzenia ywego dziecka ]
W razie urodzenia si dziecka domniemywa si, e przyszo ono na wiat ywe.
Art. 10. [ Osoba penoletnia ]
§ 1. Penoletnim jest, kto ukoczy lat osiemnacie.
§ 2. Przez zawarcie maestwa maoletni uzyskuje penoletno. Nie traci jej w razie uniewanienia maestwa.
Art. 11. [ Pena zdolno do czynnoci prawnych ]
Pen zdolno do czynnoci prawnych nabywa si z chwil uzyskania penoletnoci.
Art. 12. [ Brak zdolnoci do czynnoci prawnych ]
Nie maj zdolnoci do czynnoci prawnych osoby, które nie ukoczyy lat trzynastu, oraz osoby ubezwasnowolnione cakowicie.
Art. 13. [ Ubezwasnowolnienie cakowite ]
§ 1. Osoba, która ukoczya lat trzynacie, moe by ubezwasnowolniona cakowicie, jeeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysowego albo innego rodzaju zaburze psychicznych, w szczególnoci pijastwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierowa swym postpowaniem.
§ 2. Dla ubezwasnowolnionego cakowicie ustanawia si opiek, chyba e pozostaje on jeszcze pod wadz rodzicielsk.
Art. 14. [ Skutki braku zdolnoci do czynnoci prawnych ]
§ 1. Czynno prawna dokonana przez osob, która nie ma zdolnoci do czynnoci prawnych, jest niewana.
§ 2. Jednake gdy osoba niezdolna do czynnoci prawnych zawara umow nalec do umów powszechnie zawieranych w drobnych biecych sprawach ycia codziennego, umowa taka staje si wana z chwil jej wykonania, chyba e pociga za sob race pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynnoci prawnych.
Art. 15. [ Ograniczona zdolno do czynnoci prawnych ]
Ograniczon zdolno do czynnoci prawnych maj maoletni, którzy ukoczyli lat trzynacie, oraz osoby ubezwasnowolnione czciowo.
Art. 16. [ Ubezwasnowolnienie czciowe ]
§ 1. Osoba penoletnia moe by ubezwasnowolniona czciowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysowego albo innego rodzaju zaburze psychicznych, w szczególnoci pijastwa lub narkomanii, jeeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwasnowolnienia cakowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
§ 2. Dla osoby ubezwasnowolnionej czciowo ustanawia si kuratel.
Art. 17. [ Zgoda przedstawiciela ustawowego ]
Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, do wanoci czynnoci prawnej, przez któr osoba ograniczona w zdolnoci do czynnoci prawnych zaciga zobowizanie lub rozporzdza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Art. 18. [ Potwierdzenie umowy ]
§ 1. Wano umowy, która zostaa zawarta przez osob ograniczon w zdolnoci do czynnoci prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zaley od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.
§ 2. Osoba ograniczona w zdolnoci do czynnoci prawnych moe sama potwierdzi umow po uzyskaniu penej zdolnoci do czynnoci prawnych.
§ 3. Strona, która zawara umow z osob ograniczon w zdolnoci do czynnoci prawnych, nie moe powoywa si na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Moe jednak wyznaczy temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje si wolna po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu.
Art. 19. [ Jednostronna czynno prawna ]
Jeeli osoba ograniczona w zdolnoci do czynnoci prawnych dokonaa sama jednostronnej czynnoci prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynno jest niewana.
Art. 20. [ Umowy w drobnych sprawach ]
Osoba ograniczona w zdolnoci do czynnoci prawnych moe bez zgody przedstawiciela ustawowego zawiera umowy nalece do umów powszechnie zawieranych w drobnych biecych sprawach ycia codziennego.
Art. 21. [ Rozporzdzanie zarobkiem ]
Osoba ograniczona w zdolnoci do czynnoci prawnych moe bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporzdza swoim zarobkiem, chyba e sd opiekuczy z wanych powodów inaczej postanowi.
Art. 22. [ Przedmioty oddane do swobodnego uytku ]
Jeeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolnoci do czynnoci prawnych odda jej okrelone przedmioty majtkowe do swobodnego uytku, osoba ta uzyskuje pen zdolno w zakresie czynnoci prawnych, które tych przedmiotów dotycz. Wyjtek stanowi czynnoci prawne, do których dokonania nie wystarcza wedug ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
Art. 23. [ Dobra osobiste ]
Dobra osobiste czowieka, jak w szczególnoci zdrowie, wolno, cze, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalno mieszkania, twórczo naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostaj pod ochron prawa cywilnego niezalenie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Art. 24. [ Ochrona dóbr osobistych ]
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagroone cudzym dziaaniem, moe da zaniechania tego dziaania, chyba e nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia moe on take da, aeby osoba, która dopucia si naruszenia, dopenia czynnoci potrzebnych do usunicia jego skutków, w szczególnoci aeby zoya owiadczenie odpowiedniej treci i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie moe on równie da zadouczynienia pieninego lub zapaty odpowiedniej sumy pieninej na wskazany cel spoeczny.
§ 2. Jeeli wskutek naruszenia dobra osobistego zostaa wyrzdzona szkoda majtkowa, poszkodowany moe da jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powysze nie uchybiaj uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególnoci w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
Rozdzia II
Miejsce zamieszkania
Art. 25. [ Miejsce zamieszkania ]
Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowo, w której osoba ta przebywa z zamiarem staego pobytu.
Art. 26. [ Miejsce zamieszkania dziecka ]
§ 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostajcego pod wadz rodzicielsk jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wycznie przysuguje wadza rodzicielska lub któremu zostao powierzone wykonywanie wadzy rodzicielskiej.
§ 2. Jeeli wadza rodzicielska przysuguje na równi obojgu rodzicom majcym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeeli dziecko nie przebywa stale u adnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania okrela sd opiekuczy.
Art. 27. [ Miejsce zamieszkania osoby pozostajcej pod opiek ]
Miejscem zamieszkania osoby pozostajcej pod opiek jest miejsce zamieszkania opiekuna.
Art. 28. [ Jedno miejsce zamieszkania ]
Mona mie tylko jedno miejsce zamieszkania.
Rozdzia III
Uznanie za zmarego
Art. 29. [ Termin uznania za zmarego ]
§ 1. Zaginiony moe by uznany za zmarego, jeeli upyno lat dziesi od koca roku kalendarzowego, w którym wedug istniejcych wiadomoci jeszcze y; jednake gdyby w chwili uznania za zmarego zaginiony ukoczy lat siedemdziesit, wystarczy upyw lat piciu.
§ 2. Uznanie za zmarego nie moe nastpi przed kocem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukoczyby lat dwadziecia trzy.
Art. 30. [ Zdarzenia szczególne ]
§ 1. Kto zagin w czasie podróy powietrznej lub morskiej w zwizku z katastrof statku lub okrtu albo w zwizku z innym szczególnym zdarzeniem, ten moe by uznany za zmarego po upywie szeciu miesicy od dnia, w którym nastpia katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
§ 2. Jeeli nie mona stwierdzi katastrofy statku lub okrtu, bieg terminu szeciomiesicznego rozpoczyna si z upywem roku od dnia, w którym statek lub okrt mia przyby do portu przeznaczenia, a jeeli nie mia portu przeznaczenia - z upywem lat dwóch od dnia, w którym bya ostatnia o nim wiadomo.
§ 3. Kto zagin w zwizku z bezporednim niebezpieczestwem dla ycia nie przewidzianym w paragrafach poprzedzajcych, ten moe by uznany za zmarego po upywie roku od dnia, w którym niebezpieczestwo ustao albo wedug okolicznoci powinno byo usta.
Art. 31. [ Chwila domniemanej mierci ]
§ 1. Domniemywa si, e zaginiony zmar w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarego.
§ 2. Jako chwil domniemanej mierci zaginionego oznacza si chwil, która wedug okolicznoci jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzie terminu, z którego upywem uznanie za zmarego stao si moliwe.
§ 3. Jeeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarego czas mierci zosta oznaczony tylko dat dnia, za chwil domniemanej mierci zaginionego uwaa si koniec tego dnia.
Art. 32. [ Domniemanie równoczesnoci mierci ]
Jeeli kilka osób utracio ycie podczas grocego im wspólnie niebezpieczestwa, domniemywa si, e zmary jednoczenie.
DZIA II.
OSOBY PRAWNE
Art. 33. [ Osoba prawna ]
Osobami prawnymi s Skarb Pastwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznaj osobowo prawn.
Art. 34. [ Skarb Pastwa ]
Skarb Pastwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowizków, które dotycz mienia pastwowego nie nalecego do innych pastwowych osób prawnych.
Art. 35. [ Organizacja osób prawnych ]
Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych okrelaj waciwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizacj i sposób dziaania osoby prawnej reguluje take jej statut.
Art. 36. (skrelony).
Art. 37. [ Uzyskanie osobowoci prawnej ]
§ 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowo prawn z chwil jej wpisu do waciwego rejestru, chyba e przepisy szczególne stanowi inaczej.
§ 2. Rodzaje rejestrów oraz ich organizacj i sposób prowadzenia reguluj odrbne przepisy.
Art. 38. [ Reprezentacja osoby prawnej ]
Osoba prawna dziaa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.
Art. 39. [ Brak umocowania ]
§ 1. Kto jako organ osoby prawnej zawar umow w jej imieniu nie bdc jej organem albo przekraczajc zakres umocowania takiego organu, obowizany jest do zwrotu tego, co otrzyma od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, któr druga strona poniosa przez to, e zawara umow nie wiedzc o braku umocowania.
§ 2. Przepis powyszy stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy umowa zostaa zawarta w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje.
Art. 40. [ Odpowiedzialno Skarbu Pastwa ]
§ 1. Skarb Pastwa nie ponosi odpowiedzialnoci za zobowizania przedsibiorstw pastwowych i innych pastwowych osób prawnych, chyba e przepis szczególny stanowi inaczej. Przedsibiorstwa pastwowe i inne pastwowe osoby prawne nie ponosz odpowiedzialnoci za zobowizania Skarbu Pastwa.
§ 2. W razie nieodpatnego przejcia, na podstawie obowizujcych ustaw, okrelonego skadnika mienia od pastwowej osoby prawnej na rzecz Skarbu Pastwa, ten ostatni odpowiada solidarnie z osob prawn za zobowizania powstae w okresie, gdy skadnik stanowi wasno danej osoby prawnej, do wysokoci wartoci tego skadnika ustalonej wedug stanu z chwili przejcia, a wedug cen z chwili zapaty.
Art. 41. [ Siedziba osoby prawnej ]
Jeeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzib osoby prawnej jest miejscowo, w której ma siedzib jej organ zarzdzajcy.
Art. 42. [ Brak organów ]
§ 1. Jeeli osoba prawna nie moe prowadzi swoich spraw z braku powoanych do tego organów, sd ustanawia dla niej kuratora.
§ 2. Kurator powinien postara si niezwocznie o powoanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidacj.
Art. 43. [ Dobra osobiste osoby prawnej ]
Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje si odpowiednio do osób prawnych.
Tytu III.
MIENIE
Art. 44. [ Mienie ]
Mieniem jest wasno i inne prawa majtkowe.
Art. 441. [ Podmioty mienia pastwowego ]
§ 1. Wasno i inne prawa majtkowe, stanowice mienie pastwowe, przysuguj Skarbowi Pastwa albo innym pastwowym osobom prawnym.
§ 2. Uprawnienia majtkowe Skarbu Pastwa wzgldem pastwowych osób prawnych okrelaj odrbne przepisy, w szczególnoci regulujce ich ustrój.
Art. 45. [ Rzeczy ]
Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu s tylko przedmioty materialne.
Art. 46. [ Nieruchomoci ]
§ 1. Nieruchomociami s czci powierzchni ziemskiej stanowice odrbny przedmiot wasnoci (grunty), jak równie budynki trwale z gruntem zwizane lub czci takich budynków, jeeli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrbny od gruntu przedmiot wasnoci.
§ 2. Prowadzenie ksig wieczystych reguluj odrbne przepisy.
Art. 461. [ Nieruchomoci rolne ]
Nieruchomociami rolnymi (gruntami rolnymi) s nieruchomoci, które s lub mog by wykorzystywane do prowadzenia dziaalnoci wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji rolinnej i zwierzcej, nie wyczajc produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.
Art. 47. [ Cz skadowa rzeczy ]
§ 1. Cz skadowa rzeczy nie moe by odrbnym przedmiotem wasnoci i innych praw rzeczowych.
§ 2. Czci skadow rzeczy jest wszystko, co nie moe by od niej odczone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany caoci albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odczonego.
§ 3. Przedmioty poczone z rzecz tylko dla przemijajcego uytku nie stanowi jej czci skadowych.
Art. 48. [ Cz skadowa gruntu ]
Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, do czci skadowych gruntu nale w szczególnoci budynki i inne urzdzenia trwale z gruntem zwizane, jak równie drzewa i inne roliny od chwili zasadzenia lub zasiania.
Art. 49. [ Urzdzenia przedsibiorstwa lub zakadu ]
Urzdzenia suce do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prdu elektrycznego oraz inne urzdzenia podobne nie nale do czci skadowych gruntu lub budynku, jeeli wchodz w skad przedsibiorstwa lub zakadu.
Art. 50. [ Prawa jako czci skadowe gruntu ]
Za czci skadowe nieruchomoci uwaa si take prawa zwizane z jej wasnoci.
Art. 51. [ Przynalenoci ]
§ 1. Przynalenociami s rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy gównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeeli pozostaj z ni w faktycznym zwizku odpowiadajcym temu celowi.
§ 2. Nie moe by przynalenoci rzecz nie naleca do waciciela rzeczy gównej.
§ 3. Przynaleno nie traci tego charakteru przez przemijajce pozbawienie jej faktycznego zwizku z rzecz gówn.
Art. 52. [ Czynno prawna dotyczca rzeczy gównej ]
Czynno prawna majca za przedmiot rzecz gówn odnosi skutek take wzgldem przynalenoci, chyba e co innego wynika z treci czynnoci albo z przepisów szczególnych.
Art. 53. [ Poytki rzeczy ]
§ 1. Poytkami naturalnymi rzeczy s jej pody i inne odczone od niej czci skadowe, o ile wedug zasad prawidowej gospodarki stanowi normalny dochód z rzeczy.
§ 2. Poytkami cywilnymi rzeczy s dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego.
Art. 54. [ Poytki prawa ]
Poytkami prawa s dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym spoeczno-gospodarczym przeznaczeniem.
Art. 55. [ Pobieranie poytków ]
§ 1. Uprawnionemu do pobierania poytków przypadaj poytki naturalne, które zostay odczone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia, a poytki cywilne - w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia.
§ 2. Jeeli uprawniony do pobierania poytków poczyni nakady w celu uzyskania poytków, które przypady innej osobie, naley mu si od niej wynagrodzenie za te nakady. Wynagrodzenie nie moe przenosi wartoci poytków.
Art. 551. [ Przedsibiorstwo ]
Przedsibiorstwo, jako zespó skadników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji okrelonych zada gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w skad przedsibiorstwa, w szczególnoci:
1) firm (nazw), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujce przedsibiorstwo,
2) ksigi handlowe,
3) nieruchomoci i ruchomoci nalece do przedsibiorstwa, w tym produkty i materiay,
4) patenty, wzory uytkowe i zdobnicze,
5) zobowizania i obcienia, zwizane z prowadzeniem przedsibiorstwa,
6) prawa wynikajce z najmu i dzierawy lokali zajmowanych przez przedsibiorstwo.
Art. 552. [ Czynno prawna dotyczca przedsibiorstwa ]
Czynno prawna majca za przedmiot przedsibiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skad przedsibiorstwa, chyba e co innego wynika z treci czynnoci prawnej albo z przepisów szczególnych.
Art. 553. [ Gospodarstwo rolne ]
Za gospodarstwo rolne uwaa si grunty rolne wraz z gruntami lenymi, budynkami lub ich czciami, urzdzeniami i inwentarzem, jeeli stanowi lub mog stanowi zorganizowan cao gospodarcz, oraz prawami i obowizkami zwizanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Tytu IV.
CZYNNOCI PRAWNE
DZIA I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 56. [ Skutki czynnoci prawnej ]
Czynno prawna wywouje nie tylko skutki w niej wyraone, lecz równie te, które wynikaj z ustawy, z zasad wspóycia spoecznego i z ustalonych zwyczajów.
Art. 57. [ Rozporzdzanie prawem ]
§ 1. Nie mona przez czynno prawn wyczy ani ograniczy uprawnienia do przeniesienia, obcienia, zmiany lub zniesienia prawa, jeeli wedug ustawy prawo to jest zbywalne.
§ 2. Przepis powyszy nie wycza dopuszczalnoci zobowizania, e uprawniony nie dokona oznaczonych rozporzdze prawem.
Art. 58. [ Niewano czynnoci prawnej ]
§ 1. Czynno prawna sprzeczna z ustaw albo majca na celu obejcie ustawy jest niewana, chyba e waciwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególnoci ten, i na miejsce niewanych postanowie czynnoci prawnej wchodz odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Niewana jest czynno prawna sprzeczna z zasadami wspóycia spoecznego.
§ 3. Jeeli niewanoci jest dotknita tylko cz czynnoci prawnej, czynno pozostaje w mocy co do pozostaych czci, chyba e z okolicznoci wynika, i bez postanowie dotknitych niewanoci czynno nie zostaaby dokonana.
Art. 59. [ Bezskuteczno wzgldna umowy ]
W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni cakowicie lub czciowo niemoliwym zadouczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta moe da uznania umowy za bezskuteczn w stosunku do niej, jeeli strony o jej roszczeniu wiedziay albo jeeli umowa bya nieodpatna. Uznania umowy za bezskuteczn nie mona da po upywie roku od jej zawarcia.
Art. 60. [ Owiadczenie woli ]
Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonywajcej czynnoci prawnej moe by wyraona przez kade zachowanie si tej osoby, które ujawnia jej wol w sposób dostateczny (owiadczenie woli).
Art. 61. [ Chwila zoenia owiadczenia ]
Owiadczenie woli, które ma by zoone innej osobie, jest zoone z chwil, gdy doszo do niej w taki sposób, e moga zapozna si z jego treci. Odwoanie takiego owiadczenia jest skuteczne, jeeli doszo jednoczenie z tym owiadczeniem lub wczeniej.
Art. 62. [ mier skadajcego owiadczenie woli ]
Owiadczenie woli, które ma by zoone innej osobie, nie traci mocy wskutek tego, e zanim do tej osoby doszo, skadajcy je zmar lub utraci zdolno do czynnoci prawnych, chyba e co innego wynika z treci owiadczenia, z ustawy lub z okolicznoci.
Art. 63. [ Zgoda osoby trzeciej ]
§ 1. Jeeli do dokonania czynnoci prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta moe wyrazi zgod take przed zoeniem owiadczenia przez osoby dokonywajce czynnoci albo po jego zoeniu. Zgoda wyraona po zoeniu owiadczenia ma moc wsteczn od jego daty.
§ 2. Jeeli do wanoci czynnoci prawnej wymagana jest forma szczególna, owiadczenie obejmujce zgod osoby trzeciej powinno by zoone w tej samej formie.
Art. 64. [ Orzeczenie sdu zastpujce owiadczenie woli ]
Prawomocne orzeczenie sdu stwierdzajce obowizek danej osoby do zoenia oznaczonego owiadczenia woli, zastpuje to owiadczenie.
Art. 65. [ Wykadnia owiadczenia woli ]
§ 1. Owiadczenie woli naley tak tumaczy, jak tego wymagaj ze wzgldu na okolicznoci, w których zoone zostao, zasady wspóycia spoecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach naley raczej bada, jaki by zgodny zamiar stron i cel umowy, anieli opiera si na jej dosownym brzmieniu.
DZIA II.
ZAWARCIE UMOWY
Art. 66. [ Oferta ]
§ 1. Kto owiadczy drugiej stronie wol zawarcia umowy, okrelajc w owiadczeniu jej istotne postanowienia (oferta), i oznaczy termin, w cigu którego oczekiwa bdzie odpowiedzi, ten jest ofert zwizany a do upywu oznaczonego terminu.
§ 2. Gdy termin nie by oznaczony, oferta zoona w obecnoci drugiej strony albo za pomoc telefonu lub innego rodka bezporedniego porozumiewania si na odlego przestaje wiza, jeeli nie zostanie przyjta niezwocznie; zoona w inny sposób przestaje wiza z upywem czasu, w którym skadajcy ofert móg w zwykym toku czynnoci otrzyma odpowied wysan bez nieuzasadnionego opónienia.
Art. 67. [ Opónienie odpowiedzi ]
Jeeli owiadczenie o przyjciu oferty nadeszo z opónieniem, lecz z jego treci lub z okolicznoci wynika, e zostao wysane w czasie waciwym, umowa dochodzi do skutku, chyba e skadajcy ofert zawiadomi niezwocznie drug stron, i wskutek opónienia odpowiedzi poczytuje umow za nie zawart.
Art. 68. [ Zastrzeenie zmiany lub uzupenienia oferty ]
Przyjcie oferty dokonane z zastrzeeniem zmiany lub uzupenienia jej treci poczytuje si za now ofert.
Art. 69. [ Milczce przyjcie oferty ]
Jeeli wedug przyjtego w danych stosunkach zwyczaju lub wedug treci oferty dojcie do skadajcego ofert owiadczenia drugiej strony o jej przyjciu nie jest potrzebne, w szczególnoci jeeli skadajcy ofert da niezwocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie waciwym przystpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiza.
Art. 70. [ Chwila i miejsce zawarcia umowy ]
§ 1. W razie wtpliwoci poczytuje si umow za zawart w chwili otrzymania przez skadajcego ofert owiadczenia o jej przyjciu, a jeeli dojcie do skadajcego ofert owiadczenia o jej przyjciu nie jest potrzebne - w chwili przystpienia przez drug stron do wykonania umowy.
§ 2. W razie wtpliwoci poczytuje si umow za zawart w miejscu otrzymania przez skadajcego ofert owiadczenia o jej przyjciu, a jeeli dojcie do skadajcego ofert owiadczenia o jej przyjciu nie jest potrzebne - w miejscu zamieszkania skadajcego ofert w chwili zawarcia umowy.
Art. 701. [ Przetarg ]
§ 1. Umowa moe by zawarta w drodze przetargu ustnego lub pisemnego.
§ 2. Ogoszenie przetargu obejmuje co najmniej czas, miejsce, przedmiot oraz warunki przetargu.
Art. 702. [ Przetarg ustny ]
§ 1. Oferta zoona w toku przetargu ustnego przestaje wiza, gdy inny licytant zoy ofert korzystniejsz albo przetarg zostanie zamknity bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba e w warunkach przetargu zastrzeono inaczej.
§ 2. Zawarcie umowy w drodze przetargu ustnego nastpuje z chwil wybrania oferty.
Art. 703. [ Przetarg pisemny ]
§ 1. Oferta zoona w toku przetargu pisemnego przestaje wiza, gdy zostaa wybrana inna oferta lub gdy przetarg zosta zamknity bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba e w warunkach przetargu zastrzeono inaczej.
§ 2. Ogaszajcy przetarg ma obowizek powiadomi niezwocznie uczestników przetargu pisemnego o jego wyniku lub o zamkniciu przetargu bez dokonania wyboru. Powiadomienie wymaga pisma lub ogoszenia w taki sam sposób, w jaki nastpio ogoszenie przetargu.
§ 3. Do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu pisemnego stosuje si przepisy dotyczce przyjcia oferty.
Art. 704. [ Uniewanienie umowy ]
§ 1. Strona umowy zawartej w drodze przetargu moe da jej uniewanienia, jeeli druga strona lub dziaajca z ni w porozumieniu osoba trzecia sprzecznie z prawem lub zasadami wspóycia spoecznego wpyna na wynik przetargu. Jeeli umowa zostaa zawarta na cudzy rachunek, jej uniewanienia moe da take dajcy zlecenie.
§ 2. Uprawnienie powysze wygasa z upywem miesica od dowiedzenia si o istnieniu przyczyny uniewanienia, nie póniej jednak ni z upywem roku od dnia zawarcia umowy.
Art. 71. [ Zaproszenie do rokowa ]
Ogoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogóu lub do poszczególnych osób, poczytuje si w razie wtpliwoci nie za ofert, lecz za zaproszenie do rozpoczcia rokowa.
Art. 72. [ Rokowania ]
Jeeli strony prowadz rokowania w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojd do porozumienia co do wszystkich jej postanowie, które byy przedmiotem rokowa.
DZIA III.
FORMA CZYNNOCI PRAWNYCH
Art. 73. [ Zastrzeenie formy pod rygorem niewanoci i dla wywoania okrelonych skutków ]
§ 1. Jeeli ustawa zastrzega dla czynnoci prawnej form pisemn, czynno dokonana bez zachowania zastrzeonej formy jest niewana tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor niewanoci.
§ 2. Jeeli ustawa zastrzega dla czynnoci prawnej inn form szczególn, czynno dokonana bez zachowania tej formy jest niewana. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeone jedynie dla wywoania okrelonych skutków czynnoci prawnej.
Art. 74. [ Zastrzeenie formy dla celów dowodowych ]
§ 1. Zastrzeenie formy pisemnej bez rygoru niewanoci ma ten skutek, e w razie niezachowania zastrzeonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze wiadków ani dowód z przesuchania stron na fakt dokonania czynnoci. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeone jedynie dla wywoania okrelonych skutków czynnoci prawnej.
§ 2. Jednake mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych dowód ze wiadków lub dowód z przesuchania stron jest dopuszczalny, jeeli obie strony wyra na to zgod albo jeeli fakt dokonania czynnoci prawnej bdzie uprawdopodobniony za pomoc pisma. Sd moe równie dopuci wymienione dowody, jeeli ze wzgldu na szczególne okolicznoci sprawy uzna to za konieczne.
Art. 75. [ Rozporzdzenie prawem o wartoci ponad dwa tysice zotych ]
§ 1. [2] Czynno prawna obejmujca rozporzdzenie prawem, którego warto przenosi dwa tysice zotych, jak równie czynno prawna, z której wynika zobowizanie do wiadczenia wartoci przenoszcej dwa tysice zotych, powinna by stwierdzona pismem.
§ 2. W wypadku gdy przedmiotem czynnoci prawnej jest rozporzdzenie prawem do wiadcze okresowych lub zobowizanie si do takich wiadcze, wartoci prawa lub zobowizania jest warto wiadcze za jeden rok, a jeeli wiadczenia maj trwa krócej ni rok - wano za cay czas ich trwania.
Art. 751. [ Zbycie lub wydzierawienie przedsibiorstwa ]
§ 1. Zbycie lub wydzierawienie przedsibiorstwa albo ustanowienie na nim uytkowania powinno by dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie powiadczonymi.
§ 2. Zbycie przedsibiorstwa nalecego do osoby wpisanej do rejestru powinno by wpisane do rejestru.
§ 3. Przepis § 2 stosuje si odpowiednio w wypadku wydzierawienia przedsibiorstwa lub ustanowienia na nim uytkowania.
§ 4. Przepisy powysze nie uchybiaj przepisom o formie czynnoci prawnych dotyczcych nieruchomoci.
Art. 76. [ Zastrzeenie szczególnej formy w umowie ]
Jeeli strony zastrzegy w umowie, e okrelona czynno prawna midzy nimi powinna by dokonana w szczególnej formie, czynno ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeonej formy. Jednake gdy strony zastrzegy dokonanie czynnoci w formie pisemnej, nie okrelajc skutków niezachowania tej formy, poczytuje si w razie wtpliwoci, e bya ona zastrzeona wycznie dla celów dowodowych.
Art. 77. [ Zmiana umowy pisemnej ]
Jeeli umowa zostaa zawarta na pimie, jej uzupenienie, zmiana albo rozwizanie za zgod obu stron, jak równie odstpienie od niej powinno by stwierdzone pismem.
Art. 78. [ Zachowanie formy pisemnej ]
Do zachowania pisemnej formy czynnoci prawnej wystarcza zoenie wasnorcznego podpisu na dokumencie obejmujcym tre owiadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów, z których kady obejmuje tre owiadczenia woli jednej ze stron i jest przez ni podpisany.
Art. 79. [ Niemono pisania ]
Osoba nie mogca pisa, lecz mogca czyta moe zoy owiadczenie woli w formie pisemnej bd w ten sposób, e uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku inna osoba wypisze jej imi i nazwisko umieszczajc swój podpis, bd te w ten sposób, e zamiast skadajcego owiadczenie podpisze si inna osoba, a jej podpis bdzie powiadczony przez notariusza lub przewodniczcego zarzdu jednostki samorzdu terytorialnego z zaznaczeniem, e zosta zoony na yczenie nie mogcego pisa, lecz mogcego czyta.
Art. 80. [ Niemono czytania ]
Jeeli osoba nie mogca czyta ma zoy owiadczenie woli na pimie, owiadczenie powinno by zoone w formie aktu notarialnego.
Art. 81. [ Data pewna ]
§ 1. Jeeli ustawa uzalenia wano albo okrelone skutki czynnoci prawnej od urzdowego powiadczenia daty, powiadczenie takie jest skuteczne take wzgldem osób nie uczestniczcych w dokonaniu tej czynnoci prawnej (data pewna).
§ 2. Czynno prawna ma dat pewn take w wypadkach nastpujcych:
1) w razie stwierdzenia dokonania czynnoci w jakimkolwiek dokumencie urzdowym - od daty dokumentu urzdowego;
2) w razie umieszczenia na obejmujcym czynno dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ pastwowy, organ jednostki samorzdu terytorialnego albo przez notariusza - od daty wzmianki.
§ 3. W razie mierci jednej z osób podpisanych na dokumencie dat zoenia przez t osob podpisu na dokumencie uwaa si za pewn od daty mierci tej osoby.
DZIA IV.
WADY OWIADCZENIA WOLI
Art. 82. [ Brak wiadomoci lub swobody powzicia decyzji ]
Niewane jest owiadczenie woli zoone przez osob, która z jakichkolwiek powodów znajdowaa si w stanie wyczajcym wiadome albo swobodne powzicie decyzji i wyraenie woli. Dotyczy to w szczególnoci choroby psychicznej, niedorozwoju umysowego albo innego, chociaby nawet przemijajcego, zaburzenia czynnoci psychicznych.
Art. 83. [ Pozorno ]
§ 1. Niewane jest owiadczenie woli zoone drugiej stronie za jej zgod dla pozoru. Jeeli owiadczenie takie zostao zoone dla ukrycia innej czynnoci prawnej, wano owiadczenia ocenia si wedug waciwoci tej czynnoci.
§ 2. Pozorno owiadczenia woli nie ma wpywu na skuteczno odpatnej czynnoci prawnej, dokonanej na podstawie pozornego owiadczenia, jeeli wskutek tej czynnoci osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowizku, chyba e dziaaa w zej wierze.
Art. 84. [ Bd ]
§ 1. W razie bdu co do treci czynnoci prawnej mona uchyli si od skutków prawnych swego owiadczenia woli. Jeeli jednak owiadczenie woli byo zoone innej osobie, uchylenie si od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy bd zosta wywoany przez t osob, chociaby bez jej winy, albo gdy wiedziaa ona o bdzie lub moga z atwoci bd zauway; ograniczenie to nie dotyczy czynnoci prawnej nieodpatnej.
§ 2. Mona powoywa si tylko na bd uzasadniajcy przypuszczenie, e gdyby skadajcy owiadczenie woli nie dziaa pod wpywem bdu i ocenia spraw rozsdnie, nie zoyby owiadczenia tej treci (bd istotny).
Art. 85. [ Znieksztacenie owiadczenia woli przez posaca ]
Znieksztacenie owiadczenia woli przez osob uyt do jego przesania ma takie same skutki, jak bd przy zoeniu owiadczenia.
Art. 86. [ Podstp ]
§ 1. Jeeli bd wywoaa druga strona podstpnie, uchylenie si od skutków prawnych owiadczenia woli zoonego pod wpywem bdu moe nastpi take wtedy, gdy bd nie by istotny, jak równie wtedy, gdy nie dotyczy treci czynnoci prawnej.
§ 2. Podstp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstpem strony, jeeli ta o podstpie wiedziaa i nie zawiadomia o nim drugiej strony albo jeeli czynno prawna bya nieodpatna.
Art. 87. [ Groba ]
Kto zoy owiadczenie woli pod wpywem bezprawnej groby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten moe uchyli si od skutków prawnych swego owiadczenia, jeeli z okolicznoci wynika, e móg si obawia, i jemu samemu lub innej osobie grozi powane niebezpieczestwo osobiste lub majtkowe.
Art. 88. [ Uchylenie si od skutków owiadczenia woli ]
§ 1. Uchylenie si od skutków prawnych owiadczenia woli, które zostao zoone innej osobie pod wpywem bdu lub groby, nastpuje przez owiadczenie zoone tej osobie na pimie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia si wygasa: w razie bdu - z upywem roku od jego wykrycia, a w razie groby - z upywem roku od chwili, kiedy stan obawy usta.
DZIA V.
WARUNEK
Art. 89. [ Zastrzeenie warunku ]
Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych albo wynikajcych z waciwoci czynnoci prawnej, powstanie lub ustanie skutku czynnoci prawnej mona uzaleni od zdarzenia przyszego i niepewnego (warunek).
Art. 90. [ Moc wsteczna warunku ]
Ziszczenie si warunku nie ma mocy wstecznej, chyba e inaczej zastrzeono.
Art. 91. [ Wykonywanie czynnoci przez warunkowo uprawnionego ]
Warunkowo uprawniony moe wykonywa wszelkie czynnoci, które zmierzaj do zachowania jego prawa.
Art. 92. [ Rozporzdzenia sprzeczne z warunkiem ]
§ 1. Jeeli czynno prawna obejmujca rozporzdzenie prawem zostaa dokonana pod warunkiem, póniejsze rozporzdzenia tym prawem trac moc z chwil ziszczenia si warunku o tyle, o ile udaremniaj lub ograniczaj skutek ziszczenia si warunku.
§ 2. Jednake gdy na podstawie takiego rozporzdzenia osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowizku, stosuje si odpowiednio przepisy o ochronie osób, które w dobrej wierze dokonay czynnoci prawnej z osob nieuprawnion do rozporzdzania prawem.
Art. 93. [ Skutki nielojalnego zachowania ]
§ 1. Jeeli strona, której zaley na nieziszczeniu si warunku, przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami wspóycia spoecznego ziszczeniu si warunku, nastpuj skutki takie, jak by warunek si zici.
§ 2. Jeeli strona, której zaley na ziszczeniu si warunku, doprowadzi w sposób sprzeczny z zasadami wspóycia spoecznego do ziszczenia si warunku, nastpuj skutki takie, jak by warunek si nie zici.
Art. 94. [ Warunek bezprawny ]
Warunek niemoliwy, jak równie warunek przeciwny ustawie lub zasadom wspóycia spoecznego pociga za sob niewano czynnoci prawnej, gdy jest zawieszajcy; uwaa si za nie zastrzeony, gdy jest rozwizujcy.
DZIA VI.
PRZEDSTAWICIELSTWO
Art. 95. [ Zastpstwo prawne ]
§ 1. Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych albo wynikajcych z waciwoci czynnoci prawnej, mona dokona czynnoci prawnej przez przedstawiciela.
§ 2. Czynno prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociga za sob skutki bezporednio dla reprezentowanego.
Art. 96. [ Tytu prawny umocowania ]
Umocowanie do dziaania w cudzym imieniu moe opiera si na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na owiadczeniu reprezentowanego (penomocnictwo).
Art. 97. [ Domniemanie umocowania osoby znajdujcej si w lokalu przedsibiorstwa ]
Osob czynn w lokalu przedsibiorstwa przeznaczonym do obsugiwania publicznoci poczytuje si w razie wtpliwoci za umocowan do dokonywania czynnoci prawnych, które zazwyczaj bywaj dokonywane z osobami korzystajcymi z usug tego przedsibiorstwa.
Art. 98. [ Rodzaje penomocnictwa ]
Penomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynnoci zwykego zarzdu. Do czynnoci przekraczajcych zakres zwykego zarzdu potrzebne jest penomocnictwo okrelajce ich rodzaj, chyba e ustawa wymaga penomocnictwa do poszczególnej czynnoci.
Art. 99. [ Forma penomocnictwa ]
§ 1. Jeeli do wanoci czynnoci prawnej potrzebna jest szczególna forma, penomocnictwo do dokonania tej czynnoci powinno by udzielone w tej samej formie.
§ 2. Penomocnictwo ogólne powinno by pod rygorem niewanoci udzielone na pimie.
Art. 100. [ Zdolno do czynnoci prawnych penomocnika ]
Okoliczno, e penomocnik jest ograniczony w zdolnoci do czynnoci prawnych, nie ma wpywu na wano czynnoci dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.
Art. 101. [ Odwoanie i wyganicie penomocnictwa ]
§ 1. Penomocnictwo moe by w kadym czasie odwoane, chyba e mocodawca zrzek si odwoania penomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treci stosunku prawnego bdcego podstaw penomocnictwa.
§ 2. Umocowanie wygasa ze mierci mocodawcy lub penomocnika, chyba e w penomocnictwie inaczej zastrzeono z przyczyn uzasadnionych treci stosunku prawnego bdcego podstaw penomocnictwa.
Art. 102. [ Zwrot dokumentu penomocnictwa ]
Po wyganiciu umocowania penomocnik obowizany jest zwróci mocodawcy dokument penomocnictwa. Moe da powiadczonego odpisu tego dokumentu; wyganicie umocowania powinno by na odpisie zaznaczone.
Art. 103. [ Umowa zawarta bez umocowania ]
§ 1. Jeeli zawierajcy umow jako penomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, wano umowy zaley od jej potwierdzenia przez osob, w której imieniu umowa zostaa zawarta.
§ 2. Druga strona moe wyznaczy osobie, w której imieniu umowa zostaa zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje si wolna po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu.
§ 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawar umow w cudzym imieniu, obowizany jest do zwrotu tego, co otrzyma od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, któr druga strona poniosa przez to, e zawara umow nie wiedzc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.
Art. 104. [ Jednostronna czynno dokonana bez umocowania ]
Jednostronna czynno prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest niewana. Jednake gdy ten, komu zostao zoone owiadczenie woli w cudzym imieniu, zgodzi si na dziaanie bez umocowania, stosuje si odpowiednio przepis o zawarciu umowy bez umocowania.
Art. 105. [ Czynno dokonana po wyganiciu umocowania ]
Jeeli penomocnik po wyganiciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynnoci prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynno prawna jest wana, chyba e druga strona o wyganiciu umocowania wiedziaa lub z atwoci moga si dowiedzie.
Art. 106. [ Dalsi penomocnicy ]
Penomocnik moe ustanowi dla mocodawcy innych penomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treci penomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego bdcego podstaw penomocnictwa.
Art. 107. [ Penomocnictwo czne ]
Jeeli mocodawca ustanowi kilku penomocników z takim samym zakresem umocowania, kady z nich moe dziaa samodzielnie, chyba e co innego wynika z treci penomocnictwa. Przepis ten stosuje si odpowiednio do penomocników, których penomocnik sam dla mocodawcy ustanowi.
Art. 108. [ Czynno prawna z penomocnikiem ]
Penomocnik nie moe by drug stron czynnoci prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba e co innego wynika z treci penomocnictwa albo e ze wzgldu na tre czynnoci prawnej wyczona jest moliwo naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy penomocnik reprezentuje obie strony.
Art. 109. [ Przedstawiciel ustawowy ]
Przepisy dziau niniejszego stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy owiadczenie woli ma by zoone przedstawicielowi.
Tytu V.
TERMIN
Art. 110. [ Obliczanie terminu ]
Jeeli ustawa, orzeczenie sdu lub decyzja innego organu pastwowego albo czynno prawna oznacza termin nie okrelajc sposobu jego obliczania, stosuje si przepisy ponisze.
Art. 111. [ Termin oznaczony w dniach ]
§ 1. Termin oznaczony w dniach koczy si z upywem ostatniego dnia.
§ 2. Jeeli pocztkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzgldnia si przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastpio.
Art. 112. [ Termin oznaczony w tygodniach, miesicach, latach ]
Termin oznaczony w tygodniach, miesicach lub latach koczy si z upywem dnia, który nazw lub dat odpowiada pocztkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesicu nie byo - w ostatnim dniu tego miesica. Jednake przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upywa z pocztkiem ostatniego dnia.
Art. 113. [ Pocztek, rodek, koniec miesica ]
§ 1. Jeeli termin jest oznaczony na pocztek, rodek lub koniec miesica, rozumie si przez to pierwszy, pitnasty lub ostatni dzie miesica.
§ 2. Termin pómiesiczny jest równy pitnastu dniom.
Art. 114. [ Termin miesiczny i roczny ]
Jeeli termin jest oznaczony w miesicach lub latach, a cigo terminu nie jest wymagana, miesic liczy si za dni trzydzieci, a rok za dni trzysta szedziesit pi.
Art. 115. [ Dni wolne od pracy ]
Jeeli koniec terminu do wykonania czynnoci przypada na dzie uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upywa dnia nastpnego.
Art. 116. [ Stosowanie przepisów o warunku ]
§ 1. Jeeli skutki czynnoci prawnej maj powsta w oznaczonym terminie, stosuje si odpowiednio przepisy o warunku zawieszajcym.
§ 2. Jeeli skutki czynnoci prawnej maj usta w oznaczonym terminie, stosuje si odpowiednio przepisy o warunku rozwizujcym.
Tytu VI.
PRZEDAWNIENIE ROSZCZE
Art. 117. [ Zarzut przedawnienia ]
§ 1. Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, roszczenia majtkowe ulegaj przedawnieniu.
§ 2. Po upywie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysuguje roszczenie, moe uchyli si od jego zaspokojenia, chyba e zrzeka si korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednake zrzeczenie si zarzutu przedawnienia przed upywem terminu jest niewane.
§ 3. (skrelony).
Art. 118. [ Dugo terminów przedawnienia ]
Jeeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesi, a dla roszcze o wiadczenia okresowe oraz roszcze zwizanych z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej - trzy lata.
Art. 119. [ Skracanie i przeduanie terminów przedawnienia ]
Terminy przedawnienia nie mog by skracane ani przeduane przez czynno prawn.
Art. 120. [ Rozpoczcie biegu przedawnienia ]
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna si od dnia, w którym roszczenie stao si wymagalne. Jeeli wymagalno roszczenia zaley od podjcia okrelonej czynnoci przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna si od dnia, w którym roszczenie staoby si wymagalne, gdyby uprawniony podj czynno w najwczeniej moliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszcze o zaniechanie rozpoczyna si od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysuguje, nie zastosowa si do treci roszczenia.
Art. 121. [ Zawieszenie biegu przedawnienia ]
Bieg przedawnienia nie rozpoczyna si, a rozpoczty ulega zawieszeniu:
1) co do roszcze, które przysuguj dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania wadzy rodzicielskiej;
2) co do roszcze, które przysuguj osobom nie majcym penej zdolnoci do czynnoci prawnych przeciwko osobom sprawujcym opiek lub kuratel - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
3) co do roszcze, które przysuguj jednemu z maonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania maestwa;
4) co do wszelkich roszcze, gdy z powodu siy wyszej uprawniony nie moe ich dochodzi przed sdem lub innym organem powoanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.
Art. 122. [ Wstrzymanie zakoczenia przedawnienia ]
§ 1. Przedawnienie wzgldem osoby, która nie ma penej zdolnoci do czynnoci prawnych, nie moe skoczy si wczeniej ni z upywem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
§ 2. Jeeli termin przedawnienia jest krótszy ni dwa lata, jego bieg liczy si od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustaa przyczyna jego ustanowienia.
§ 3. Przepisy powysze stosuje si odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej cakowitego ubezwasnowolnienia.
Art. 123. [ Przerwanie biegu przedawnienia ]
§ 1. Bieg przedawnienia przerywa si:
1) przez kad czynno przed sdem lub innym organem powoanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszcze danego rodzaju albo przed sdem polubownym, przedsiwzit bezporednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osob, przeciwko której roszczenie przysuguje.
§ 2. (skrelony).
Art. 124. [ Bieg przedawnienia po przerwie ]
§ 1. Po kadym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. Jednake w razie przerwania przedawnienia przez czynno w postpowaniu przed sdem lub innym organem powoanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszcze danego rodzaju albo przed sdem polubownym przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postpowanie nie zostanie zakoczone.
Art. 125. [ Terminy przedawnienia po wydaniu orzeczenia ]
§ 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sdu lub innego organu powoanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sdu polubownego, jak równie roszczenie stwierdzone ugod zawart przed sdem albo przed sdem polubownym przedawnia si z upywem lat dziesiciu, chociaby termin przedawnienia roszcze tego rodzaju by krótszy. Jeeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje wiadczenia okresowe, roszczenie o wiadczenia okresowe nalene w przyszoci ulega przedawnieniu trzyletniemu.
§ 2. (skrelony).
KSIGA DRUGA
WASNO I INNE PRAWA RZECZOWE
Tytu I.
WASNO
DZIA I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 126. (skrelony).
Art. 127. (skrelony).
Art. 128. (skrelony).
Art. 129. (skrelony).
Art. 130. (skrelony).
Art. 131. (skrelony).
Art. 132. (skrelony).
Art. 133. (skrelony).
Art. 134. (skrelony).
Art. 135. (skrelony).
Art. 136. (skrelony).
Art. 137. (skrelony).
Art. 138. (skrelony).
Art. 139. (skrelony).
DZIA II.
TRE I WYKONYWANIE WASNOCI
Art. 140. [ Wasno ]
W granicach okrelonych przez ustawy i zasady wspóycia spoecznego waciciel moe, z wyczeniem innych osób, korzysta z rzeczy zgodnie ze spoeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególnoci moe pobiera poytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach moe rozporzdza rzecz.
Art. 141. (skrelony).
Art. 142. [ Stan wyszej koniecznoci ]
§ 1. Waciciel nie moe si sprzeciwi uyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inn osob, jeeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczestwa grocego bezporednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Moe jednak da naprawienia wynikej std szkody.
§ 2. Przepis powyszy stosuje si take w razie niebezpieczestwa grocego dobrom majtkowym, chyba e groca szkoda jest oczywicie i niewspómiernie mniejsza anieli uszczerbek, który mógby ponie waciciel wskutek uycia, uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy.
Art. 143. [ Wasno gruntu ]
W granicach okrelonych przez spoeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu wasno gruntu rozciga si na przestrze nad i pod jego powierzchni. Przepis ten nie uchybia przepisom regulujcym prawa do wód.
Art. 144. [ Immisje ]
Waciciel nieruchomoci powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywa si od dziaa, które by zakócay korzystanie z nieruchomoci ssiednich ponad przecitn miar, wynikajc ze spoeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomoci i stosunków miejscowych.
Art. 145. [ Droga konieczna ]
§ 1. Jeeli nieruchomo nie ma odpowiedniego dostpu do drogi publicznej lub do nalecych do tej nieruchomoci budynków gospodarskich, waciciel moe da od wacicieli gruntów ssiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej suebnoci drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastpi z uwzgldnieniem potrzeb nieruchomoci nie majcej dostpu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obcieniem gruntów, przez które droga ma prowadzi. Jeeli potrzeba ustanowienia drogi jest nastpstwem sprzeday gruntu lub innej czynnoci prawnej, a midzy interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sd zarzdzi, o ile to jest moliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które byy przedmiotem tej czynnoci prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzgldnia interes spoeczno-gospodarczy.
Art. 146. [ Droga konieczna dla posiadacza ]
Przepisy artykuu poprzedzajcego stosuje si odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomoci; jednake posiadacz moe da tylko ustanowienia suebnoci osobistej.
Art. 147. [ Roboty ziemne ]
Wacicielowi nie wolno dokonywa robót ziemnych w taki sposób, eby to grozio nieruchomociom ssiednim utrat oparcia.
Art. 148. [ Owoce ]
Owoce opade z drzewa lub krzewu na grunt ssiedni stanowi jego poytki. Przepisu tego nie stosuje si, gdy grunt ssiedni jest przeznaczony na uytek publiczny.
Art. 149. [ Usunicie gazi, owoców ]
Waciciel gruntu moe wej na grunt ssiedni w celu usunicia zwieszajcych si z jego drzew gazi lub owoców. Waciciel ssiedniego gruntu moe jednak da naprawienia wynikej std szkody.
Art. 150. [ Usunicie korzeni ]
Waciciel gruntu moe obci i zachowa dla siebie korzenie przechodzce z ssiedniego gruntu. To samo dotyczy gazi i owoców zwieszajcych si z ssiedniego gruntu; jednake w wypadku takim waciciel powinien uprzednio wyznaczy ssiadowi odpowiedni termin do ich usunicia.
Art. 151. [ Przekroczenie granic przy budowie ]
Jeeli przy wznoszeniu budynku lub innego urzdzenia przekroczono bez winy umylnej granice ssiedniego gruntu, waciciel tego gruntu nie moe da przywrócenia stanu poprzedniego, chyba e bez nie uzasadnionej zwoki sprzeciwi si przekroczeniu granicy albo e grozi mu niewspómiernie wielka szkoda. Moe on da albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej suebnoci gruntowej, albo wykupienia zajtej czci gruntu, jak równie tej czci, która na skutek budowy stracia dla niego znaczenie gospodarcze.
Art. 152. [ Rozgraniczenie ]
Waciciele gruntów ssiadujcych obowizani s do wspódziaania przy rozgraniczeniu gruntów oraz przy utrzymywaniu staych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty urzdzenia i utrzymywania staych znaków granicznych ponosz po poowie.
Art. 153. [ Ustalenie granic ]
Jeeli granice gruntów stay si sporne, a stanu prawnego nie mona stwierdzi, ustala si granice wedug ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby równie takiego stanu nie mona byo stwierdzi, a postpowanie rozgraniczeniowe nie doprowadzio do ugody midzy interesowanymi, sd ustali granice z uwzgldnieniem wszelkich okolicznoci; moe przy tym przyzna jednemu z wacicieli odpowiedni dopat pienin.
Art. 154. [ Urzdzenia na granicy ]
§ 1. Domniemywa si, e mury, poty, miedze, rowy i inne urzdzenia podobne, znajdujce si na granicy gruntów ssiadujcych, su do wspólnego uytku ssiadów. To samo dotyczy drzew i krzewów na granicy.
§ 2. Korzystajcy z wymienionych urzdze obowizani s ponosi wspólnie koszty ich utrzymania.
DZIA III.
NABYCIE I UTRATA WASNOCI
Rozdzia I
Przeniesienie wasnoci
Art. 155. [ Umowy konsensualne i realne ]
§ 1. Umowa sprzeday, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowizujca do przeniesienia wasnoci rzeczy co do tosamoci oznaczonej przenosi wasno na nabywc, chyba e przepis szczególny stanowi inaczej albo e strony inaczej postanowiy.
§ 2. Jeeli przedmiotem umowy zobowizujcej do przeniesienia wasnoci s rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia wasnoci potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowizujcej do przeniesienia wasnoci s rzeczy przysze.
Art. 156. [ Wano umowy rozporzdzajcej ]
Jeeli zawarcie umowy przenoszcej wasno nastpuje w wykonaniu zobowizania wynikajcego z uprzednio zawartej umowy zobowizujcej do przeniesienia wasnoci, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, wano umowy przenoszcej wasno zaley od istnienia tego zobowizania.
Art. 157. [ Warunek i termin ]
§ 1. Wasno nieruchomoci nie moe by przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeeniem terminu.
§ 2. Jeeli umowa zobowizujca do przeniesienia wasnoci nieruchomoci zostaa zawarta pod warunkiem lub z zastrzeeniem terminu, do przeniesienia wasnoci potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujce ich bezwarunkow zgod na niezwoczne przejcie wasnoci.
Art. 158. [ Forma aktu notarialnego ]
Umowa zobowizujca do przeniesienia wasnoci nieruchomoci powinna by zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszcej wasno, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejcego uprzednio zobowizania do przeniesienia wasnoci nieruchomoci; zobowizanie powinno by w akcie wymienione.
Art. 159. [ Wkad do rolniczej spódzielni produkcyjnej ]
Przepisów o obowizku zachowania formy aktu notarialnego nie stosuje si w wypadku, gdy grunty wniesione jako wkad do rolniczej spódzielni produkcyjnej maj sta si wspówasnoci dotychczasowych wacicieli.
Art. 160. (skrelony).
Art. 161. (skrelony).
Art. 162. (uchylony).
Art. 163. (skrelony).
Art. 164. (skrelony).
Art. 165. (skrelony).
Art. 166. [ Prawo pierwokupu wspówacicieli ]
§ 1. W razie sprzeday przez wspówaciciela nieruchomoci rolnej udziau we wspówasnoci lub czci tego udziau pozostaym wspówacicielom przysuguje prawo pierwokupu, jeeli prowadz gospodarstwo rolne na gruncie wspólnym. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wspówaciciel prowadzcy jednoczenie gospodarstwo rolne sprzedaje swój udzia we wspówasnoci wraz z tym gospodarstwem albo gdy nabywc jest inny wspówaciciel lub osoba, która dziedziczyaby gospodarstwo po sprzedawcy.
§ 2. (skrelony).
Art. 167. (skrelony)
Art. 168. (skrelony)
Art. 169. [ Nabycie od nieuprawnionego ]
§ 1. Jeeli osoba nie uprawniona do rozporzdzania rzecz ruchom zbywa rzecz i wydaje j nabywcy, nabywca uzyskuje wasno z chwil objcia rzeczy w posiadanie, chyba e dziaa w zej wierze.
§ 2. Jednake gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez waciciela zostaje zbyta przed upywem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca moe uzyska wasno dopiero z upywem powyszego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pienidzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzdowej licytacji publicznej lub w toku postpowania egzekucyjnego.
Art. 170. [ Nabycie rzeczy obcionej ]
W razie przeniesienia wasnoci rzeczy ruchomej, która jest obciona prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwil wydania rzeczy nabywcy, chyba e ten dziaa w zej wierze. Przepis paragrafu drugiego artykuu poprzedzajcego stosuje si odpowiednio.
Art. 171. (skrelony).
Rozdzia II
Zasiedzenie
Art. 172. [ Terminy zasiedzenia nieruchomoci ]
§ 1. Posiadacz nieruchomoci nie bdcy jej wacicielem nabywa wasno, jeeli posiada nieruchomo nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba e uzyska posiadanie w zej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upywie lat trzydziestu posiadacz nieruchomoci nabywa jej wasno, choby uzyska posiadanie w zej wierze.
Art. 173. [ Ochrona maoletniego ]
Jeeli waciciel nieruchomoci, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, jest maoletni, zasiedzenie nie moe skoczy si wczeniej ni z upywem dwóch lat od uzyskania penoletnoci przez waciciela.
Art. 174. [ Termin zasiedzenia rzeczy ruchomej ]
Posiadacz rzeczy ruchomej nie bdcy jej wacicielem nabywa wasno, jeeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba e posiada w zej wierze.
Art. 175. [ Bieg terminów zasiedzenia ]
Do biegu zasiedzenia stosuje si odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszcze.
Art. 176. [ Doliczanie czasu posiadania poprzednika ]
§ 1. Jeeli podczas biegu zasiedzenia nastpio przeniesienie posiadania, obecny posiadacz moe doliczy do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeeli jednak poprzedni posiadacz uzyska posiadanie nieruchomoci w zej wierze, czas jego posiadania moe by doliczony tylko wtedy, gdy cznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieci.
§ 2. Przepisy powysze stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobierc poprzedniego posiadacza.
Art. 177. (skrelony).
Art. 178. (uchylony).
Rozdzia III
Inne wypadki nabycia i utraty wasnoci
Art. 179. [ Zrzeczenie si wasnoci nieruchomoci ]
§ 1. Waciciel moe wyzby si wasnoci nieruchomoci przez to, e si jej zrzeknie. Zrzeczenie si wymaga formy aktu notarialnego. Do zrzeczenia si wasnoci nieruchomoci potrzebna jest zgoda starosty wykonujcego to zadanie jako zadanie z zakresu administracji rzdowej.
§ 2. Nieruchomo, której wasnoci waciciel si zrzek, staje si wasnoci Skarbu Pastwa. Skarb Pastwa ponosi odpowiedzialno z nieruchomoci za jej obcienia. Jeeli w chwili zrzeczenia si wasnoci nieruchomoci przysugiwao Skarbowi Pastwa w stosunku do niej ustawowe prawo pierwokupu, odpowiedzialno ta ogranicza si do sumy, która naleaaby si zrzekajcemu w razie wykonania prawa pierwokupu.
Art. 180. [ Porzucenie rzeczy ruchomej ]
Waciciel moe wyzby si wasnoci rzeczy ruchomej przez to, e w tym zamiarze rzecz porzuci.
Art. 181. [ Zawaszczenie rzeczy ruchomej ]
Wasno ruchomej rzeczy niczyjej nabywa si przez jej objcie w posiadanie samoistne.
Art. 182. [ Rój pszczó ]
§ 1. Rój pszczó staje si niczyim, jeeli waciciel nie odszuka go przed upywem trzech dni od dnia wyrojenia. Wacicielowi wolno w pocigu za rojem wej na cudzy grunt, powinien jednak naprawi wynik std szkod.
§ 2. Jeeli rój osiad w cudzym ulu nie zajtym, waciciel moe domaga si wydania roju za zwrotem kosztów.
§ 3. Jeeli rój osiad w cudzym ulu zajtym, staje si on wasnoci tego, czyj wasnoci by rój, który si w ulu znajdowa. Dotychczasowemu wacicielowi nie przysuguje w tym wypadku roszczenie z tytuu bezpodstawnego wzbogacenia.
Art. 183. [ Znalezienie rzeczy ]
§ 1. Kto znalaz rzecz zgubion, powinien niezwocznie zawiadomi o tym osob uprawnion do odbioru rzeczy. Jeeli znalazca nie wie, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy, albo jeeli nie zna miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, powinien niezwocznie zawiadomi o znalezieniu waciwy organ pastwowy.
§ 2. Przepisy o rzeczach znalezionych stosuje si odpowiednio do rzeczy porzuconych bez zamiaru wyzbycia si wasnoci, jak równie do zwierzt, które zabkay si lub ucieky.
Art. 184. [ Znalezienie pienidzy, papierów wartociowych, kosztownoci ]
§ 1. Pienidze, papiery wartociowe, kosztownoci oraz rzeczy majce warto naukow lub artystyczn znalazca powinien odda niezwocznie na przechowanie waciwemu organowi pastwowemu, inne za rzeczy znalezione - tylko na danie tego organu.
§ 2. Jeeli znalazca przechowuje rzecz u siebie, stosuje si odpowiednio przepisy o nieodpatnym przechowaniu.
Art. 185. [ Delegacja ]
Rozporzdzenie Rady Ministrów okreli organy waciwe do przechowywania rzeczy znalezionych i do poszukiwania osób uprawnionych do ich odbioru, zasady przechowywania tych rzeczy oraz sposób poszukiwania osób uprawnionych do odbioru.
Art. 186. [ Znalene ]
Znalazca, który uczyni zado swoim obowizkom, moe da znalenego w wysokoci jednej dziesitej wartoci rzeczy, jeeli zgosi swe roszczenie najpóniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru.
Art. 187. [ Nabycie wasnoci rzeczy znalezionych przez Skarb Pastwa lub znalazc ]
Pienidze, papiery wartociowe, kosztownoci oraz rzeczy majce warto naukow lub artystyczn, które nie zostan przez uprawnionego odebrane w cigu roku od dnia wezwania go przez waciwy organ, a w razie niemonoci wezwania - w cigu dwóch lat od ich znalezienia, staj si wasnoci Skarbu Pastwa. Inne rzeczy staj si po upywie tych samych terminów wasnoci znalazcy, jeeli uczyni on zado swoim obowizkom; jeeli rzeczy s przechowywane przez organ pastwowy, znalazca moe je odebra za zwrotem kosztów.
Art. 188. [ Znalezienie rzeczy w miejscach publicznych ]
Przepisów artykuów poprzedzajcych nie stosuje si w razie znalezienia rzeczy w budynku publicznym albo w innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publicznoci ani w razie znalezienia rzeczy w wagonie kolejowym, na statku lub innym rodku transportu publicznego. Znalazca obowizany jest w tych wypadkach odda rzecz zarzdcy budynku lub pomieszczenia albo waciwemu zarzdcy rodków transportu publicznego, a ten postpi z rzecz zgodnie z waciwymi przepisami.
Art. 189. [ Skarb ]
Jeeli rzecz majca znaczniejsz warto materialn albo warto naukow lub artystyczn zostaa znaleziona w takich okolicznociach, e poszukiwanie waciciela byoby oczywicie bezcelowe, znalazca obowizany jest odda rzecz waciwemu organowi pastwowemu. Rzecz znaleziona staje si wasnoci Skarbu Pastwa, a znalazcy naley si odpowiednie wynagrodzenie.
Art. 190. [ Nabycie poytków naturalnych ]
Uprawniony do pobierania poytków naturalnych rzeczy nabywa ich wasno przez odczenie ich od rzeczy.
Art. 191. [ Poczenie rzeczy ruchomej z nieruchomoci ]
Wasno nieruchomoci rozciga si na rzecz ruchom, która zostaa poczona z nieruchomoci w taki sposób, e staa si jej czci skadow.
Art. 192. [ Przetworzenie rzeczy ]
§ 1. Ten, kto wytworzy now rzecz ruchom z cudzych materiaów, staje si jej wacicielem, jeeli warto nakadu pracy jest wiksza od wartoci materiaów.
§ 2. Jeeli przetworzenie rzeczy byo dokonane w zej wierze albo jeeli warto materiaów jest wiksza od wartoci nakadu pracy, rzecz wytworzona staje si wasnoci waciciela materiaów.
Art. 193. [ Poczenie, pomieszanie ]
§ 1. Jeeli rzeczy ruchome zostay poczone lub pomieszane w taki sposób, e przywrócenie stanu poprzedniego byoby zwizane z nadmiernymi trudnociami lub kosztami, dotychczasowi waciciele staj si wspówacicielami caoci. Udziay we wspówasnoci oznacza si wedug stosunku wartoci rzeczy poczonych lub pomieszanych.
§ 2. Jednake gdy jedna z rzeczy poczonych ma warto znacznie wiksz anieli pozostae, rzeczy mniejszej wartoci staj si jej czciami skadowymi.
Art. 194. [ Stosunek do innych przepisów ]
Przepisy o przetworzeniu, poczeniu i pomieszaniu nie uchybiaj przepisom o obowizku naprawienia szkody ani przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu.
DZIA IV.
WSPÓWASNO
Art. 195. [ Wspówasno ]
Wasno tej samej rzeczy moe przysugiwa niepodzielnie kilku osobom (wspówasno).
Art. 196. [ Rodzaje wspówasnoci ]
§ 1. Wspówasno jest albo wspówasnoci w czciach uamkowych, albo wspówasnoci czn.
§ 2. Wspówasno czn reguluj przepisy dotyczce stosunków, z których ona wynika. Do wspówasnoci w czciach uamkowych stosuje si przepisy niniejszego dziau.
Art. 197. [ Udziay wspówacicieli ]
Domniemywa si, e udziay wspówacicieli s równe.
Art. 198. [ Rozporzdzanie udziaem ]
Kady ze wspówacicieli moe rozporzdza swoim udziaem bez zgody pozostaych wspówacicieli.
Art. 199. [ Czynnoci przekraczajce zakres zwykego zarzdu ]
Do rozporzdzania rzecz wspóln oraz do innych czynnoci, które przekraczaj zakres zwykego zarzdu, potrzebna jest zgoda wszystkich wspówacicieli. W braku takiej zgody wspówaciciele, których udziay wynosz co najmniej poow, mog da rozstrzygnicia przez sd, który orzeknie majc na wzgldzie cel zamierzonej czynnoci oraz interesy wszystkich wspówacicieli.
Art. 200. [ Obowizek wspódziaania w zarzdzie ]
Kady ze wspówacicieli jest obowizany do wspódziaania w zarzdzie rzecz wspóln.
Art. 201. [ Zwyky zarzd ]
Do czynnoci zwykego zarzdu rzecz wspóln potrzebna jest zgoda wikszoci wspówacicieli. W braku takiej zgody kady ze wspówacicieli moe da upowanienia sdowego do dokonania czynnoci.
Art. 202. [ Rozstrzygnicie sporu przez sd ]
Jeeli wikszo wspówacicieli postanawia dokona czynnoci raco sprzecznej z zasadami prawidowego zarzdu rzecz wspóln, kady z pozostaych wspówacicieli moe da rozstrzygnicia przez sd.
Art. 203. [ Wyznaczenie zarzdcy ]
Kady ze wspówacicieli moe wystpi do sdu o wyznaczenie zarzdcy, jeeli nie mona uzyska zgody wikszoci wspówacicieli w istotnych sprawach dotyczcych zwykego zarzdu albo jeeli wikszo wspówacicieli narusza zasady prawidowego zarzdu lub krzywdzi mniejszo.
Art. 204. [ Obliczanie wikszoci ]
Wikszo wspówacicieli oblicza si wedug wielkoci udziaów.
Art. 205. [ Wynagrodzenie zarzdcy ]
Wspówaciciel sprawujcy zarzd rzecz wspóln moe da od pozostaych wspówacicieli wynagrodzenia odpowiadajcego uzasadnionemu nakadowi jego pracy.
Art. 206. [ Uprawnienia wspówaciciela ]
Kady ze wspówacicieli jest uprawniony do wspóposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje si pogodzi ze wspóposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostaych wspówacicieli.
Art. 207. [ Przychody i wydatki ]
Poytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadaj wspówacicielom w stosunku do wielkoci udziaów; w takim samym stosunku wspówaciciele ponosz wydatki i ciary zwizane z rzecz wspóln.
Art. 208. [ Rachunek z zarzdu ]
Kady ze wspówacicieli nie sprawujcych zarzdu rzecz wspóln moe da w odpowiednich terminach rachunku z zarzdu.
Art. 209. [ Czynnoci zachowawcze ]
Kady ze wspówacicieli moe wykonywa wszelkie czynnoci i dochodzi wszelkich roszcze, które zmierzaj do zachowania wspólnego prawa.
Art. 210. [ Zniesienie wspówasnoci ]
Kady ze wspówacicieli moe da zniesienia wspówasnoci. Uprawnienie to moe by wyczone przez czynno prawn na czas nie duszy ni lat pi. Jednake w ostatnim roku przed upywem zastrzeonego terminu dopuszczalne jest jego przeduenie na dalsze lat pi; przeduenie mona ponowi.
Art. 211. [ Podzia rzeczy wspólnej ]
Kady ze wspówacicieli moe da, aeby zniesienie wspówasnoci nastpio przez podzia rzeczy wspólnej, chyba e podzia byby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze spoeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo e pocigaby za sob istotn zmian rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartoci.
Art. 212. [ Sdowe zniesienie wspówasnoci ]
§ 1. Jeeli zniesienie wspówasnoci nastpuje na mocy orzeczenia sdu, warto poszczególnych udziaów moe by wyrównana przez dopaty pienine. Przy podziale gruntu sd moe obciy poszczególne czci potrzebnymi suebnociami gruntowymi.
§ 2. Rzecz, która nie daje si podzieli, moe by przyznana stosownie do okolicznoci jednemu ze wspówacicieli z obowizkiem spaty pozostaych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postpowania cywilnego
§ 3. Jeeli ustalone zostay dopaty lub spaty, sd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysoko i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby take sposób ich zabezpieczenia. W razie rozoenia dopat i spat na raty terminy ich uiszczenia nie mog cznie przekracza lat dziesiciu. W wypadkach zasugujcych na szczególne uwzgldnienie sd na wniosek dunika moe odroczy termin zapaty rat ju wymagalnych.
Art. 213. [ Podzia gospodarstwa rolnego ]
Jeeli zniesienie wspówasnoci gospodarstwa rolnego przez podzia midzy wspówacicieli byoby sprzeczne z zasadami prawidowej gospodarki rolnej, sd przyzna to gospodarstwo temu wspówacicielowi, na którego wyra zgod wszyscy wspówaciciele.
Art. 214. [ Sdowe zniesienie wspówasnoci gospodarstwa rolnego ]
§ 1. W razie braku zgody wszystkich wspówacicieli, sd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba e interes spoeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego wspówaciciela.
§ 2. Jeeli warunki przewidziane w paragrafie poprzedzajcym spenia kilku wspówacicieli albo jeeli nie spenia ich aden ze wspówacicieli, sd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który daje najlepsz gwarancj jego naleytego prowadzenia.
§ 3. Na wniosek wszystkich wspówacicieli sd zarzdzi sprzeda gospodarstwa rolnego stosownie do przepisów Kodeksu postpowania cywilnego
§ 4. Sprzeda gospodarstwa rolnego sd zarzdzi równie w wypadku niewyraenia zgody przez adnego ze wspówacicieli na przyznanie mu gospodarstwa.
Art. 215. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepisy dwóch artykuów poprzedzajcych stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy gospodarstwo rolne moe by podzielone, lecz liczba wydzielonych czci jest mniejsza od liczby wspówacicieli.
Art. 216. [ Spaty ]
§ 1. Wysoko przysugujcych wspówacicielom spat z gospodarstwa rolnego ustala si stosownie do ich zgodnego porozumienia.
§ 2. W razie braku takiego porozumienia spaty przysugujce wspówacicielom mog by obnione. Przy okrelaniu stopnia ich obnienia bierze si pod uwag:
1) typ, wielko i stan gospodarstwa rolnego bdcego przedmiotem zniesienia wspówasnoci,
2) sytuacj osobist i majtkow wspówaciciela zobowizanego do spat i wspówaciciela uprawnionego do ich otrzymania.
§ 3. Obnienie spat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzajcego, nie wyklucza moliwoci rozoenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapaty, stosownie do przepisu art. 212 § 3.
§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje si do spat na rzecz maonka w razie zniesienia wspówasnoci gospodarstwa rolnego, które stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuczego naley do wspólnego majtku maonków.
Art. 217. [ Wyrównywanie spat ]
Wspówaciciel, który w wyniku zniesienia wspówasnoci otrzyma gospodarstwo rolne, wchodzce za w skad tego gospodarstwa nieruchomoci rolne zby odpatnie przed upywem piciu lat od chwili zniesienia wspówasnoci, jest obowizany pozostaym wspówacicielom, którym przypady spaty nisze od nalenych, wyda - proporcjonalnie do wielkoci ich udziaów - korzyci uzyskane z obnienia spat, chyba e celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego gospodarstwa.
Art. 218. [ Uprawnienie do dalszego zamieszkiwania ]
§ 1. Wspówaciciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego czci, lecz do chwili zniesienia wspówasnoci w tym gospodarstwie mieszkali, zachowuj uprawnienia do dalszego zamieszkania, jednake nie duej ni przez pi lat, a gdy w chwili znoszenia wspówasnoci s maoletni - nie duej ni pi lat od osignicia penoletnoci. Ograniczenie terminem powyszym nie dotyczy wspówacicieli trwale niezdolnych do pracy.
§ 2. Do uprawnie wynikajcych z przepisów paragrafu poprzedzajcego stosuje si odpowiednio przepisy o suebnoci mieszkania.
Art. 219. (skrelony).
Art. 220. [ Wyczenie przedawnienia ]
Roszczenie o zniesienie wspówasnoci nie ulega przedawnieniu.
Art. 221. [ Nabywca udziau ]
Czynnoci prawne okrelajce zarzd i sposób korzystania z rzeczy wspólnej albo wyczajce uprawnienie do zniesienia wspówasnoci odnosz skutek take wzgldem nabywcy udziau, jeeli nabywca o nich wiedzia lub z atwoci móg si dowiedzie. To samo dotyczy wypadku, gdy sposób korzystania z rzeczy zosta ustalony w orzeczeniu sdowym.
DZIA V.
OCHRONA WASNOCI
Art. 222. [ Roszczenie windykacyjne i negatoryjne ]
§ 1. Waciciel moe da od osoby, która wada faktycznie jego rzecz, aeby rzecz zostaa mu wydana, chyba e osobie tej przysuguje skuteczne wzgldem waciciela uprawnienie do wadania rzecz.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza wasno w inny sposób anieli przez pozbawienie waciciela faktycznego wadztwa nad rzecz, przysuguje wacicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie narusze.
Art. 223. [ Wyczenie przedawnienia ]
§ 1. Roszczenia waciciela przewidziane w artykule poprzedzajcym nie ulegaj przedawnieniu, jeeli dotycz nieruchomoci.
§ 2. (skrelony).
§ 3. (skrelony).
Art. 224. [ Samoistny posiadacz w dobrej wierze ]
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowizany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zuycie, ani za jej pogorszenie lub utrat. Nabywa wasno poytków naturalnych, które zostay od rzeczy odczone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane poytki cywilne, jeeli stay si w tym czasie wymagalne.
§ 2. Jednake od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedzia si o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowizany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zuycie, pogorszenie lub utrat, chyba e pogorszenie lub utrata nastpia bez jego winy. Obowizany jest zwróci pobrane od powyszej chwili poytki, których nie zuy, jak równie uici warto tych, które zuy.
Art. 225. [ Samoistny posiadacz w zej wierze ]
Obowizki samoistnego posiadacza w zej wierze wzgldem waciciela s takie same jak obowizki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedzia si o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednake samoistny posiadacz w zej wierze obowizany jest nadto zwróci warto poytków, których z powodu zej gospodarki nie uzyska, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utrat rzeczy, chyba e rzecz ulegaby pogorszeniu lub utracie take wtedy, gdyby znajdowaa si w posiadaniu uprawnionego.
Art. 226. [ Zwrot nakadów ]
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze moe da zwrotu nakadów koniecznych o tyle, o ile nie maj pokrycia w korzyciach, które uzyska z rzeczy. Zwrotu innych nakadów moe da o tyle, o ile zwikszaj warto rzeczy w chwili jej wydania wacicielowi. Jednake gdy nakady zostay dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedzia si o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, moe on da zwrotu jedynie nakadów koniecznych.
§ 2. Samoistny posiadacz w zej wierze moe da jedynie zwrotu nakadów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile waciciel wzbogaciby si bezpodstawnie jego kosztem.
Art. 227. [ Przedmioty poczone ]
§ 1. Samoistny posiadacz moe, przywracajc stan poprzedni, zabra przedmioty, które poczy z rzecz, chociaby stay si jej czciami skadowymi.
§ 2. Jednake gdy poczenia dokona samoistny posiadacz w zej wierze albo samoistny posiadacz w dobrej wierze po chwili, w której dowiedzia si o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, waciciel moe przyczone przedmioty zatrzyma, zwracajc samoistnemu posiadaczowi ich warto i koszt robocizny albo sum odpowiadajc zwikszeniu wartoci rzeczy.
Art. 228. [ Samoistny posiadacz wasnoci pastwowej ]
Przepisy okrelajce prawa i obowizki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedzia si on o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, stosuje si take w wypadku, gdy samoistny posiadacz rzeczy bdcej przedmiotem wasnoci pastwowej zosta wezwany przez waciwy organ pastwowy do wydania rzeczy.
Art. 229. [ Przedawnienie roszcze przeciwko samoistnemu posiadaczowi ]
§ 1. Roszczenia waciciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot poytków lub o zapat ich wartoci, jak równie roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniaj si z upywem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszcze samoistnego posiadacza przeciwko wacicielowi o zwrot nakadów na rzecz.
§ 2. (skrelony).
Art. 230. [ Posiadacz zaleny ]
Przepisy dotyczce roszcze waciciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot poytków lub o zapat ich wartoci oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak równie przepisy dotyczce roszcze samoistnego posiadacza o zwrot nakadów na rzecz, stosuje si odpowiednio do stosunku midzy wacicielem rzeczy a posiadaczem zalenym, o ile z przepisów regulujcych ten stosunek nie wynika nic innego.
Art. 231. [ Budynek wzniesiony na cudzym gruncie ]
§ 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniós na powierzchni lub pod powierzchni gruntu budynek lub inne urzdzenie o wartoci przenoszcej znacznie warto zajtej na ten cel dziaki, moe da, aby waciciel przeniós na niego wasno zajtej dziaki za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Waciciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urzdzenie o wartoci przenoszcej znacznie warto zajtej na ten cel dziaki, moe da, aby ten, kto wzniós budynek lub inne urzdzenie, naby od niego wasno dziaki za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 3. (skrelony).
Tytu II.
UYTKOWANIE WIECZYSTE
Art. 232. [ Uytkowanie wieczyste ]
§ 1. Grunty stanowice wasno Skarbu Pastwa a pooone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Pastwa pooone poza tymi granicami, lecz wczone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zada jego gospodarki, a take grunty stanowice wasno jednostek samorzdu terytorialnego lub ich zwizków mog by oddawane w uytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.
§ 2. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem uytkowania wieczystego mog by take inne grunty Skarbu Pastwa, jednostek samorzdu terytorialnego lub ich zwizków.
Art. 233. [ Uprawnienia wieczystego uytkownika ]
W granicach, okrelonych przez ustawy i zasady wspóycia spoecznego oraz przez umow o oddanie gruntu Skarbu Pastwa lub gruntu nalecego do jednostek samorzdu terytorialnego bd ich zwizków w uytkowanie wieczyste, uytkownik moe korzysta z gruntu z wyczeniem innych osób. W tych samych granicach uytkownik wieczysty moe swoim prawem rozporzdza.
Art. 234. [ Oddanie gruntu w wieczyste uytkowanie ]
Do oddania gruntu Skarbu Pastwa lub gruntu nalecego do jednostek samorzdu terytorialnego bd ich zwizków w uytkowanie wieczyste stosuje si odpowiednio przepisy o przeniesienie wasnoci nieruchomoci.
Art. 235. [ Wasno budynków i urzdze ]
§ 1. Budynki i inne urzdzenia wzniesione na gruncie Skarbu Pastwa lub gruncie nalecym do jednostek samorzdu terytorialnego bd ich zwizków przez wieczystego uytkownika stanowi jego wasno. To samo dotyczy budynków i innych urzdze, które wieczysty uytkownik naby zgodnie z waciwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w uytkowanie wieczyste.
§ 2. Przysugujca wieczystemu uytkownikowi wasno budynków i urzdze na uytkowanym gruncie jest prawem zwizanym z uytkowaniem wieczystym.
Art. 236. [ Okres trwania uytkowania wieczystego ]
§ 1. Oddanie gruntu Skarbu Pastwa lub gruntu nalecego do jednostek samorzdu terytorialnego bd ich zwizków w uytkowanie wieczyste nastpuje na okres dziewidziesiciu dziewiciu lat. W wypadkach wyjtkowych, gdy cel gospodarczy uytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewidziesit dziewi lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieci.
§ 2. W cigu ostatnich piciu lat przed upywem zastrzeonego w umowie terminu wieczysty uytkownik moe da jego przeduenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewidziesiciu dziewiciu lat; jednake wieczysty uytkownik moe wczeniej wystpi z takim daniem, jeeli okres amortyzacji zamierzonych na uytkowanym gruncie nakadów jest znacznie duszy anieli czas, który pozostaje do upywu zastrzeonego w umowie terminu. Odmowa przeduenia jest dopuszczalna tylko ze wzgldu na wany interes spoeczny.
§ 3. Umowa o przeduenie wieczystego uytkowania powinna by zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 237. [ Przeniesienie uytkowania wieczystego ]
Do przeniesienia uytkowania wieczystego stosuje si odpowiednio przepisy o przeniesieniu wasnoci nieruchomoci.
Art. 238. [ Opata roczna ]
Wieczysty uytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opat roczn.
Art. 239. [ Tre umowy wieczystego uytkowania ]
§ 1. Sposób korzystania z gruntu Skarbu Pastwa lub gruntu nalecego do jednostek samorzdu terytorialnego bd ich zwizków przez wieczystego uytkownika powinien by okrelony w umowie.
§ 2. Jeeli oddanie gruntu w uytkowanie wieczyste nastpuje w celu wzniesienia na gruncie budynków lub innych urzdze, umowa powinna okrela:
1) termin rozpoczcia i zakoczenia robót;
2) rodzaj budynków lub urzdze oraz obowizek ich utrzymywania w naleytym stanie;
3) warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki budynków lub urzdze w czasie trwania uytkowania wieczystego;
4) wynagrodzenie nalene wieczystemu uytkownikowi za budynki lub urzdzenia istniejce na gruncie w dniu wyganicia uytkowania wieczystego.
Art. 240. [ Rozwizanie przed terminem ]
Umowa o oddanie gruntu Skarbu Pastwa lub gruntu nalecego do jednostek samorzdu terytorialnego bd ich zwizków w uytkowanie wieczyste moe ulec rozwizaniu przed upywem okrelonego w niej terminu, jeeli wieczysty uytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywicie sprzeczny z jego przeznaczeniem okrelonym w umowie, w szczególnoci jeeli wbrew umowie uytkownik nie wzniós okrelonych w niej budynków lub urzdze.
Art. 241. [ Wyganicie obcie ]
Wraz z wyganiciem uytkowania wieczystego wygasaj ustanowione na nim obcienia.
Art. 242. (skrelony).
Art. 243. [ Przedawnienie roszcze przeciwko wieczystemu uytkownikowi ]
Roszczenie przeciwko wieczystemu uytkownikowi o naprawienie szkód wynikych z niewaciwego korzystania z gruntu Skarbu Pastwa lub gruntu nalecego do jednostek samorzdu terytorialnego bd ich zwizków, jak równie roszczenie wieczystego uytkownika o wynagrodzenie za budynki i urzdzenia istniejce w dniu zwrotu uytkowanego gruntu przedawniaj si z upywem lat trzech od tej daty.
Tytu III.
PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE
DZIA I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 244. [ Katalog ograniczonych praw rzeczowych ]
§ 1. Ograniczonymi prawami rzeczowymi s: uytkowanie, suebno, zastaw, wasnociowe spódzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spódzielcze prawo do lokalu uytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spódzielni mieszkaniowej oraz hipoteka.
§ 2. Wasnociowe spódzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spódzielcze prawo do lokalu uytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spódzielni mieszkaniowej oraz hipotek reguluj odrbne przepisy.
Art. 245. [ Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego ]
§ 1. Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje si odpowiednio przepisy o przeniesieniu wasnoci.
§ 2. Jednake do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomoci nie stosuje si przepisów o niedopuszczalnoci warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla owiadczenia waciciela, który prawo ustanawia.
Art. 2451. [ Przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego ]
Do przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomoci potrzebna jest umowa midzy uprawnionym a nabywc oraz - jeeli prawo jest ujawnione w ksidze wieczystej - wpis do tej ksigi, chyba e przepis szczególny stanowi inaczej.
Art. 246. [ Zrzeczenie si prawa ]
§ 1. Jeeli uprawniony zrzeka si ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Owiadczenie o zrzeczeniu si prawa powinno by zoone wacicielowi rzeczy obcionej.
§ 2. Jednake gdy ustawa nie stanowi inaczej, a prawo byo ujawnione w ksidze wieczystej, do jego wyganicia potrzebne jest wykrelenie prawa z ksigi wieczystej.
Art. 247. [ Przejcie prawa na waciciela rzeczy ]
Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeeli przejdzie na waciciela rzeczy obcionej albo jeeli ten, komu prawo takie przysuguje, nabdzie wasno rzeczy obcionej.
Art. 248. [ Zmiana treci prawa ]
§ 1. Do zmiany treci ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa midzy uprawnionym a wacicielem rzeczy obcionej, a jeeli prawo byo ujawnione w ksidze wieczystej - wpis do tej ksigi.
§ 2. Jeeli zmiana treci prawa dotyka osoby trzeciej, do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby. Owiadczenie osoby trzeciej powinno by zoone jednej ze stron.
Art. 249. [ Pierwszestwo ograniczonych praw rzeczowych ]
§ 1. Jeeli kilka ograniczonych praw rzeczowych obcia t sam rzecz, prawo powstae póniej nie moe by wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstaego wczeniej (pierwszestwo).
§ 2. Przepis powyszy nie uchybia przepisom, które okrelaj pierwszestwo w sposób odmienny.
Art. 250. [ Zmiana pierwszestwa ]
§ 1. Pierwszestwo ograniczonych praw rzeczowych moe by zmienione. Zmiana nie narusza praw majcych pierwszestwo nisze anieli prawo ustpujce pierwszestwa, a wysze anieli prawo, które uzyskuje pierwszestwo ustpujcego prawa.
§ 2. Do zmiany pierwszestwa praw rzeczowych ograniczonych potrzebna jest umowa midzy tym, czyje prawo ma ustpi pierwszestwa, a tym, czyje prawo ma uzyska pierwszestwo ustpujcego prawa. Jeeli chocia jedno z tych praw jest ujawnione w ksidze wieczystej, potrzebny jest take wpis do ksigi wieczystej.
§ 3. Zmiana pierwszestwa staje si bezskuteczna z chwil wyganicia prawa, które ustpio pierwszestwa.
Art. 251. [ Ochrona praw rzeczowych ograniczonych ]
Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje si odpowiednio przepisy o ochronie wasnoci.
DZIA II.
UYTKOWANIE
Rozdzia I
Przepisy ogólne
Art. 252. [ Uytkowanie ]
Rzecz mona obciy prawem do jej uywania i do pobierania jej poytków (uytkowanie).
Art. 253. [ Ograniczenie zakresu uytkowania ]
§ 1. Zakres uytkowania mona ograniczy przez wyczenie oznaczonych poytków rzeczy.
§ 2. Wykonywanie uytkowania nieruchomoci mona ograniczy do jej oznaczonej czci.
Art. 254. [ Niezbywalno uytkowania ]
Uytkowanie jest niezbywalne.
Art. 255. [ Wyganicie uytkowania ]
Uytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesi.
Art. 256. [ Wykonywanie prawa uytkowania ]
Uytkownik powinien wykonywa swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidowej gospodarki.
Art. 257. [ Uytkowanie zespou rodków produkcji ]
§ 1. Jeeli uytkowanie obejmuje okrelony zespó rodków produkcji, uytkownik moe w granicach prawidowej gospodarki zastpowa poszczególne skadniki innymi. Wczone w ten sposób skadniki staj si wasnoci waciciela uytkowanego zespou rodków produkcji.
§ 2. Jeeli uytkowany zespó rodków produkcji ma by zwrócony wedug oszacowania, uytkownik nabywa wasno jego poszczególnych skadników z chwil, gdy zostay mu wydane; po ustaniu uytkowania obowizany jest zwróci zespó tego samego rodzaju i tej samej wartoci, chyba e inaczej zastrzeono.
Art. 258. [ Ponoszenie ciarów ]
W stosunkach wzajemnych midzy uytkownikiem a wacicielem uytkownik ponosi ciary, które zgodnie z wymaganiami prawidowej gospodarki powinny by pokrywane z poytków rzeczy.
Art. 259. [ Nakady waciciela ]
Waciciel nie ma obowizku czyni nakadów na rzecz obcion uytkowaniem. Jeeli takie nakady poczyni, moe od uytkownika da ich zwrotu wedug przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 260. [ Nakady uytkownika ]
§ 1. Uytkownik obowizany jest dokonywa napraw i innych nakadów zwizanych ze zwykym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nakadów powinien niezwocznie zawiadomi waciciela i zezwoli mu na dokonanie potrzebnych robót.
§ 2. Jeeli uytkownik poczyni nakady, do których nie by obowizany, stosuje si odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 261. [ Roszczenia osób trzecich ]
Jeeli osoba trzecia dochodzi przeciwko uytkownikowi roszcze dotyczcych wasnoci rzeczy, uytkownik powinien niezwocznie zawiadomi o tym waciciela.
Art. 262. [ Zwrot rzeczy ]
Po wyganiciu uytkowania uytkownik obowizany jest zwróci rzecz wacicielowi w takim stanie, w jakim powinna si znajdowa stosownie do przepisów o wykonywaniu uytkowania.
Art. 263. [ Przedawnienie roszcze przeciwko uytkownikowi ]
Roszczenie waciciela przeciwko uytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nakadów na rzecz, jak równie roszczenie uytkownika przeciwko wacicielowi o zwrot nakadów na rzecz przedawniaj si z upywem roku od dnia zwrotu rzeczy.
§ 2. (skrelony).
Art. 264. [ Uytkowanie nieprawidowe ]
Jeeli uytkowanie obejmuje pienidze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku, uytkownik staje si z chwil wydania mu tych przedmiotów ich wacicielem. Po wyganiciu uytkowania obowizany jest do zwrotu wedug przepisów o zwrocie poyczki (uytkowanie nieprawidowe).
Art. 265. [ Uytkowanie praw ]
§ 1. Przedmiotem uytkowania mog by take prawa.
§ 2. Do uytkowania praw stosuje si odpowiednio przepisy o uytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia uytkowania na prawie stosuje si odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
Rozdzia II
Uytkowanie przez osoby fizyczne
Art. 266. [ Termin wyganicia ]
Uytkowanie ustanowione na rzecz osoby fizycznej wygasa najpóniej z jej mierci.
Art. 267. [ Uprawnienia i obowizki uytkownika ]
§ 1. Uytkownik obowizany jest zachowa substancj rzeczy oraz jej dotychczasowe przeznaczenie.
§ 2. Jednake uytkownik gruntu moe zbudowa i eksploatowa nowe urzdzenia suce do wydobywania kopalin z zachowaniem przepisów prawa geologicznego i górniczego.
§ 3. Przed przystpieniem do robót uytkownik powinien w odpowiednim terminie zawiadomi waciciela o swym zamiarze. Jeeli zamierzone urzdzenia zmieniayby przeznaczenie gruntu albo naruszay wymagania prawidowej gospodarki, waciciel moe da ich zaniechania albo zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.
Art. 268. [ Nowe urzdzenia ]
Uytkownik moe zakada w pomieszczeniach nowe urzdzenia w takich granicach jak najemca.
Art. 269. [ Zabezpieczenie, wyznaczenie zarzdcy ]
§ 1. Waciciel moe z wanych powodów da od uytkownika zabezpieczenia, wyznaczajc mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu waciciel moe wystpi do sdu o wyznaczenie zarzdcy.
§ 2. Uytkownik moe da uchylenia zarzdu, jeeli daje odpowiednie zabezpieczenie.
Art. 270. [ Zabezpieczenie przy uytkowaniu nieprawidowym ]
Waciciel moe odmówi wydania przedmiotów objtych uytkowaniem nieprawidowym, dopóki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia.
Art. 2701. [ Prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego ]
§ 1. Do uytkowania polegajcego na korzystaniu z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego na zasadach okrelonych w ustawie o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w kadym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks cywilny. Kodeks wykrocze i ustawy o ksigach wieczystych i hipotece stosuje si przepisy rozdziau l i II niniejszego dziau, z wyjtkiem art. 254-255 i art. 266.
§ 2. Uytkowanie, o którym mowa w § 1, wygasa najpóniej z upywem pidziesiciu lat od jego ustanowienia.
Rozdzia III
Uytkowanie przez rolnicze spódzielnie produkcyjne
Art. 271. [ Uytkowanie gruntu Skarbu Pastwa ]
Uytkowanie gruntu stanowicego wasno Skarbu Pastwa moe by ustanowione na rzecz rolniczej spódzielni produkcyjnej jako prawo terminowe lub jako prawo bezterminowe. W kadym razie uytkowanie takie wygasa z chwil likwidacji spódzielni.
Art. 272. [ Wasno budynków ]
§ 1. Jeeli rolniczej spódzielni produkcyjnej zostaje przekazany do uytkowania zabudowany grunt Skarbu Pastwa, przekazanie budynków i innych urzdze moe nastpi albo do uytkowania, albo na wasno.
§ 2. Budynki i inne urzdzenia wzniesione przez rolnicz spódzielni produkcyjn na uytkowanym przez ni gruncie Skarbu Pastwa stanowi wasno spódzielni, chyba e w decyzji o przekazaniu gruntu zostao zastrzeone, i maj si sta wasnoci Skarbu Pastwa.
§ 3. Odrbna wasno budynków i innych urzdze, przewidziana w paragrafach poprzedzajcych, jest prawem zwizanym z uytkowaniem gruntu.
Art. 273. [ Wasno budynków po wyganiciu uytkowania ]
Jeeli uytkowanie gruntu Skarbu Pastwa przez rolnicz spódzielni produkcyjn wygaso, budynki i inne urzdzenia trwale z gruntem zwizane i stanowice wasno spódzielni staj si wasnoci Skarbu Pastwa. Spódzielnia moe da zapaty wartoci tych budynków i urzdze w chwili wyganicia uytkowania, chyba e zostay wzniesione wbrew spoeczno-gospodarczemu przeznaczeniu gruntu.
Art. 274. [ Drzewa i inne roliny ]
Przepisy dotyczce wasnoci budynków i innych urzdze na gruncie Skarbu Pastwa uytkowanym przez rolnicz spódzielni produkcyjn stosuje si odpowiednio do drzew i innych rolin.
Art. 275. [ Zmiana przeznaczenia gruntów ]
Rolnicza spódzielnia produkcyjna moe zmieni przeznaczenie uytkowanych przez siebie gruntów Skarbu Pastwa albo naruszy ich substancj, chyba e w decyzji o przekazaniu gruntu inaczej zastrzeono.
Art. 276. (skrelony).
Art. 277. [ Wkady gruntowe ]
§ 1. Jeeli statut rolniczej spódzielni produkcyjnej lub umowa z czonkiem spódzielni inaczej nie postanawia, spódzielnia nabywa z chwil przejcia wniesionych przez czonków wkadów gruntowych ich uytkowanie.
§ 2. Do wniesienia wkadów gruntowych nie stosuje si przepisów o obowizku zachowania formy aktu notarialnego przy ustanowieniu uytkowania nieruchomoci.
Art. 278. [ Uprawnienia wynikajce ze statutu ]
Statut rolniczej spódzielni produkcyjnej moe postanawia, e - gdy wymaga tego prawidowe wykonanie zada spódzielni - przysuguje jej uprawnienie do zmiany przeznaczenia wkadów gruntowych oraz uprawnienie do naruszenia ich substancji albo jedno z tych uprawnie.
Art. 279. [ Wasno budynków i rolin ]
§ 1. Budynki i inne urzdzenia wzniesione przez rolnicz spódzielni produkcyjn na gruncie stanowicym wkad gruntowy staj si jej wasnoci. To samo dotyczy drzew i innych rolin zasadzonych lub zasianych przez spódzielni.
§ 2. W razie wyganicia uytkowania gruntu dziaka, na której znajduj si budynki lub urzdzenia bdce wasnoci spódzielni, moe by przez spódzielni przejta na wasno za zapat wartoci w chwili wyganicia uytkowania. Drzewa i inne roliny zasadzone lub zasiane przez spódzielni staj si wasnoci waciciela gruntu.
Art. 280. (skrelony).
Art. 281. (skrelony).
Art. 282. (skrelony).
Rozdzia IV
Inne wypadki uytkowania
Art. 283. (skrelony).
Art. 284. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Do innych wypadków uytkowania przez osoby prawne stosuje si przepisy rozdziau I i odpowiednio rozdziau II niniejszego dziau, o ile uytkowanie to nie jest inaczej uregulowane odrbnymi przepisami.
DZIA III.
SUEBNOCI
Rozdzia I
Suebnoci gruntowe
Art. 285. [ Suebno gruntowa ]
§ 1. Nieruchomo mona obciy na rzecz waciciela innej nieruchomoci (nieruchomoci wadncej) prawem, którego tre polega bd na tym, e waciciel nieruchomoci wadncej moe korzysta w oznaczonym zakresie z nieruchomoci obcionej, bd na tym, e waciciel nieruchomoci obcionej zostaje ograniczony w monoci dokonywania w stosunku do niej okrelonych dziaa, bd te na tym, e wacicielowi nieruchomoci obcionej nie wolno wykonywa okrelonych uprawnie, które mu wzgldem nieruchomoci wadncej przysuguj na podstawie przepisów o treci i wykonywaniu wasnoci (suebno gruntowa).
§ 2. Suebno gruntowa moe mie jedynie na celu zwikszenie uytecznoci nieruchomoci wadncej lub jej oznaczonej czci.
Art. 286. [ Ustanowienie suebnoci na rzecz rolniczej spódzielni produkcyjnej ]
Na rzecz rolniczej spódzielni produkcyjnej mona ustanowi suebno gruntow bez wzgldu na to, czy spódzielnia jest wacicielem gruntu.
Art. 287. [ Zakres i wykonywanie suebnoci ]
Zakres suebnoci gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza si, w braku innych danych, wedug zasad wspóycia spoecznego przy uwzgldnieniu zwyczajów miejscowych.
Art. 288. [ Sposób wykonywania ]
Suebno gruntowa powinna by wykonywana w taki sposób, eby jak najmniej utrudniaa korzystanie z nieruchomoci obcionej.
Art. 289. [ Utrzymywanie urzdze ]
§ 1. W braku odmiennej umowy obowizek utrzymywania urzdze potrzebnych do wykonywania suebnoci gruntowej obcia waciciela nieruchomoci wadncej.
§ 2. Jeeli obowizek utrzymywania takich urzdze zosta woony na waciciela nieruchomoci obcionej, waciciel odpowiedzialny jest take osobicie za wykonywanie tego obowizku. Odpowiedzialno osobista wspówaciciela jest solidarna.
Art. 290. [ Podzia nieruchomoci ]
§ 1. W razie podziau nieruchomoci wadncej suebno utrzymuje si w mocy na rzecz kadej z czci utworzonych przez podzia; jednake gdy suebno zwiksza uyteczno tylko jednej lub kilku z nich, waciciel nieruchomoci obcionej moe da zwolnienia jej od suebnoci wzgldem czci pozostaych.
§ 2. W razie podziau nieruchomoci obcionej suebno utrzymuje si w mocy na czciach utworzonych przez podzia; jednake gdy wykonywanie suebnoci ogranicza si do jednej lub kilku z nich, waciciele pozostaych czci mog da ich zwolnienia od suebnoci.
§ 3. Jeeli wskutek podziau nieruchomoci wadncej albo nieruchomoci obcionej sposób wykonywania suebnoci wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron bdzie ustalony przez sd.
Art. 291. [ Zmiana treci suebnoci ]
Jeeli po ustanowieniu suebnoci gruntowej powstanie wana potrzeba gospodarcza, waciciel nieruchomoci obcionej moe da za wynagrodzeniem zmiany treci lub sposobu wykonywania suebnoci, chyba e dana zmiana przyniosaby niewspómierny uszczerbek nieruchomoci wadncej.
Art. 292. [ Zasiedzenie ]
[3] Suebno gruntowa moe by nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwaego i widocznego urzdzenia. Przepisy o nabyciu wasnoci nieruchomoci przez zasiedzenie stosuje si odpowiednio.
Art. 293. [ Wyganicie ]
§ 1. Suebno gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesi.
§ 2. Jeeli tre suebnoci gruntowej polega na obowizku nieczynienia, przepis powyszy stosuje si tylko wtedy, gdy na nieruchomoci obcionej istnieje od lat dziesiciu stan rzeczy sprzeczny z treci suebnoci.
Art. 294. [ Zniesienie za wynagrodzeniem ]
Waciciel nieruchomoci obcionej moe da zniesienia suebnoci gruntowej za wynagrodzeniem, jeeli wskutek zmiany stosunków suebno staa si dla niego szczególnie uciliwa, a nie jest konieczna do prawidowego korzystania z nieruchomoci wadncej.
Art. 295. [ Zniesienie bez wynagrodzenia ]
Jeeli suebno gruntowa utracia dla nieruchomoci wadncej wszelkie znaczenie, waciciel nieruchomoci obcionej moe da zniesienia suebnoci bez wynagrodzenia.
Rozdzia II
Suebnoci osobiste
Art. 296. [ Suebno osobista ]
Nieruchomo mona obciy na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego tre odpowiada treci suebnoci gruntowej (suebno osobista).
Art. 297. [ Stosowanie przepisów o suebnociach gruntowych ]
Do suebnoci osobistych stosuje si odpowiednio przepisy o suebnociach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziau niniejszego.
Art. 298. [ Zakres i wykonywanie ]
Zakres suebnoci osobistej i sposób jej wykonywania oznacza si, w braku innych danych, wedug osobistych potrzeb uprawnionego z uwzgldnieniem zasad wspóycia spoecznego i zwyczajów miejscowych.
Art. 299. [ Wyganicie ]
Suebno osobista wygasa najpóniej ze mierci uprawnionego.
Art. 300. [ Niezbywalno ]
Suebnoci osobiste s niezbywalne. Nie mona równie przenie uprawnienia do ich wykonywania.
Art. 301. [ Suebno mieszkania ]
§ 1. Majcy suebno mieszkania moe przyj na mieszkanie maonka i dzieci maoletnie. Inne osoby moe przyj tylko wtedy, gdy s przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjte jako maoletnie mog pozosta w mieszkaniu take po uzyskaniu penoletnoci.
§ 2. Mona si umówi, e po mierci uprawnionego suebno mieszkania przysugiwa bdzie jego dzieciom, rodzicom i maonkowi.
Art. 302. [ Korzystanie z pomieszcze ]
§ 1. Majcy suebno mieszkania moe korzysta z pomieszcze i urzdze przeznaczonych do wspólnego uytku mieszkaców budynku.
§ 2. Do wzajemnych stosunków midzy majcym suebno mieszkania a wacicielem nieruchomoci obcionej stosuje si odpowiednio przepisy o uytkowaniu przez osoby fizyczne.
Art. 303. [ Zamiana na rent ]
Jeeli uprawniony z tytuu suebnoci osobistej dopuszcza si racych uchybie przy wykonywaniu swego prawa, waciciel nieruchomoci obcionej moe da zamiany suebnoci na rent.
Art. 304. [ Wyczenie zasiedzenia ]
Suebnoci osobistej nie mona naby przez zasiedzenie.
Art. 305. [ Wniesienie obcionej nieruchomoci do spódzielni ]
Jeeli nieruchomo obciona suebnoci osobist zostaa wniesiona jako wkad do rolniczej spódzielni produkcyjnej, spódzielnia moe z wanych powodów da zmiany sposobu wykonywania suebnoci albo jej zamiany na rent.
DZIA IV.
ZASTAW
Rozdzia I
Zastaw na rzeczach ruchomych
Art. 306. [ Zastaw ]
§ 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelnoci mona rzecz ruchom obciy prawem, na mocy którego wierzyciel bdzie móg dochodzi zaspokojenia z rzeczy bez wzgldu na to, czyj staa si wasnoci, i z pierwszestwem przed wierzycielami osobistymi waciciela rzeczy, wyjwszy tych, którym z mocy ustawy przysuguje pierwszestwo szczególne.
§ 2. Zastaw mona ustanowi take w celu zabezpieczenia wierzytelnoci przyszej lub warunkowej.
Art. 307. [ Ustanowienie ]
§ 1. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa midzy wacicielem a wierzycielem oraz, z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na któr strony si zgodziy.
§ 2. Jeeli rzecz znajduje si w dziereniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu wystarcza sama umowa.
Art. 308. [ Zastaw rejestrowy ]
Wierzytelno mona take zabezpieczy zastawem rejestrowym, który reguluj odrbne przepisy.
Art. 309. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepisy o nabyciu wasnoci rzeczy ruchomej od osoby nie uprawnionej do rozporzdzania rzecz stosuje si odpowiednio do ustanowienia zastawu.
Art. 310. [ Pierwszestwo zastawu ]
Jeeli w chwili ustanowienia zastawu rzecz jest ju obciona innym prawem rzeczowym, zastaw powstay póniej ma pierwszestwo przed prawem powstaym wczeniej, chyba e zastawnik dziaa w zej wierze.
Art. 311. [ Rozporzdzanie rzecz obcion ]
Niewane jest zastrzeenie, przez które zastawca zobowizuje si wzgldem zastawnika, e nie dokona zbycia lub obcienia rzeczy przed wyganiciem zastawu.
Art. 312. [ Zaspokojenie zastawnika ]
Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obcionej nastpuje wedug przepisów o sdowym postpowaniu egzekucyjnym.
Art. 313. [ Rzeczy majce cen sztywn ]
Jeeli przedmiotem zastawu s rzeczy majce okrelon przez zarzdzenie waciwego organu pastwowego cen sztywn, mona si umówi, e w razie zwoki z zapat dugu przypadn one w odpowiednim stosunku zastawnikowi na wasno zamiast zapaty, wedug ceny z dnia wymagalnoci wierzytelnoci zabezpieczonej.
Art. 314. [ Zakres zabezpieczenia ]
W granicach przewidzianych w kodeksie postpowania cywilnego zastaw zabezpiecza take roszczenia zwizane z wierzytelnoci zabezpieczon, w szczególnoci roszczenie o odsetki nie przedawnione, o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania, o zwrot nakadów na rzecz oraz o przyznane koszty zaspokojenia wierzytelnoci.
Art. 315. [ Zarzuty zastawcy ]
Zastawca nie bdcy dunikiem moe niezalenie od zarzutów, które mu przysuguj osobicie przeciwko zastawnikowi, podnosi zarzuty, które przysuguj dunikowi, jak równie te, których dunik zrzek si po ustanowieniu zastawu.
Art. 316. [ Ograniczenie odpowiedzialnoci wynikajce z prawa spadkowego ]
Zastawnik moe dochodzi zaspokojenia z rzeczy obcionej zastawem bez wzgldu na ograniczenie odpowiedzialnoci dunika wynikajce z przepisów prawa spadkowego.
Art. 317. [ Przedawnienie wierzytelnoci zabezpieczonej zastawem ]
Przedawnienie wierzytelnoci zabezpieczonej zastawem nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obcionej. Przepisu powyszego nie stosuje si do roszczenia o odsetki lub inne wiadczenia uboczne.
Art. 318. [ Obowizki zastawnika ]
Zastawnik, któremu rzecz zostaa wydana, powinien czuwa nad jej zachowaniem stosownie do przepisów o przechowaniu za wynagrodzeniem. Po wyganiciu zastawu powinien zwróci rzecz zastawcy.
Art. 319. [ Pobieranie poytków ]
Jeeli rzecz obciona zastawem przynosi poytki, zastawnik powinien, w braku odmiennej umowy, pobiera je i zalicza na poczet wierzytelnoci i zwizanych z ni roszcze. Po wyganiciu zastawu obowizany jest zoy zastawcy rachunek.
Art. 320. [ Nakady poczynione przez zastawnika ]
Jeeli zastawnik poczyni nakady na rzecz, do których nie by obowizany, stosuje si odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 321. [ Naraenie rzeczy na utrat lub uszkodzenie ]
§ 1. Jeeli rzecz obciona zastawem zostaje naraona na utrat lub uszkodzenie, zastawca moe da bd zoenia rzeczy do depozytu sdowego, bd zwrotu rzeczy za jednoczesnym ustanowieniem innego zabezpieczenia wierzytelnoci, bd sprzeday rzeczy.
§ 2. W razie sprzeday rzeczy zastaw przechodzi na uzyskan cen, która powinna by zoona do depozytu sdowego.
Art. 322. [ Przedawnienie roszcze przeciwko zastawnikowi ]
§ 1. Roszczenie zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak równie roszczenie zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakadów na rzecz przedawniaj si z upywem roku od dnia zwrotu rzeczy.
§ 2. (skrelony).
Art. 323. [ Przeniesienie wierzytelnoci zabezpieczonej zastawem ]
§ 1. Przeniesienie wierzytelnoci zabezpieczonej zastawem pociga za sob przeniesienie zastawu. W razie przeniesienia wierzytelnoci z wyczeniem zastawu zastaw wygasa.
§ 2. Zastaw nie moe by przeniesiony bez wierzytelnoci, któr zabezpiecza.
Art. 324. [ Uprawnienia nabywcy wierzytelnoci obcionej ]
Nabywca wierzytelnoci zabezpieczonej zastawem moe da od zbywcy wydania rzeczy obcionej, jeeli zastawca wyrazi na to zgod. W braku takiej zgody nabywca moe da zoenia rzeczy do depozytu sdowego.
Art. 325. [ Zwrócenie rzeczy zastawcy ]
§ 1. Jeeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy, zastaw wygasa bez wzgldu na zastrzeenia przeciwne.
§ 2. Zastaw nie wygasa pomimo nabycia rzeczy obcionej przez zastawnika na wasno, jeeli wierzytelno zabezpieczona zastawem jest obciona prawem osoby trzeciej lub na jej rzecz zajta.
Art. 326. [ Zastaw ustawowy ]
Przepisy rozdziau niniejszego stosuje si odpowiednio do zastawu, który powstaje z mocy ustawy.
Rozdzia II
Zastaw na prawach
Art. 327. [ Obcienie zastawem praw zbywalnych ]
Przedmiotem zastawu mog by take prawa, jeeli s zbywalne.
Art. 328. [ Stosowanie przepisów o zastawie na rzeczach ]
Do zastawu na prawach stosuje si odpowiednio przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych z zachowaniem przepisów rozdziau niniejszego.
Art. 329. [ Ustanowienie zastawu na prawie ]
§ 1. Do ustanowienia zastawu na prawie stosuje si odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa. Jednake umowa o ustanowienie zastawu powinna by zawarta na pimie z dat pewn, chociaby umowa o przeniesienie prawa nie wymagaa takiej formy.
§ 2. Jeeli ustanowienie zastawu na wierzytelnoci nie nastpuje przez wydanie dokumentu ani przez indos, do ustanowienia zastawu potrzebne jest pisemne zawiadomienie dunika wierzytelnoci przez zastawc.
Art. 330. [ Czynnoci zachowawcze ]
Zastawnik moe wykonywa wszelkie czynnoci i dochodzi wszelkich roszcze, które zmierzaj do zachowania prawa obcionego zastawem.
Art. 331. [ Wypowiedzenie wierzytelnoci obcionej ]
§ 1. Jeeli wymagalno wierzytelnoci obcionej zaley od wypowiedzenia przez wierzyciela, zastawca moe dokona wypowiedzenia bez zgody zastawnika. Jeeli wierzytelno zabezpieczona zastawem jest ju wymagalna, zastawnik moe wierzytelno obcion wypowiedzie do wysokoci wierzytelnoci zabezpieczonej.
§ 2. Jeeli wymagalno wierzytelnoci obcionej zastawem zaley od wypowiedzenia przez dunika, wypowiedzenie powinno nastpi take wzgldem zastawnika.
Art. 332. [ Spenienie wiadczenia ]
W razie spenienia wiadczenia zastaw na wierzytelnoci przechodzi na przedmiot wiadczenia.
Art. 333. [ Odbiór wiadczenia ]
Do odbioru wiadczenia uprawnieni s zastawca wierzytelnoci i zastawnik cznie. Kady z nich moe da spenienia wiadczenia do rk ich obu cznie albo zoenia przedmiotu wiadczenia do depozytu sdowego.
Art. 334. [ Depozyt sdowy ]
Jeeli dunik wierzytelnoci obcionej zastawem spenia wiadczenie, zanim wierzytelno zabezpieczona staa si wymagalna, zarówno zastawca, jak i zastawnik mog da zoenia przedmiotu wiadczenia do depozytu sdowego.
Art. 335. [ Wymagalna wierzytelno pienina ]
Jeeli wierzytelno pienina zastawem zabezpieczona jest ju wymagalna, zastawnik moe da zamiast zapaty, aeby zastawca przeniós na niego wierzytelno obcion, jeeli jest pienina, do wysokoci wierzytelnoci zabezpieczonej zastawem. Zastawnik moe dochodzi przypadej mu z tego tytuu czci wierzytelnoci z pierwszestwem przed czci przysugujc zastawcy.
Tytu IV.
POSIADANIE
Art. 336. [ Posiadacz samoistny i zaleny ]
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto ni faktycznie wada jak waciciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto ni faktycznie wada jak uytkownik, zastawnik, najemca, dzierawca lub majcy inne prawo, z którym czy si okrelone wadztwo nad cudz rzecz (posiadacz zaleny).
Art. 337. [ Oddanie rzeczy w posiadanie zalene ]
Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, e oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zalene.
Art. 338. [ Dzieryciel ]
Kto rzecz faktycznie wada za kogo innego, jest dzierycielem.
Art. 339. [ Domniemanie posiadania samoistnego ]
Domniemywa si, e ten, kto rzecz faktycznie wada, jest posiadaczem samoistnym.
Art. 340. [ Domniemanie cigoci posiadania ]
Domniemywa si cigo posiadania. Niemono posiadania wywoana przez przeszkod przemijajc nie przerywa posiadania.
Art. 341. [ Domniemanie zgodnoci posiadania z prawem ]
Domniemywa si, e posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy równie posiadania przez poprzedniego posiadacza.
Art. 342. [ Ochrona posiadania ]
Nie wolno narusza samowolnie posiadania, chociaby posiadacz by w zej wierze.
Art. 343. [ Obrona konieczna, samopomoc ]
§ 1. Posiadacz moe zastosowa obron konieczn, aeby odeprze samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomoci moe niezwocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywróci wasnym dziaaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosowa przy tym przemocy wzgldem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeeli grozi mu niebezpieczestwo niepowetowanej szkody, moe natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosowa niezbdn samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzajcych stosuje si odpowiednio do dzieryciela.
Art. 344. [ Roszczenia posiadacza ]
§ 1. Przeciwko temu, kto samowolnie naruszy posiadanie, jak równie przeciwko temu, na czyj korzy naruszenie nastpio, przysuguje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie narusze. Roszczenie to nie jest zalene od dobrej wiary posiadacza ani od zgodnoci posiadania ze stanem prawnym, chyba e prawomocne orzeczenie sdu lub innego powoanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu pastwowego stwierdzio, e stan posiadania powstay na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.
§ 2. Roszczenie wygasa, jeeli nie bdzie dochodzone w cigu roku od chwili naruszenia.
Art. 345. [ Przywrócenie posiadania ]
Posiadanie przywrócone poczytuje si za nie przerwane.
Art. 346. [ Wspóposiadanie ]
Roszczenie o ochron posiadania nie przysuguje w stosunkach pomidzy wspóposiadaczami tej samej rzeczy, jeeli nie da si ustali zakresu wspóposiadania.
Art. 347. [ Wstrzymanie budowy ]
§ 1. Posiadaczowi nieruchomoci przysuguje roszczenie o wstrzymanie budowy, jeeli budowa mogaby naruszy jego posiadanie albo grozi wyrzdzeniem mu szkody.
§ 2. Roszczenie moe by dochodzone przed rozpoczciem budowy; wygasa ono, jeeli nie bdzie dochodzone w cigu miesica od rozpoczcia budowy.
Art. 348. [ Przeniesienie posiadania ]
Przeniesienie posiadania nastpuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umoliwiaj rozporzdzanie rzecz, jak równie wydanie rodków, które daj faktyczn wadz nad rzecz, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
Art. 349. [ Przeniesienie z zachowaniem wadztwa ]
Przeniesienie posiadania samoistnego moe nastpi take w ten sposób, e dotychczasowy posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim wadaniu jako posiadacz zaleny albo jako dzieryciel na podstawie stosunku prawnego, który strony jednoczenie ustal.
Art. 350. [ Umowa o przeniesienie posiadania samoistnego, zawiadomienie posiadacza zalenego ]
Jeeli rzecz znajduje si w posiadaniu zalenym albo w dziereniu osoby trzeciej, przeniesienie posiadania samoistnego nastpuje przez umow midzy stronami i przez zawiadomienie posiadacza zalenego albo dzieryciela.
Art. 351. [ Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zalenego ]
Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zalenego albo na dzieryciela nastpuje na mocy samej umowy midzy stronami.
Art. 352. [ Posiadanie suebnoci ]
§ 1. Kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomoci w zakresie odpowiadajcym treci suebnoci, jest posiadaczem suebnoci.
§ 2. Do posiadania suebnoci stosuje si odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.
KSIGA TRZECIA
ZOBOWIZANIA
Tytu I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 353. [ Zobowizanie ]
§ 1. Zobowizanie polega na tym, e wierzyciel moe da od dunika wiadczenia, a dunik powinien wiadczenie speni.
§ 2. wiadczenie moe polega na dziaaniu albo na zaniechaniu.
Art. 3531. [ Zasada swobody umów ]
Strony zawierajce umow mog uoy stosunek prawny wedug swego uznania, byleby jego tre lub cel nie sprzeciwiay si waciwoci (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom wspóycia spoecznego.
Art. 354. [ Wykonanie zobowiza ]
§ 1. Dunik powinien wykona zobowizanie zgodnie z jego treci i w sposób odpowiadajcy jego celowi spoeczno-gospodarczemu oraz zasadom wspóycia spoecznego, a jeeli istniej w tym zakresie ustalone zwyczaje - take w sposób odpowiadajcy tym zwyczajom.
§ 2. W taki sam sposób powinien wspódziaa przy wykonaniu zobowizania wierzyciel.
Art. 355. [ Naleyta staranno ]
§ 1. Dunik obowizany jest do starannoci ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (naleyta staranno).
§ 2. Naleyt staranno dunika w zakresie prowadzonej przez niego dziaalnoci gospodarczej okrela si przy uwzgldnieniu zawodowego charakteru tej dziaalnoci.
Art. 356. [ Osobiste wiadczenie dunika ]
§ 1. Wierzyciel moe da osobistego wiadczenia dunika tylko wtedy, gdy to wynika z treci czynnoci prawnej, z ustawy albo z waciwoci wiadczenia.
§ 2. Jeeli wierzytelno pienina jest wymagalna, wierzyciel nie moe odmówi przyjcia wiadczenia od osoby trzeciej, chociaby dziaaa bez wiedzy dunika.
Art. 357. [ Jako rzeczy oznaczonych co do gatunku ]
Jeeli dunik jest zobowizany do wiadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a jako rzeczy nie jest oznaczona przez waciwe przepisy lub przez czynno prawn ani nie wynika z okolicznoci, dunik powinien wiadczy rzeczy redniej jakoci.
Art. 3571. [ Nadzwyczajna zmiana stosunków ]
Jeeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spenienie wiadczenia byoby poczone z nadmiernymi trudnociami albo grozioby jednej ze stron rac strat, czego strony nie przewidyway przy zawarciu umowy, sd moe po rozwaeniu interesów stron, zgodnie z zasadami wspóycia spoecznego, oznaczy sposób wykonania zobowizania, wysoko wiadczenia lub nawet orzec o rozwizaniu umowy. Rozwizujc umow sd moe w miar potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierujc si zasadami okrelonymi w zdaniu poprzedzajcym.
§ 2. (skrelony).
Art. 358. [ Zasada walutowoci ]
§ 1. Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, zobowizania pienine na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mog by wyraone tylko w pienidzu polskim.
§ 2. (skrelony).
Art. 3581. [ Nominalizm i waloryzacja ]
§ 1. Jeeli przedmiotem zobowizania od chwili jego powstania jest suma pienina, spenienie wiadczenia nastpuje przez zapat sumy nominalnej, chyba e przepisy szczególne stanowi inaczej.
§ 2. Strony mog zastrzec w umowie, e wysoko wiadczenia pieninego zostanie ustalona wedug innego ni pienidz miernika wartoci.
§ 3. W razie istotnej zmiany siy nabywczej pienidza po powstaniu zobowizania, sd moe po rozwaeniu interesów stron, zgodnie z zasadami wspóycia spoecznego, zmieni wysoko lub sposób spenienia wiadczenia pieninego, chociaby byy ustalone w orzeczeniu lub umowie.
§ 4. Z daniem zmiany wysokoci lub sposobu spenienia wiadczenia pieninego nie moe wystpi strona prowadzca przedsibiorstwo, jeeli wiadczenie pozostaje w zwizku z prowadzeniem tego przedsibiorstwa.
§ 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiaj przepisom regulujcym wysoko cen i innych wiadcze pieninych.
Art. 359. [ Odsetki ]
§ 1. Odsetki od sumy pieninej nale si tylko wtedy, gdy to wynika z czynnoci prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sdu lub z decyzji innego waciwego organu.
§ 2. Jeeli wysoko odsetek nie jest w inny sposób okrelona, nale si odsetki ustawowe.
§ 3. Wysoko odsetek ustawowych okrela rozporzdzenie Rady Ministrów. Rozporzdzenie to moe zakaza zastrzegania, jak równie pobierania odsetek wyszych od tych, które okrela jako maksymalne.
Art. 360. [ Termin patnoci odsetek ]
W braku odmiennego zastrzeenia co do terminu patnoci odsetek s one patne co roku z dou, a jeeli termin patnoci sumy pieninej jest krótszy ni rok - jednoczenie z zapat tej sumy.
Art. 361. [ Zwizek przyczynowy ]
§ 1. Zobowizany do odszkodowania ponosi odpowiedzialno tylko za normalne nastpstwa dziaania lub zaniechania, z którego szkoda wynika.
§ 2. W powyszych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniós, oraz korzyci, które mógby osign, gdyby mu szkody nie wyrzdzono.
Art. 362. [ Przyczynienie si poszkodowanego ]
Jeeli poszkodowany przyczyni si do powstania lub zwikszenia szkody, obowizek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okolicznoci, a zwaszcza do stopnia winy obu stron.
Art. 363. [ Naprawienie szkody ]
§ 1. Naprawienie szkody powinno nastpi, wedug wyboru poszkodowanego, bd przez przywrócenie stanu poprzedniego, bd przez zapat odpowiedniej sumy pieninej. Jednake gdyby przywrócenie stanu poprzedniego byo niemoliwe albo gdyby pocigao za sob dla zobowizanego nadmierne trudnoci lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza si do wiadczenia w pienidzu.
§ 2. Jeeli naprawienie szkody ma nastpi w pienidzu, wysoko odszkodowania powinna by ustalona wedug cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba e szczególne okolicznoci wymagaj przyjcia za podstaw cen istniejcych w innej chwili.
Art. 364. [ Zabezpieczenie ]
§ 1. Ilekro ustawa przewiduje obowizek zabezpieczenia, zabezpieczenie powinno nastpi przez zoenie pienidzy do depozytu sdowego.
§ 2. Jednake z wanych powodów zabezpieczenie moe nastpi w inny sposób.
Art. 365. [ Zobowizanie przemienne ]
§ 1. Jeeli dunik jest zobowizany w ten sposób, e wykonanie zobowizania moe nastpi przez spenienie jednego z kilku wiadcze (zobowizanie przemienne), wybór wiadczenia naley do dunika, chyba e z czynnoci prawnej, z ustawy lub z okolicznoci wynika, i uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia.
§ 2. Wyboru dokonywa si przez zoenie owiadczenia drugiej stronie. Jeeli uprawnionym do wyboru jest dunik, moe on dokona wyboru take przez spenienie wiadczenia.
§ 3. Jeeli strona uprawniona do wyboru wiadczenia wyboru tego nie dokona, druga strona moe jej wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na stron drug.
Tytu II.
WIELO DUNIKÓW ALBO WIERZYCIELI
DZIA I.
ZOBOWIZANIA SOLIDARNE
Art. 366. [ Solidarno duników ]
§ 1. Kilku duników moe by zobowizanych w ten sposób, e wierzyciel moe da caoci lub czci wiadczenia od wszystkich duników cznie, od kilku z nich lub od kadego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z duników zwalnia pozostaych (solidarno duników).
§ 2. A do zupenego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dunicy solidarni pozostaj zobowizani.
Art. 367. [ Solidarno wierzycieli ]
§ 1. Kilku wierzycieli moe by uprawnionych w ten sposób, e dunik moe speni cae wiadczenie do rk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dug wygasa wzgldem wszystkich (solidarno wierzycieli).
§ 2. Dunik moe speni wiadczenie, wedug swego wyboru, do rk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Jednake w razie wytoczenia powództwa przez jednego z wierzycieli dunik powinien speni wiadczenie do jego rk.
Art. 368. [ Zobowizanie dunika ]
Zobowizanie moe by solidarne, chociaby kady z duników by zobowizany w sposób odmienny albo chociaby wspólny dunik by zobowizany w sposób odmienny wzgldem kadego z wierzycieli.
Art. 369. [ Podstawa solidarnoci ]
Zobowizanie jest solidarne, jeeli to wynika z ustawy lub z czynnoci prawnej.
Art. 370. [ Zobowizanie dotyczce wspólnego mienia ]
Jeeli kilka osób zacigno zobowizanie dotyczce ich wspólnego mienia, s one zobowizane solidarnie, chyba e umówiono si inaczej.
Art. 371. [ Ochrona wspóduników ]
Dziaania i zaniechania jednego z duników solidarnych nie mog szkodzi wspódunikom.
Art. 372. [ Bieg przedawnienia ]
Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z duników solidarnych nie ma skutku wzgldem wspóduników.
Art. 373. [ Zwolnienie jednego z duników ]
Zwolnienie z dugu lub zrzeczenie si solidarnoci przez wierzyciela wzgldem jednego z duników solidarnych nie ma skutku wzgldem wspóduników.
Art. 374. [ Odnowienie, zwoka wierzyciela ]
§ 1. Odnowienie dokonane midzy wierzycielem a jednym z duników solidarnych zwalnia wspóduników, chyba e wierzyciel zastrzeg, i zachowuje przeciwko nim swe prawa.
§ 2. Zwoka wierzyciela wzgldem jednego z duników solidarnych ma skutek take wzgldem wspóduników.
Art. 375. [ Zarzuty dunika ]
§ 1. Dunik solidarny moe si broni zarzutami, które przysuguj mu osobicie wzgldem wierzyciela, jak równie tymi, które ze wzgldu na sposób powstania lub tre zobowizania s wspólne wszystkim dunikom.
§ 2. Wyrok zapady na korzy jednego z duników solidarnych zwalnia wspóduników, jeeli uwzgldnia zarzuty, które s im wszystkim wspólne.
Art. 376. [ Regres midzy wspódunikami ]
§ 1. Jeeli jeden z duników solidarnych speni wiadczenie, tre istniejcego midzy wspódunikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich czciach moe on da zwrotu od wspóduników. Jeeli z treci tego stosunku nie wynika nic innego, dunik, który wiadczenie speni, moe da zwrotu w czciach równych.
§ 2. Cz przypadajca na dunika niewypacalnego rozkada si midzy wspóduników.
Art. 377. [ Ochrona wspówierzycieli ]
Zwoka dunika, jak równie przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia wzgldem jednego z wierzycieli solidarnych ma skutek take wzgldem wspówierzycieli.
Art. 378. [ Regres midzy wspówierzycielami ]
Jeeli jeden z wierzycieli solidarnych przyj wiadczenie, tre istniejcego midzy wspówierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich czciach jest on odpowiedzialny wzgldem wspówierzycieli. Jeeli z treci tego stosunku nie wynika nic innego, wierzyciel, który przyj wiadczenie, jest odpowiedzialny w czciach równych.
DZIA II.
ZOBOWIZANIA PODZIELNE I NIEPODZIELNE
Art. 379. [ Zobowizanie podzielne ]
§ 1. Jeeli jest kilku duników albo kilku wierzycieli, a wiadczenie jest podzielne, zarówno dug, jak i wierzytelno dziel si na tyle niezalenych od siebie czci, ilu jest duników albo wierzycieli. Czci te s równe, jeeli z okolicznoci nie wynika nic innego.
§ 2. wiadczenie jest podzielne, jeeli moe by spenione czciowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartoci.
Art. 380. [ Odpowiedzialno duników ]
§ 1. Dunicy zobowizani do wiadczenia niepodzielnego s odpowiedzialni za spenienie wiadczenia jak dunicy solidarni.
§ 2. W braku odmiennej umowy dunicy zobowizani do wiadczenia podzielnego s odpowiedzialni za jego spenienie solidarnie, jeeli wzajemne wiadczenie wierzyciela jest niepodzielne.
§ 3. Dunik, który speni wiadczenie niepodzielne, moe da od pozostaych duników zwrotu wartoci wiadczenia wedug tych samych zasad co dunik solidarny.
Art. 381. [ Uprawnienia wierzycieli ]
§ 1. Jeeli jest kilku wierzycieli uprawnionych do wiadczenia niepodzielnego, kady z nich moe da spenienia caego wiadczenia.
§ 2. Jednake w razie sprzeciwu chociaby jednego z wierzycieli, dunik obowizany jest wiadczy wszystkim wierzycielom cznie albo zoy przedmiot wiadczenia do depozytu sdowego.
Art. 382. [ Zwolnienie z dugu, zwoka jednego z duników ]
§ 1. Zwolnienie dunika z dugu przez jednego z wierzycieli uprawnionych do wiadczenia niepodzielnego nie ma skutku wzgldem pozostaych wierzycieli.
§ 2. Zwoka dunika, jak równie przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia wzgldem jednego z wierzycieli uprawnionych do wiadczenia niepodzielnego ma skutek wzgldem pozostaych wierzycieli.
Art. 383. [ Regres midzy wierzycielami ]
Jeeli jeden z wierzycieli uprawnionych do wiadczenia niepodzielnego przyj wiadczenie, jest on odpowiedzialny wzgldem pozostaych wierzycieli wedug tych samych zasad co wierzyciel solidarny.
Tytu III.
OGÓLNE PRZEPISY O ZOBOWIZANIACH UMOWNYCH
Art. 384. [ Ochrona konsumentów ]
§ 1. Ustalony przez jedn ze stron wzorzec umowy, w szczególnoci ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy wi drug stron, jeeli zostay jej dorczone przy zawarciu umowy.
§ 2. W razie gdy posugiwanie si wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjte, wie on take wtedy, gdy druga strona moga si z atwoci dowiedzie o jego treci. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziaem konsumentów, z wyjtkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, biecych sprawach ycia codziennego.
§ 3. Za konsumenta uwaa si osob, która zawiera umow z przedsibiorc w celu bezporednio nie zwizanym z dziaalnoci gospodarcz.
Art. 3841. [ Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego ]
Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze cigym wie drug stron, jeeli zostay zachowane wymagania okrelone w art. 384, a strona nie wypowiedziaa umowy w najbliszym terminie wypowiedzenia.
Art. 385. [ Sprzeczno treci umowy z wzorcem ]
§ 1. W razie sprzecznoci treci umowy z wzorcem umowy strony s zwizane umow.
§ 2. Wzorzec umowy powinien by sformuowany jednoznacznie i w sposób zrozumiay. Postanowienia niejednoznaczne tumaczy si na korzy konsumenta.
Art. 3851. [ Indywidualnie uzgodnione postanowienia umowne ]
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wi go, jeeli ksztatuj jego prawa i obowizki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, raco naruszajc jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowie okrelajcych gówne wiadczenia stron, w tym cen lub wynagrodzenie, jeeli zostay sformuowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wie konsumenta, strony s zwizane umow w pozostaym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie s te postanowienia umowy, na których tre konsument nie mia rzeczywistego wpywu. W szczególnoci odnosi si to do postanowie umowy przejtych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciar dowodu, e postanowienie zostao uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto si na to powouje.
Art. 3852. [ Ocena zgodnoci postanowienia umowy z dobrymi obyczajami ]
Oceny zgodnoci postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje si wedug stanu z chwili zawarcia umowy, biorc pod uwag jej tre, okolicznoci zawarcia oraz uwzgldniajc umowy pozostajce w zwizku z umow obejmujc postanowienie bdce przedmiotem oceny.
Art. 3853. [ Niedozwolone postanowienia umowne ]
W razie wtpliwoci uwaa si, e niedozwolonymi postanowieniami umownymi s te, które w szczególnoci:
1) wyczaj lub ograniczaj odpowiedzialno wzgldem konsumenta za szkody na osobie,
2) wyczaj lub istotnie ograniczaj odpowiedzialno wzgldem konsumenta za niewykonanie lub nienaleyte wykonanie zobowizania,
3) wyczaj lub istotnie ograniczaj potrcenie wierzytelnoci konsumenta z wierzytelnoci drugiej strony,
4) przewiduj postanowienia, z którymi konsument nie mia moliwoci zapozna si przed zawarciem umowy,
5) zezwalaj kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowizków wynikajcych z umowy bez zgody konsumenta,
6) uzaleniaj zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszoci dalszych umów podobnego rodzaju,
7) uzaleniaj zawarcie, tre lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie majcej bezporedniego zwizku z umow zawierajc oceniane postanowienie,
8) uzaleniaj spenienie wiadczenia od okolicznoci zalenych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
9) przyznaj kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wicej interpretacji umowy,
10) uprawniaj kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez wanej przyczyny wskazanej w tej umowie,
11) przyznaj tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodnoci wiadczenia z umow,
12) wyczaj obowizek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapaty za wiadczenie nie spenione w caoci lub czci, jeeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
13) przewiduj utrat prawa dania zwrotu wiadczenia konsumenta spenionego wczeniej ni wiadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadaj, rozwizuj lub odstpuj od u mowy,
14) pozbawiaj wycznie konsumenta uprawnienia do rozwizania umowy, odstpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
15) zastrzegaj dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania wanych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,
16) nakadaj wycznie na konsumenta obowizek zapaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
17) nakadaj na konsumenta, który nie wykona zobowizania lub odstpi od umowy, obowizek zapaty raco wygórowanej kary umownej lub odstpnego,
18) stanowi, e umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedueniu, o ile konsument, dla którego zastrzeono raco krótki termin, nie zoy przeciwnego owiadczenia,
19) przewiduj wycznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez wanych przyczyn, istotnych cech wiadczenia,
20) przewiduj uprawnienie kontrahenta konsumenta do okrelenia lub podwyszenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstpienia od umowy,
21) uzaleniaj odpowiedzialno kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiza przez osoby, za porednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umow lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowizanie, albo uzaleniaj t odpowiedzialno od spenienia przez konsumenta nadmiernie uciliwych formalnoci,
22) przewiduj obowizek wykonania zobowizania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania przez jego kontrahenta,
23) wyczaj jurysdykcj sdów polskich lub poddaj spraw pod rozstrzygnicie sdu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a take narzucaj rozpoznanie sprawy przez sd, który wedle ustawy nie jest miejscowo waciwy.
Art. 3854. [ Umowa midzy przedsibiorcami stosujcymi róne wzorce umów ]
§ 1. Umowa midzy przedsibiorcami stosujcymi róne wzorce umów nie obejmuje tych postanowie wzorców, które s ze sob sprzeczne.
§ 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwocznie zawiadomi, e nie zamierza zawiera umowy na warunkach przewidzianych w § 1.
Art. 386. [ Milczce przyjcie oferty ]
Jeeli osoba prowadzca dziaalno gospodarcz otrzyma ofert zawarcia umowy w ramach swej dziaalnoci od osoby, z któr pozostaje w staych stosunkach, brak odpowiedzi uwaa si za przyjcie oferty.
Art. 387. [ Pierwotna niemoliwo wiadczenia ]
§ 1. Umowa o wiadczenie niemoliwe jest niewana.
§ 2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziaa o niemoliwoci wiadczenia, a drugiej strony z bdu nie wyprowadzia, obowizana jest do naprawienia szkody, któr druga strona poniosa przez to, e zawara umow nie wiedzc o niemoliwoci wiadczenia.
Art. 388. [ Wyzysk ]
§ 1. Jeeli jedna ze stron, wyzyskujc przymusowe pooenie, niedostwo lub niedowiadczenie drugiej strony, w zamian za swoje wiadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej wiadczenie, którego warto w chwili zawarcia umowy przewysza w racym stopniu warto jej wasnego wiadczenia, druga strona moe da zmniejszenia swego wiadczenia lub zwikszenia nalenego jej wiadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byoby nadmiernie utrudnione, moe ona da uniewanienia umowy.
§ 2. Uprawnienia powysze wygasaj z upywem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.
Art. 389. [ Umowa przedwstpna ]
Umowa, przez któr jedna ze stron lub obie zobowizuj si do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstpna), powinna okrela istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz termin, w cigu którego ma by ona zawarta.
Art. 390. [ Uchylanie si od zawarcia umowy przedwstpnej ]
§ 1. Jeeli strona zobowizana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla si od jej zawarcia, druga strona moe da naprawienia szkody, któr poniosa przez to, e liczya na zawarcie umowy przyrzeczonej.
§ 2. Jednake gdy umowa przedwstpna czyni zado wymaganiom, od których zaley wano umowy przyrzeczonej, w szczególnoci wymaganiom co do formy, strona uprawniona moe dochodzi zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. Roszczenia powysze przedawniaj si z upywem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miaa by zawarta. Jeeli sd oddali danie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenie o naprawienie szkody przedawnia si z upywem roku od dnia, w którym orzeczenie stao si prawomocne.
Art. 391. [ Umowa o wiadczenie przez osob trzeci ]
Jeeli w umowie zastrzeono, e osoba trzecia zacignie okrelone zobowizanie albo speni okrelone wiadczenie, ten, kto takie przyrzeczenie uczyni, odpowiedzialny jest za szkod, któr druga strona ponosi przez to, e osoba trzecia odmawia zacignicia zobowizania albo nie spenia wiadczenia. Moe jednak zwolni si od obowizku naprawienia szkody speniajc przyrzeczone wiadczenie, chyba e sprzeciwia si to umowie lub waciwoci wiadczenia.
Art. 392. [ Umowa o zwolnienie dunika ]
Jeeli osoba trzecia zobowizaa si przez umow z dunikiem zwolni go od obowizku wiadczenia, jest ona odpowiedzialna wzgldem dunika za to, e wierzyciel nie bdzie od niego da spenienia wiadczenia.
Art. 393. [ Umowa o wiadczenie na rzecz osoby trzeciej ]
§ 1. Jeeli w umowie zastrzeono, e dunik speni wiadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, moe da bezporednio od dunika spenienia zastrzeonego wiadczenia.
§ 2. Zastrzeenie co do obowizku wiadczenia na rzecz osoby trzeciej nie moe by odwoane ani zmienione, jeeli osoba trzecia owiadczya którejkolwiek ze stron, e chce z zastrzeenia skorzysta.
§ 3. Dunik moe podnie zarzuty z umowy take przeciwko osobie trzeciej.
Art. 394. [ Zadatek ]
§ 1. W braku odmiennego zastrzeenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, e w razie niewykonania umowy przez jedn ze stron druga strona moe bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstpi i otrzymany zadatek zachowa, a jeeli sama go daa, moe da sumy dwukrotnie wyszej.
§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet wiadczenia strony, która go daa; jeeli zaliczenie nie jest moliwe, zadatek ulega zwrotowi.
§ 3. W razie rozwizania umowy zadatek powinien by zwrócony, a obowizek zapaty sumy dwukrotnie wyszej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastpio wskutek okolicznoci, za które adna ze stron nie ponosi odpowiedzialnoci albo za które ponosz odpowiedzialno obie strony.
Art. 395. [ Prawo odstpienia od umowy ]
§ 1. Mona zastrzec, e jednej lub obu stronom przysugiwa bdzie w cigu oznaczonego terminu prawo odstpienia od umowy. Prawo to wykonywa si przez owiadczenie zoone drugiej stronie.
§ 2. W razie wykonania prawa odstpienia umowa uwaana jest za nie zawart. To, co strony ju wiadczyy, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba e zmiana bya konieczna w granicach zwykego zarzdu. Za wiadczone usugi oraz za korzystanie z rzeczy naley si drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.
Art. 396. [ Odstpne ]
Jeeli zostao zastrzeone, e jednej lub obu stronom wolno od umowy odstpi za zapat oznaczonej sumy (odstpne), owiadczenie o odstpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostao zoone jednoczenie z zapat odstpnego.
Tytuł IV.
(skrelony).
Tytu V.
BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE
Art. 405. [ Bezpodstawne wzbogacenie ]
Kto bez podstawy prawnej uzyska korzy majtkow kosztem innej osoby, obowizany jest do wydania korzyci w naturze, a gdyby to nie byo moliwe, do zwrotu jej wartoci.
Art. 406. [ Zakres zwrotu korzyci ]
Obowizek wydania korzyci obejmuje nie tylko korzy bezporednio uzyskan, lecz take wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostao uzyskane w zamian tej korzyci albo jako naprawienie szkody.
Art. 407. [ Osoba trzecia zobowizana do zwrotu ]
Jeeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyska korzy majtkow kosztem innej osoby, rozporzdzi korzyci na rzecz osoby trzeciej bezpatnie, obowizek wydania korzyci przechodzi na t osob trzeci.
Art. 408. [ Zwrot nakadów ]
§ 1. Zobowizany do wydania korzyci moe da zwrotu nakadów koniecznych o tyle, o ile nie znalazy pokrycia w uytku, który z nich osign. Zwrotu innych nakadów moe da o tyle, o ile zwikszaj warto korzyci w chwili jej wydania; moe jednak zabra te nakady, przywracajc stan poprzedni.
§ 2. Kto czynic nakady wiedzia, e korzy mu si nie naley, ten moe da zwrotu nakadów tylko o tyle, o ile zwikszaj warto korzyci w chwili jej wydania.
§ 3. Jeeli dajcy wydania korzyci jest zobowizany do zwrotu nakadów, sd moe zamiast wydania korzyci w naturze nakaza zwrot jej wartoci w pienidzu z odliczeniem wartoci nakadów, które dajcy byby obowizany zwróci.
Art. 409. [ Wyganiecie obowizku zwrotu ]
Obowizek wydania korzyci lub zwrotu jej wartoci wygasa, jeeli ten, kto korzy uzyska, zuy j lub utraci w taki sposób, e nie jest ju wzbogacony, chyba e wyzbywajc si korzyci lub zuywajc j powinien by liczy si z obowizkiem zwrotu.
Art. 410. [ Nienalene wiadczenie ]
§ 1. Przepisy artykuów poprzedzajcych stosuje si w szczególnoci do wiadczenia nienalenego.
§ 2. wiadczenie jest nienalene, jeeli ten, kto je speni, nie by w ogóle zobowizany lub nie by zobowizany wzgldem osoby, której wiadczy, albo jeeli podstawa wiadczenia odpada lub zamierzony cel wiadczenia nie zosta osignity, albo jeeli czynno prawa zobowizujca do wiadczenia bya niewana i nie staa si wana po spenieniu wiadczenia.
Art. 411. [ Wyczenie zwrotu wiadczenia ]
Nie mona da zwrotu wiadczenia:
1) jeeli speniajcy wiadczenie wiedzia, e nie by do wiadczenia zobowizany, chyba e spenienie wiadczenia nastpio z zastrzeeniem zwrotu albo w celu uniknicia przymusu lub w wykonaniu niewanej czynnoci prawnej;
2) jeeli spenienie wiadczenia czyni zado zasadom wspóycia spoecznego;
3) jeeli wiadczenie zostao spenione w celu zadouczynienia przedawnionemu roszczeniu;
4) jeeli wiadczenie zostao spenione, zanim wierzytelno staa si wymagalna.
Art. 412. [ Przepadek wiadczenia na rzecz Skarbu Pastwa ]
Sd moe orzec przepadek wiadczenia na rzecz Skarbu Pastwa, jeeli wiadczenie to zostao wiadomie spenione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustaw lub w celu niegodziwym. Jeeli przedmiot wiadczenia zosta zuyty lub utracony, przepadkowi moe ulec jego warto.
Art. 413. [ wiadczenie z gry i zakadu ]
§ 1. Kto spenia wiadczenie z gry lub zakadu, nie moe da zwrotu, chyba e gra lub zakad byy zakazane albo nierzetelne.
§ 2. Roszcze z gry lub zakadu mona dochodzi tylko wtedy, gdy gra lub zakad byy prowadzone na podstawie zezwolenia waciwego organu pastwowego.
Art. 414. [ Zbieg roszcze ]
Przepisy niniejszego tytuu nie uchybiaj przepisom o obowizku naprawienia szkody.
Tytu VI.
CZYNY NIEDOZWOLONE
Art. 415. [ Zasada winy ]
Kto z winy swej wyrzdzi drugiemu szkod, obowizany jest do jej naprawienia.
Art. 416. [ Wina organu osoby prawnej ]
Osoba prawna jest obowizana do naprawienia szkody wyrzdzonej z winy jej organu.
Art. 417. [ Odpowiedzialno za szkod wyrzdzon przez funkcjonariusza ]
§ 1. Skarb Pastwa ponosi odpowiedzialno za szkod wyrzdzon przez funkcjonariusza pastwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoci.
§ 2. Funkcjonariuszami pastwowymi w rozumieniu niniejszego tytuu s pracownicy organów wadzy, administracji lub gospodarki pastwowej. Za funkcjonariuszy pastwowych uwaa si równie osoby dziaajce na zlecenie tych organów, osoby powoane z wyboru, sdziów i prokuratorów oraz onierzy si zbrojnych.
Art. 418. [ Szkoda na skutek wydania orzeczenia ]
§ 1. Jeeli szkoda zostaa wyrzdzona przez funkcjonariusza pastwowego na skutek wydania orzeczenia lub zarzdzenia, Skarb Pastwa ponosi odpowiedzialno tylko wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia lub zarzdzenia nastpio naruszenie prawa cigane w trybie postpowania karnego lub dyscyplinarnego, a wina sprawcy szkody zostaa stwierdzona wyrokiem karnym lub orzeczeniem dyscyplinarnym albo uznana przez organ przeoony nad sprawc szkody.
§ 2. Brak stwierdzenia winy w wyroku karnym lub orzeczeniu dyscyplinarnym nie wycza odpowiedzialnoci Skarbu Pastwa za szkod, jeeli wszczciu albo prowadzeniu postpowania karnego lub dyscyplinarnego stoi na przeszkodzie okoliczno wyczajca ciganie.
Art. 419. [ Uszkodzenie ciaa, utrata ywiciela ]
W wypadku gdy Skarb Pastwa nie ponosi wedug przepisów niniejszego tytuu odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon przez funkcjonariusza pastwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoci, poszkodowany moe da cakowitego lub czciowego naprawienia szkody przez Skarb Pastwa, jeeli dozna uszkodzenia ciaa lub rozstroju zdrowia albo utraci ywiciela, a z okolicznoci, zwaszcza ze wzgldu na niezdolno poszkodowanego do pracy albo ze wzgldu na jego cikie pooenie materialne, wynika, e wymagaj tego zasady wspóycia spoecznego.
Art. 420. [ Odpowiedzialno pastwowej osoby prawnej ]
Jeeli szkoda zostaa wyrzdzona przez funkcjonariusza pastwowej osoby prawnej, odpowiedzialno za szkod ponosi zamiast Skarbu Pastwa ta osoba prawna.
Art. 4201. [ Odpowiedzialno za funkcjonariusza samorzdu terytorialnego ]
§ 1. Jeeli szkoda zostaa wyrzdzona przez funkcjonariusza jednostki samorzdu terytorialnego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoci, odpowiedzialno za szkod ponosi ta jednostka samorzdu terytorialnego, w której imieniu czynno bya wykonywana. Przepisy art. 418, 419 i 420 stosuje si odpowiednio.
§ 2. Funkcjonariuszami jednostek samorzdu terytorialnego w rozumieniu niniejszego tytuu s pracownicy samorzdowi, radni, czonkowie zarzdów gmin, powiatów i województw, a take inne osoby, do których stosuje si przepisy o pracownikach samorzdowych. Za funkcjonariuszy jednostek samorzdu terytorialnego uwaa si take osoby dziaajce na zlecenie organów jednostek samorzdu terytorialnego oraz ich zwizków.
Art. 4202. [ Solidarna odpowiedzialno Skarbu Pastwa i samorzdu terytorialnego ]
Jeeli jednak szkoda zostaa wyrzdzona przez funkcjonariusza jednostki samorzdu terytorialnego przy wykonywaniu okrelonych ustawami zada z zakresu administracji rzdowej lub zleconych przez ustawy albo powierzonych, odpowiedzialno za szkod ponosz Skarb Pastwa i jednostka samorzdu terytorialnego solidarnie.
Art. 421. [ Wyczenie stosowania przepisów ustawy ]
Przepisów powyszych o odpowiedzialnoci Skarbu Pastwa albo jednostki samorzdu terytorialnego za szkod wyrzdzon przez funkcjonariusza nie stosuje si, jeeli odpowiedzialno ta jest uregulowana w przepisach szczególnych.
Art. 422. [ Nakanianie, pomocnictwo ]
Za szkod odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto j bezporednio wyrzdzi, lecz take ten, kto inn osob do wyrzdzenia szkody nakoni albo by jej pomocny, jak równie ten, kto wiadomie skorzysta z wyrzdzonej drugiemu szkody.
Art. 423. [ Obrona konieczna ]
Kto dziaa w obronie koniecznej, odpierajc bezporedni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro wasne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkod wyrzdzon napastnikowi.
Art. 424. [ Stan wyszej koniecznoci ]
Kto zniszczy lub uszkodzi cudz rzecz albo zabi lub zrani cudze zwierz w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczestwa grocego bezporednio od tej rzeczy lub zwierzcia, ten nie jest odpowiedzialny za wynik std szkod, jeeli niebezpieczestwa sam nie wywoa, a niebezpieczestwu nie mona byo inaczej zapobiec i jeeli ratowane dobro jest oczywicie waniejsze anieli dobro naruszone.
Art. 425. [ Niepoczytalno ]
§ 1. Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje si w stanie wyczajcym wiadome albo swobodne powzicie decyzji i wyraenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkod w tym stanie wyrzdzon.
§ 2. Jednake kto uleg zakóceniu czynnoci psychicznych wskutek uycia napojów odurzajcych albo innych podobnych rodków, ten obowizany jest do naprawienia szkody, chyba e stan zakócenia zosta wywoany bez jego winy.
Art. 426. [ Odpowiedzialno maoletniego ]
Maoletni, który nie ukoczy lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialnoci za wyrzdzon szkod.
Art. 427. [ Odpowiedzialno za osoby pozostajce pod nadzorem ]
Kto na mocy ustawy lub umowy jest zobowizany do nadzoru nad osob, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczyta nie mona, ten obowizany jest do naprawienia szkody wyrzdzonej przez t osob, chyba e uczyni zado obowizkowi nadzoru albo e szkoda byaby powstaa take przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje si równie do osób wykonywajcych bez obowizku ustawowego ani umownego sta piecz nad osob, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczyta nie mona.
Art. 428. [ Odpowiedzialno maoletniego lub niepoczytalnego ]
Gdy sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkod, a brak jest osób zobowizanych do nadzoru albo gdy nie mona od nich uzyska naprawienia szkody, poszkodowany moe da cakowitego lub czciowego naprawienia szkody od samego sprawcy, jeeli z okolicznoci, a zwaszcza z porównania stanu majtkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika, e wymagaj tego zasady wspóycia spoecznego.
Art. 429. [ Odpowiedzialno za osoby, którym powierzono wykonanie czynnoci ]
Kto powierza wykonanie czynnoci drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkod wyrzdzon przez sprawc przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoci, chyba e nie ponosi winy w wyborze albo e wykonanie czynnoci powierzy osobie, przedsibiorstwu lub zakadowi, które w zakresie swej dziaalnoci zawodowej trudni si wykonywaniem takich czynnoci.
Art. 430. [ Odpowiedzialno za podwadnego ]
Kto na wasny rachunek powierza wykonanie czynnoci osobie, która przy wykonywaniu tej czynnoci podlega jego kierownictwu i ma obowizek stosowa si do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkod wyrzdzon z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynnoci.
Art. 431. [ Odpowiedzialno za zwierzta ]
§ 1. Kto zwierz chowa albo si nim posuguje, obowizany jest do naprawienia wyrzdzonej przez nie szkody niezalenie od tego, czy byo pod jego nadzorem, czy te zabkao si lub ucieko, chyba e ani on, ani osoba, za któr ponosi odpowiedzialno, nie ponosz winy.
§ 2. Chociaby osoba, która zwierz chowa lub si nim posuguje, nie bya odpowiedzialna wedug przepisów paragrafu poprzedzajcego, poszkodowany moe od niej da cakowitego lub czciowego naprawienia szkody, jeeli z okolicznoci, a zwaszcza z porównania stanu majtkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, e wymagaj tego zasady wspóycia spoecznego.
Art. 432. [ Prawo zatrzymania ]
§ 1. Posiadacz gruntu moe zaj cudze zwierz, które wyrzdza szkod na gruncie, jeeli zajcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.
§ 2. Na zajtym zwierzciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia nalenego mu naprawienia szkody oraz kosztów ywienia i utrzymania zwierzcia.
§ 3. (skrelony).
Art. 433. [ Odpowiedzialno za wyrzucenie, wylanie, spadnicie przedmiotu z pomieszczenia ]
Za szkod wyrzdzon wyrzuceniem, wylaniem lub spadniciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje, chyba e szkoda nastpia wskutek siy wyszej albo wycznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za któr zajmujcy pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialnoci i której dziaaniu nie móg zapobiec.
Art. 434. [ Odpowiedzialno za zawalenie si budowli ]
Za szkod wyrzdzon przez zawalenie si budowli lub oderwanie si jej czci odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba e zawalenie si budowli lub oderwanie si jej czci nie wyniko ani z braku utrzymania budowli w naleytym stanie, ani z wady w budowie.
Art. 435. [ Odpowiedzialno przedsibiorcy ]
§ 1. Prowadzcy na wasny rachunek przedsibiorstwo lub zakad wprawiany w ruch za pomoc si przyrody (pary, gazu, elektrycznoci, paliw pynnych itp.) ponosi odpowiedzialno za szkod na osobie lub mieniu, wyrzdzon komukolwiek przez ruch przedsibiorstwa lub zakadu, chyba e szkoda nastpia wskutek siy wyszej albo wycznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za któr nie ponosi odpowiedzialnoci.
§ 2. Przepis powyszy stosuje si odpowiednio do przedsibiorstw lub zakadów wytwarzajcych rodki wybuchowe albo posugujcych si takimi rodkami.
Art. 436. [ Odpowiedzialno posiadacza pojazdu ]
§ 1. Odpowiedzialno przewidzian w artykule poprzedzajcym ponosi równie samoistny posiadacz mechanicznego rodka komunikacji poruszanego za pomoc si przyrody. Jednake gdy posiadacz samoistny odda rodek komunikacji w posiadanie zalene, odpowiedzialno ponosi posiadacz zaleny.
§ 2. W razie zderzenia si mechanicznych rodków komunikacji poruszanych za pomoc si przyrody wymienione osoby mog wzajemnie da naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Równie tylko na zasadach ogólnych osoby te s odpowiedzialne za szkody wyrzdzone tym, których przewo z grzecznoci.
Art. 437. [ Zakaz wyczenia odpowiedzialnoci ]
Nie mona wyczy ani ograniczy z góry odpowiedzialnoci okrelonej w dwóch artykuach poprzedzajcych.
Art. 438. [ Poniesienie szkody w cudzym interesie ]
Kto w celu odwrócenia grocej drugiemu szkody albo w celu odwrócenia wspólnego niebezpieczestwa przymusowo lub nawet dobrowolnie poniós szkod majtkow, moe da naprawienia poniesionych strat w odpowiednim stosunku od osób, które z tego odniosy korzy.
Art. 439. [ Stan bezporedniego zagroenia ]
Ten, komu wskutek zachowania si innej osoby, w szczególnoci wskutek braku naleytego nadzoru nad ruchem kierowanego przez ni przedsibiorstwa lub zakadu albo nad stanem posiadanego przez ni budynku lub innego urzdzenia, zagraa bezporednio szkoda, moe da, aeby osoba ta przedsiwzia rodki niezbdne do odwrócenia grocego niebezpieczestwa, a w razie potrzeby take, by daa odpowiednie zabezpieczenie.
Art. 440. [ Ograniczenie odszkodowania ]
W stosunkach midzy osobami fizycznymi zakres obowizku naprawienia szkody moe by stosownie do okolicznoci ograniczony, jeeli ze wzgldu na stan majtkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkod wymagaj takiego ograniczenia zasady wspóycia spoecznego.
Art. 441. [ Odpowiedzialno solidarna za szkod ]
§ 1. Jeeli kilka osób ponosi odpowiedzialno za szkod wyrzdzon czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialno jest solidarna.
§ 2. Jeeli szkoda bya wynikiem dziaania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkod naprawi, moe da od pozostaych zwrotu odpowiedniej czci zalenie od okolicznoci, a zwaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczynia si do powstania szkody.
§ 3. Ten, kto naprawi szkod, za któr jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeeli szkoda powstaa z winy sprawcy.
Art. 442. [ Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wyrzdzonej czynem niedozwolonym ]
§ 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrzdzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upywem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedzia si o szkodzie i o osobie obowizanej do jej naprawienia. Jednake w kadym wypadku roszczenie przedawnia si z upywem lat dziesiciu od dnia, w którym nastpio zdarzenie wyrzdzajce szkod.
§ 2. Jeeli szkoda wynika ze zbrodni lub wystpku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upywem lat dziesiciu od dnia popenienia przestpstwa bez wzgldu na to, kiedy poszkodowany dowiedzia si o szkodzie i o osobie obowizanej do jej naprawienia.
Art. 443. [ Zbieg odpowiedzialnoci deliktowej i kontraktowej ]
Okoliczno, e dziaanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynika, stanowio niewykonanie lub nienaleyte wykonanie istniejcego uprzednio zobowizania, nie wycza roszczenia o naprawienie szkody z tytuu czynu niedozwolonego, chyba e z treci istniejcego uprzednio zobowizania wynika co innego.
Art. 444. [ Uszkodzenie ciaa, wywoanie rozstroju zdrowia ]
§ 1. W razie uszkodzenia ciaa lub wywoania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynike z tego powodu koszty. Na danie poszkodowanego zobowizany do naprawienia szkody powinien wyoy z góry sum potrzebn na koszty leczenia, a jeeli poszkodowany sta si inwalid, take sum potrzebn na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeeli poszkodowany utraci cakowicie lub czciowo zdolno do pracy zarobkowej albo jeeli zwikszyy si jego potrzeby lub zmniejszyy widoki powodzenia na przyszo, moe on da od zobowizanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeeli w chwili wydania wyroku szkody nie da si dokadnie ustali, poszkodowanemu moe by przyznana renta tymczasowa.
Art. 445. [ Zadouczynienie pienine ]
§ 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzajcym sd moe przyzna poszkodowanemu odpowiedni sum tytuem zadouczynienia pieninego za doznan krzywd.
§ 2. Przepis powyszy stosuje si równie w wypadku pozbawienia wolnoci oraz w wypadku skonienia za pomoc podstpu, gwatu lub naduycia stosunku zalenoci do poddania si czynowi nierzdnemu.
§ 3. Roszczenie o zadouczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostao uznane na pimie albo gdy powództwo zostao wytoczone za ycia poszkodowanego.
Art. 446. [ mier poszkodowanego ]
§ 1. Jeeli wskutek uszkodzenia ciaa lub wywoania rozstroju zdrowia nastpia mier poszkodowanego, zobowizany do naprawienia szkody powinien zwróci koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniós.
§ 2. Osoba, wzgldem której ciy na zmarym ustawowy obowizek alimentacyjny, moe da od zobowizanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do moliwoci zarobkowych i majtkowych zmarego przez czas prawdopodobnego trwania obowizku alimentacyjnego. Takiej samej renty mog da inne osoby bliskie, którym zmary dobrowolnie i stale dostarcza rodków utrzymania, jeeli z okolicznoci wynika, e wymagaj tego zasady wspóycia spoecznego.
§ 3. Sd moe ponadto przyzna najbliszym czonkom rodziny zmarego stosowne odszkodowanie, jeeli wskutek jego mierci nastpio znaczne pogorszenie ich sytuacji yciowej.
Art. 4461. [ Roszczenia prenatalne ]
[4] Z chwil urodzenia dziecko moe da naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem.
Art. 447. [ Jednorazowe odszkodowanie zamiast renty ]
Z wanych powodów sd moe na danie poszkodowanego przyzna mu zamiast renty lub jej czci odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególnoci wypadku, gdy poszkodowany sta si inwalid, a przyznanie jednorazowego odszkodowania uatwi mu wykonywanie nowego zawodu.
Art. 448. [ Naruszenie dobra osobistego ]
W razie naruszenia dobra osobistego sd moe przyzna temu, czyje dobro osobiste zostao naruszone odpowiedni sum tytuem zadouczynienia pieninego za doznan krzywd lub na jego danie zasdzi odpowiedni sum pienin na wskazany przez niego cel spoeczny, niezalenie od innych rodków potrzebnych do usunicia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje si.
Art. 449. [ Niezbywalno roszcze ]
Roszczenia przewidziane w art. 444-448 nie mog by zbyte, chyba e s ju wymagalne i e zostay uznane na pimie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem.
Tytu VI1.
Odpowiedzialno za szkod wyrzdzon przez produkt niebezpieczny.
Art. 4491. [ Produkt niebezpieczny ]
§ 1. Kto wytwarza w zakresie swojej dziaalnoci gospodarczej (producent) produkt niebezpieczny, odpowiada za szkod wyrzdzon komukolwiek przez ten produkt.
§ 2. Przez produkt rozumie si rzecz ruchom, choby zostaa ona poczona z inn rzecz. Za produkt uwaa si take zwierzta i energi elektryczn.
§ 3. Niebezpieczny jest produkt nie zapewniajcy bezpieczestwa, jakiego mona oczekiwa, uwzgldniajc normalne uycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decyduj okolicznoci z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o waciwociach produktu. Produkt nie moe by uznany za nie zapewniajcy bezpieczestwa tylko dlatego, e póniej wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony.
Art. 4492. [ Przesanki odpowiedzialnoci producenta ]
Producent odpowiada za szkod na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona naley do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego uytku i w taki przede wszystkim sposób korzysta z niej poszkodowany.
Art. 4493. [ Wyczenie odpowiedzialnoci za produkt ]
§ 1. Producent nie odpowiada za szkod wyrzdzon przez produkt niebezpieczny, jeeli produktu nie wprowadzi do obrotu albo gdy wprowadzenie produktu do obrotu nastpio poza zakresem jego dziaalnoci gospodarczej.
§ 2. Producent nie odpowiada równie wtedy, gdy waciwoci niebezpieczne produktu ujawniy si po wprowadzeniu go do obrotu, chyba e wynikay one z przyczyny tkwicej poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on take wtedy, gdy nie mona byo przewidzie niebezpiecznych waciwoci produktu, uwzgldniajc stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy waciwoci te wynikay z zastosowania przepisów prawa.
Art. 4494. [ Domniemanie wytworzenia i wprowadzenia produktu do obrotu w zakresie dziaalnoci producenta ]
Domniemywa si, e produkt niebezpieczny, który spowodowa szkod, zosta wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie dziaalnoci gospodarczej producenta.
Art. 4495. [ Odpowiedzialno zastpcza ]
§ 1. Wytwórca materiau, surowca albo czci skadowej produktu odpowiada tak jak producent, chyba e wyczn przyczyn szkody bya wadliwa konstrukcja produktu lub wskazówki producenta.
§ 2. Kto przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróniajcego podaje si za producenta, odpowiada jak producent. Tak samo odpowiada ten, kto produkt pochodzenia zagranicznego wprowadza do obrotu krajowego w zakresie swojej dziaalnoci gospodarczej (importer).
§ 3. Producent oraz osoby wymienione w paragrafach poprzedzajcych odpowiadaj solidarnie.
§ 4. Jeeli nie wiadomo, kto jest producentem lub osob okrelon w § 2, odpowiada ten, kto w zakresie swojej dziaalnoci gospodarczej zby produkt niebezpieczny, chyba e w cigu miesica od daty zawiadomienia o szkodzie wskae poszkodowanemu osob i adres producenta lub osoby okrelonej w § 2 zdanie pierwsze, a w wypadku towaru importowanego - osob i adres importera.
§ 5. Jeeli zbywca produktu nie moe wskaza producenta ani osób okrelonych w § 4, zwalnia go od odpowiedzialnoci wskazanie osoby, od której sam naby produkt.
Art. 4496. [ Wspólna odpowiedzialno z osob trzeci ]
Jeeli za szkod wyrzdzon przez produkt niebezpieczny odpowiada take osoba trzecia, odpowiedzialno tej osoby i osób wymienionych w artykuach poprzedzajcych jest solidarna. Przepisy art. 441 § 2 i 3 stosuje si odpowiednio.
Art. 4497. [ Zakres odszkodowania ]
§ 1. Odszkodowanie za szkod na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani korzyci, jakie poszkodowany mógby osign w zwizku z jego uywaniem.
§ 2. Odszkodowanie na podstawie art. 4491 nie przysuguje, gdy szkoda na mieniu nie przekracza kwoty bdcej równowartoci 500 EURO.
Art. 4498. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenie o naprawienie szkody wyrzdzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upywem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedzia si o szkodzie i osobie obowizanej do jej naprawienia. Jednak w kadym wypadku roszczenie przedawnia si z upywem lat dziesiciu od wprowadzenia produktu do obrotu.
Art. 4499. [ Charakter przepisów ]
Odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon przez produkt niebezpieczny nie mona wyczy ani ograniczy.
Art. 44910. [ Stosunek do innych przepisów ]
Przepisy o odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon przez produkt niebezpieczny nie wyczaj odpowiedzialnoci za szkody na zasadach ogólnych, za szkody wynike z niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania oraz odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi za wady i gwarancji jakoci.
Art. 44911. [ Wpyw wyboru prawa obcego na odpowiedzialno ]
Nie mona w drodze umowy wyczy lub ograniczy odpowiedzialnoci okrelonej w przepisach niniejszego tytuu, take w razie dokonania wyboru prawa obcego.
Tytu VII.
WYKONANIE ZOBOWIZA I SKUTKI ICH NIEWYKONANIA
DZIA I.
WYKONANIE ZOBOWIZA
Art. 450. [ Przyjcie wiadczenia czciowego ]
Wierzyciel nie moe odmówi przyjcia wiadczenia czciowego, chociaby caa wierzytelno bya ju wymagalna, chyba e przyjcie takiego wiadczenia narusza jego uzasadniony interes.
Art. 451. [ Zaliczenie wiadczenia ]
§ 1. Dunik majcy wzgldem tego samego wierzyciela kilka dugów tego samego rodzaju moe przy spenieniu wiadczenia wskaza, który dug chce zaspokoi. Jednake to, co przypada na poczet danego dugu, wierzyciel moe przede wszystkim zaliczy na zwizane z tym dugiem zalege nalenoci uboczne oraz na zalegajce wiadczenia gówne.
§ 2. Jeeli dunik nie wskaza, który z kilku dugów chce zaspokoi, a przyj pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczy otrzymane wiadczenie na poczet jednego z tych dugów, dunik nie moe ju da zaliczenia na poczet innego dugu.
§ 3. W braku owiadczenia dunika lub wierzyciela spenione wiadczenie zalicza si przede wszystkim na poczet dugu wymagalnego, a jeeli jest kilka dugów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego.
Art. 452. [ wiadczenie do rk nieuprawnionego ]
Jeeli wiadczenie zostao spenione do rk osoby nie uprawnionej do jego przyjcia, a przyjcie wiadczenia nie zostao potwierdzone przez wierzyciela, dunik jest zwolniony w takim zakresie, w jakim wierzyciel ze wiadczenia skorzysta. Przepis ten stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy wiadczenie zostao spenione do rk wierzyciela, który by niezdolny do jego przyjcia.
Art. 453. [ wiadczenie w miejsce wypenienia ]
Jeeli dunik w celu zwolnienia si z zobowizania spenia za zgod wierzyciela inne wiadczenie, zobowizanie wygasa. Jednake gdy przedmiot wiadczenia ma wady, dunik obowizany jest do rkojmi wedug przepisów o rkojmi przy sprzeday.
Art. 454. [ Miejsce spenienia wiadczenia ]
§ 1. Jeeli miejsce spenienia wiadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z waciwoci zobowizania, wiadczenie powinno by spenione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowizania dunik mia zamieszkanie lub siedzib. Jednake wiadczenie pienine powinno by spenione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spenienia wiadczenia; jeeli wierzyciel zmieni miejsce zamieszkania lub siedzib po powstaniu zobowizania, ponosi spowodowan przez t zmian nadwyk kosztów przesania.
§ 2. Jeeli zobowizanie ma zwizek z przedsibiorstwem dunika lub wierzyciela, o miejscu spenienia wiadczenia rozstrzyga siedziba przedsibiorstwa.
Art. 455. [ Termin spenienia wiadczenia ]
Jeeli termin spenienia wiadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z waciwoci zobowizania, wiadczenie powinno by spenione niezwocznie po wezwaniu dunika do wykonania.
Art. 456. [ wiadczenie czciowe ]
Jeeli strony zastrzegy w umowie, e spenienie wiadczenia nastpowa bdzie czciami w cigu okrelonego czasu, ale nie ustaliy wielkoci poszczególnych wiadcze czciowych albo terminów, w których ma nastpi spenienie kadego z tych wiadcze, wierzyciel moe przez owiadczenie, zoone dunikowi w czasie waciwym, ustali zarówno wielko poszczególnych wiadcze czciowych, jak i termin spenienia kadego z nich, jednake powinien uwzgldni moliwoci dunika oraz sposób spenienia wiadczenia.
Art. 457. [ Domniemanie zastrzeenia terminu na korzy dunika ]
Termin spenienia wiadczenia oznaczony przez czynno prawn poczytuje si w razie wtpliwoci za zastrzeony na korzy dunika.
Art. 458. [ Natychmiastowa wymagalno wiadczenia ]
Jeeli dunik sta si niewypacalny albo jeeli wskutek okolicznoci, za które ponosi odpowiedzialno, zabezpieczenie wierzytelnoci ulego znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel moe da spenienia wiadczenia bez wzgldu na zastrzeony termin.
Art. 459. [ Spis inwentarza ]
§ 1. Zobowizany do wydania zbioru rzeczy lub masy majtkowej albo do udzielenia wiadomoci o zbiorze rzeczy lub o masie majtkowej powinien przedstawi wierzycielowi spis rzeczy nalecych do zbioru lub spis przedmiotów wchodzcych w skad masy majtkowej.
§ 2. Jeeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, e przedstawiony spis nie jest rzetelny lub dokadny, wierzyciel moe da, aeby dunik zoy zapewnienie przed sdem, i sporzdzi spis wedug swojej najlepszej wiedzy.
Art. 460. [ Rachunek z zarzdu ]
§ 1. Zobowizany do zoenia rachunku z zarzdu powinien przedstawi wierzycielowi na pimie zestawienie wpywów i wydatków wraz z potrzebnymi dowodami.
§ 2. Jeeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, e przedstawione zestawienie wpywów nie jest rzetelne lub dokadne, wierzyciel moe da, aeby dunik zoy zapewnienie przed sdem, i sporzdzi zestawienie wedug swojej najlepszej wiedzy.
Art. 461. [ Prawo zatrzymania ]
§ 1. Zobowizany do wydania cudzej rzeczy moe j zatrzyma a do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysugujcych mu roszcze o zwrot nakadów na rzecz oraz roszcze o naprawienie szkody przez rzecz wyrzdzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyszego nie stosuje si, gdy obowizek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajtych, wydzierawionych lub uyczonych.
§ 3. (skrelony).
Art. 462. [ Pokwitowanie ]
§ 1. Dunik, speniajc wiadczenie, moe da od wierzyciela pokwitowania.
§ 2. Dunik moe da pokwitowania w szczególnej formie, jeeli ma w tym interes.
§ 3. Koszty pokwitowania ponosi dunik, chyba e umówiono si inaczej.
Art. 463. [ Odmowa pokwitowania ]
Jeeli wierzyciel odmawia pokwitowania, dunik moe powstrzyma si ze spenieniem wiadczenia albo zoy przedmiot wiadczenia do depozytu sdowego.
Art. 464. [ wiadczenie do rk osoby okazujcej pokwitowanie ]
wiadczenie do rk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, zwalnia dunika, chyba e byo zastrzeone, i wiadczenie ma nastpi do rk wasnych wierzyciela, albo chyba e dunik dziaa w zej wierze.
Art. 465. [ Zwrot dokumentu stwierdzajcego zobowizanie ]
§ 1. Jeeli istnieje dokument stwierdzajcy zobowizanie, dunik speniajc wiadczenie moe da zwrotu dokumentu. Jednake gdy wierzyciel ma interes w zachowaniu dokumentu, w szczególnoci gdy wiadczenie zostao spenione tylko czciowo, dunik moe da uczynienia odpowiedniej wzmianki na dokumencie.
§ 2. W razie utraty dokumentu dunik moe, niezalenie od pokwitowania, da od wierzyciela owiadczenia na pimie, e dokument zosta utracony.
§ 3. Jeeli wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego owiadczenia o utracie dokumentu, dunik moe powstrzyma si ze spenieniem wiadczenia albo zoy jego przedmiot do depozytu sdowego.
Art. 466. [ Domniemanie zapaty nalenoci ubocznych ]
Z pokwitowania zapaty dunej sumy wynika domniemanie zapaty nalenoci ubocznych. Z pokwitowania wiadczenia okresowego wynika domniemanie, e spenione zostay równie wiadczenia okresowe wymagalne wczeniej.
Art. 467. [ Zoenie do depozytu sdowego ]
Poza wypadkami przewidzianymi w innych przepisach dunik moe zoy przedmiot wiadczenia do depozytu sdowego:
1) jeeli wskutek okolicznoci, za które nie ponosi odpowiedzialnoci, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela;
2) jeeli wierzyciel nie ma penej zdolnoci do czynnoci prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjcia wiadczenia;
3) jeeli powsta spór, kto jest wierzycielem;
4) jeeli z powodu innych okolicznoci dotyczcych osoby wierzyciela wiadczenie nie moe by spenione.
Art. 468. [ Zawiadomienie o zoeniu do depozytu ]
§ 1. O zoeniu przedmiotu wiadczenia do depozytu sdowego dunik powinien niezwocznie zawiadomi wierzyciela, chyba e zawiadomienie napotyka trudne do przezwycienia przeszkody. Zawiadomienie powinno nastpi na pimie.
§ 2. W razie niewykonania powyszego obowizku dunik jest odpowiedzialny za wynik std szkod.
Art. 469. [ Odbiór przedmiotu z depozytu ]
§ 1. Dopóki wierzyciel nie zada wydania przedmiotu wiadczenia z depozytu sdowego, dunik moe przedmiot zoony odebra.
§ 2. Jeeli dunik odbierze przedmiot wiadczenia z depozytu sdowego, zoenie do depozytu uwaa si za niebye.
Art. 470. [ Skutki zoenia do depozytu ]
Wane zoenie do depozytu sdowego ma takie same skutki jak spenienie wiadczenia i zobowizuje wierzyciela do zwrotu dunikowi kosztów zoenia.
DZIA II.
SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIZA
Art. 471. [ Odpowiedzialno za niewykonanie lub nienaleyte wykonanie zobowizania ]
Dunik obowizany jest do naprawienia szkody wynikej z niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania, chyba e niewykonanie lub nienaleyte wykonanie jest nastpstwem okolicznoci, za które dunik odpowiedzialnoci nie ponosi.
Art. 472. [ Niezachowanie naleytej starannoci ]
Jeeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynnoci prawnej nie wynika nic innego, dunik odpowiedzialny jest za niezachowanie naleytej starannoci.
Art. 473. [ Umowne rozszerzenie odpowiedzialnoci ]
§ 1. Dunik moe przez umow przyj odpowiedzialno za niewykonanie lub za nienaleyte wykonanie zobowizania z powodu oznaczonych okolicznoci, za które na mocy ustawy odpowiedzialnoci nie ponosi.
§ 2. Niewane jest zastrzeenie, i dunik nie bdzie odpowiedzialny za szkod, któr moe wyrzdzi wierzycielowi umylnie.
Art. 474. [ Odpowiedzialno za inne osoby ]
Dunik odpowiedzialny jest jak za wasne dziaanie lub zaniechanie za dziaania i zaniechania osób, z których pomoc zobowizanie wykonywa, jak równie osób, którym wykonanie zobowizania powierza. Przepis powyszy stosuje si take w wypadku, gdy zobowizanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dunika.
Art. 475. [ Nastpcza niemoliwo wiadczenia ]
§ 1. Jeeli wiadczenie stao si niemoliwe skutkiem okolicznoci, za które dunik odpowiedzialnoci nie ponosi, zobowizanie wygasa.
§ 2. Jeeli rzecz bdca przedmiotem wiadczenia zostaa zbyta, utracona lub uszkodzona, dunik obowizany jest wyda wszystko, co uzyska w zamian za t rzecz albo jako naprawienie szkody.
Art. 476. [ Zwoka dunika ]
Dunik dopuszcza si zwoki, gdy nie spenia wiadczenia w terminie, a jeeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spenia wiadczenia niezwocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opónienie w spenieniu wiadczenia jest nastpstwem okolicznoci, za które dunik odpowiedzialnoci nie ponosi.
Art. 477. [ Nastpstwa zwoki dunika ]
§ 1. W razie zwoki dunika wierzyciel moe da, niezalenie od wykonania zobowizania, naprawienia szkody wynikej ze zwoki.
§ 2. Jednake gdy wskutek zwoki dunika wiadczenie utracio dla wierzyciela cakowicie lub w przewaajcym stopniu znaczenie, wierzyciel moe wiadczenia nie przyj i da naprawienia szkody wynikej z niewykonania zobowizania.
Art. 478. [ Utrata lub uszkodzenie przedmiotu wiadczenia ]
Jeeli przedmiotem wiadczenia jest rzecz oznaczona co do tosamoci, dunik bdcy w zwoce odpowiedzialny jest za utrat lub uszkodzenie przedmiotu wiadczenia, chyba e utrata lub uszkodzenie nastpioby take wtedy, gdyby wiadczenie zostao spenione w czasie waciwym.
Art. 479. [ Nabycie rzeczy na koszt dunika ]
Jeeli przedmiotem wiadczenia jest okrelona ilo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel moe w razie zwoki dunika naby na jego koszt tak sam ilo rzeczy tego samego gatunku albo da od dunika zapaty ich wartoci, zachowujc w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikej ze zwoki.
Art. 480. [ Wykonanie zastpcze ]
§ 1. W razie zwoki dunika w wykonaniu zobowizania czynienia, wierzyciel moe, zachowujc roszczenie o naprawienie szkody, da upowanienia przez sd do wykonania czynnoci na koszt dunika.
§ 2. Jeeli wiadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel moe, zachowujc roszczenie o naprawienie szkody, da upowanienia przez sd do usunicia na koszt dunika wszystkiego, co dunik wbrew zobowizaniu uczyni.
§ 3. W wypadkach nagych wierzyciel moe, zachowujc roszczenie o naprawienie szkody, wykona bez upowanienia sdu czynno na koszt dunika lub usun na jego koszt to, co dunik wbrew zobowizaniu uczyni.
Art. 481. [ Odsetki za opónienie ]
§ 1. Jeeli dunik opónia si ze spenieniem wiadczenia pieninego, wierzyciel moe da odsetek za czas opónienia, chociaby nie poniós adnej szkody i chociaby opónienie byo nastpstwem okolicznoci, za które dunik odpowiedzialnoci nie ponosi.
§ 2. Jeeli stopa odsetek za opónienie nie bya z góry oznaczona, nale si odsetki ustawowe. Jednake gdy wierzytelno jest oprocentowana wedug stopy wyszej ni stopa ustawowa, wierzyciel moe da odsetek za opónienie wedug tej wyszej stopy.
§ 3. W razie zwoki dunika wierzyciel moe nadto da naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Art. 482. [ Zakaz anatocyzmu ]
§ 1. Od zalegych odsetek mona da odsetek za opónienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba e po powstaniu zalegoci strony zgodziy si na doliczenie zalegych odsetek do dunej sumy.
§ 2. Przepis paragrafu poprzedzajcego nie dotyczy poyczek dugoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.
Art. 483. [ Kara umowna ]
§ 1. Mona zastrzec w umowie, e naprawienie szkody wynikej z niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania niepieninego nastpi przez zapat okrelonej sumy (kara umowna).
§ 2. Dunik nie moe bez zgody wierzyciela zwolni si z zobowizania przez zapat kary umownej.
Art. 484. [ Wysoko kary ]
§ 1. W razie niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania kara umowna naley si wierzycielowi w zastrzeonej na ten wypadek wysokoci bez wzgldu na wysoko poniesionej szkody. danie odszkodowania przenoszcego wysoko zastrzeonej kary nie jest dopuszczalne, chyba e strony inaczej postanowiy.
§ 2. Jeeli zobowizanie zostao w znacznej czci wykonane, dunik moe da zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest raco wygórowana.
Art. 485. [ Stosowanie przepisów o karze umownej ]
Jeeli przepis szczególny stanowi, e w razie niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania niepieninego dunik, nawet bez umownego zastrzeenia, obowizany jest zapaci wierzycielowi okrelon sum, stosuje si odpowiednio przepisy o karze umownej.
Art. 486. [ Zwoka wierzyciela ]
§ 1. W razie zwoki wierzyciela dunik moe da naprawienia wynikej std szkody; moe równie zoy przedmiot wiadczenia do depozytu sdowego.
§ 2. Wierzyciel dopuszcza si zwoki, gdy bez uzasadnionego powodu bd uchyla si od przyjcia zaofiarowanego wiadczenia, bd odmawia dokonania czynnoci, bez której wiadczenie nie moe by spenione, bd owiadcza dunikowi, e wiadczenia nie przyjmie.
DZIA III.
WYKONANIE I SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIZA Z UMÓW WZAJEMNYCH
Art. 487. [ Umowy wzajemne ]
§ 1. Wykonanie i skutki niewykonania zobowiza z umów wzajemnych podlegaj przepisom dziaów poprzedzajcych niniejszego tytuu, o ile przepisy dziau niniejszego nie stanowi inaczej.
§ 2. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowizuj si w taki sposób, e wiadczenie jednej z nich ma by odpowiednikiem wiadczenia drugiej.
Art. 488. [ Jednoczesne spenienie wiadcze wzajemnych ]
§ 1. wiadczenia bdce przedmiotem zobowiza z umów wzajemnych (wiadczenia wzajemne) powinny by spenione jednoczenie, chyba e z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sdu lub decyzji innego waciwego organu wynika, i jedna ze stron obowizana jest do wczeniejszego wiadczenia.
§ 2. Jeeli wiadczenia wzajemne powinny by spenione jednoczenie, kada ze stron moe powstrzyma si ze spenieniem wiadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje wiadczenia wzajemnego.
Art. 489. (skrelony).
Art. 490. [ Powstrzymanie si ze spenieniem wiadczenia ]
§ 1. Jeeli jedna ze stron obowizana jest speni wiadczenie wzajemne wczeniej, a spenienie wiadczenia przez drug stron jest wtpliwe ze wzgldu na jej stan majtkowy, strona zobowizana do wczeniejszego wiadczenia moe powstrzyma si z jego spenieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje wiadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia.
§ 2. Uprawnienia powysze nie przysuguj stronie, która w chwili zawarcia umowy wiedziaa o zym stanie majtkowym drugiej strony.
§ 3. (skrelony).
Art. 491. [ Zwoka jednej ze stron ]
§ 1. Jeeli jedna ze stron dopuszcza si zwoki w wykonaniu zobowizania z umowy wzajemnej, druga strona moe wyznaczy jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagroeniem, i w razie bezskutecznego upywu wyznaczonego terminu bdzie uprawniona do odstpienia od umowy. Moe równie bd bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bd te po jego bezskutecznym upywie da wykonania zobowizania i naprawienia szkody wynikej ze zwoki.
§ 2. Jeeli wiadczenia obu stron s podzielne, a jedna ze stron dopuszcza si zwoki tylko co do czci wiadczenia, uprawnienie do odstpienia od umowy przysugujce drugiej stronie ogranicza si, wedug jej wyboru, albo do tej czci, albo do caej reszty nie spenionego wiadczenia. Strona ta moe odstpi od umowy w caoci, jeeli wykonanie czciowe nie miaoby dla niej znaczenia ze wzgldu na waciwoci zobowizania albo ze wzgldu na zamierzony przez ni cel umowy, wiadomy stronie bdcej w zwoce.
Art. 492. [ Prawo odstpienia ]
Jeeli uprawnienie do odstpienia od umowy wzajemnej zostao zastrzeone na wypadek niewykonania zobowizania w terminie cile okrelonym, strona uprawniona moe w razie zwoki drugiej strony odstpi od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowizania przez jedn ze stron po terminie nie miaoby dla drugiej strony znaczenia ze wzgldu na waciwoci zobowizania albo ze wzgldu na zamierzony przez ni cel umowy, wiadomy stronie bdcej w zwoce.
Art. 493. [ Niemoliwo jednego ze wiadcze wzajemnych ]
§ 1. Jeeli jedno ze wiadcze wzajemnych stao si niemoliwe wskutek okolicznoci, za które ponosi odpowiedzialno strona zobowizana, druga strona moe, wedug swego wyboru, albo da naprawienia szkody wynikej z niewykonania zobowizania, albo od umowy odstpi.
§ 2. W razie czciowej niemoliwoci wiadczenia jednej ze stron druga strona moe od umowy odstpi, jeeli wykonanie czciowe nie miaoby dla niej znaczenia ze wzgldu na waciwoci zobowizania albo ze wzgldu na zamierzony przez t stron cel umowy, wiadomy stronie, której wiadczenie stao si czciowo niemoliwe.
Art. 494. [ Odstpienie od umowy ]
Strona, która odstpuje od umowy wzajemnej, obowizana jest zwróci drugiej stronie wszystko, co otrzymaa od niej na mocy umowy; moe da nie tylko zwrotu tego, co wiadczya, lecz równie naprawienia szkody wynikej z niewykonania zobowizania.
Art. 495. [ Niezawiniona niemoliwo wiadczenia ]
§ 1. Jeeli jedno ze wiadcze wzajemnych stao si niemoliwe wskutek okolicznoci, za które adna ze stron odpowiedzialnoci nie ponosi, strona, która miaa to wiadczenie speni, nie moe da wiadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je ju otrzymaa, obowizana jest do zwrotu wedug przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
§ 2. Jeeli wiadczenie jednej ze stron stao si niemoliwe tylko czciowo, strona ta traci prawo do odpowiedniej czci wiadczenia wzajemnego. Jednake druga strona moe od umowy odstpi, jeeli wykonanie czciowe nie miaoby dla niej znaczenia ze wzgldu na waciwoci zobowizania albo ze wzgldu na zamierzony przez t stron cel umowy, wiadomy stronie, której wiadczenie stao si czciowo niemoliwe.
Art. 496. [ Prawo zatrzymania ]
Jeeli wskutek odstpienia od umowy strony maj dokona zwrotu wiadcze wzajemnych, kadej z nich przysuguje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego wiadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
Art. 497. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepis artykuu poprzedzajcego stosuje si odpowiednio w razie rozwizania lub niewanoci umowy wzajemnej.
Tytu VIII.
POTRCENIE, ODNOWIENIE, ZWOLNIENIE Z DUGU
Art. 498. [ Dopuszczalno potrcenia ]
§ 1. Gdy dwie osoby s jednoczenie wzgldem siebie dunikami i wierzycielami, kada z nich moe potrci swoj wierzytelno z wierzytelnoci drugiej strony, jeeli przedmiotem obu wierzytelnoci s pienidze lub rzeczy tej samej jakoci oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelnoci s wymagalne i mog by dochodzone przed sdem lub przed innym organem pastwowym.
§ 2. Wskutek potrcenia obie wierzytelnoci umarzaj si nawzajem do wysokoci wierzytelnoci niszej.
Art. 499. [ Sposób potrcenia ]
Potrcenia dokonywa si przez owiadczenie zoone drugiej stronie. Owiadczenie ma moc wsteczn od chwili, kiedy potrcenie stao si moliwe.
Art. 500. [ Róne miejsca spenienia wiadcze ]
Jeeli przedmiotem potrcenia s wierzytelnoci, których miejsca spenienia wiadcze s róne, strona korzystajca z monoci potrcenia obowizana jest uici drugiej stronie sum potrzebn do pokrycia wynikajcego dla niej uszczerbku.
Art. 501. [ Odroczenie wykonania zobowizania ]
Odroczenie wykonania zobowizania udzielone przez sd albo bezpatnie przez wierzyciela nie wycza potrcenia.
Art. 502. [ Potrcenie wierzytelnoci przedawnionej ]
Wierzytelno przedawniona moe by potrcona, jeeli w chwili, gdy potrcenie stao si moliwe, przedawnienie jeszcze nie nastpio.
Art. 503. [ Stosowanie przepisów o zaliczeniu zapaty ]
Przepisy o zaliczeniu zapaty stosuje si odpowiednio do potrcenia.
Art. 504. [ Potrcenie zajtej wierzytelnoci ]
Zajcie wierzytelnoci przez osob trzeci wycza umorzenie tej wierzytelnoci przez potrcenie tylko wtedy, gdy dunik sta si wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajcia albo gdy jego wierzytelno staa si wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero póniej anieli wierzytelno zajta.
Art. 505. [ Wyczenie potrcenia ]
Nie mog by umorzone przez potrcenie:
1) wierzytelnoci nie ulegajce zajciu;
2) wierzytelnoci o dostarczenie rodków utrzymania;
3) wierzytelnoci wynikajce z czynów niedozwolonych;
4) wierzytelnoci, co do których potrcenie jest wyczone przez przepisy szczególne.
Art. 506. [ Odnowienie ]
§ 1. Jeeli w celu umorzenia zobowizania dunik zobowizuje si za zgod wierzyciela speni inne wiadczenie albo nawet to samo wiadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowizanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).
§ 2. W razie wtpliwoci poczytuje si, e zmiana treci dotychczasowego zobowizania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczególnoci wypadku, gdy wierzyciel otrzymuje od dunika weksel lub czek.
Art. 507. [ Zabezpieczenia w razie odnowienia ]
Jeeli wierzytelno bya zabezpieczona porczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osob trzeci, porczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwil odnowienia, chyba e porczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgod na dalsze trwanie zabezpieczenia.
Art. 508. [ Zwolnienie z dugu ]
Zobowizanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dunika z dugu, a dunik zwolnienie przyjmuje.
Tytu IX.
ZMIANA WIERZYCIELA LUB DUNIKA
DZIA I.
ZMIANA WIERZYCIELA
Art. 509. [ Przelew ]
§ 1. Wierzyciel moe bez zgody dunika przenie wierzytelno na osob trzeci (przelew), chyba e sprzeciwiaoby si to ustawie, zastrzeeniu umownemu albo waciwoci zobowizania.
§ 2. Wraz z wierzytelnoci przechodz na nabywc wszelkie zwizane z ni prawa, w szczególnoci roszczenie o zalege odsetki.
Art. 510. [ Konsensualno i kauzalno umowy przelewu wierzytelnoci ]
§ 1. Umowa sprzeday, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowizujca do przeniesienia wierzytelnoci przenosi wierzytelno na nabywc, chyba e przepis szczególny stanowi inaczej albo e strony inaczej postanowiy.
§ 2. Jeeli zawarcie umowy przelewu nastpuje w wykonaniu zobowizania wynikajcego z uprzednio zawartej umowy zobowizujcej do przeniesienia wierzytelnoci, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, wano umowy przelewu zaley od istnienia tego zobowizania.
Art. 511. [ Forma przelewu ]
Jeeli wierzytelno jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelnoci powinien by równie pismem stwierdzony.
Art. 512. [ Zapata do rk zbywcy wierzytelnoci ]
Dopóki zbywca nie zawiadomi dunika o przelewie, spenienie wiadczenia do rk poprzedniego wierzyciela ma skutek wzgldem nabywcy, chyba e w chwili spenienia wiadczenia dunik wiedzia o przelewie. Przepis ten stosuje si odpowiednio do innych czynnoci prawnych dokonanych midzy dunikiem a poprzednim wierzycielem.
Art. 513. [ Zarzuty dunika ]
§ 1. Dunikowi przysuguj przeciwko nabywcy wierzytelnoci wszelkie zarzuty, które mia przeciwko zbywcy w chwili powzicia wiadomoci o przelewie.
§ 2. Dunik moe z przelanej wierzytelnoci potrci wierzytelno, która mu przysuguje wzgldem zbywcy, chociaby staa si wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dunika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelno przysugujca wzgldem zbywcy staa si wymagalna póniej ni wierzytelno bdca przedmiotem przelewu.
Art. 514. [ Zastrzeenie zgody dunika ]
Jeeli wierzytelno jest stwierdzona pismem, zastrzeenie umowne, i przelew nie moe nastpi bez zgody dunika, jest skuteczne wzgldem nabywcy tylko wtedy, gdy pismo zawiera wzmiank o tym zastrzeeniu, chyba e nabywca w chwili przelewu o zastrzeeniu wiedzia.
Art. 515. [ Zarzuty zbywcy ]
Jeeli dunik, który otrzyma o przelewie pisemne zawiadomienie pochodzce od zbywcy, speni wiadczenie do rk nabywcy wierzytelnoci, zbywca moe powoa si wobec dunika na niewano przelewu albo na zarzuty wynikajce z jego podstawy prawnej tylko wtedy, gdy w chwili spenienia wiadczenia byy one dunikowi wiadome. Przepis ten stosuje si odpowiednio do innych czynnoci prawnych dokonanych midzy dunikiem a nabywc wierzytelnoci.
Art. 516. [ Odpowiedzialno zbywcy ]
Zbywca wierzytelnoci ponosi wzgldem nabywcy odpowiedzialno za to, e wierzytelno mu przysuguje. Za wypacalno dunika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialno tylko o tyle, o ile t odpowiedzialno na siebie przyj.
Art. 517. [ Wyczenie przelewu ]
§ 1. Przepisów o przelewie nie stosuje si do wierzytelnoci zwizanych z dokumentem na okaziciela lub z dokumentem zbywalnym przez indos.
§ 2. Przeniesienie wierzytelnoci z dokumentu na okaziciela nastpuje przez przeniesienie wasnoci dokumentu. Do przeniesienia wasnoci dokumentu potrzebne jest jego wydanie.
Art. 518. [ Nabycie wierzytelnoci ]
§ 1. Osoba trzecia, która spaca wierzyciela, nabywa spacon wierzytelno do wysokoci dokonanej zapaty:
1) jeeli paci cudzy dug, za który jest odpowiedzialna osobicie albo pewnymi przedmiotami majtkowymi;
2) jeeli przysuguje jej prawo, przed którym spacona wierzytelno ma pierwszestwo zaspokojenia;
3) jeeli dziaa za zgod dunika w celu wstpienia w prawa wierzyciela; zgoda dunika powinna by pod niewanoci wyraona na pimie;
4) jeeli to przewiduj przepisy szczególne.
§ 2. W wypadkach powyszych wierzyciel nie moe odmówi przyjcia wiadczenia, które jest ju wymagalne.
§ 3. Jeeli wierzyciel zosta spacony przez osob trzeci tylko w czci, przysuguje mu co do pozostaej czci pierwszestwo zaspokojenia przed wierzytelnoci, która przesza na osob trzeci wskutek zapaty czciowej.
DZIA II.
ZMIANA DUNIKA
Art. 519. [ Przejcie dugu ]
§ 1. Osoba trzecia moe wstpi na miejsce dunika, który zostaje z dugu zwolniony (przejcie dugu).
§ 2. Przejcie dugu moe nastpi:
1) przez umow midzy wierzycielem a osob trzeci za zgod dunika; owiadczenie dunika moe by zoone którejkolwiek ze stron;
2) przez umow midzy dunikiem a osob trzeci za zgod wierzyciela; owiadczenie wierzyciela moe by zoone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeeli wierzyciel nie wiedzia, e osoba przejmujca dug jest niewypacalna.
Art. 520. [ Termin wyraenia zgody ]
Kada ze stron, które zawary umow o przejcie dugu, moe wyznaczy osobie, której zgoda jest potrzebna do skutecznoci przejcia, odpowiedni termin do wyraenia zgody; bezskuteczny upyw wyznaczonego terminu jest jednoznaczny z odmówieniem zgody.
Art. 521. [ Odmowa zgody ]
§ 1. Jeeli skuteczno umowy o przejcie dugu zaley od zgody dunika, a dunik zgody odmówi, umow uwaa si za nie zawart.
§ 2. Jeeli skuteczno umowy o przejcie dugu zaley od zgody wierzyciela, a wierzyciel zgody odmówi, strona, która wedug umowy miaa przej dug, jest odpowiedzialna wzgldem dunika za to, e wierzyciel nie bdzie od niego da spenienia wiadczenia.
Art. 522. [ Forma umowy o przejcie dugu ]
Umowa o przejcie dugu powinna by pod niewanoci zawarta na pimie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejcie dugu.
Art. 523. [ Domniemanie przejcia dugu ]
Jeeli w umowie o przeniesienie wasnoci nieruchomoci nabywca zobowiza si zwolni zbywc od zwizanych z wasnoci dugów, poczytuje si w razie wtpliwoci, e strony zawary umow o przejcie tych dugów przez nabywc.
Art. 524. [ Zarzuty przejmujcego dug ]
§ 1. Przejmujcemu dug przysuguj przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które mia dotychczasowy dunik, z wyjtkiem zarzutu potrcenia z wierzytelnoci dotychczasowego dunika.
§ 2. Przejmujcy dug nie moe powoywa si wzgldem wierzyciela na zarzuty wynikajce z istniejcego midzy przejmujcym dug a dotychczasowym dunikiem stosunku prawnego, bdcego podstaw prawn przejcia dugu; nie dotyczy to jednak zarzutów, o których wierzyciel wiedzia.
Art. 525. [ Wyganicie zabezpiecze ]
Jeeli wierzytelno bya zabezpieczona porczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osob trzeci, porczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwil przejcia dugu, chyba e porczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgod na dalsze trwanie zabezpieczenia.
Art. 526. [ Odpowiedzialno nabywcy przedsibiorstwa lub gospodarstwa ]
Nabywca przedsibiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywc za jego zobowizania zwizane z prowadzeniem przedsibiorstwa lub gospodarstwa, chyba e w chwili nabycia nie wiedzia o tych zobowizaniach mimo zachowania naleytej starannoci. Odpowiedzialno nabywcy ogranicza si do wartoci nabytego przedsibiorstwa lub gospodarstwa rolnego wedug stanu w chwili nabycia, a wedug cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialnoci tej nie mona bez zgody wierzycieli wyczy ani ograniczy.
Tytu X.
OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPACALNOCI DUNIKA
Art. 527. [ Ochrona wierzycieli ]
§ 1. Gdy wskutek czynnoci prawnej dunika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskaa korzy majtkow, kady z wierzycieli moe da uznania tej czynnoci za bezskuteczn w stosunku do niego, jeeli dunik dziaa ze wiadomoci pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziaa lub przy zachowaniu naleytej starannoci moga si dowiedzie.
§ 2. Czynno prawna dunika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeeli wskutek tej czynnoci dunik sta si niewypacalny albo sta si niewypacalny w wyszym stopniu, ni by przed dokonaniem czynnoci.
§ 3. Jeeli wskutek czynnoci prawnej dunika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskaa korzy majtkow osoba bdca w bliskim z nim stosunku, domniemywa si, e osoba ta wiedziaa, i dunik dziaa ze wiadomoci pokrzywdzenia wierzycieli.
§ 4. Jeeli wskutek czynnoci prawnej dunika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzy majtkow uzyska przedsibiorca pozostajcy z dunikiem w staych stosunkach gospodarczych, domniemywa si, e byo mu wiadome, i dunik dziaa ze wiadomoci pokrzywdzenia wierzycieli.
Art. 528. [ Bezskuteczno czynnoci nieodpatnej ]
Jeeli wskutek czynnoci prawnej dokonanej przez dunika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskaa korzy majtkow bezpatnie, wierzyciel moe da uznania czynnoci za bezskuteczn, chociaby osoba ta nie wiedziaa i nawet przy zachowaniu naleytej starannoci nie moga si dowiedzie, e dunik dziaa ze wiadomoci pokrzywdzenia wierzycieli.
Art. 529. [ Domniemanie wiadomoci pokrzywdzenia wierzycieli ]
Jeeli w chwili darowizny dunik by niewypacalny, domniemywa si, i dziaa ze wiadomoci pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dunik sta si niewypacalny wskutek dokonania darowizny.
Art. 530. [ Ochrona przyszych wierzycieli ]
Przepisy artykuów poprzedzajcych stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy dunik dziaa w zamiarze pokrzywdzenia przyszych wierzycieli. Jeeli jednak osoba trzecia uzyskaa korzy majtkow odpatnie, wierzyciel moe da uznania czynnoci za bezskuteczn tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dunika wiedziaa.
Art. 531. [ Tryb zaskarenia ]
§ 1. Uznanie za bezskuteczn czynnoci prawnej dunika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli nastpuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynnoci uzyskaa korzy majtkow.
§ 2. W wypadku gdy osoba trzecia rozporzdzia uzyskan korzyci, wierzyciel moe wystpi bezporednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporzdzenie nastpio, jeeli osoba ta wiedziaa o okolicznociach uzasadniajcych uznanie czynnoci dunika za bezskuteczn albo jeeli rozporzdzenie byo nieodpatne.
Art. 532. [ Uprawnienia wierzyciela ]
Wierzyciel, wzgldem którego czynno prawna dunika zostaa uznana za bezskuteczn, moe z pierwszestwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzi zaspokojenia z przedmiotów majtkowych, które wskutek czynnoci uznanej za bezskuteczn wyszy z majtku dunika albo do niego nie weszy.
Art. 533. [ Zwolnienie osoby trzeciej od odpowiedzialnoci ]
Osoba trzecia, która uzyskaa korzy majtkow wskutek czynnoci prawnej dunika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, moe zwolni si od zadouczynienia roszczeniu wierzyciela dajcego uznania czynnoci za bezskuteczn, jeeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskae mu wystarczajce do jego zaspokojenia mienie dunika.
Art. 534. [ Termin zaskarenia ]
Uznania czynnoci prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczn nie mona da po upywie lat piciu od daty tej czynnoci.
Tytu XI.
SPRZEDA
DZIA I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 535. [ Umowa sprzeday ]
Przez umow sprzeday sprzedawca zobowizuje si przenie na kupujcego wasno rzeczy i wyda mu rzecz, a kupujcy zobowizuje si rzecz odebra i zapaci sprzedawcy cen.
§ 2. (skrelony).
Art. 536. [ Ustalanie ceny ]
§ 1. Cen mona okreli przez wskazanie podstaw do jej ustalenia.
§ 2. Jeeli z okolicznoci wynika, e strony miay na wzgldzie cen przyjt w stosunkach danego rodzaju, poczytuje si w razie wtpliwoci, e chodzio o cen w miejscu i czasie, w którym rzecz ma by kupujcemu wydana.
Art. 537. [ Cena sztywna ]
§ 1. Jeeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzeday obowizuje zarzdzenie, wedug którego za rzecz danego rodzaju lub gatunku moe by zapacona jedynie cena cile okrelona (cena sztywna), cena ta wie strony bez wzgldu na to, jak cen w umowie ustaliy.
§ 2. Sprzedawca, który otrzyma cen wysz od ceny sztywnej, obowizany jest zwróci kupujcemu pobran rónic.
§ 3. Kupujcy, który wedug umowy mia zapaci cen nisz od ceny sztywnej, a rzecz zuy lub odprzeda po cenie obliczonej na podstawie ceny umówionej, obowizany jest zapaci cen sztywn tylko wtedy, gdy przed zuyciem lub odprzedaniem rzeczy zna cen sztywn lub móg j zna przy zachowaniu naleytej starannoci. Kupujcy, który rzeczy nie zuy ani nie odprzeda, moe od umowy odstpi.
Art. 538. [ Cena maksymalna ]
Jeeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzeday obowizuje zarzdzenie, wedug którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie moe by zapacona cena wysza od ceny okrelonej (cena maksymalna), kupujcy nie jest obowizany do zapaty ceny wyszej, a sprzedawca, który otrzyma cen wysz, obowizany jest zwróci kupujcemu pobran rónic.
Art. 539. [ Cena minimalna ]
Jeeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzeday obowizuje zarzdzenie, wedug którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie moe by zapacona cena nisza od ceny okrelonej (cena minimalna), sprzedawcy, który otrzyma cen nisz, przysuguje roszczenie o dopat rónicy.
Art. 540. [ Cena wynikowa ]
§ 1. Jeeli waciwy organ pastwowy ustali, w jaki sposób sprzedawca ma obliczy cen za rzeczy danego rodzaju lub gatunku (cena wynikowa), stosuje si, zalenie od waciwoci takiej ceny, bd przepisy o cenie sztywnej, bd przepisy o cenie maksymalnej.
§ 2. W razie sporu co do prawidowoci obliczenia ceny wynikowej cen t ustali sd.
Art. 541. [ Przedawnienie roszcze wynikajcych z rónicy ceny ]
Wynikajce z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej, minimalnej lub wynikowej roszczenie sprzedawcy o dopat rónicy ceny, jak równie roszczenie kupujcego o zwrot rónicy przedawnia si z upywem roku od dnia zapaty.
Art. 542. (skrelony).
Art. 543. [ Oferta sprzeday ]
Wystawienie rzeczy w miejscu sprzeday na widok publiczny z oznaczeniem ceny uwaa si za ofert sprzeday.
Art. 544. [ Chwila wydania rzeczy ]
§ 1. Jeeli rzecz sprzedana ma by przesana przez sprzedawc do miejsca, które nie jest miejscem spenienia wiadczenia, poczytuje si w razie wtpliwoci, e wydanie zostao dokonane z chwil, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzy j przewonikowi trudnicemu si przewozem rzeczy tego rodzaju.
§ 2. Jednake kupujcy obowizany jest zapaci cen dopiero po nadejciu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umoliwieniu mu zbadania rzeczy.
Art. 545. [ Sposób wydania i odebrania rzeczy ]
§ 1. Sposób wydania i odebrania rzeczy sprzedanej powinien zapewni jej cao i nienaruszalno; w szczególnoci sposób opakowania i przewozu powinien odpowiada waciwociom rzeczy.
§ 2. W razie przesania rzeczy sprzedanej na miejsce przeznaczenia za porednictwem przewonika, kupujcy obowizany jest zbada przesyk w czasie i w sposób przyjty przy przesykach tego rodzaju; jeeli stwierdzi, e w czasie przewozu nastpi ubytek lub uszkodzenie rzeczy, obowizany jest dokona wszelkich czynnoci niezbdnych do ustalenia odpowiedzialnoci przewonika.
Art. 546. [ Dokumenty, instrukcje ]
§ 1. Sprzedawca obowizany jest udzieli kupujcemu potrzebnych wyjanie o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczcych rzeczy sprzedanej oraz wyda posiadane przez siebie dokumenty, które jej dotycz. Jeeli tre takiego dokumentu dotyczy take innych rzeczy, sprzedawca obowizany jest wyda uwierzytelniony wycig z dokumentu.
§ 2. Jeeli jest to potrzebne do naleytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, sprzedawca powinien zaczy instrukcj dotyczc sposobu korzystania z rzeczy.
Art. 547. [ Koszty wydania i odebrania rzeczy ]
§ 1. Jeeli ani z umowy, ani z zarzdze okrelajcych cen nie wynika, kogo obciaj koszty wydania i odebrania rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególnoci koszty zmierzenia lub zwaenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesania rzeczy, a koszty odebrania ponosi kupujcy.
§ 2. Jeeli rzecz ma by przesana do miejsca, które nie jest miejscem spenienia wiadczenia, koszty ubezpieczenia i przesania ponosi kupujcy.
§ 3. Koszty nie wymienione w paragrafach poprzedzajcych ponosz obie strony po poowie.
Art. 548. [ Przejcie korzyci i ciarów ]
§ 1. Z chwil wydania rzeczy sprzedanej przechodz na kupujcego korzyci i ciary zwizane z rzecz oraz niebezpieczestwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy.
§ 2. Jeeli strony zastrzegy inn chwil przejcia korzyci i ciarów, poczytuje si w razie wtpliwoci, e niebezpieczestwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupujcego z t sam chwil.
Art. 549. [ Zwoka z oznaczeniem rzeczy ]
Jeeli kupujcy zastrzeg sobie oznaczenie ksztatu, wymiaru lub innych waciwoci rzeczy albo terminu i miejsca wydania, a dopuszcza si zwoki z dokonaniem oznaczenia, sprzedawca moe:
1) wykona uprawnienia, które przysuguj wierzycielowi w razie zwoki dunika ze spenieniem wiadczenia wzajemnego, albo
2) dokona sam oznaczenia i poda je do wiadomoci kupujcego wyznaczajc mu odpowiedni termin do odmiennego oznaczenia; po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu oznaczenie dokonane przez sprzedawc staje si dla kupujcego wice.
Art. 550. [ Zastrzeenie wycznoci kupujcego ]
Jeeli w umowie sprzeday zastrzeona zostaa na rzecz kupujcego wyczno bd w ten sposób, e sprzedawca nie bdzie dostarcza rzeczy okrelonego rodzaju innym osobom, bd te w ten sposób, e kupujcy bdzie jedynym odprzedawc zakupionych rzeczy na oznaczonym obszarze, sprzedawca nie moe w zakresie, w którym wyczno zostaa zastrzeona, ani bezporednio, ani porednio zawiera umów sprzeday, które mogyby naruszy wyczno przysugujc kupujcemu.
Art. 551. [ Zwoka w odbiorze rzeczy ]
§ 1. Jeeli kupujcy dopuci si zwoki w odebraniu rzeczy sprzedanej, sprzedawca moe odda rzecz na przechowanie na koszt i niebezpieczestwo kupujcego.
§ 2. Sprzedawca moe równie sprzeda rzecz na rachunek kupujcego, powinien jednak uprzednio wyznaczy kupujcemu dodatkowy termin do odebrania, chyba e wyznaczenie terminu nie jest moliwe albo e rzecz jest naraona na zepsucie, albo e z innych wzgldów groziaby szkoda. O dokonaniu sprzeday sprzedawca obowizany jest niezwocznie zawiadomi kupujcego.
Art. 552. [ Zwoka z zapat ceny ]
Jeeli kupujcy dopuci si zwoki z zapat ceny za dostarczon cz rzeczy sprzedanych albo jeeli ze wzgldu na jego stan majtkowy jest wtpliwe, czy zapata ceny za cz rzeczy, które maj by dostarczone póniej, nastpi w terminie, sprzedawca moe powstrzyma si z dostarczeniem dalszych czci rzeczy sprzedanych wyznaczajc kupujcemu odpowiedni termin do zabezpieczenia zapaty, a po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu moe od umowy odstpi.
Art. 553. (skrelony).
Art. 554. [ Przedawnienie roszcze z tytuu sprzeday ]
Roszczenia z tytuu sprzeday dokonanej w zakresie dziaalnoci przedsibiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemielników z takiego tytuu oraz roszczenia prowadzcych gospodarstwa rolne z tytuu sprzeday podów rolnych i lenych przedawniaj si z upywem lat dwóch.
Art. 555. [ Sprzeda praw i energii ]
Przepisy o sprzeday rzeczy stosuje si odpowiednio do sprzeday energii oraz do sprzeday praw.
Art. 5551. [ Delegacja ]
Rada Ministrów, w drodze rozporzdzenia, okreli szczegóowe warunki zawierania i wykonywania umów sprzeday midzy przedsibiorcami a konsumentami, majc na uwadze ochron interesów konsumentów przed dziaaniami przedsibiorców sprzecznymi z dobrymi obyczajami.
DZIA II.
RKOJMIA ZA WADY
Art. 556. [ Rkojmia za wady fizyczne i prawne ]
§ 1. Sprzedawca jest odpowiedzialny wzgldem kupujcego, jeeli rzecz sprzedana ma wad zmniejszajc jej warto lub uyteczno ze wzgldu na cel w umowie oznaczony albo wynikajcy z okolicznoci lub z przeznaczenia rzeczy, jeeli rzecz nie ma waciwoci, o których istnieniu zapewni kupujcego, albo jeeli rzecz zostaa kupujcemu wydana w stanie niezupenym (rkojmia za wady fizyczne).
§ 2. Sprzedawca jest odpowiedzialny wzgldem kupujcego, jeeli rzecz sprzedana stanowi wasno osoby trzeciej albo jeeli jest obciona prawem osoby trzeciej; w razie sprzeday praw sprzedawca jest odpowiedzialny take za istnienie praw (rkojmia za wady prawne).
Art. 557. [ Zwolnienie od odpowiedzialnoci ]
§ 1. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi, jeeli kupujcy wiedzia o wadzie w chwili zawarcia umowy.
§ 2. Gdy przedmiotem sprzeday s rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy majce powsta w przyszoci, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi, jeeli kupujcy wiedzia o wadzie w chwili wydania rzeczy.
Art. 558. [ Modyfikacja odpowiedzialnoci ]
§ 1. Strony mog odpowiedzialno z tytuu rkojmi rozszerzy, ograniczy lub wyczy. Jednake w umowach z udziaem konsumentów ograniczenie lub wyczenie odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach okrelonych w przepisach szczególnych.
§ 2. Wyczenie lub ograniczenie odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi jest bezskuteczne, jeeli sprzedawca zatai podstpnie wad przed kupujcym.
Art. 559. [ Odpowiedzialno za wady tkwice w rzeczy ]
Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytuu rkojmi za wady fizyczne, które powstay po przejciu niebezpieczestwa na kupujcego, chyba e wady wyniky z przyczyny tkwicej ju poprzednio w rzeczy sprzedanej.
Art. 560. [ Odstpienie od umowy lub obnienie ceny ]
§ 1. Jeeli rzecz sprzedana ma wady, kupujcy moe od umowy odstpi albo da obnienia ceny. Jednake kupujcy nie moe od umowy odstpi, jeeli sprzedawca niezwocznie wymieni rzecz wadliw na rzecz woln od wad albo niezwocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeeli rzecz bya ju wymieniona przez sprzedawc lub naprawiana, chyba e wady s nieistotne.
§ 2. Jeeli kupujcy odstpuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwróci otrzymane wiadczenia wedug przepisów o odstpieniu od umowy wzajemnej.
§ 3. Jeeli kupujcy da obnienia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obnienie powinno nastpi w takim stosunku, w jakim warto rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartoci obliczonej z uwzgldnieniem istniejcych wad.
§ 4. Jeeli sprzedawca dokona wymiany, powinien pokry take zwizane z tym koszty, jakie poniós kupujcy.
Art. 561. [ Wymiana rzeczy lub usunicie wad ]
§ 1. Jeeli przedmiotem sprzeday s rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujcy moe da dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej iloci rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikej z opónienia.
§ 2. Jeeli przedmiotem sprzeday jest rzecz okrelona co do tosamoci, a sprzedawc jest wytwórca tej rzeczy, kupujcy moe da usunicia wady, wyznaczajc w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagroeniem, e po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu od umowy odstpi. Sprzedawca moe odmówi usunicia wady, gdyby wymagao ono nadmiernych kosztów.
§ 3. Przepisy powysze nie wyczaj uprawnienia do odstpienia od umowy lub do dania obnienia ceny.
Art. 562. [ Rzeczy dostarczane czciami ]
Jeeli w umowie sprzeday zastrzeono, e dostarczenie rzeczy sprzedanych ma nastpi czciami, a sprzedawca mimo dania kupujcego nie dostarczy zamiast rzeczy wadliwych takiej samej iloci rzeczy wolnych od wad, kupujcy moe od umowy odstpi take co do czci rzeczy, które maj by dostarczone póniej.
§ 2. (skrelony).
Art. 563. [ Utrata uprawnie z tytuu rkojmi ]
§ 1. Kupujcy traci uprawnienia z tytuu rkojmi za wady fizyczne rzeczy, jeeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w cigu miesica od jej wykrycia, a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjte, jeeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w cigu miesica po upywie czasu, w którym przy zachowaniu naleytej starannoci móg j wykry. Minister Handlu Wewntrznego moe w drodze rozporzdzenia ustali krótsze terminy do zawiadomienia o wadach artykuów ywnociowych.
§ 2. Jednake przy sprzeday midzy osobami prowadzcymi dziaalno gospodarcz utrata uprawnie z tytuu rkojmi nastpuje, jeeli kupujcy nie zbada rzeczy w czasie i w sposób przyjty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomi niezwocznie sprzedawcy o dostrzeonej wadzie, a w wypadku gdy wada wysza na jaw dopiero póniej - jeeli nie zawiadomi sprzedawcy niezwocznie po jej wykryciu.
§ 3. Do zachowania terminów zawiadomienia o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wysanie przed upywem tych terminów listu poleconego.
Art. 564. [ Podstpne zatajenie wady ]
W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzajcym utrata uprawnie z tytuu rkojmi za wady fizyczne rzeczy nie nastpuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupujcego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeeli sprzedawca wad podstpnie zatai albo zapewni kupujcego, e wady nie istniej.
Art. 565. [ Wadliwo czci rzeczy ]
Jeeli sporód rzeczy sprzedanych tylko niektóre s wadliwe i daj si odczy od rzeczy wolnych od wad, bez szkody dla obu stron, uprawnienie kupujcego do odstpienia od umowy ogranicza si do rzeczy wadliwych.
Art. 566. [ Naprawienie szkody ]
§ 1. Jeeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujcy odstpuje od umowy albo da obnienia ceny, moe on da naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba e szkoda jest nastpstwem okolicznoci, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialnoci. W ostatnim wypadku kupujcy moe da tylko naprawienia szkody, któr poniós przez to, e zawar umow, nie wiedzc o istnieniu wady; w szczególnoci moe da zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakadów w takim zakresie, w jakim nie odniós korzyci z tych nakadów.
§ 2. Przepisy powysze stosuje si odpowiednio, gdy kupujcy da dostarczenia rzeczy wolnych od wad zamiast rzeczy wadliwych albo usunicia wady przez sprzedawc.
Art. 567. [ Rzecz nadesana z innej miejscowoci ]
§ 1. Jeeli z powodu wady fizycznej rzeczy nadesanej z innej miejscowoci kupujcy odstpuje od umowy albo da dostarczenia rzeczy wolnej od wad zamiast rzeczy wadliwej, nie moe on odesa rzeczy bez uprzedniego porozumienia si ze sprzedawc i obowizany jest postara si o jej przechowanie na koszt sprzedawcy dopóty, dopóki w normalnym toku czynnoci sprzedawca nie bdzie móg postpi z rzecz wedug swego uznania.
§ 2. Jeeli istnieje niebezpieczestwo pogorszenia rzeczy kupujcy jest uprawniony, a gdy interes sprzedawcy tego wymaga - obowizany sprzeda rzecz z zachowaniem naleytej starannoci. Powysze uprawnienie przysuguje kupujcemu take wtedy, gdy sprzedawca zwleka z wydaniem dyspozycji albo gdy przechowanie rzeczy wymaga znacznych kosztów lub jest nadmiernie utrudnione; w tych wypadkach kupujcy moe równie odesa rzecz sprzedawcy na jego koszt i niebezpieczestwo.
§ 3. O zamiarze sprzeday kupujcy powinien w miar monoci zawiadomi sprzedawc, w kadym za razie powinien wysa mu zawiadomienie niezwocznie po dokonaniu sprzeday.
Art. 568. [ Terminy dochodzenia uprawnie z tytuu rkojmi ]
§ 1. Uprawnienia z tytuu rkojmi za wady fizyczne wygasaj po upywie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upywie lat trzech, liczc od dnia, kiedy rzecz zostaa kupujcemu wydana.
§ 2. Upyw powyszych terminów nie wycza wykonania uprawnie z tytuu rkojmi, jeeli sprzedawca wad podstpnie zatai.
§ 3. Zarzut z tytuu rkojmi moe by podniesiony take po upywie powyszych terminów, jeeli przed ich upywem kupujcy zawiadomi sprzedawc o wadzie.
Art. 569. (skrelony).
Art. 570. [ Sprzeda zwierzt ]
Do sprzeday zwierzt, które wymienia rozporzdzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwoci oraz Przemysu Spoywczego i Skupu, stosuje si przepisy o rkojmi za wady fizyczne ze zmianami wskazanymi w dwóch artykuach poniszych.
Art. 571. [ Odpowiedzialno sprzedawcy zwierzcia ]
§ 1. Sprzedawca zwierzcia jest odpowiedzialny tylko za wady gówne i jedynie wtedy, gdy wyjd one na jaw przed upywem oznaczonego terminu. Wady gówne i terminy ich ujawnienia, jak równie terminy do zawiadomienia sprzedawcy o wadzie gównej okrela rozporzdzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z waciwymi ministrami.
§ 2. Za wady, które nie zostay uznane za gówne, sprzedawca ponosi odpowiedzialno tylko wtedy, gdy to byo w umowie zastrzeone.
§ 3. Jeeli w cigu terminu oznaczonego w rozporzdzeniu wyjdzie na jaw wada gówna, domniemywa si, e istniaa ona ju w chwili wydania zwierzcia.
Art. 572. [ Wyganicie uprawnie ]
§ 1. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z waciwymi ministrami moe postanawia, e uprawnienia z tytuu rkojmi wygasaj, jeeli kupujcy w okrelonym przez rozporzdzenie terminie nie zgosi choroby zwierzcia waciwemu organowi pastwowemu lub nie podda chorego zwierzcia zbadaniu we waciwej placówce lekarsko-weterynaryjnej.
§ 2. Uprawnienia z tytuu rkojmi za wady gówne wygasaj z upywem trzech miesicy, liczc od koca terminu rkojmi, przewidzianego w rozporzdzeniu Ministra Rolnictwa wydanym w porozumieniu z waciwymi ministrami.
Art. 5721. [ Odpowiedzialno za wady prawne ]
Kupujcy moe dochodzi uprawnie z tytuu rkojmi za wady prawne, chociaby osoba trzecia nie wystpia przeciw niemu z roszczeniem dotyczcym rzeczy sprzedanej.
Art. 573. [ Zawiadomienie sprzedawcy o wadach prawnych ]
Kupujcy, przeciwko któremu osoba trzecia dochodzi roszcze dotyczcych rzeczy sprzedanej, obowizany jest niezwocznie zawiadomi o tym sprzedawc i wezwa go do wzicia udziau w sprawie. Jeeli tego zaniecha, a osoba trzecia uzyskaa orzeczenie dla siebie korzystne, sprzedawca zostaje zwolniony od odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi za wad prawn o tyle, o ile jego udzia w postpowaniu by potrzebny do wykazania, e roszczenia osoby trzeciej byy cakowicie lub czciowo bezzasadne.
Art. 574. [ Naprawienie szkody ]
Jeeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujcy odstpuje od umowy albo da obnienia ceny, moe on da naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba e szkoda jest nastpstwem okolicznoci, za któr sprzedawca odpowiedzialnoci nie ponosi. W ostatnim wypadku kupujcy moe da tylko naprawienia szkody, któr poniós przez to, e zawar umow nie wiedzc o istnieniu wady; w szczególnoci moe on da zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakadów w takim zakresie, w jakim nie odniós z nich korzyci, a nie otrzyma ich zwrotu od osoby trzeciej. Moe równie da zwrotu kosztów procesu.
Art. 575. [ Wydanie rzeczy osobie trzeciej ]
Jeeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujcy jest zmuszony wyda rzecz osobie trzeciej, umowne wyczenie odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowizku zwrotu otrzymanej ceny, chyba e kupujcy wiedzia, i prawa sprzedawcy byy sporne, albo e naby rzecz na wasne niebezpieczestwo.
Art. 5751. [ Zwolnienie sprzedawcy od odpowiedzialnoci ]
Jeeli kupujcy unikn utraty w caoci lub w czci nabytej rzeczy, albo skutków jej obcienia na korzy osoby trzeciej przez zapat sumy pieninej lub spenienie innego wiadczenia, sprzedawca moe zwolni si od odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi, zwracajc kupujcemu zapacon sum lub warto spenionego wiadczenia wraz z odsetkami i kosztami.
Art. 576. [ Terminy dochodzenia uprawnie z tytuu rkojmi za wady prawne ]
§ 1. Uprawnienia z tytuu rkojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasaj z upywem roku od chwili, kiedy kupujcy dowiedzia si o istnieniu wady. Jeeli kupujcy dowiedzia si o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osob trzeci stao si prawomocne.
§ 2. Upyw powyszego terminu nie wycza wykonania uprawnie z tytuu rkojmi, jeeli sprzedawca wad podstpnie zatai.
§ 3. Zarzut z tytuu rkojmi moe by podniesiony take po upywie powyszego terminu, jeeli przed jego upywem kupujcy zawiadomi sprzedawc o wadzie.
DZIA III.
GWARANCJA JAKOCI
Art. 577. [ Gwarancja ]
§ 1. W wypadku gdy kupujcy otrzyma od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakoci rzeczy sprzedanej, poczytuje si w razie wtpliwoci, e wystawca dokumentu (gwarant) jest obowizany do usunicia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeeli wady te ujawni si w cigu terminu okrelonego w gwarancji.
§ 2. Jeeli w gwarancji nie zastrzeono innego terminu, termin wynosi jeden rok liczc od dnia, kiedy rzecz zostaa kupujcemu wydana.
Art. 578. [ Zakres odpowiedzialnoci gwaranta ]
Jeeli w gwarancji inaczej nie zastrzeono, odpowiedzialno z tytuu gwarancji obejmuje tylko wady powstae z przyczyn tkwicych w sprzedanej rzeczy.
Art. 579. [ Rkojmia a gwarancja ]
Kupujcy moe wykonywa uprawnienia z tytuu rkojmi za wady fizyczne rzeczy, niezalenie od uprawnie wynikajcych z gwarancji.
Art. 580. [ Wykonywanie uprawnie z gwarancji ]
§ 1. Kto wykonuje uprawnienia wynikajce z gwarancji, powinien dostarczy rzecz na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w którym rzecz zostaa wydana przy udzieleniu gwarancji, chyba e z okolicznoci wynika, i wada powinna by usunita w miejscu, w którym rzecz znajdowaa si w chwili ujawnienia wady.
§ 2. Gwarant jest obowizany wykona obowizki wynikajce z gwarancji w odpowiednim terminie i dostarczy uprawnionemu z gwarancji rzecz na swój koszt do miejsca wskazanego w paragrafie poprzedzajcym.
§ 3. Niebezpieczestwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant.
Art. 581. [ Termin gwarancji ]
§ 1. Jeeli w wykonaniu swoich obowizków gwarant dostarczy uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz woln od wad albo dokona istotnych napraw rzeczy objtej gwarancj, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Jeeli gwarant wymieni cz rzeczy, przepis powyszy stosuje si odpowiednio do czci wymienionej.
§ 2. W innych wypadkach termin gwarancji ulega przedueniu o czas, w cigu którego wskutek wady rzeczy objtej gwarancj uprawniony z gwarancji nie móg z niej korzysta.
Art. 582. (skrelony).
DZIA IV.
SZCZEGÓLNE RODZAJE SPRZEDAY
Rozdzia I
SPRZEDA NA RATY
Art. 583. [ Umowa sprzeday na raty ]
§ 1. Sprzeda na raty jest dokonana w zakresie dziaalnoci przedsibiorstwa sprzeda rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cen patn w okrelonych ratach, jeeli wedug umowy rzecz ma by kupujcemu wydana przed cakowitym zapaceniem ceny.
§ 2. Wystawienie przez kupujcego weksli na pokrycie lub zabezpieczenie ceny kupna nie wycza stosowania przepisów rozdziau niniejszego.
Art. 584. [ Rkojmia za wady rzeczy ]
§ 1. Odpowiedzialno sprzedawcy z tytuu rkojmi za wady rzeczy sprzedanej na raty moe by przez umow wyczona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne.
§ 2. Umowa nie moe utrudni kupujcemu wykonania uprawnie z tytuu rkojmi.
Art. 585. [ Przedterminowa wpata rat ]
Kupujcy moe paci raty przed terminem patnoci. W razie przedterminowej zapaty kupujcy moe odliczy kwot, która odpowiada wysokoci stopy procentowej obowizujcej dla danego rodzaju kredytów Narodowego Banku Polskiego.
Art. 586. [ Zastrzeenie natychmiastowej wymagalnoci ceny ]
§ 1. Zastrzeenie natychmiastowej wymagalnoci nie uiszczonej ceny na wypadek uchybienia terminom poszczególnych rat jest skuteczne tylko wtedy, gdy byo uczynione na pimie przy zawarciu umowy, a kupujcy jest w zwoce z zapat co najmniej dwóch rat, czna za suma zalegych rat przewysza jedn pit cz umówionej ceny.
§ 2. Sprzedawca moe odstpi od umowy z powodu niezapacenia ceny tylko wtedy, gdy kupujcy jest w zwoce z zapat co najmniej dwóch rat, a czna suma zalegych rat przewysza jedn pit cz umówionej ceny. W wypadku takim sprzedawca powinien wyznaczy kupujcemu odpowiedni termin dodatkowy do zapacenia zalegoci z zagroeniem, i w razie bezskutecznego upywu wyznaczonego terminu bdzie uprawniony do odstpienia od umowy.
§ 3. Postanowienia umowne mniej korzystne dla kupujcego s niewane. Zamiast nich stosuje si przepisy niniejszego artykuu.
Art. 587. [ Nabycie rzeczy w zakresie dziaalnoci przedsibiorstwa ]
Przepisów rozdziau niniejszego nie stosuje si do sprzeday na raty, jeeli kupujcy naby rzecz w zakresie dziaalnoci swego przedsibiorstwa.
Art. 588. [ Kredyt bankowy ]
§ 1. Przepisy rozdziau niniejszego stosuje si odpowiednio w wypadkach, gdy rzecz ruchoma zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystajcej z kredytu udzielonego w tym celu przez bank, jeeli kredyt ten ma by spacony ratami, a rzecz zostaa kupujcemu wydana przed cakowit spat kredytu.
§ 2. Do zabezpieczenia roszcze banku, który kredytu udziela, przysuguje mu ustawowe prawo zastawu na rzeczy sprzedanej, dopóki rzecz znajduje si u kupujcego.
§ 3. Odpowiedzialno z tytuu rkojmi za wady rzeczy ponosi wycznie sprzedawca.
Rozdzia II
Zastrzeenie wasnoci rzeczy sprzedanej. Sprzeda na prób
Art. 589. [ Sprzeda z zastrzeeniem wasnoci rzeczy ]
Jeeli sprzedawca zastrzeg sobie wasno sprzedanej rzeczy ruchomej a do uiszczenia ceny, poczytuje si w razie wtpliwoci, e przeniesienie wasnoci rzeczy nastpio pod warunkiem zawieszajcym.
Art. 590. [ Forma zastrzeenia wasnoci ]
§ 1. Jeeli rzecz zostaje kupujcemu wydana, zastrzeenie wasnoci powinno by stwierdzone pismem. Jest ono skuteczne wzgldem wierzycieli kupujcego, jeeli pismo ma dat pewn.
§ 2. (skrelony).
Art. 591. [ Wynagrodzenie za zuycie lub uszkodzenie rzeczy ]
W razie zastrzeenia prawa wasnoci sprzedawca odbierajc rzecz moe da odpowiedniego wynagrodzenia za zuycie lub uszkodzenie rzeczy.
Art. 592. [ Sprzeda na prób ]
§ 1. Sprzeda na prób albo z zastrzeeniem zbadania rzeczy przez kupujcego poczytuje si w razie wtpliwoci za zawart pod warunkiem zawieszajcym, e kupujcy uzna przedmiot sprzeday za dobry. W braku oznaczenia w umowie terminu próby lub zbadania rzeczy sprzedawca moe wyznaczy kupujcemu odpowiedni termin.
§ 2. Jeeli kupujcy rzecz odebra i nie zoy owiadczenia przed upywem umówionego przez strony lub wyznaczonego przez sprzedawc terminu, uwaa si, e uzna przedmiot sprzeday za dobry.
Rozdzia III
Prawo odkupu
Art. 593. [ Zastrzeenie prawa odkupu ]
§ 1. Prawo odkupu moe by zastrzeone na czas nie przenoszcy lat piciu; termin duszy ulega skróceniu do lat piciu.
§ 2. Prawo odkupu wykonywa si przez owiadczenie sprzedawcy zoone kupujcemu. Jeeli zawarcie umowy sprzeday wymagao zachowania szczególnej formy, owiadczenie o wykonaniu prawa odkupu powinno by zoone w tej samej formie.
Art. 594. [ Wykonanie prawa odkupu ]
§ 1. Z chwil wykonania prawa odkupu kupujcy obowizany jest przenie z powrotem na sprzedawc wasno kupionej rzeczy za zwrotem ceny i kosztów sprzeday oraz za zwrotem nakadów; jednake zwrot nakadów, które nie stanowiy nakadów koniecznych, naley si kupujcemu tylko w granicach istniejcego zwikszenia wartoci rzeczy.
§ 2. Jeeli okrelona w umowie sprzeday cena odkupu przenosi cen i koszty sprzeday, sprzedawca moe da obnienia ceny odkupu do wartoci rzeczy w chwili wykonania prawa odkupu, jednake nie niej sumy obliczonej wedug paragrafu poprzedzajcego.
Art. 595. [ Niezbywalno i niepodzielno prawa odkupu ]
§ 1. Prawo odkupu jest niezbywalne i niepodzielne.
§ 2. Jeeli jest kilku uprawnionych do odkupu, a niektórzy z nich nie wykonywaj tego prawa, pozostali mog je wykona w caoci.
Rozdzia IV
Prawo pierwokupu
Art. 596. [ Zastrzeenie prawa pierwokupu ]
Jeeli ustawa lub czynno prawna zastrzega dla jednej ze stron pierwszestwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby druga strona sprzedaa rzecz osobie trzeciej (prawo pierwokupu), stosuje si w braku przepisów szczególnych przepisy niniejszego rozdziau.
Art. 597. [ Sprzeda warunkowa ]
§ 1. Rzecz, której dotyczy prawo pierwokupu, moe by sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, e uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona.
§ 2. Prawo pierwokupu wykonywa si przez owiadczenie zoone zobowizanemu. Jeeli zawarcie umowy sprzeday rzeczy, której dotyczy prawo pierwokupu, wymaga zachowania szczególnej formy, owiadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu powinno by zoone w tej samej formie.
Art. 598. [ Zawiadomienie uprawnionego ]
§ 1. Zobowizany z tytuu prawa pierwokupu powinien niezwocznie zawiadomi uprawnionego o treci umowy sprzeday zawartej z osob trzeci.
§ 2. Prawo pierwokupu co do nieruchomoci mona wykona w cigu miesica, a co do innych rzeczy - w cigu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzeday, chyba e zostay zastrzeone inne terminy.
Art. 599. [ Skutki sprzeday bezwarunkowej ]
§ 1. Jeeli zobowizany z tytuu prawa pierwokupu sprzeda rzecz osobie trzeciej bezwarunkowo albo jeeli zawiadomi uprawnionego o sprzeday lub poda mu do wiadomoci istotne postanowienia umowy sprzeday niezgodne z rzeczywistoci, ponosi on odpowiedzialno za wynik std szkod.
§ 2. Jednake jeeli prawo pierwokupu przysuguje z mocy ustawy Skarbowi Pastwa lub jednostce samorzdu terytorialnego, wspówacicielowi albo dzierawcy, sprzeda dokonana bezwarunkowo jest niewana.
Art. 600. [ Wykonanie prawa pierwokupu ]
§ 1. Przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku midzy zobowizanym a uprawnionym umowa sprzeday tej samej treci, co umowa zawarta przez zobowizanego z osob trzeci, chyba e przepis szczególny stanowi inaczej. Jednake postanowienia umowy z osob trzeci, majce na celu udaremnienie prawa pierwokupu, s wzgldem uprawnionego bezskuteczne.
§ 2. Jeeli umowa sprzeday zawarta z osob trzeci przewiduje wiadczenia dodatkowe, których uprawniony do pierwokupu nie mógby speni, moe on swe prawo wykona uiszczajc warto tych wiadcze. Jednake gdy prawo pierwokupu przysuguje Skarbowi Pastwa lub jednostce samorzdu terytorialnego z mocy ustawy, takie wiadczenie dodatkowe uwaa si za nie zastrzeone.
Art. 601. [ Zapata ceny w terminie póniejszym ]
Jeeli wedug umowy sprzeday zawartej z osob trzeci cena ma by zapacona w terminie póniejszym, uprawniony do pierwokupu moe z tego terminu skorzysta tylko wtedy, gdy zabezpieczy zapat ceny. Przepisu tego nie stosuje si, gdy uprawnionym jest pastwowa jednostka organizacyjna.
Art. 602. [ Niezbywalno i niepodzielno prawa pierwokupu ]
§ 1. Prawo pierwokupu jest niezbywalne. Jest ono niepodzielne, chyba e przepisy szczególne zezwalaj na czciowe wykonanie tego prawa.
§ 2. Jeeli jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonywaj prawa pierwokupu, pozostali mog wykona je w caoci.
Tytu XII.
ZAMIANA
Art. 603. [ Umowa zamiany ]
Przez umow zamiany kada ze stron zobowizuje si przenie na drug stron wasno rzeczy w zamian za zobowizanie si do przeniesienia wasnoci innej rzeczy.
Art. 604. [ Stosowanie przepisów o sprzeday ]
Do zamiany stosuje si odpowiednio przepisy o sprzeday.
Tytu XIII.
DOSTAWA
Art. 605. [ Umowa dostawy ]
Przez umow dostawy dostawca zobowizuje si do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczenia czciami albo periodycznie, a odbiorca zobowizuje si do odebrania tych rzeczy i do zapacenia ceny.
Art. 606. [ Forma umowy dostawy ]
Umowa dostawy powinna by stwierdzona pismem.
Art. 607. [ Nieodpowiednie surowce lub materiay ]
Jeeli surowce lub materiay niezbdne do wykonania przedmiotu dostawy a dostarczane przez odbiorc s nieprzydatne do prawidowego wykonania przedmiotu dostawy, dostawca obowizany jest niezwocznie zawiadomi o tym odbiorc.
Art. 608. [ Umowne zastrzeenie jakoci rzeczy ]
§ 1. Jeeli w umowie zastrzeono, e wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastpi z surowców okrelonego gatunku lub pochodzenia, dostawca powinien zawiadomi odbiorc o ich przygotowaniu do produkcji i jest obowizany zezwoli odbiorcy na sprawdzenie ich jakoci.
§ 2. Jeeli w umowie zastrzeono, e wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastpi w okrelony sposób, dostawca jest obowizany zezwoli odbiorcy na sprawdzenie procesu produkcji.
Art. 609. [ Rkojmia za wady fizyczne dostarczonych rzeczy ]
Dostawca ponosi odpowiedzialno z tytuu rkojmi za wady fizyczne dostarczonych rzeczy take w tym wypadku, gdy wytworzenie rzeczy nastpio w sposób okrelony przez odbiorc lub wedug dostarczonej przez niego dokumentacji technologicznej, chyba e dostawca, mimo zachowania naleytej starannoci, nie móg wykry wadliwoci sposobu produkcji lub dokumentacji technologicznej albo e odbiorca, mimo zwrócenia przez dostawc uwagi na powysze wadliwoci, obstawa przy podanym przez siebie sposobie produkcji lub dokumentacji technologicznej.
Art. 610. [ Opónienie rozpoczcia produkcji ]
Jeeli dostawca opónia si z rozpoczciem wytwarzania przedmiotu dostawy lub poszczególnych jego czci tak dalece, e nie jest prawdopodobne, eby zdoa je dostarczy w czasie umówionym, odbiorca moe nie wyznaczajc terminu dodatkowego od umowy odstpi jeszcze przed upywem terminu dostarczenia przedmiotu dostawy.
Art. 611. [ Wadliwe wykonywanie ]
Jeeli w toku wytwarzania przedmiotu dostawy okae si, e dostawca wykonywa ten przedmiot w sposób wadliwy albo sprzeczny z umow, odbiorca moe wezwa dostawc do zmiany sposobu wykonania wyznaczajc dostawcy w tym celu odpowiedni termin, a po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu od umowy odstpi.
Art. 612. [ Stosowanie przepisów o sprzeday ]
W przedmiotach nie uregulowanych przepisami niniejszego tytuu, do praw i obowizków dostawcy i odbiorcy stosuje si odpowiednio przepisy o sprzeday.
Tytu XIV.
KONTRAKTACJA
Art. 613. [ Umowa kontraktacji ]
§ 1. Przez umow kontraktacji producent rolny zobowizuje si wytworzy i dostarczy kontraktujcemu oznaczon ilo produktów rolnych okrelonego rodzaju, a kontraktujcy zobowizuje si te produkty odebra w terminie umówionym, zapaci umówion cen oraz speni okrelone wiadczenie dodatkowe, jeeli umowa lub przepisy szczególne przewiduj obowizek spenienia takiego wiadczenia.
§ 2. Ilo produktów rolnych moe by w umowie oznaczona take wedug obszaru, z którego produkty te maj by zebrane.
§ 3. Przepisy dotyczce sprzeday wedug cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje si odpowiednio.
§ 4. Przez producenta rolnego rozumie si równie grup producentów rolnych lub ich zwizek.
Art. 614. [ Solidarna odpowiedzialno wytwórców prowadzcych wspólnie gospodarstwo ]
Jeeli przedmiot kontraktacji ma by wytworzony w gospodarstwie prowadzonym przez kilka osób wspólnie, odpowiedzialno tych osób wzgldem kontraktujcego jest solidarna.
Art. 615. [ wiadczenia dodatkowe ]
wiadczeniami dodatkowymi ze strony kontraktujcego mog by w szczególnoci:
1) zapewnienie producentowi monoci nabycia okrelonych rodków produkcji i uzyskania pomocy finansowej;
2) pomoc agrotechniczna i zootechniczna;
3) premie pienine;
4) premie rzeczowe.
Art. 616. [ Forma umowy kontraktacji ]
Umowa kontraktacyjna powinna by zawarta na pimie.
Art. 617. [ Uprawnienia kontraktujcego ]
Kontraktujcy jest uprawniony do nadzoru i kontroli nad wykonywaniem umowy kontraktacji przez producenta.
Art. 618. [ Miejsce spenienia wiadczenia ]
wiadczenie producenta powinno by spenione w miejscu wytworzenia zakontraktowanych produktów, chyba e co innego wynika z umowy.
Art. 619. (skrelony).
Art. 620. [ wiadczenie czciowe ]
Jeeli przedmiot kontraktacji jest podzielny, kontraktujcy nie moe odmówi przyjcia wiadczenia czciowego, chyba e inaczej zastrzeono.
Art. 621. [ Rkojmia za wady fizyczne i prawne przedmiotu kontraktacji ]
Do rkojmi za wady fizyczne i prawne przedmiotu kontraktacji oraz rodków produkcji dostarczonych producentowi przez kontraktujcego stosuje si odpowiednio przepisy o rkojmi przy sprzeday z t zmian, e prawo odstpienia od umowy z powodu wad fizycznych przedmiotu kontraktacji przysuguje kontraktujcemu wtedy, gdy wady s istotne.
Art. 622. [ Niemono spenienia wiadczenia ]
§ 1. Jeeli wskutek okolicznoci, za które adna ze stron odpowiedzialnoci nie ponosi, producent nie moe dostarczy przedmiotu kontraktacji, obowizany jest on tylko do zwrotu pobranych zaliczek i kredytów bankowych.
§ 2. W umowie strony mog zastrzec warunki zwrotu zaliczek i kredytu korzystniejsze dla producenta.
Art. 623. [ Zawiadomienie o niemonoci dostarczenia przedmiotu wytworzonego ]
Jeeli umowa kontraktacji wkada na producenta obowizek zgoszenia w okrelonym terminie niemonoci dostarczenia przedmiotu kontraktacji wskutek okolicznoci, za które producent odpowiedzialnoci nie ponosi, niedopenienie tego obowizku z winy producenta wycza mono powoywania si na te okolicznoci. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy kontraktujcy o powyszych okolicznociach wiedzia albo gdy byy one powszechnie znane.
Art. 624. [ Przedawnienie roszcze ]
§ 1. Wzajemne roszczenia producenta i kontraktujcego przedawniaj si z upywem lat dwóch od dnia spenienia wiadczenia przez producenta, a jeeli wiadczenie producenta nie zostao spenione - od dnia, w którym powinno byo by spenione.
§ 2. Jeeli wiadczenie producenta byo spenione czciami, przedawnienie biegnie od dnia, w którym zostao spenione ostatnie wiadczenie czciowe.
Art. 625. [ Przejcie praw i obowizków na nabywc gospodarstwa ]
Jeeli po zawarciu umowy kontraktacji gospodarstwo producenta przeszo w posiadanie innej osoby, prawa i obowizki z tej umowy wynikajce przechodz na nowego posiadacza. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy przejcie posiadania byo nastpstwem odpatnego nabycia gospodarstwa, a nabywca nie wiedzia i mimo zachowania naleytej starannoci nie móg si dowiedzie o istnieniu umowy kontraktacji.
Art. 626. [ Wniesienie gospodarstwa do spódzielni ]
§ 1. Jeeli po zawarciu umowy kontraktacji producent wniós posiadane gospodarstwo jako wkad do rolniczej spódzielni produkcyjnej, spódzielnia ta wstpuje w prawa i obowizki producenta, chyba e stan wniesionego gospodarstwa stoi temu na przeszkodzie.
§ 2. Jeeli stan gospodarstwa producenta w chwili jego przystpienia do spódzielni nie pozwala na wykonanie umowy kontraktacji przez spódzielni, umowa wygasa, a producent obowizany jest zwróci pobrane zaliczki i kredyty bankowe; inne korzyci wynikajce z tej umowy obowizany jest zwróci w takim zakresie, w jakim ich nie zuy w celu wykonania umowy.
§ 3. Jeeli producent po przystpieniu do spódzielni dokonywa indywidualnie sprztu zakontraktowanych zbiorów, ponosi on wyczn odpowiedzialno za wykonanie umowy kontraktacji.
Tytu XV.
UMOWA O DZIEO
Art. 627. [ Przedmiot umowy o dzieo ]
Przez umow o dzieo przyjmujcy zamówienie zobowizuje si do wykonania oznaczonego dziea, a zamawiajcy do zapaty wynagrodzenia.
Art. 628. [ Wynagrodzenie ryczatowe ]
§ 1. Wysoko wynagrodzenia za wykonanie dziea mona okreli przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeeli strony nie okreliy wysokoci wynagrodzenia ani nie wskazay podstaw do jego ustalenia, poczytuje si w razie wtpliwoci, e strony miay na myli zwyke wynagrodzenie za dzieo tego rodzaju. Jeeli take w ten sposób nie da si ustali wysokoci wynagrodzenia, naley si wynagrodzenie odpowiadajce uzasadnionemu nakadowi pracy oraz innym nakadom przyjmujcego zamówienie.
§ 2. Przepisy dotyczce sprzeday wedug cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje si odpowiednio.
Art. 629. [ Wynagrodzenie kosztorysowe ]
Jeeli strony okreliy wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dziea zarzdzenie waciwego organu pastwowego zmienio wysoko cen lub stawek obowizujcych dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, kada ze stron moe da odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak nalenoci uiszczonej za materiay lub robocizn przed zmian cen lub stawek.
Art. 630. [ Prace dodatkowe ]
§ 1. Jeeli w toku wykonywania dziea zajdzie konieczno przeprowadzenia prac, które nie byy przewidziane w zestawieniu prac planowanych bdcych podstaw obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporzdzi zamawiajcy, przyjmujcy zamówienie moe da odpowiedniego podwyszenia umówionego wynagrodzenia. Jeeli zestawienie planowanych prac sporzdzi przyjmujcy zamówienie, moe on da podwyszenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania naleytej starannoci nie móg przewidzie koniecznoci prac dodatkowych.
§ 2. Przyjmujcy zamówienie nie moe da podwyszenia wynagrodzenia, jeeli wykona prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiajcego.
Art. 631. [ Podwyszenie wynagrodzenia kosztorysowego ]
Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch artykuach poprzedzajcych zasza konieczno znacznego podwyszenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiajcy moe od umowy odstpi, powinien jednak uczyni to niezwocznie i zapaci przyjmujcemu zamówienie odpowiedni cz umówionego wynagrodzenia.
Art. 632. [ Niemono podwyszenia wynagrodzenia ryczatowego ]
§ 1. Jeeli strony umówiy si o wynagrodzenie ryczatowe, przyjmujcy zamówienie nie moe da podwyszenia wynagrodzenia, chociaby w czasie zawarcia umowy nie mona byo przewidzie rozmiaru lub kosztów prac.
§ 2. Jeeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie mona byo przewidzie, wykonanie dziea grozioby przyjmujcemu zamówienie rac strat, sd moe podwyszy ryczat lub rozwiza umow.
Art. 633. [ Wykonanie dziea z materiaów zamawiajcego ]
Jeeli materiaów na wykonanie dziea dostarcza zamawiajcy, przyjmujcy zamówienie powinien ich uy w sposób odpowiedni oraz zoy rachunek i zwróci nie zuyt cz.
Art. 634. [ Okolicznoci przeszkadzajce prawidowemu wykonaniu ]
Jeeli materia dostarczony przez zamawiajcego nie nadaje si do prawidowego wykonania dziea albo jeeli zajd inne okolicznoci, które mog przeszkodzi prawidowemu wykonaniu, przyjmujcy zamówienie powinien niezwocznie zawiadomi o tym zamawiajcego.
Art. 635. [ Opónienie prac ]
Jeeli przyjmujcy zamówienie opónia si z rozpoczciem lub wykoczeniem dziea tak dalece, e nie jest prawdopodobne, eby zdoa je ukoczy w czasie umówionym, zamawiajcy moe bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstpi jeszcze przed upywem terminu do wykonania dziea.
Art. 636. [ Wadliwe lub sprzeczne z umow wykonywanie dziea ]
§ 1. Jeeli przyjmujcy zamówienie wykonywa dzieo w sposób wadliwy albo sprzeczny z umow, zamawiajcy moe wezwa go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczy mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu zamawiajcy moe od umowy odstpi albo powierzy poprawienie lub dalsze wykonanie dziea innej osobie na koszt i niebezpieczestwo przyjmujcego zamówienie.
§ 2. Jeeli zamawiajcy sam dostarczy materiau, moe on w razie odstpienia od umowy lub powierzenia wykonania dziea innej osobie da zwrotu materiau i wydania rozpocztego dziea.
Art. 637. [ Rkojmia za wady dziea ]
§ 1. Jeeli dzieo ma wady, zamawiajcy moe da ich usunicia, wyznaczajc w tym celu przyjmujcemu zamówienie odpowiedni termin z zagroeniem, e po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy. Przyjmujcy moe odmówi naprawy, gdyby wymagaa nadmiernych kosztów.
§ 2. Gdy wady usun si nie dadz albo gdy z okolicznoci wynika, e przyjmujcy zamówienie nie zdoa ich usun w czasie odpowiednim, zamawiajcy moe od umowy odstpi, jeeli wady s istotne; jeeli wady nie s istotne, zamawiajcy moe da obnienia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujcy zamówienie nie usun wad w terminie wyznaczonym przez zamawiajcego.
Art. 638. [ Stosowanie przepisów o sprzeday ]
Jeeli z artykuów poprzedzajcych nie wynika nic innego, do rkojmi za wady dziea stosuje si odpowiednio przepisy o rkojmi przy sprzeday.
Art. 639. [ Zapata mimo niewykonania ]
Zamawiajcy nie moe odmówi zapaty wynagrodzenia mimo niewykonania dziea, jeeli przyjmujcy zamówienie by gotów je wykona, lecz dozna przeszkody z przyczyn dotyczcych zamawiajcego. Jednake w wypadku takim zamawiajcy moe odliczy to, co przyjmujcy zamówienie oszczdzi z powodu niewykonania dziea.
Art. 640. [ Wspódziaanie w wykonaniu dziea ]
Jeeli do wykonania dziea potrzebne jest wspódziaanie zamawiajcego, a tego wspódziaania brak, przyjmujcy zamówienie moe wyznaczy zamawiajcemu odpowiedni termin z zagroeniem, i po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu bdzie uprawniony do odstpienia od umowy.
Art. 641. [ Utrata lub uszkodzenie materiau lub dziea ]
§ 1. Niebezpieczestwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiau na wykonanie dziea obcia tego, kto materiau dostarczy.
§ 2. Gdy dzieo ulego zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwoci materiau dostarczonego przez zamawiajcego albo wskutek wykonania dziea wedug jego wskazówek, przyjmujcy zamówienie moe da za wykonan prac umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej czci, jeeli uprzedzi zamawiajcego o niebezpieczestwie zniszczenia lub uszkodzenia dziea.
Art. 642. [ Zapata wynagrodzenia ]
§ 1. W braku odmiennej umowy przyjmujcemu zamówienie naley si wynagrodzenie w chwili oddania dziea.
§ 2. Jeeli dzieo ma by oddawane czciami, a wynagrodzenie zostao obliczone za kad cz z osobna, wynagrodzenie naley si z chwil spenienia kadego ze wiadcze czciowych.
Art. 643. [ Obowizek odebrania dziea ]
Zamawiajcy obowizany jest odebra dzieo, które przyjmujcy zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowizaniem.
Art. 644. [ Odstpienie od umowy przez zamawiajcego ]
Dopóki dzieo nie zostao ukoczone, zamawiajcy moe w kadej chwili od umowy odstpi pacc umówione wynagrodzenie. Jednake w wypadku takim zamawiajcy moe odliczy to, co przyjmujcy zamówienie oszczdzi z powodu niewykonania dziea.
Art. 645. [ mier przyjmujcego zamówienie ]
§ 1. Umowa o dzieo, którego wykonanie zaley od osobistych przymiotów przyjmujcego zamówienie, rozwizuje si wskutek jego mierci lub niezdolnoci do pracy.
§ 2. Jeeli materia by wasnoci przyjmujcego zamówienie, a dzieo czciowo wykonane przedstawia ze wzgldu na zamierzony cel umowy warto dla zamawiajcego, przyjmujcy zamówienie lub jego spadkobierca moe da, aeby zamawiajcy odebra materia w stanie, w jakim si znajduje, za zapat jego wartoci oraz odpowiedniej czci wynagrodzenia.
Art. 646. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenia wynikajce z umowy o dzieo przedawniaj si z upywem lat dwóch od dnia oddania dziea, a jeeli dzieo nie zostao oddane - od dnia, w którym zgodnie z treci umowy miao by oddane.
Tytu XVI.
UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE
Art. 647. [ Umowa o roboty budowlane ]
Przez umow o roboty budowlane wykonawca zobowizuje si do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowizuje si do dokonania wymaganych przez waciwe przepisy czynnoci zwizanych z przygotowaniem robót, w szczególnoci do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapaty umówionego wynagrodzenia.
Art. 648. [ Forma umowy o roboty budowlane ]
§ 1. Umowa o roboty budowlane powinna by stwierdzona pismem.
§ 2. Wymagana przez waciwe przepisy dokumentacja stanowi cz skadow umowy.
§ 3. (skrelony).
Art. 649. [ Zakres robót ]
W razie wtpliwoci poczytuje si, i wykonawca podj si wszystkich robót objtych projektem stanowicym cz skadow umowy.
Art. 650. (skrelony).
Art. 651. [ Zawiadomienie inwestora o przeszkodach ]
Jeeli dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urzdzenia nie nadaj si do prawidowego wykonania robót albo jeeli zajd inne okolicznoci, które mog przeszkodzi prawidowemu wykonaniu robót, wykonawca powinien niezwocznie zawiadomi o tym inwestora.
Art. 652. [ Odpowiedzialno za szkody ]
Jeeli wykonawca przej protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on a do chwili oddania obiektu odpowiedzialno na zasadach ogólnych za szkody wynike na tym terenie.
Art. 653. (skrelony).
Art. 654. [ Przyjmowanie robót wykonanych czciowo ]
W braku odmiennego postanowienia umowy inwestor obowizany jest na danie wykonawcy przyjmowa wykonane roboty czciowo, w miar ich ukoczenia, za zapat odpowiedniej czci wynagrodzenia.
Art. 655. [ Usterki wykonanego obiektu ]
Gdyby wykonany obiekt uleg zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwoci dostarczonych przez inwestora materiaów, maszyn lub urzdze albo wskutek wykonania robót wedug wskazówek inwestora, wykonawca moe da umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej czci, jeeli uprzedzi inwestora o niebezpieczestwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu albo jeeli mimo zachowania naleytej starannoci nie móg stwierdzi wadliwoci dostarczonych przez inwestora materiaów, maszyn lub urzdze.
Art. 656. [ Stosowanie przepisów o umowie o dzieo ]
§ 1. Do skutków opónienia si przez wykonawc z rozpoczciem robót lub wykoczeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawc robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umow, do rkojmi za wady wykonanego obiektu, jak równie do uprawnienia inwestora do odstpienia od umowy przed ukoczeniem obiektu stosuje si odpowiednio przepisy o umowie o dzieo.
§ 2. (skrelony).
Art. 657. [ Odstpienie od umowy ]
Uprawnienie do odstpienia od umowy przez wykonawc lub przez inwestora moe by ograniczone lub wyczone przez przepisy szczególne.
Art. 658. [ Umowa o wykonanie remontu ]
Przepisy niniejszego tytuu stosuje si odpowiednio do umowy o wykonanie remontu budynku lub budowli.
Tytu XVII.
NAJEM I DZIERAWA
DZIA I.
NAJEM
Rozdzia I
Przepisy ogólne
Art. 659. [ Umowa najmu ]
§ 1. Przez umow najmu wynajmujcy zobowizuje si odda najemcy rzecz do uywania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowizuje si paci wynajmujcemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz moe by oznaczony w pienidzach lub wiadczeniach innego rodzaju. Przepisy dotyczce sprzeday wedug cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje si odpowiednio.
Art. 660. [ Forma umowy najmu ]
Umowa najmu nieruchomoci lub pomieszczenia na czas duszy ni rok powinna by zawarta na pimie. W razie niezachowania tej formy poczytuje si umow za zawart na czas nie oznaczony.
Art. 661. [ Przeduenie najmu ]
Najem zawarty na czas duszy ni lat dziesi poczytuje si po upywie tego terminu za zawarty na czas nie oznaczony.
Art. 662. [ Wydanie i nakady na rzecz ]
§ 1. Wynajmujcy powinien wyda najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego uytku i utrzymywa j w takim stanie przez czas trwania najmu.
§ 2. Drobne nakady poczone ze zwykym uywaniem rzeczy obciaj najemc.
§ 3. Jeeli rzecz najta ulega zniszczeniu z powodu okolicznoci, za które wynajmujcy odpowiedzialnoci nie ponosi, wynajmujcy nie ma obowizku przywrócenia stanu poprzedniego.
Art. 663. [ Naprawa rzeczy ]
Jeeli w czasie trwania najmu rzecz wymaga napraw, które obciaj wynajmujcego, a bez których rzecz nie jest przydatna do umówionego uytku, najemca moe wyznaczy wynajmujcemu odpowiedni termin do wykonania napraw. Po bezskutecznym upywie wyznaczonego terminu najemca moe dokona koniecznych napraw na koszt wynajmujcego.
Art. 664. [ Rkojmia za wady rzeczy wynajtej ]
§ 1. Jeeli rzecz najta ma wady, które ograniczaj jej przydatno do umówionego uytku, najemca moe da odpowiedniego obnienia czynszu za czas trwania wad.
§ 2. Jeeli w chwili wydania najemcy rzecz miaa wady, które uniemoliwiaj przewidziane w umowie uywanie rzeczy, albo jeeli wady takie powstay póniej, a wynajmujcy mimo otrzymanego zawiadomienia nie usun ich w czasie odpowiednim, albo jeeli wady usun si nie dadz, najemca moe wypowiedzie najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
§ 3. Roszczenie o obnienie czynszu z powodu wad rzeczy najtej, jak równie uprawnienie do niezwocznego wypowiedzenia najmu nie przysuguje najemcy, jeeli w chwili zawarcia umowy wiedzia o wadach.
Art. 665. [ Roszczenia osoby trzeciej ]
Jeeli osoba trzecia dochodzi przeciwko najemcy roszcze dotyczcych rzeczy najtej, najemca powinien niezwocznie zawiadomi o tym wynajmujcego.
Art. 666. [ Sposób uywania rzeczy ]
§ 1. Najemca powinien przez czas trwania najmu uywa rzeczy najtej w sposób w umowie okrelony, a gdy umowa nie okrela sposobu uywania - w sposób odpowiadajcy waciwociom i przeznaczeniu rzeczy.
§ 2. Jeeli w czasie trwania najmu okae si potrzeba napraw, które obciaj wynajmujcego, najemca powinien zawiadomi go o tym niezwocznie.
Art. 667. [ Zmiany w rzeczy ]
§ 1. Bez zgody wynajmujcego najemca nie moe czyni w rzeczy najtej zmian sprzecznych z umow lub z przeznaczeniem rzeczy.
§ 2. Jeeli najemca uywa rzeczy w sposób sprzeczny z umow lub z przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej uywa w taki sposób albo gdy rzecz zaniedbuje do tego stopnia, e zostaje ona naraona na utrat lub uszkodzenie, wynajmujcy moe wypowiedzie najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
Art. 668. [ Podnajem lub bezpatne uywanie ]
§ 1. Najemca moe rzecz najt odda w caoci lub czci osobie trzeciej do bezpatnego uywania albo w podnajem, jeeli umowa mu tego nie zabrania. W razie oddania rzeczy osobie trzeciej zarówno najemca, jak i osoba trzecia s odpowiedzialni wzgldem wynajmujcego za to, e rzecz najta bdzie uywana zgodnie z obowizkami wynikajcymi z umowy najmu.
§ 2. Stosunek wynikajcy z zawartej przez najemc umowy o bezpatne uywanie lub podnajem rozwizuje si najpóniej z chwil zakoczenia stosunku najmu.
Art. 669. [ Termin patnoci czynszu ]
§ 1. Najemca obowizany jest uiszcza czynsz w terminie umówionym.
§ 2. Jeeli termin patnoci czynszu nie jest w umowie okrelony, czynsz powinien by pacony z góry, a mianowicie: gdy najem ma trwa nie duej ni miesic - za cay czas najmu, a gdy najem ma trwa duej ni miesic albo gdy umowa bya zawarta na czas nie oznaczony - miesicznie, do dziesitego dnia miesica.
Art. 670. [ Prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy ]
§ 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz wiadcze dodatkowych, z którymi najemca zalega nie duej ni rok, przysuguje wynajmujcemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba e rzeczy te nie podlegaj zajciu.
§ 2. (skrelony).
Art. 671. [ Wyganicie zastawu ]
§ 1. Przysugujce wynajmujcemu ustawowe prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obcione zastawem zostan z przedmiotu najmu usunite.
§ 2. Wynajmujcy moe si sprzeciwi usuniciu rzeczy obcionych zastawem i zatrzyma je na wasne niebezpieczestwo, dopóki zalegy czynsz nie bdzie zapacony lub zabezpieczony.
§ 3. W wypadku gdy rzeczy obcione zastawem zostan usunite na mocy zarzdzenia organu pastwowego, wynajmujcy zachowuje ustawowe prawo zastawu, jeeli przed upywem trzech dni zgosi je organowi, który zarzdzi usunicie.
Art. 672. [ Zwoka z zapat czynszu ]
Jeeli najemca dopuszcza si zwoki z zapat czynszu co najmniej za dwa pene okresy patnoci, wynajmujcy moe najem wypowiedzie bez zachowania terminów wypowiedzenia.
Art. 673. [ Wypowiedzenie najmu ]
§ 1. Jeeli czas trwania najmu nie jest oznaczony, zarówno wynajmujcy, jak i najemca mog wypowiedzie najem z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych.
§ 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia najmu s nastpujce: gdy czynsz jest patny w odstpach czasu duszych ni miesic, najem mona wypowiedzie najpóniej na trzy miesice naprzód na koniec kwartau kalendarzowego; gdy czynsz jest patny miesicznie - na miesic naprzód na koniec miesica kalendarzowego; gdy czynsz jest patny w krótszych odstpach czasu - na trzy dni naprzód; gdy najem jest dzienny - na jeden dzie naprzód.
Art. 674. [ Milczce przeduenie najmu ]
Jeeli po upywie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca uywa nadal rzeczy za zgod wynajmujcego, poczytuje si w razie wtpliwoci, e najem zosta przeduony na czas nie oznaczony.
Art. 675. [ Zwrot rzeczy ]
§ 1. Po zakoczeniu najmu najemca obowizany jest zwróci rzecz w stanie nie pogorszonym; jednake nie ponosi odpowiedzialnoci za zuycie rzeczy bdce nastpstwem prawidowego uywania.
§ 2. Jeeli najemca odda innej osobie rzecz do bezpatnego uywania lub podnajem, obowizek powyszy ciy take na tej osobie.
Art. 676. [ Ulepszenie rzeczy ]
Jeeli najemca ulepszy rzecz najt, wynajmujcy, w braku odmiennej umowy, moe wedug swego wyboru albo zatrzyma ulepszenia za zapat sumy odpowiadajcej ich wartoci w chwili zwrotu, albo da przywrócenia stanu poprzedniego.
Art. 677. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenia wynajmujcego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak równie roszczenia najemcy przeciwko wynajmujcemu o zwrot nakadów na rzecz albo o zwrot nadpaconego czynszu przedawniaj si z upywem roku od dnia zwrotu rzeczy.
Art. 678. [ Zbycie rzeczy najtej w czasie trwania najmu ]
§ 1. W razie zbycia rzeczy najtej w czasie trwania najmu nabywca wstpuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; moe jednak wypowiedzie najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia.
§ 2. Powysze uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przysuguje nabywcy, jeeli umowa najmu bya zawarta na czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej i z dat pewn, a rzecz zostaa najemcy wydana.
Art. 679. [ Wypowiedzenie najmu przez nabywc ]
§ 1. Jeeli wskutek wypowiedzenia najmu przez nabywc rzeczy najtej najemca jest zmuszony zwróci rzecz wczeniej, anieli byby zobowizany wedug umowy najmu, moe on da od zbywcy naprawienia szkody.
§ 2. Najemca powinien niezwocznie zawiadomi zbywc o przedwczesnym wypowiedzeniu przez nabywc; w przeciwnym razie przysuguj zbywcy przeciwko najemcy wszelkie zarzuty, których najemca nie podniós, a których podniesienie pocignoby za sob bezskuteczno wypowiedzenia ze strony nabywcy.
Rozdzia II
Najem lokali mieszkalnych i uytkowych
Art. 680. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Do najmu lokali stosuje si przepisy niniejszego tytuu tylko o tyle, o ile stosunek ten nie jest odmiennie uregulowany w przepisach ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych.
Art. 681. [ Drobne nakady ]
Do drobnych nakadów, które obciaj najemc lokalu, nale w szczególnoci: drobne naprawy podóg, drzwi i okien, malowanie cian, podóg oraz wewntrznej strony drzwi wejciowych, jak równie drobne naprawy instalacji i urzdze technicznych, zapewniajcych korzystanie ze wiata, ogrzewania lokalu, dopywu i odpywu wody.
Art. 682. [ Wady zagraajce zdrowiu ]
Jeeli wady najtego lokalu s tego rodzaju, e zagraaj zdrowiu najemcy lub jego domowników albo osób u niego zatrudnionych, najemca moe wypowiedzie najem bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociaby w chwili zawarcia umowy wiedzia o wadach.
Art. 683. [ Porzdek domowy ]
Najemca lokalu powinien stosowa si do porzdku domowego, o ile ten nie jest sprzeczny z uprawnieniami wynikajcymi z umowy; powinien równie liczy si z potrzebami innych mieszkaców i ssiadów.
Art. 684. [ Zaoenie urzdze przez najemc ]
Najemca moe zaoy w najtym lokalu owietlenie elektryczne, gaz, telefon, radio i inne podobne urzdzenia, chyba e sposób ich zaoenia sprzeciwia si obowizujcym przepisom albo zagraa bezpieczestwu nieruchomoci. Jeeli do zaoenia urzdze potrzebne jest wspódziaanie wynajmujcego, najemca moe domaga si tego wspódziaania za zwrotem wynikych std kosztów.
Art. 685. [ Wypowiedzenie najmu przez wynajmujcego ]
Jeeli najemca lokalu wykracza w sposób racy lub uporczywy przeciwko obowizujcemu porzdkowi domowemu albo przez swoje niewaciwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali w budynku uciliwym, wynajmujcy moe wypowiedzie najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
Art. 686. [ Prawo zastawu ]
Ustawowe prawo zastawu wynajmujcego lokal mieszkalny rozciga si take na wniesione do lokalu ruchomoci czonków rodziny najemcy razem z nim mieszkajcych.
Art. 687. [ Zwoka z zapat czynszu ]
Jeeli najemca lokalu dopuszcza si zwoki z zapat czynszu co najmniej za dwa pene okresy patnoci, a wynajmujcy zamierza najem wypowiedzie bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzi najemc na pimie, udzielajc mu dodatkowego terminu miesicznego do zapaty zalegajcego czynszu.
Art. 688. [ Wypowiedzenie najmu ]
Jeeli czas trwania najmu lokalu nie jest oznaczony, a czynsz jest patny miesicznie, najem mona wypowiedzie najpóniej na trzy miesice naprzód na koniec miesica kalendarzowego.
Art. 689. (skrelony).
Art. 690. [ Stosowanie przepisów o ochronie wasnoci ]
Do ochrony praw najemcy lokalu stosuje si odpowiednio przepisy o ochronie wasnoci.
Art. 691. [5] (skrelony).
Art. 692. [ Wyczenie stosowania przepisów o wypowiedzeniu ]
Przepisów o wypowiedzeniu najmu przez nabywc rzeczy najtej nie stosuje si do najmu lokali mieszkalnych, chyba e najemca nie obj jeszcze lokalu.
DZIA II.
DZIERAWA
Art. 693. [ Umowa dzierawy ]
§ 1. Przez umow dzierawy wydzierawiajcy zobowizuje si odda dzierawcy rzecz do uywania i pobierania poytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierawca zobowizuje si paci wydzierawiajcemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz moe by zastrzeony w pienidzach lub wiadczeniach innego rodzaju. Moe by równie oznaczony w uamkowej czci poytków.
Art. 694. [ Stosowanie przepisów o najmie ]
Do dzierawy stosuje si odpowiednio przepisy o najmie z zachowaniem przepisów poniszych.
Art. 695. [ Przeduenie dzierawy, prawo pierwokupu ]
§ 1. Dzieraw zawart na czas duszy ni lat trzydzieci poczytuje si po upywie tego terminu za zawart na czas nie oznaczony.
§ 2. Jeeli dzierawa nieruchomoci rolnej bya zawarta na okres duszy ni trzy lata lub trwaa faktycznie przez okres co najmniej dziesiciu lat, dzierawcy przysuguje z mocy ustawy prawo pierwokupu w razie sprzeday tej nieruchomoci.
Art. 696. [ Wykonywanie dzierawy ]
Dzierawca powinien wykonywa swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidowej gospodarki i nie moe zmienia przeznaczenia przedmiotu dzierawy bez zgody wydzierawiajcego.
Art. 697. [ Niezbdne naprawy ]
Dzierawca ma obowizek dokonywania napraw niezbdnych do zachowania przedmiotu dzierawy w stanie nie pogorszonym.
Art. 698. [ Poddzierawa, bezpatne uywanie ]
§ 1. Bez zgody wydzierawiajcego dzierawca nie moe oddawa przedmiotu dzierawy osobie trzeciej do bezpatnego uywania ani go poddzierawia.
§ 2. W razie naruszenia powyszego obowizku wydzierawiajcy moe dzieraw wypowiedzie bez zachowania terminów wypowiedzenia.
Art. 699. [ Termin patnoci czynszu ]
Jeeli termin patnoci czynszu nie jest w umowie oznaczony, czynsz jest patny z dou w terminie zwyczajowo przyjtym, a w braku takiego zwyczaju - pórocznie z dou.
Art. 700. [ Obnienie czynszu ]
Jeeli wskutek okolicznoci, za które dzierawca odpowiedzialnoci nie ponosi i które nie dotycz jego osoby, zwyky przychód z przedmiotu dzierawy uleg znacznemu zmniejszeniu, dzierawca moe da obnienia czynszu przypadajcego za dany okres gospodarczy.
Art. 701. [ Prawo zastawu ]
Do rzeczy ruchomych objtych ustawowym prawem zastawu wydzierawiajcego nale take rzeczy suce do prowadzenia gospodarstwa lub przedsibiorstwa, jeeli znajd si w obrbie przedmiotu dzierawy.
Art. 702. [ Zakres prawa zastawu ]
Jeeli w umowie zastrzeono, e oprócz czynszu dzierawca bdzie obowizany uiszcza podatki i inne ciary zwizane z wasnoci lub z posiadaniem przedmiotu dzierawy oraz ponosi koszty jego ubezpieczenia, ustawowe prawo zastawu przysugujce wydzierawiajcemu zabezpiecza równie roszczenie wydzierawiajcego wzgldem dzierawcy o zwrot sum, które z powyszych tytuów zapaci.
Art. 703. [ Zwoka z zapat czynszu ]
Jeeli dzierawca dopuszcza si zwoki z zapat czynszu co najmniej za dwa pene okresy patnoci, a w wypadku gdy czynsz jest patny rocznie, jeeli dopuszcza si zwoki z zapat ponad trzy miesice, wydzierawiajcy moe dzieraw wypowiedzie bez zachowania terminu wypowiedzenia. Jednake wydzierawiajcy powinien uprzedzi dzierawc udzielajc mu dodatkowego trzymiesicznego terminu do zapaty zalegego czynszu.
Art. 704. [ Dzierawa gruntu rolnego ]
W braku odmiennej umowy dzieraw gruntu rolnego mona wypowiedzie na jeden rok naprzód na koniec roku dzierawnego, inn za dzieraw na sze miesicy naprzód przed upywem roku dzierawnego.
Art. 705. [ Zwrot przedmiotu dzierawy ]
Po zakoczeniu dzierawy dzierawca obowizany jest, w braku odmiennej umowy, zwróci przedmiot dzierawy w takim stanie, w jakim powinien si znajdowa stosownie do przepisów o wykonywaniu dzierawy.
Art. 706. [ Pozostawione zasiewy ]
Jeeli przy zakoczeniu dzierawy dzierawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowizkiem zasiewy, moe on da zwrotu poczynionych na te zasiewy nakadów o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidowej gospodarki nie otrzyma odpowiednich zasiewów przy rozpoczciu dzierawy.
Art. 707. [ Obnienie czynszu ]
Jeeli dzierawa koczy si przed upywem roku dzierawnego, dzierawca obowizany jest zapaci czynsz w takim stosunku, w jakim poytki, które w tym roku pobra lub móg pobra, pozostaj do poytków z caego roku dzierawnego.
Art. 708. [ Bezczynszowe uytkowanie gruntu ]
Przepisy dziau niniejszego stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy osoba biorca nieruchomo roln do uywania i pobierania poytków nie jest obowizana do uiszczania czynszu, lecz tylko do ponoszenia podatków i innych ciarów zwizanych z wasnoci lub z posiadaniem gruntu.
Art. 709. [ Dzierawa praw ]
Przepisy o dzierawie rzeczy stosuje si odpowiednio do dzierawy praw.
Tytu XVII1
UMOWA LEASINGU
Art. 7091. [ Umowa leasingu ]
Przez umow leasingu finansujcy zobowizuje si, w zakresie dziaalnoci swego przedsibiorstwa, naby rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach okrelonych w tej umowie i odda t rzecz korzystajcemu do uywania albo uywania i pobierania poytków przez czas oznaczony, a korzystajcy zobowizuje si zapaci finansujcemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pienine, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytuu nabycia rzeczy przez finansujcego.
Art. 7092. [ Forma zawarcia umowy ]
Umowa leasingu powinna by zawarta na pimie pod rygorem niewanoci.
Art. 7093. [ Terminy patnoci rat ]
Jeeli rzecz nie zostanie wydana korzystajcemu w ustalonym terminie na skutek okolicznoci, za które ponosi on odpowiedzialno, umówione terminy patnoci rat pozostaj niezmienione.
Art. 7094. [ Obowizki finansujcego ]
§ 1. Finansujcy powinien wyda korzystajcemu rzecz w takim stanie, w jakim znajdowaa si ona w chwili wydania finansujcemu przez zbywc.
§ 2. Finansujcy nie odpowiada wobec korzystajcego za przydatno rzeczy do umówionego uytku.
§ 3. Finansujcy obowizany jest wyda korzystajcemu razem z rzecz odpis umowy ze zbywc lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczcych tej umowy, w szczególnoci odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakoci rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta.
Art. 7095. [ Wyganicie umowy ]
§ 1. Jeeli po wydaniu korzystajcemu rzecz zostaa utracona z powodu okolicznoci, za które finansujcy nie ponosi odpowiedzialnoci, umowa leasingu wygasa.
§ 2. Korzystajcy powinien niezwocznie zawiadomi finansujcego o utracie rzeczy.
§ 3. Jeeli umowa leasingu wygasa z przyczyn okrelonych w § 1, finansujcy moe da od korzystajcego natychmiastowego zapacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapaconych rat, pomniejszonych o korzyci, jakie finansujcy uzyska wskutek ich zapaty przed umówionym terminem i wyganicia umowy leasingu oraz z tytuu ubezpieczenia rzeczy, a take naprawienia szkody.
Art. 7096. [ Koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty ]
Jeeli w umowie leasingu zastrzeono, e korzystajcy obowizany jest ponosi koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w braku odmiennego postanowienia umownego, koszty te obejmuj skadk z tytuu ubezpieczenia na ogólnie przyjtych warunkach.
Art. 7097. [ Obowizki korzystajcego ]
§ 1. Korzystajcy obowizany jest utrzymywa rzecz w naleytym stanie, w szczególnoci dokonywa jej konserwacji i napraw niezbdnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzgldnieniem jej zuycia wskutek prawidowego uywania, oraz ponosi ciary zwizane z wasnoci lub posiadaniem rzeczy.
§ 2. Jeeli w umowie leasingu nie zostao zastrzeone, e konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba majca okrelone kwalifikacje, korzystajcy powinien niezwocznie zawiadomi finansujcego o koniecznoci dokonania istotnej naprawy rzeczy.
§ 3. Korzystajcy obowizany jest umoliwi finansujcemu sprawdzenie rzeczy w zakresie okrelonym w § 1 i 2.
Art. 7098. [ Wady rzeczy ]
§ 1. Finansujcy nie odpowiada wobec korzystajcego za wady rzeczy, chyba e wady te powstay na skutek okolicznoci, za które finansujcy ponosi odpowiedzialno. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystajcego s niewane.
§ 2. Z chwil zawarcia przez finansujcego umowy ze zbywc z mocy ustawy przechodz na korzystajcego uprawnienia z tytuu wad rzeczy przysugujce finansujcemu wzgldem zbywcy, z wyjtkiem uprawnienia odstpienia przez finansujcego od umowy ze zbywc.
§ 3. Wykonanie przez korzystajcego uprawnie okrelonych w § 2 nie wpywa na jego obowizki wynikajce z umowy leasingu, chyba e finansujcy odstpi od umowy ze zbywc z powodu wad rzeczy.
§ 4. Korzystajcy moe da odstpienia przez finansujcego od umowy ze zbywc z powodu wad rzeczy, jeeli uprawnienie finansujcego do odstpienia wynika z przepisów prawa lub umowy ze zbywc. Bez zgoszenia dania przez korzystajcego finansujcy nie moe odstpi od umowy ze zbywc z powodu wad rzeczy.
§ 5. W razie odstpienia przez finansujcego od umowy ze zbywc z powodu wad rzeczy, umowa leasingu wygasa. Finansujcy moe da od korzystajcego natychmiastowego zapacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapaconych rat, pomniejszonych o korzyci, jakie finansujcy uzyska wskutek ich zapaty przed umówionym terminem i wyganicia umowy leasingu oraz umowy ze zbywc.
Art. 7099. [ Zakres korzystania z rzeczy ]
Korzystajcy powinien uywa rzeczy i pobiera jej poytki w sposób okrelony w umowie leasingu, a gdy umowa tego nie okrela - w sposób odpowiadajcy waciwociom i przeznaczeniu rzeczy.
Art. 70910. [ Zakaz czynienia zmian w rzeczy ]
Bez zgody finansujcego korzystajcy nie moe czyni w rzeczy zmian, chyba e wynikaj one z przeznaczenia rzeczy.
Art. 70911. [ Wypowiedzenie umowy ]
Jeeli mimo upomnienia na pimie przez finansujcego korzystajcy narusza obowizki okrelone w art. 7097 § 1 lub w art. 7099 albo nie usunie zmian w rzeczy dokonanych z naruszeniem art. 70910, finansujcy moe wypowiedzie umow leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba e strony uzgodniy termin wypowiedzenia.
Art. 70912. [ Wypowiedzenie umowy ]
§ 1. Bez zgody finansujcego korzystajcy nie moe odda rzeczy do uywania osobie trzeciej.
§ 2. W razie naruszenia obowizku okrelonego w § 1, finansujcy moe wypowiedzie umow leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba e strony uzgodniy termin wypowiedzenia.
Art. 70913. [ Obowizek opacania rat ]
§ 1. Korzystajcy obowizany jest paci raty w terminach umówionych.
§ 2. Jeeli korzystajcy dopuszcza si zwoki z zapat co najmniej jednej raty, finansujcy powinien wyznaczy na pimie korzystajcemu odpowiedni termin dodatkowy do zapacenia zalegoci z zagroeniem, e w razie bezskutecznego upywu wyznaczonego terminu moe wypowiedzie umow leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba e strony uzgodniy termin wypowiedzenia. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystajcego s niewane.
Art. 70914. [ Zbycie rzeczy ]
§ 1. W razie zbycia rzeczy przez finansujcego nabywca wstpuje w stosunek leasingu na miejsce finansujcego.
§ 2. Finansujcy powinien niezwocznie zawiadomi korzystajcego o zbyciu rzeczy.
Art. 70915. [ Rozwizanie umowy ]
W razie wypowiedzenia przez finansujcego umowy leasingu na skutek okolicznoci, za które korzystajcy ponosi odpowiedzialno, finansujcy moe da od korzystajcego natychmiastowego zapacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapaconych rat, pomniejszonych o korzyci, jakie finansujcy uzyska wskutek ich zapaty przed umówionym terminem i rozwizania umowy leasingu.
Art. 70916. [ danie przeniesienia wasnoci rzeczy ]
Jeeli finansujcy zobowiza si, bez dodatkowego wiadczenia, przenie na korzystajcego wasno rzeczy po upywie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystajcy moe da przeniesienia wasnoci rzeczy w terminie miesica od upywu tego czasu, chyba e strony uzgodniy inny termin.
Art. 70917. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Do odpowiedzialnoci finansujcego za wady rzeczy powstae na skutek okolicznoci, za które finansujcy ponosi odpowiedzialno, uprawnie i obowizków stron w razie dochodzenia przez osob trzeci przeciwko korzystajcemu roszcze dotyczcych rzeczy, odpowiedzialnoci korzystajcego i osoby trzeciej wobec finansujcego w razie oddania rzeczy tej osobie przez korzystajcego do uywania, zabezpieczenia rat leasingu i wiadcze dodatkowych korzystajcego, zwrotu rzeczy przez korzystajcego po zakoczeniu leasingu oraz do ulepszenia rzeczy przez korzystajcego stosuje si odpowiednio przepisy o najmie, a do zapaty przez korzystajcego rat przed terminem patnoci stosuje si odpowiednio przepisy o sprzeday na raty.
Art. 70918. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Do umowy, przez któr jedna strona zobowizuje si odda rzecz stanowic jej wasno do uywania albo do uywania i pobierania poytków drugiej stronie, a druga strona zobowizuje si zapaci wacicielowi rzeczy w umówionych ratach wynagrodzenie pienine, równe co najmniej wartoci rzeczy w chwili zawarcia tej umowy, stosuje si odpowiednio przepisy niniejszego tytuu.
Tytu XVIII.
UYCZENIE
Art. 710. [ Umowa uyczenia ]
Przez umow uyczenia uyczajcy zobowizuje si zezwoli biorcemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpatne uywanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Art. 711. [ Wady rzeczy uyczonej ]
Jeeli rzecz uyczona ma wady, uyczajcy obowizany jest do naprawienia szkody, któr wyrzdzi biorcemu przez to, e wiedzc o wadach nie zawiadomi go o nich. Przepisu powyszego nie stosuje si, gdy biorcy móg wad z atwoci zauway.
Art. 712. [ Sposób uywania uyczonej rzeczy ]
§ 1. Jeeli umowa nie okrela sposobu uywania rzeczy, biorcy moe rzeczy uywa w sposób odpowiadajcy jej waciwociom i przeznaczeniu.
§ 2. Bez zgody uyczajcego biorcy nie moe odda rzeczy uyczonej osobie trzeciej do uywania.
Art. 713. [ Koszty utrzymania rzeczy uyczonej ]
Biorcy do uywania ponosi zwyke koszty utrzymania rzeczy uyczonej. Jeeli poczyni inne wydatki lub nakady na rzecz, stosuje si odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 714. [ Przypadkowa utrata lub uszkodzenie rzeczy ]
Biorcy do uywania jest odpowiedzialny za przypadkow utrat lub uszkodzenie rzeczy, jeeli jej uywa w sposób sprzeczny z umow albo z waciwociami lub z przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie bdc do tego upowaniony przez umow ani zmuszony przez okolicznoci powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byaby ulega utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej uywa w sposób waciwy albo gdyby j zachowa u siebie.
Art. 715. [ Zakoczenie uyczenia ]
Jeeli umowa uyczenia zostaa zawarta na czas nie oznaczony, uyczenie koczy si, gdy biorcy uczyni z rzeczy uytek odpowiadajcy umowie albo gdy upyn czas, w którym móg ten uytek uczyni.
Art. 716. [ danie zwrotu rzeczy ]
Jeeli biorcy uywa rzeczy w sposób sprzeczny z umow albo z waciwociami lub przeznaczeniem rzeczy, jeeli powierza rzecz innej osobie nie bdc do tego upowaniony przez umow ani zmuszony przez okolicznoci, albo jeeli rzecz stanie si potrzebna uyczajcemu z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy, uyczajcy moe da zwrotu rzeczy, chociaby umowa bya zawarta na czas oznaczony.
Art. 717. [ Solidarna odpowiedzialno biorcych rzecz do uywania ]
Jeeli kilka osób wspólnie wzio rzecz do uywania, ich odpowiedzialno jest solidarna.
Art. 718. [ Zwrot rzeczy ]
§ 1. Po zakoczeniu uyczenia biorcy do uywania obowizany jest zwróci uyczajcemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednake biorcy nie ponosi odpowiedzialnoci za zuycie rzeczy bdce nastpstwem prawidowego uywania.
§ 2. Jeeli biorcy do uywania powierzy rzecz innej osobie, obowizek powyszy ciy take na tej osobie.
Art. 719. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenie uyczajcego przeciwko biorcemu do uywania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak równie roszczenia biorcego do uywania przeciwko uyczajcemu o zwrot nakadów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniaj si z upywem roku od dnia zwrotu rzeczy.
Tytu XIX.
POYCZKA
Art. 720. [ Umowa poyczki ]
§ 1. Przez umow poyczki dajcy poyczk zobowizuje si przenie na wasno biorcego okrelon ilo pienidzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorcy zobowizuje si zwróci t sam ilo pienidzy albo t sam ilo rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakoci.
§ 2. Umowa poyczki, której warto przenosi piset zotych, powinna by stwierdzona pismem.
Art. 721. [ Zy stan majtkowy poyczkobiorcy ]
Dajcy poyczk moe odstpi od umowy i odmówi wydania przedmiotu poyczki, jeeli zwrot poyczki jest wtpliwy z powodu zego stanu majtkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysuguje dajcemu poyczk, jeeli w chwili zawarcia umowy o zym stanie majtkowym drugiej strony wiedzia lub z atwoci móg si dowiedzie.
Art. 722. [ Przedawnienie roszczenia poyczkobiorcy o wydanie przedmiotu poyczki ]
Roszczenie biorcego poyczk o wydanie przedmiotu poyczki przedawnia si z upywem szeciu miesicy od chwili, gdy przedmiot mia by wydany.
Art. 723. [ Termin zwrotu poyczki ]
Jeeli termin zwrotu poyczki nie jest oznaczony, dunik obowizany jest zwróci poyczk w cigu szeciu tygodni po wypowiedzeniu przez dajcego poyczk.
Art. 724. [ Wady rzeczy poyczonej ]
Jeeli rzeczy otrzymane przez biorcego poyczk maj wady, dajcy poyczk obowizany jest do naprawienia szkody, któr wyrzdzi biorcemu przez to, e wiedzc o wadach nie zawiadomi go o nich. Przepisu powyszego nie stosuje si w wypadku, gdy biorcy móg z atwoci wad zauway.
Tytu XX.
UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO
Art. 725. [ Umowa rachunku bankowego ]
Przez umow rachunku bankowego bank zobowizuje si wzgldem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nie oznaczony, do przechowywania jego rodków pieninych oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozlicze pieninych.
Art. 726. [ Obracanie rodkami pieninymi ]
Bank moe obraca czasowo wolne rodki pienine zgromadzone na rachunku bankowym na potrzeby gospodarki narodowej z obowizkiem ich zwrotu w caoci lub w czci na kade danie, chyba e umowa uzalenia obowizek zwrotu od wypowiedzenia.
Art. 727. [ Odmowa wykonania zlecenia ]
Bank moe odmówi wykonania zlecenia posiadacza rachunku bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych.
Art. 728. [ Wycig z rachunku ]
§ 1. Bank obowizany jest przy kadej zmianie stanu rachunku bankowego przesya jego posiadaczowi wycig z rachunku z ustaleniem salda.
§ 2. Posiadacz rachunku bankowego obowizany jest zgosi bankowi niezgodno salda w cigu czternastu dni od dnia otrzymania wycigu z rachunku.
Art. 729. [ Obowizki posiadacza imiennego rachunku bankowego ]
Posiadacz imiennego rachunku bankowego obowizany jest zawiadamia bank o kadej zmianie swego zamieszkania lub siedziby.
Art. 730. [ Wypowiedzenie umowy rachunku bankowego ]
Rozwizanie umowy rachunku bankowego zawartej na czas nie oznaczony moe nastpi w kadym czasie wskutek wypowiedzenia przez którkolwiek ze stron; jednake bank moe wypowiedzie tak umow tylko z wanych powodów.
Art. 731. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenia wynikajce ze stosunku rachunku bankowego przedawniaj si z upywem lat dwóch. Nie dotyczy to roszcze o zwrot wkadów oszczdnociowych.
Art. 732. [ Spódzielnie oszczdnociowo-poyczkowe ]
Przepisy niniejszego tytuu stosuje si równie do rachunków prowadzonych przez spódzielnie oszczdnociowo-poyczkowe.
Art. 733. [ Stosunek do przepisów o rozliczeniach pieninych ]
Przepisy niniejszego tytuu nie uchybiaj przepisom o rozliczeniach pieninych.
Tytu XXI.
ZLECENIE
Art. 734. [ Umowa zlecenia ]
§ 1. Przez umow zlecenia przyjmujcy zlecenie zobowizuje si do dokonania okrelonej czynnoci prawnej dla dajcego zlecenie.
§ 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynnoci w imieniu dajcego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie penomocnictwa.
Art. 735. [ Wynagrodzenie przyjmujcego zlecenie ]
§ 1. Jeeli ani z umowy, ani z okolicznoci nie wynika, e przyjmujcy zlecenie zobowiza si wykona je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia naley si wynagrodzenie.
§ 2. Jeeli nie ma obowizujcej taryfy, a nie umówiono si o wysoko wynagrodzenia, naley si wynagrodzenie odpowiadajce wykonanej pracy.
Art. 736. [ Zawodowe wykonywanie zlece ]
Kto zawodowo trudni si zaatwianiem czynnoci dla drugich, powinien, jeeli nie chce zlecenia przyj, zawiadomi o tym niezwocznie dajcego zlecenie. Taki sam obowizek ciy na osobie, która dajcemu zlecenie owiadczya gotowo zaatwiania czynnoci danego rodzaju.
Art. 737. [ Zmiana sposobu wykonania zlecenia ]
Przyjmujcy zlecenie moe bez uprzedniej zgody dajcego zlecenie odstpi od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeeli nie ma monoci uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, e dajcy zlecenie zgodziby si na zmian, gdyby wiedzia o istniejcym stanie rzeczy.
Art. 738. [ Powierzenie wykonania zlecenia osobie trzeciej ]
§ 1. Przyjmujcy zlecenie moe powierzy wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okolicznoci. W wypadku takim obowizany jest zawiadomi niezwocznie dajcego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastpcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak naleytej starannoci w wyborze zastpcy.
§ 2. Zastpca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia take wzgldem dajcego zlecenie. Jeeli przyjmujcy zlecenie ponosi odpowiedzialno za czynnoci swego zastpcy jak za swoje wasne czynnoci, ich odpowiedzialno jest solidarna.
Art. 739. [ Przypadkowa utrata lub uszkodzenie rzeczy ]
W wypadku gdy przyjmujcy zlecenie powierzy wykonanie zlecenia innej osobie nie bdc do tego uprawniony, a rzecz naleca do dajcego zlecenie ulega przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmujcy zlecenie jest odpowiedzialny take za utrat lub uszkodzenie przypadkowe, chyba e jedno lub drugie nastpioby równie wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywa.
Art. 740. [ Obowizki przyjmujcego zlecenie ]
Przyjmujcy zlecenie powinien udziela dajcemu zlecenie potrzebnych wiadomoci o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wczeniejszym rozwizaniu umowy zoy mu sprawozdanie. Powinien mu wyda wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyska, chociaby w imieniu wasnym.
Art. 741. [ Uywanie rzeczy zleceniodawcy ]
Przyjmujcemu zlecenie nie wolno uywa we wasnym interesie rzeczy i pienidzy dajcego zlecenie. Od sum pieninych zatrzymanych ponad potrzeb wynikajc z wykonywania zlecenia powinien paci dajcemu zlecenie odsetki ustawowe.
Art. 742. [ Zwrot wydatków zleceniobiorcy i zwolnienie od zobowiza ]
Dajcy zlecenie powinien zwróci przyjmujcemu zlecenie wydatki, które ten poczyni w celu naleytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi; powinien równie zwolni przyjmujcego zlecenie od zobowiza, które ten w powyszym celu zacign w imieniu wasnym.
Art. 743. [ Udzielenie zaliczki ]
Jeeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dajcy zlecenie powinien na danie przyjmujcego udzieli mu odpowiedniej zaliczki.
Art. 744. [ Termin patnoci wynagrodzenia ]
W razie odpatnego zlecenia wynagrodzenie naley si przyjmujcemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba e co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.
Art. 745. [ Solidarna odpowiedzialno za wspólne zlecenie ]
Jeeli kilka osób dao lub przyjo zlecenie wspólnie, ich odpowiedzialno wzgldem drugiej strony jest solidarna.
Art. 746. [ Wypowiedzenie zlecenia ]
§ 1. Dajcy zlecenie moe je wypowiedzie w kadym czasie. Powinien jednak zwróci przyjmujcemu zlecenie wydatki, które ten poczyni w celu naleytego wykonania zlecenia; w razie odpatnego zlecenia obowizany jest uici przyjmujcemu zlecenie cz wynagrodzenia odpowiadajc jego dotychczasowym czynnociom, a jeeli wypowiedzenie nastpio bez wanego powodu, powinien take naprawi szkod.
§ 2. Przyjmujcy zlecenie moe je wypowiedzie w kadym czasie. Jednake gdy zlecenie jest odpatne, a wypowiedzenie nastpio bez wanego powodu, przyjmujcy zlecenie jest odpowiedzialny za szkod
§ 3. Nie mona zrzec si z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z wanych powodów.
Art. 747. [ mier zleceniodawcy ]
W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa wskutek mierci dajcego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolnoci do czynnoci prawnych. Jeeli jednak, zgodnie z umow, zlecenie wygaso, przyjmujcy zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynnoci moga wynikn szkoda, prowadzi te czynnoci nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dajcego zlecenie nie bdzie móg zarzdzi inaczej.
Art. 748. [ mier zleceniobiorcy ]
W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa albo wskutek mierci przyjmujcego zlecenie albo wskutek utraty przez niego penej zdolnoci do czynnoci prawnych.
Art. 749. [ Wyganicie zlecenia ]
Jeeli zlecenie wygaso, uwaa si je mimo to za istniejce na korzy przyjmujcego zlecenie a do chwili, kiedy dowiedzia si o wyganiciu zlecenia.
Art. 750. [ Stosowanie przepisów o zleceniu do umów o wiadczenie usug ]
Do umów o wiadczenie usug, które nie s uregulowane innymi przepisami, stosuje si odpowiednio przepisy o zleceniu.
Art. 751. [ Przedawnienie roszcze ]
Z upywem lat dwóch przedawniaj si:
1) roszczenia o wynagrodzenie za spenione czynnoci i o zwrot poniesionych wydatków przysugujce osobom, które stale lub w zakresie dziaalnoci przedsibiorstwa trudni si czynnociami danego rodzaju; to samo dotyczy roszcze z tytuu zaliczek udzielonych tym osobom;
2) roszczenia z tytuu utrzymania, pielgnowania, wychowania lub nauki, jeeli przysuguj osobom trudnicym si zawodowo takimi czynnociami albo osobom utrzymujcym zakady na ten cel przeznaczone.
Tytu XXII.
PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA
Art. 752. [ Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia ]
Kto bez zlecenia prowadzi cudz spraw, powinien dziaa z korzyci osoby, której spraw prowadzi, i zgodnie z jej prawdopodobn wol, a przy prowadzeniu sprawy obowizany jest zachowywa naleyt staranno.
Art. 753. [ Obowizki prowadzcego cudz spraw bez zlecenia ]
§ 1. Prowadzcy cudz spraw bez zlecenia powinien w miar monoci zawiadomi o tym osob, której spraw prowadzi, i stosownie do okolicznoci albo oczekiwa jej zlece, albo prowadzi spraw dopóty, dopóki osoba ta nie bdzie moga sama si ni zaj.
§ 2. Z czynnoci swych prowadzcy cudz spraw powinien zoy rachunek oraz wyda wszystko, co przy prowadzeniu sprawy uzyska dla osoby, której spraw prowadzi. Jeeli dziaa zgodnie ze swoimi obowizkami, moe da zwrotu uzasadnionych wydatków i nakadów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiza, które zacign przy prowadzeniu sprawy.
Art. 754. [ Prowadzenie cudzych spraw wbrew woli ]
Kto prowadzi cudz spraw wbrew wiadomej mu woli osoby, której spraw prowadzi, nie moe da zwrotu poniesionych wydatków i odpowiedzialny jest za szkod, chyba e wola tej osoby sprzeciwia si ustawie lub zasadom wspóycia spoecznego.
Art. 755. [ Bezpodstawne zmiany ]
Jeeli prowadzcy cudz spraw dokona zmian w imieniu osoby, której spraw prowadzi, bez wyranej potrzeby lub korzyci tej osoby albo wbrew wiadomej mu jej woli, obowizany jest przywróci stan poprzedni, a gdyby to nie byo moliwe, naprawi szkod. Nakady moe zabra z powrotem, o ile moe to uczyni bez uszkodzenia rzeczy.
Art. 756. [ Potwierdzenie ]
Potwierdzenie osoby, której sprawa bya prowadzona, nadaje prowadzeniu sprawy skutki zlecenia.
Art. 757. [ Ratowanie cudzego dobra ]
Kto w celu odwrócenia niebezpieczestwa grocego drugiemu ratuje jego dobro, moe da od niego zwrotu uzasadnionych wydatków, chociaby jego dziaanie nie odnioso skutku, i jest odpowiedzialny tylko za win umyln lub race niedbalstwo.
Tytu XXIII.
UMOWA AGENCYJNA
Art. 758. [ Umowa agencyjna ]
§ 1. Przez umow agencyjn przyjmujcy zlecenie (agent) zobowizuje si, w zakresie dziaalnoci swego przedsibiorstwa, do staego poredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dajcego zlecenie przedsibiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.
§ 2. Do zawierania umów w imieniu dajcego zlecenie oraz do odbierania dla niego owiadcze agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie.
Art. 7581. [ Prowizja ]
§ 1. Jeeli sposób wynagrodzenia nie zosta w umowie okrelony, agentowi naley si prowizja.
§ 2. Prowizj jest wynagrodzenie, którego wysoko zaley od liczby lub wartoci zawartych umów.
§ 3. Jeeli wysoko prowizji nie zostaa w umowie okrelona, naley si ona w wysokoci zwyczajowo przyjtej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu dziaalnoci prowadzonej przez agenta, a w razie niemonoci ustalenia prowizji w ten sposób, agentowi naley si prowizja w odpowiedniej wysokoci, uwzgldniajcej wszystkie okolicznoci bezporednio zwizane z wykonaniem zleconych mu czynnoci.
Art. 7582. [ Potwierdzenie treci umowy ]
Kada ze stron moe da od drugiej pisemnego potwierdzenia treci umowy oraz postanowie j zmieniajcych lub uzupeniajcych. Zrzeczenie si tego uprawnienia jest niewane.
Art. 759. [ Uprawnienia agenta ]
W razie wtpliwoci poczytuje si, e agent jest upowaniony do przyjmowania dla dajcego zlecenie zapaty za wiadczenie, które spenia za dajcego zlecenie, oraz do przyjmowania dla niego wiadcze, za które paci, jak równie do odbierania zawiadomie o wadach oraz owiadcze dotyczcych wykonania umowy, któr zawar w imieniu dajcego zlecenie.
Art. 760. [ Obowizek lojalnoci ]
Kada ze stron obowizana jest do zachowania lojalnoci wobec drugiej.
Art. 7601. [ Obowizki agenta ]
§ 1. Agent obowizany jest w szczególnoci przekazywa wszelkie informacje majce znaczenie dla dajcego zlecenie oraz przestrzega jego wskazówek uzasadnionych w danych okolicznociach, a take podejmowa, w zakresie prowadzonych spraw, czynnoci potrzebne do ochrony praw dajcego zlecenie.
§ 2. Postanowienia umowy sprzeczne z treci § 1 s niewane.
Art. 7602. [ Obowizki dajcego zlecenie ]
§ 1. Dajcy zlecenie obowizany jest przekazywa agentowi dokumenty i informacje potrzebne do prawidowego wykonania umowy.
§ 2. Dajcy zlecenie obowizany jest w rozsdnym czasie zawiadomi agenta o przyjciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonaniu umowy, przy której zawarciu agent poredniczy lub któr zawar w imieniu dajcego zlecenie.
§ 3. Dajcy zlecenie obowizany jest zawiadomi w rozsdnym czasie agenta o tym, e liczba umów, których zawarcie przewiduje, lub warto ich przedmiotu bdzie znacznie nisza ni ta, której agent mógby si normalnie spodziewa.
§ 4. Postanowienia umowy sprzeczne z treci § 1-3 s niewane.
Art. 7603. [ Domniemanie potwierdzenia umowy ]
W razie gdy agent zawierajcy umow w imieniu dajcego zlecenie nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, umow uwaa si za potwierdzon, jeeli dajcy zlecenie niezwocznie po otrzymaniu wiadomoci o zawarciu umowy nie owiadczy klientowi, e umowy nie potwierdza.
Art. 761. [ danie prowizji ]
§ 1. Agent moe da prowizji od umów zawartych w czasie trwania umowy agencyjnej, jeeli do ich zawarcia doszo w wyniku jego dziaalnoci lub jeeli zostay one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju.
§ 2. Jeeli agentowi zostao przyznane prawo wycznoci w odniesieniu do oznaczonej grupy klientów lub obszaru geograficznego, a w czasie trwania umowy agencyjnej zostaa bez udziau agenta zawarta umowa z klientem z tej grupy lub obszaru, agent moe da prowizji od tej umowy. Dajcy zlecenie obowizany jest w rozsdnym czasie zawiadomi agenta o zawarciu takiej umowy.
Art. 7611. [ danie prowizji ]
§ 1. Agent moe da prowizji od umowy zawartej po rozwizaniu umowy agencyjnej, jeeli - przy spenieniu przesanek z art. 761 - propozycj zawarcia umowy dajcy zlecenie lub agent otrzyma od klienta przed rozwizaniem umowy agencyjnej.
§ 2. Agent moe da prowizji od umowy zawartej po rozwizaniu umowy agencyjnej take wtedy, gdy do jej zawarcia doszo w przewaajcej mierze w wyniku jego dziaalnoci w okresie trwania umowy agencyjnej, a zarazem w rozsdnym czasie od jej rozwizania.
Art. 7612. [ Podzia prowizji ]
Agent nie moe da prowizji, o której mowa w art. 761, jeeli prowizja ta naley si zgodnie z art. 7611 poprzedniemu agentowi, chyba e z okolicznoci wynika, e wzgldy susznoci przemawiaj za podziaem prowizji midzy obu agentów.
Art. 7613. [ Nabycie prawa do prowizji ]
§ 1. W braku odmiennego postanowienia umowy agencyjnej agent nabywa prawo do prowizji z chwil, w której dajcy zlecenie powinien by, zgodnie z umow z klientem, speni wiadczenie albo faktycznie je speni, albo te swoje wiadczenie speni klient. Jednake strony nie mog umówi si, e agent nabywa prawo do prowizji póniej ni w chwili, w której klient speni wiadczenie albo powinien by je speni, gdyby dajcy zlecenie speni wiadczenie.
§ 2. Jeeli umowa zawarta pomidzy dajcym zlecenie i klientem ma by wykonywana czciami, agent nabywa prawo do prowizji w miar wykonywania tej umowy.
§ 3. Roszczenie o zapat prowizji staje si wymagalne z upywem ostatniego dnia miesica nastpujcego po kwartale, w którym agent naby prawo do prowizji. Postanowienie umowy mniej korzystne dla agenta jest niewane.
Art. 7614. [ Zwrot prowizji ]
Agent nie moe da prowizji, gdy oczywiste jest, e umowa z klientem nie zostanie wykonana na skutek okolicznoci, za które dajcy zlecenie nie ponosi odpowiedzialnoci, jeeli za prowizja zostaa ju agentowi wypacona, podlega ona zwrotowi. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest niewane.
Art. 7615. [ Dane o prowizji ]
§ 1. Dajcy zlecenie obowizany jest zoy agentowi owiadczenie zawierajce dane o nalenej mu prowizji nie póniej ni w ostatnim dniu miesica nastpujcego po kwartale, w którym agent naby prawo do prowizji. Owiadczenie to powinno wskazywa wszystkie dane stanowice podstaw do obliczenia wysokoci nalenej prowizji. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest niewane.
§ 2. Agent moe domaga si udostpnienia informacji potrzebnych do ustalenia, czy wysoko nalenej mu prowizji zostaa prawidowo obliczona, w szczególnoci moe domaga si wycigów z ksig handlowych dajcego zlecenie albo da, aby wgld i wycig z tych ksig zosta zapewniony biegemu rewidentowi wybranemu przez strony. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest niewane.
§ 3. W razie nieudostpnienia agentowi informacji, o których mowa w § 2, agent moe domaga si ich udostpnienia w drodze powództwa wytoczonego w okresie szeciu miesicy od dnia zgoszenia dania dajcemu zlecenie.
§ 4. W razie nieosignicia przez strony porozumienia co do wyboru biegego rewidenta, o którym mowa w § 2, agent moe domaga si, w drodze powództwa wytoczonego w okresie szeciu miesicy od dnia zgoszenia dania dajcemu zlecenie, dokonania wgldu i wycigu z ksig przez biegego wskazanego przez sd.
Art. 7616. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepisy art. 761-7615 stosuje si w razie gdy prowizja stanowi cao lub cz wynagrodzenia, chyba e strony uzgodniy stosowanie tych przepisów do innego rodzaju wynagrodzenia.
Art. 7617. [ Zastrzeenie umowne ]
§ 1. W umowie agencyjnej zawartej w formie pisemnej mona zastrzec, e agent za odrbnym wynagrodzeniem (prowizja del credere), w uzgodnionym zakresie, odpowiada za wykonanie zobowizania przez klienta. Jeeli umowa nie stanowi inaczej, agent odpowiada za to, e klient speni wiadczenie. W razie niezachowania formy pisemnej poczytuje si umow agencyjn za zawart bez tego zastrzeenia.
§ 2. Odpowiedzialno agenta moe dotyczy tylko oznaczonej umowy lub umów z oznaczonym klientem, przy których zawarciu poredniczy albo które zawar w imieniu dajcego zlecenie.
Art. 762. [ Zwrot wydatków ]
W braku odmiennego postanowienia umowy agent moe domaga si zwrotu wydatków zwizanych z wykonaniem zlecenia tylko o tyle, o ile byy uzasadnione i o ile ich wysoko przekracza zwyk w danych stosunkach miar.
Art. 763. [ Prawo zastawu ]
Dla zabezpieczenia roszczenia o wynagrodzenie oraz o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych dajcemu zlecenie agentowi przysuguje ustawowe prawo zastawu na rzeczach i papierach wartociowych dajcego zlecenie, otrzymanych w zwizku z umow agencyjn, dopóki przedmioty te znajduj si u niego lub osoby, która je dziery w jego imieniu, albo dopóki moe nimi rozporzdza za pomoc dokumentów.
Art. 764. [ Domniemanie zawarcia umowy na czas nieoznaczony ]
Umow zawart na czas oznaczony, a wykonywan przez strony po upywie terminu, na jaki zostaa zawarta, poczytuje si za zawart na czas nieoznaczony.
Art. 7641. [ Wypowiedzenie umowy ]
§ 1. Umowa zawarta na czas nieoznaczony moe by wypowiedziana na miesic naprzód w pierwszym roku, na dwa miesice naprzód w drugim roku oraz na trzy miesice naprzód w trzecim i nastpnych latach trwania umowy. Ustawowe terminy wypowiedzenia nie mog by skracane.
§ 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia mog zosta umownie przeduone, z tym e termin ustalony dla dajcego zlecenie nie moe by krótszy ni termin ustalony dla agenta. Przeduenie terminu dla agenta powoduje takie samo przeduenie dla dajcego zlecenie.
§ 3. Jeeli umowa nie stanowi inaczej, termin wypowiedzenia upywa z kocem miesica kalendarzowego.
§ 4. Przepisy § 1-3 maj zastosowanie do umowy zawartej na czas oznaczony, a przeksztaconej z mocy art. 764 w umow zawart na czas nieoznaczony. Okres, na jaki umowa na czas oznaczony bya zawarta, uwzgldnia si przy ustalaniu terminu wypowiedzenia.
Art. 7642. [ Wypowiedzenie umowy ]
§ 1. Umowa agencyjna, chociaby bya zawarta na czas oznaczony, moe by wypowiedziana bez zachowania terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowizków przez jedn ze stron w caoci lub znacznej czci, a take w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okolicznoci.
§ 2. Jeeli wypowiedzenia dokonano na skutek okolicznoci, za które ponosi odpowiedzialno druga strona, jest ona zobowizana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadajcego w nastpstwie rozwizania umowy.
Art. 7643. [ Rozwizanie umowy ]
§ 1. Po rozwizaniu umowy agencyjnej agent moe da od dajcego zlecenie wiadczenia wyrównawczego, jeeli w czasie trwania umowy agencyjnej pozyska nowych klientów lub doprowadzi do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami, a dajcy zlecenie czerpie nadal znaczne korzyci z umów z tymi klientami. Roszczenie to przysuguje agentowi, jeeli, biorc pod uwag wszystkie okolicznoci, a zwaszcza utrat przez agenta prowizji od umów zawartych przez dajcego zlecenie z tymi klientami, przemawiaj za tym wzgldy susznoci.
§ 2. wiadczenie wyrównawcze nie moe przekroczy wysokoci wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego na podstawie redniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich piciu lat. Jeeli umowa agencyjna trwaa krócej ni pi lat, wynagrodzenie to oblicza si z uwzgldnieniem redniej z caego okresu jej trwania.
§ 3. Uzyskanie wiadczenia wyrównawczego nie pozbawia agenta monoci dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.
§ 4. W razie mierci agenta, wiadczenia wyrównawczego, o którym mowa w § 1, mog da jego spadkobiercy.
§ 5. Moliwo dochodzenia roszczenia o wiadczenie wyrównawcze zaley od zgoszenia przez agenta lub jego spadkobierców odpowiedniego dania wobec dajcego zlecenie przed upywem roku od rozwizania umowy.
Art. 7644. [ Wyczenie przysugiwania wiadczenia wyrównawczego ]
wiadczenie wyrównawcze nie przysuguje agentowi, jeeli:
1) dajcy zlecenie wypowiedzia umow na skutek okolicznoci, za które odpowiedzialno ponosi agent, usprawiedliwiajcych wypowiedzenie umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia,
2) agent wypowiedzia umow, chyba e wypowiedzenie jest uzasadnione okolicznociami, za które odpowiada dajcy zlecenie, albo jest usprawiedliwione wiekiem, uomnoci lub chorob agenta, a wzgldy susznoci nie pozwalaj domaga si od niego dalszego wykonywania czynnoci agenta,
3) agent za zgod dajcego zlecenie przeniós na inn osob swoje prawa i obowizki wynikajce z umowy.
Art. 7645. [ Zakaz odmiennych postanowie ustawy ]
Do czasu rozwizania umowy strony nie mog umówi si w sposób odbiegajcy na niekorzy agenta od postanowie art. 7643 i art. 7644.
Art. 7646. [ Ograniczenie dziaalnoci konkurencyjnej ]
§ 1. Strony mog, w formie pisemnej pod rygorem niewanoci, ograniczy dziaalno agenta majc charakter konkurencyjny na okres po rozwizaniu umowy agencyjnej (ograniczenie dziaalnoci konkurencyjnej). Ograniczenie jest wane, jeeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objtych dziaalnoci agenta, oraz rodzaju towarów lub usug stanowicych przedmiot umowy.
§ 2. Ograniczenie dziaalnoci konkurencyjnej nie moe by zastrzeone na okres duszy ni dwa lata od rozwizania umowy.
§ 3. Dajcy zlecenie obowizany jest do wypacania agentowi odpowiedniej sumy pieninej za ograniczenie dziaalnoci konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba e co innego wynika z umowy albo e umowa agencyjna zostaa rozwizana na skutek okolicznoci, za które agent ponosi odpowiedzialno.
§ 4. Jeeli wysoko sumy, o której mowa w § 3, nie zostaa w umowie okrelona, naley si suma w wysokoci odpowiedniej do korzyci osignitych przez dajcego zlecenie na skutek ograniczenia dziaalnoci konkurencyjnej oraz utraconych z tego powodu moliwoci zarobkowych agenta.
Art. 7647. [ Odwoanie ograniczenia ]
Dajcy zlecenie moe do dnia rozwizania umowy odwoa ograniczenie dziaalnoci konkurencyjnej z takim skutkiem, e po upywie szeciu miesicy od chwili odwoania jest on zwolniony z obowizku wypacania sumy, o której mowa w art. 7646 § 3 i 4. Odwoanie ograniczenia dziaalnoci konkurencyjnej wymaga formy pisemnej pod rygorem niewanoci.
Art. 7648. [ Zwolnienie z obowizku przestrzegania ograniczenia ]
Jeeli agent wypowiedzia umow na skutek okolicznoci, za które odpowiedzialno ponosi dajcy zlecenie, moe on zwolni si z obowizku przestrzegania ograniczenia dziaalnoci konkurencyjnej przez zoenie dajcemu zlecenie owiadczenia na pimie przed upywem miesica od dnia wypowiedzenia.
Art. 7649. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Do umowy o treci okrelonej w art. 758 § 1, zawartej z agentem przez osob nie bdc przedsibiorc, stosuje si przepisy niniejszego tytuu, z wyczeniem art. 761-7612, art. 7615 oraz art. 7643-7648.
Tytu XXIV.
UMOWA KOMISU
Art. 765. [ Umowa komisu ]
Przez umow komisu przyjmujcy zlecenie (komisant) zobowizuje si za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie dziaalnoci swego przedsibiorstwa do kupna lub sprzeday rzeczy ruchomych na rachunek dajcego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu wasnym.
Art. 766. [ Obowizki komisanta ]
Komisant powinien wyda komitentowi wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyska, w szczególnoci powinien przela na niego wierzytelnoci, które naby na jego rachunek. Powysze uprawnienia komitenta s skuteczne take wzgldem wierzycieli komisanta.
Art. 767. [ Dodatkowe korzyci komitenta ]
Jeeli komisant zawar umow na warunkach korzystniejszych od warunków oznaczonych przez komitenta, uzyskana korzy naley si komitentowi.
Art. 768. [ Warunki mniej korzystne od zawartych w umowie ]
§ 1. Jeeli komisant sprzeda oddan mu do sprzeday rzecz za cen nisz od ceny oznaczonej przez komitenta, obowizany jest zapaci komitentowi rónic.
§ 2. Jeeli komisant naby rzecz za cen wysz od ceny oznaczonej przez komitenta, komitent moe niezwocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wykonaniu zlecenia owiadczy, e nie uznaje czynnoci za dokonan na jego rachunek; brak takiego owiadczenia jest jednoznaczny z wyraeniem zgody na wysz cen.
§ 3. Komitent nie moe da zapacenia rónicy ceny ani odmówi zgody na wysz cen, jeeli zlecenie nie mogo by wykonane po cenie oznaczonej, a zawarcie umowy uchronio komitenta od szkody.
Art. 769. [ Rzecz naraona na zepsucie ]
§ 1. Jeeli rzecz jest naraona na zepsucie, a nie mona czeka na zarzdzenie komitenta, komisant jest uprawniony, a gdy tego interes komitenta wymaga - zobowizany sprzeda rzecz z zachowaniem naleytej starannoci. O dokonaniu sprzeday obowizany jest zawiadomi niezwocznie komitenta.
§ 2. Jeeli komitent dopuci si zwoki z odebraniem rzeczy, stosuje si odpowiednio przepisy o skutkach zwoki kupujcego z odebraniem rzeczy sprzedanej.
Art. 770. [ Rkojmia za wady rzeczy ]
Komisant nie ponosi odpowiedzialnoci za ukryte wady fizyczne rzeczy, jak równie za jej wady prawne, jeeli przed zawarciem umowy poda to do wiadomoci kupujcego. Jednake wyczenie odpowiedzialnoci nie dotyczy wad rzeczy, o których komisant wiedzia lub z atwoci móg si dowiedzie.
Art. 771. [ Kredyt lub zaliczka komisanta ]
Komisant, który bez upowanienia komitenta udzieli osobie trzeciej kredytu lub zaliczki, dziaa na wasne niebezpieczestwo.
Art. 772. [ Prowizja ]
§ 1. Komisant nabywa roszczenie o zapat prowizji z chwil, gdy komitent otrzyma rzecz albo cen. Jeeli umowa ma by wykonywana czciami, komisant nabywa roszczenie o prowizj w miar wykonywania umowy.
§ 2. Komisant moe da prowizji take wtedy, gdy umowa nie zostaa wykonana z przyczyn dotyczcych komitenta.
Art. 773. [ Prawo zastawu ]
§ 1. Dla zabezpieczenia roszcze o prowizj oraz roszcze o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych komitentowi, jak równie dla zabezpieczenia wszelkich innych nalenoci wynikych ze zlece komisowych przysuguje komisantowi ustawowe prawo zastawu na rzeczach stanowicych przedmiot komisu, dopóki rzeczy te znajduj si u niego lub u osoby która je dziery w jego imieniu, albo dopóki moe nimi rozporzdza za pomoc dokumentów.
§ 2. Wymienione nalenoci mog by zaspokojone z wierzytelnoci nabytych przez komisanta na rachunek komitenta, z pierwszestwem przed wierzycielami komitenta.
§ 3. (skrelony).
Tytu XXV.
UMOWA PRZEWOZU
DZIA I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 774. [ Umowa przewozu ]
Przez umow przewozu przewonik zobowizuje si w zakresie dziaalnoci swego przedsibiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.
Art. 775. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepisy tytuu niniejszego stosuje si do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrbnymi przepisami.
DZIA II.
PRZEWÓZ OSÓB
Art. 776. [ Warunki przewozu osób ]
Przewonik obowizany jest do zapewnienia podrónym odpowiadajcych rodzajowi transportu warunków bezpieczestwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze wzgldu na rodzaj transportu uwaa si za niezbdne.
Art. 777. [ Odpowiedzialno za baga ]
§ 1. Za baga, który podróny przewozi ze sob, przewonik ponosi odpowiedzialno tylko wtedy, gdy szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa przewonika.
§ 2. Za baga powierzony przewonikowi przewonik ponosi odpowiedzialno wedug zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy.
Art. 778. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenia z umowy przewozu osób przedawniaj si z upywem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie zosta wykonany - od dnia, kiedy mia by wykonany.
DZIA III.
PRZEWÓZ RZECZY
Art. 779. [ Dane wysyajcego ]
Wysyajcy powinien poda przewonikowi swój adres oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesyki wedug rodzaju, iloci oraz sposobu opakowania, jak równie warto rzeczy szczególnie cennych.
Art. 780. [ List przewozowy ]
§ 1. Na danie przewonika wysyajcy powinien wystawi list przewozowy zawierajcy dane wymienione w artykule poprzedzajcym, a ponadto wszelkie inne istotne postanowienia umowy. Wysyajcy ponosi skutki niedokadnego lub nieprawdziwego owiadczenia.
§ 2. Wysyajcy moe da od przewonika wydania mu odpisu listu przewozowego albo innego powiadczenia przyjcia przesyki do przewozu.
Art. 781. [ Nieodpowiedni stan przesyki ]
§ 1. Jeeli stan zewntrzny przesyki lub jej opakowanie nie s odpowiednie dla danego rodzaju przewozu, przewonik moe da, aby wysyajcy zoy pisemne owiadczenie co do stanu przesyki, a w wypadku racych braków odmówi przewozu.
§ 2. Jeeli przewonik przyjmie przesyk bez zastrzee, domniemywa si, e znajdowaa si w naleytym stanie.
Art. 782. [ Wydanie przewonikowi niezbdnych dokumentów ]
Wysyajcy powinien da przewonikowi wszelkie dokumenty potrzebne ze wzgldu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne.
Art. 783. [ Odstpienie od umowy ]
Jeeli rozpoczcie lub dokonanie przewozu dozna czasowej przeszkody wskutek okolicznoci dotyczcej przewonika, wysyajcy moe od umowy odstpi, powinien jednak da przewonikowi odpowiednie wynagrodzenie za dokonan cz przewozu w granicach tego, co na kosztach przewozu oszczdzi. Nie wycza to roszczenia o naprawienie szkody, jeeli przeszkoda bya nastpstwem okolicznoci, za które przewonik ponosi odpowiedzialno.
Art. 784. [ Zawiadomienie o nadejciu przesyki ]
Przewonik powinien zawiadomi niezwocznie odbiorc o nadejciu przesyki do miejsca przeznaczenia.
Art. 785. [ Odbiór przesyki ]
Po nadejciu przesyki do miejsca przeznaczenia odbiorca moe w imieniu wasnym wykona wszelkie prawa wynikajce z umowy przewozu, w szczególnoci moe da wydania przesyki i listu przewozowego, jeeli jednoczenie wykona zobowizania wynikajce z tej umowy.
Art. 786. [ Zapata nalenoci ]
Przez przyjcie przesyki i listu przewozowego odbiorca zobowizuje si do zapaty oznaczonych w licie przewozowym nalenoci przewonika.
Art. 787. [ Odmowa przyjcia przesyki ]
§ 1. Jeeli odbiorca odmawia przyjcia przesyki albo jeeli z innych przyczyn nie mona mu jej dorczy, przewonik powinien niezwocznie zawiadomi o tym wysyajcego. Jeeli wysyajcy nie nadele w odpowiednim czasie wskazówek, przewonik powinien odda przesyk na przechowanie lub inaczej j zabezpieczy, zawiadamiajc o tym wysyajcego i odbiorc.
§ 2. Jeeli przesyka jest naraona na zepsucie albo jeeli jej przechowanie wymaga kosztów, na które nie ma pokrycia, przewonik moe j sprzeda przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o skutkach zwoki kupujcego z odebraniem rzeczy sprzedanej.
Art. 788. [ Odpowiedzialno przewonika ]
§ 1. Odszkodowanie za utrat, ubytek lub uszkodzenie przesyki w czasie od jej przyjcia do przewozu a do wydania odbiorcy nie moe przewysza zwykej wartoci przesyki, chyba e szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa przewonika.
§ 2. Przewonik nie ponosi odpowiedzialnoci za ubytek nie przekraczajcy granic ustalonych we waciwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjtych (ubytek naturalny).
§ 3. Za utrat, ubytek lub uszkodzenie pienidzy, kosztownoci, papierów wartociowych albo rzeczy szczególnie cennych przewonik ponosi odpowiedzialno jedynie wtedy, gdy waciwoci przesyki byy podane przy zawarciu umowy, chyba e szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa przewonika.
Art. 789. [ Oddanie przesyki dalszemu przewonikowi ]
§ 1. Przewonik moe odda przesyk do przewozu innemu przewonikowi na ca przestrze przewozu lub jej cz, jednake ponosi odpowiedzialno za czynnoci dalszych przewoników jak za swoje wasne czynnoci.
§ 2. Kady przewonik, który przyjmuje przesyk na podstawie tego samego listu przewozowego, ponosi solidarn odpowiedzialno za cay przewóz wedug treci listu.
§ 3. Przewonik, który z tytuu swej solidarnej odpowiedzialnoci za cay przewóz zapaci odszkodowanie, ma zwrotne roszczenie do przewonika ponoszcego odpowiedzialno za okolicznoci, z których szkoda wynika. Jeeli okolicznoci tych ustali nie mona, odpowiedzialno ponosz wszyscy przewonicy w stosunku do przypadajcego im przewonego. Wolny od odpowiedzialnoci jest przewonik, który udowodni, e szkoda nie powstaa na przestrzeni, przez któr przewozi.
Art. 790. [ Prawo zastawu ]
§ 1. Dla zabezpieczenia roszcze wynikajcych z umowy przewozu, w szczególnoci: przewonego, skadowego, opat celnych i innych wydatków, jak równie dla zabezpieczenia takich roszcze przysugujcych poprzednim spedytorom i przewonikom, przysuguje przewonikowi ustawowe prawo zastawu na przesyce, dopóki przesyka znajduje si u niego lub u osoby, która j dziery w jego imieniu, albo dopóki moe ni rozporzdza za pomoc dokumentów.
§ 2. (skrelony).
Art. 791. [ Roszczenia wobec przewonika ]
§ 1. Wskutek zapaty nalenoci przewonika i przyjcia przesyki bez zastrzee wygasaj wszelkie roszczenia przeciwko przewonikowi wynikajce z umowy przewozu. Nie dotyczy to jednak roszcze z tytuu niewidocznych uszkodze przesyki, jeeli odbiorca w cigu tygodnia od chwili przyjcia przesyki zawiadomi o nich przewonika.
§ 2. Przepisu powyszego nie stosuje si, gdy szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa przewonika.
Art. 792. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniaj si z upywem roku od dnia dostarczenia przesyki, a w razie cakowitej utraty przesyki lub jej dostarczenia z opónieniem - od dnia, kiedy przesyka miaa by dostarczona.
Art. 793. [ Przedawnienie roszcze regresowych ]
Roszczenia przysugujce przewonikowi przeciwko innym przewonikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyki, przedawniaj si z upywem szeciu miesicy od dnia, w którym przewonik naprawi szkod, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Tytu XXVI.
UMOWA SPEDYCJI
Art. 794. [ Umowa spedycji ]
§ 1. Przez umow spedycji spedytor zobowizuje si za wynagrodzeniem w zakresie dziaalnoci swego przedsibiorstwa do wysyania lub odbioru przesyki albo do dokonania innych usug zwizanych z jej przewozem.
§ 2. Spedytor moe wystpowa w imieniu wasnym albo w imieniu dajcego zlecenie.
Art. 795. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepisy niniejszego tytuu stosuje si do spedycji tylko o tyle, o ile nie jest ona uregulowana odrbnymi przepisami.
Art. 796. [ Stosowanie przepisów o zleceniu ]
Jeeli przepisy tytuu niniejszego albo przepisy szczególne nie stanowi inaczej, do umowy spedycji stosuje si odpowiednio przepisy o umowie zlecenia.
Art. 797. [ Obowizki spedytora ]
Spedytor obowizany jest do podejmowania czynnoci potrzebnych do uzyskania zwrotu nienalenie pobranych sum z tytuu przewonego, ca i innych nalenoci zwizanych z przewozem przesyki.
Art. 798. [ Zabezpieczenie praw zleceniodawcy ]
Spedytor obowizany jest do podjcia czynnoci potrzebnych do zabezpieczenia praw dajcego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej wzgldem przewonika albo innego spedytora.
Art. 799. [ Odpowiedzialno spedytora za wykonawców ]
Spedytor jest odpowiedzialny za przewoników i dalszych spedytorów, którymi posuguje si przy wykonaniu zlecenia, chyba e nie ponosi winy w wyborze.
Art. 800. [ Spedytor jako przewonik ]
Spedytor moe sam dokona przewozu. W tym wypadku spedytor ma jednoczenie prawa i obowizki przewonika.
Art. 801. [ Odpowiedzialno spedytora ]
§ 1. Odszkodowanie za utrat, ubytek lub uszkodzenie przesyki w czasie od jej przyjcia a do wydania przewonikowi, dalszemu spedytorowi, dajcemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej, nie moe przewysza zwykej wartoci przesyki, chyba e szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa spedytora.
§ 2. Spedytor nie ponosi odpowiedzialnoci za ubytek nie przekraczajcy granic ustalonych we waciwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjtych.
§ 3. Za utrat, ubytek lub uszkodzenie pienidzy, kosztownoci, papierów wartociowych albo rzeczy szczególnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialno jedynie wtedy, gdy waciwoci przesyki byy podane przy zawarciu umowy, chyba e szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa spedytora.
Art. 802. [ Prawo zastawu ]
§ 1. Dla zabezpieczenia roszcze o przewone oraz roszcze o prowizj, o zwrot wydatków i innych nalenoci wynikych ze zlece spedycyjnych, jak równie dla zabezpieczenia takich roszcze przysugujcych poprzednim spedytorom i przewonikom, przysuguje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyce, dopóki przesyka znajduje si u niego lub u osoby, która j dziery w jego imieniu, albo dopóki moe ni rozporzdza za pomoc dokumentów.
§ 2. (skrelony).
Art. 803. [ Przedawnienie roszcze ]
§ 1. Roszczenia z umowy spedycji przedawniaj si z upywem roku.
§ 2. Termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszcze z tytuu uszkodzenia lub ubytku przesyki - od dnia dostarczenia przesyki; w wypadku cakowitej utraty przesyki lub jej dostarczenia z opónieniem - od dnia, w którym przesyka miaa by dostarczona; we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia.
Art. 804. [ Przedawnienie roszcze regresowych ]
Roszczenia przysugujce spedytorowi przeciwko przewonikom i dalszym spedytorom, którymi si posugiwa przy przewozie przesyki, przedawniaj si z upywem szeciu miesicy od dnia, kiedy spedytor naprawi szkod, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo. Przepis ten stosuje si odpowiednio do wymienionych roszcze midzy osobami, którymi spedytor posugiwa si przy przewozie przesyki.
Tytu XXVII.
UMOWA UBEZPIECZENIA
DZIA I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 805. [ Umowa ubezpieczenia ]
§ 1. Przez umow ubezpieczenia zakad ubezpiecze zobowizuje si speni okrelone wiadczenie w razie zajcia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczajcy zobowizuje si zapaci skadk.
§ 2. wiadczenie zakadu ubezpiecze polega w szczególnoci na zapacie:
1) przy ubezpieczeniu majtkowym - okrelonego odszkodowania za szkod powsta wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieninej, renty lub innego wiadczenia w razie zajcia przewidzianego w umowie wypadku w yciu osoby ubezpieczonej.
§ 3. Do renty z umowy ubezpieczenia nie stosuje si przepisów kodeksu niniejszego o rencie.
Art. 806. [ Niewano i bezskuteczno umowy ubezpieczenia ]
§ 1. Umowa ubezpieczenia jest niewana, jeeli w chwili jej zawarcia przewidziany w niej wypadek ju zaszed albo jeeli odpada ju moliwo jego zajcia, chyba e ubezpieczenie obejmuje okres poprzedzajcy zawarcie umowy.
§ 2. Objcie ubezpieczeniem okresu poprzedzajcego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeeli w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziaa lub przy zachowaniu naleytej starannoci moga si dowiedzie, e wypadek zaszed lub e odpada moliwo jego zajcia w tym okresie. Przepisu tego nie stosuje si do ubezpiecze zbiorowych, jeeli umowa albo ogólne warunki ubezpieczenia przewiduj odpowiedzialno zakadu ubezpiecze za wypadki zasze przed zawarciem umowy.
Art. 807. [ Stosunek ogólnych warunków ubezpieczenia do przepisów ustawy ]
§ 1. Postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia lub postanowienia umowy ubezpieczenia sprzeczne z przepisami niniejszego tytuu s niewane, chyba e dalsze przepisy przewiduj wyjtki.
§ 2. W ubezpieczeniach dotyczcych obrotu z zagranic mog by stosowane zagraniczne warunki ubezpiecze, odbiegajce od przepisów niniejszego tytuu.
Art. 808. [ Ubezpieczenie na rzecz osoby trzeciej ]
§ 1. Umow ubezpieczenia mona zawrze take na rzecz osoby trzeciej. Osoba trzecia moe nie by w umowie wymieniona. Ubezpieczajcy moe w czasie trwania umowy wskazywa osoby, na których rzecz zostaa zawarta umowa.
§ 2. Obowizki wynikajce z umowy na rzecz osoby trzeciej obciaj ubezpieczajcego. Zakad ubezpiecze moe podnie równie przeciwko osobie trzeciej zarzuty, które maj wpyw na odpowiedzialno zakadu z tytuu umowy ubezpieczenia.
§ 3. Jeeli nie umówiono si inaczej, osobie trzeciej przysuguje bezporednio od zakadu ubezpiecze odszkodowanie lub wiadczenie nalene z tytuu tej umowy.
§ 4. Odszkodowanie lub wiadczenie z tytuu umowy ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej zakad ubezpiecze moe wypaci ubezpieczajcemu za zgod osoby, na której rzecz umowa ubezpieczenia zostaa zawarta.
Art. 809. [ Dokument ubezpieczenia ]
§ 1. Umowa ubezpieczenia powinna by stwierdzona przez zakad ubezpiecze polis, legitymacj ubezpieczeniow, tymczasowym zawiadczeniem albo innym dokumentem ubezpieczenia.
§ 2. Z zastrzeeniem wyjtków, przewidzianych w dwóch artykuach nastpnych, umow uwaa si za zawart z chwil dorczenia przez zakad ubezpiecze ubezpieczajcemu dokumentu ubezpieczenia.
Art. 810. [ Milczce zawarcie umowy ]
Jeeli przed upywem czternastu dni od daty otrzymania oferty na pimie zakad ubezpiecze nie dorczy skadajcemu ofert dokumentu ubezpieczenia, umow uwaa si z pitnastym dniem od otrzymania oferty za zawart na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia. Przepisu tego nie stosuje si do ubezpiecze na ycie.
Art. 811. [ Ochrona ubezpieczajcego ]
§ 1. Jeeli dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, które odbiegaj na niekorzy ubezpieczajcego od treci zoonej przez niego oferty lub od ogólnych warunków ubezpieczenia, zakad ubezpiecze obowizany jest zwróci ubezpieczajcemu na to uwag na pimie przy dorczeniu tego dokumentu, wyznaczajc mu co najmniej siedmiodniowy termin do zgoszenia sprzeciwu. W razie niewykonania tego obowizku przez zakad zmiany dokonane na niekorzy ubezpieczajcego s niewane.
§ 2. W braku sprzeciwu uwaa si, e umowa dosza do skutku zgodnie z treci dokumentu ubezpieczenia nastpnego dnia po upywie wyznaczonego terminu do zoenia sprzeciwu.
Art. 812. [ Ogólne warunki ubezpieczenia ]
§ 1. Zakad ubezpiecze obowizany jest poda w dokumencie ubezpieczenia tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, na których podstawie umowa zostaa zawarta.
§ 2. Jeeli ogólne warunki ubezpieczenia byy ogoszone lub wyoone do publicznej wiadomoci, zakad ubezpiecze moe w dokumencie ubezpieczenia bd tylko powoa si na ogólne warunki, bd te zamieci w umowie wycig z tych warunków zawierajcy najbardziej istotne ich postanowienia, podajc, gdzie warunki te zostay ogoszone lub wyoone do publicznej wiadomoci.
Art. 813. [ Skadka ]
§ 1. Skadk oblicza si za czas trwania odpowiedzialnoci zakadu ubezpiecze.
§ 2. Jeeli nie umówiono si inaczej, skadka powinna by zapacona jednoczenie z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeeli umowa dosza do skutku przed dorczeniem dokumentu ubezpieczenia - w cigu czternastu dni od jego dorczenia.
Art. 814. [ Pocztek odpowiedzialnoci zakadu ubezpiecze ]
§ 1. Jeeli nie umówiono si inaczej, odpowiedzialno zakadu ubezpiecze rozpoczyna si od dnia nastpujcego po zawarciu umowy, nie wczeniej jednak ni dnia nastpnego po zapaceniu skadki. W wypadku gdy umowa dosza do skutku przed dorczeniem dokumentu ubezpieczenia, odpowiedzialno zakadu ubezpiecze rozpoczyna si od dnia, w którym umowa ubezpieczenia uwaana jest za zawart.
§ 2. Jeeli zakad ubezpiecze ponosi odpowiedzialno jeszcze przed zapaceniem skadki, a skadka nie zostaa zapacona w terminie, zakad ubezpiecze moe odstpi od umowy ze skutkiem natychmiastowym, zawiadamiajc o tym jednoczenie ubezpieczajcego, i da zapaty skadki za okres, przez który ponosi odpowiedzialno. W braku odstpienia od umowy, rozwizuje si ona z kocem okresu, na który przypadaa nie zapacona skadka.
Art. 815. [ Okolicznoci ujawniane w formularzu ]
§ 1. Ubezpieczajcy obowizany jest poda do wiadomoci zakadu ubezpiecze wszystkie znane sobie okolicznoci, o które zakad ubezpiecze zapytywa w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach. Jeeli zakad ubezpiecze zawar umow ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi ubezpieczajcego na poszczególne pytania, pominite okolicznoci uwaa si za nieistotne.
§ 2. Jeeli w umowie ubezpieczenia zastrzeono, e w czasie jej trwania naley zgasza zmiany okolicznoci wymienionych w paragrafie poprzedzajcym, ubezpieczajcy obowizany jest zawiadamia o tych zmianach zakad ubezpiecze niezwocznie po otrzymaniu o nich wiadomoci. Przepisu tego nie stosuje si do ubezpiecze na ycie.
§ 3. Jeeli ubezpieczajcy poda niezgodnie z prawd do wiadomoci zakadu ubezpiecze okolicznoci, o których mowa w paragrafach poprzedzajcych, zakad wolny jest od odpowiedzialnoci, chyba e okolicznoci te nie maj wpywu na zwikszenie prawdopodobiestwa wypadku objtego umow.
Art. 816. [ Zwikszenie prawdopodobiestwa wypadku ]
§ 1. W razie ujawnienia okolicznoci, która pociga za sob zwikszenie prawdopodobiestwa wypadku, zakad ubezpiecze moe odpowiednio zwikszy skadk, poczynajc od chwili, gdy zasza ta okoliczno, nie wczeniej jednak ni od pocztku biecego okresu ubezpieczenia. W wypadku takim zakad wezwie ubezpieczajcego do zapaty podwyszonej skadki, a ubezpieczajcy moe w cigu czternastu dni od otrzymania wezwania od umowy odstpi. Jeeli ujawnienie okolicznoci nastpio po wypadku, zakad ubezpiecze moe odpowiednio zmniejszy swoje wiadczenie.
§ 2. Jeeli ujawniona okoliczno pociga za sob takie zwikszenie prawdopodobiestwa wypadku, e zakad ubezpiecze nie zawarby umowy, gdyby o tej okolicznoci wiedzia, moe on w cigu miesica od ujawnienia rzeczonej okolicznoci od umowy odstpi. W razie odstpienia od umowy naley si zakadowi ubezpiecze tylko skadka za czas trwania umowy. Jeeli ujawnienie okolicznoci nastpio ju po wypadku lub w cigu ostatniego miesica przed wypadkiem, a przyczyn wypadku bya wycznie ujawniona okoliczno, zakad ubezpiecze moe odmówi spenienia wiadczenia.
§ 3. Przepisów paragrafów poprzedzajcych nie stosuje si do ubezpiecze na ycie.
Art. 817. [ Termin spenienia wiadczenia ]
§ 1. Jeeli nie umówiono si inaczej, zakad ubezpiecze obowizany jest speni wiadczenie w terminie dni trzydziestu, liczc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.
§ 2. Gdyby wyjanienie w powyszym terminie okolicznoci koniecznych do ustalenia odpowiedzialnoci zakadu ubezpiecze albo wysokoci wiadczenia okazao si niemoliwe, wiadczenie powinno by spenione w cigu czternastu dni od wyjanienia tych okolicznoci. Jednake bezsporn cz wiadczenia zakad powinien speni w terminie przewidzianym w paragrafie poprzedzajcym.
Art. 818. [ Urzdowa informacja o wypadku ]
Przewidziane w umowie ubezpieczenia skutki niezawiadomienia zakadu ubezpiecze o wypadku nie nastpuj, jeeli zakad ubezpiecze otrzyma w terminie wyznaczonym do zawiadomienia urzdowo stwierdzon wiadomo o okolicznociach, które naleao poda do wiadomoci zakadu.
Art. 819. [ Przedawnienie roszcze ]
§ 1. Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniaj si z upywem lat trzech.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczenia o wiadczenie do zakadu ubezpiecze rozpoczyna si w dniu, w którym nastpio zdarzenie objte ubezpieczeniem.
§ 3. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialnoci cywilnej roszczenie poszkodowanego do zakadu ubezpiecze o odszkodowanie lub zadouczynienie przedawnia si z upywem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon czynem niedozwolonym lub wynik z niewykonania bd nienaleytego wykonania zobowizania.
§ 4. Bieg przedawnienia roszczenia o wiadczenie do zakadu ubezpiecze przerywa si take przez zgoszenie zakadowi ubezpiecze tego roszczenia lub przez zgoszenie zdarzenia objtego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna si na nowo od dnia, w którym zgaszajcy roszczenie lub zdarzenie otrzyma na pimie owiadczenie zakadu ubezpiecze o przyznaniu lub odmowie wiadczenia.
Art. 820. [ Ubezpieczenia morskie i reasekuracji ]
Przepisów tytuu niniejszego nie stosuje si do ubezpiecze morskich oraz ubezpiecze porednich (reasekuracji).
DZIA II.
UBEZPIECZENIA MAJTKOWE
Art. 821. [ Ubezpieczenie majtkowe ]
Ubezpieczenie majtkowe moe dotyczy mienia albo odpowiedzialnoci cywilnej.
Art. 822. [ Umowa odpowiedzialnoci cywilnej ]
Przez umow ubezpieczenia odpowiedzialnoci cywilnej zakad ubezpiecze zobowizuje si do zapacenia okrelonego w umowie odszkodowania za szkody wyrzdzone osobom trzecim, wzgldem których odpowiedzialno za szkod ponosi ubezpieczajcy albo osoba, na której rzecz zostaa zawarta umowa ubezpieczenia.
Art. 823. [ Nabycie ubezpieczonej nieruchomoci ]
§ 1. Jeeli po zawarciu umowy ubezpieczenia wasno ubezpieczonej nieruchomoci przesza ma inn osob, prawa i obowizki z umowy tej wynikajce przechodz na nowego waciciela. Jednake zarówno zakad ubezpiecze, jak i nowy waciciel mog umow wypowiedzie na zasadach okrelonych w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Dawny i nowy waciciel ponosz solidarn odpowiedzialno za zapat skadki przypadajcej za czas do chwili otrzymania przez zakad ubezpiecze wiadomoci o zmianie waciciela.
§ 2. Jeeli nie umówiono si inaczej, umowa ubezpieczenia rzeczy ruchomych rozwizuje si wskutek przejcia wasnoci rzeczy ubezpieczonej na inn osob.
Art. 824. [ Granice odpowiedzialnoci zakadu ubezpiecze ]
§ 1. Jeeli nie umówiono si inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górn granic odpowiedzialnoci zakadu ubezpiecze.
§ 2. Jeeli po zawarciu umowy warto ubezpieczonego mienia ulega zmniejszeniu, ubezpieczajcy moe da odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia. Zmniejszenia sumy ubezpieczenia moe take z tej samej przyczyny dokona jednostronnie zakad ubezpiecze, zawiadamiajc o tym jednoczenie ubezpieczajcego.
§ 3. Zmniejszenie sumy ubezpieczenia pociga za sob odpowiednie zmniejszenie skadki poczwszy od dnia pierwszego tego miesica, w którym ubezpieczajcy zada zmniejszenia sumy ubezpieczenia lub w którym zakad ubezpiecze zawiadomi ubezpieczajcego o jednostronnym zmniejszeniu tej sumy.
Art. 825. (skrelony).
Art. 826. [ Obowizki ubezpieczajcego w razie wypadku ]
§ 1. W razie zajcia wypadku ubezpieczajcy obowizany jest uy wszelkich dostpnych mu rodków w celu zmniejszenia szkody w ubezpieczonym mieniu oraz w celu zabezpieczenia bezporednio zagroonego mienia przed szkod.
§ 2. Jeeli ubezpieczajcy dopuci si racego niedbalstwa w wykonaniu powyszych obowizków, odszkodowanie si nie naley, chyba e zapata caoci lub czci odszkodowania odpowiada w danych okolicznociach zasadom wspóycia spoecznego albo interesom gospodarki narodowej.
§ 3. Zakad ubezpiecze obowizany jest, w granicach sumy ubezpieczenia, zwróci ubezpieczajcemu poniesione przez niego koszty wynike z zastosowania rodków, o których mowa w paragrafie pierwszym, jeeli rodki te byy celowe, chociaby okazay si bezskuteczne. Ogólne warunki ubezpieczenia dla poszczególnych rodzajów ubezpiecze mog zawiera postanowienia korzystniejsze dla ubezpieczajcego.
Art. 827. [ Zwolnienie zakadu ubezpiecze od odpowiedzialnoci ]
§ 1. Zakad ubezpiecze jest wolny od odpowiedzialnoci, jeeli ubezpieczajcy albo osoba, z któr ubezpieczajcy pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za któr ponosi odpowiedzialno, wyrzdzia szkod umylnie. W razie racego niedbalstwa odszkodowanie nie naley si, chyba e zapata odszkodowania odpowiada w danych okolicznociach zasadom wspóycia spoecznego albo interesom gospodarki narodowej.
§ 2. W ubezpieczeniu odpowiedzialnoci cywilnej mona w drodze umowy ustali inne zasady odpowiedzialnoci zakadu ubezpiecze ni okrelone w § 1.
Art. 828. [ Przejcie roszcze na zakad ]
§ 1. Jeeli nie umówiono si inaczej, z dniem zapaty odszkodowania przez zakad ubezpiecze roszczenie ubezpieczajcego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkod przechodzi z mocy prawa na zakad ubezpiecze do wysokoci zapaconego odszkodowania. Jeeli zakad pokry tylko cz szkody, ubezpieczajcemu przysuguje co do pozostaej czci pierwszestwo zaspokojenia przed roszczeniem zakadu ubezpiecze.
§ 2. Nie przechodz na zakad ubezpiecze roszczenia ubezpieczajcego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczajcy pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za które ponosi odpowiedzialno.
DZIA III.
UBEZPIECZENIA OSOBOWE
Art. 829. [ Ubezpieczenie osobowe ]
Ubezpieczenie osobowe moe w szczególnoci dotyczy:
1) przy ubezpieczeniu na ycie - mierci osoby ubezpieczonej lub doycia przez ni oznaczonego wieku;
2) przy ubezpieczeniu nastpstw nieszczliwych wypadków - uszkodzenie ciaa, rozstroju zdrowia lub mierci wskutek nieszczliwego wypadku.
Art. 830. [ Wypowiedzenie umowy przez ubezpieczajcego ]
§ 1. Przy ubezpieczeniu osobowym ubezpieczajcy moe wypowiedzie umow w kadym czasie z zachowaniem terminu okrelonego w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
§ 2. W braku odmiennego zastrzeenia umow uwaa si za wypowiedzian przez ubezpieczajcego, jeeli skadka nie zostaa zapacona w terminie okrelonym w ogólnych warunkach ubezpieczenia mimo uprzedniego wezwania do zapaty w dodatkowym terminie okrelonym w ogólnych warunkach ubezpieczenia; w wezwaniu powinny by podane do wiadomoci ubezpieczajcego skutki niezapacenia skadki.
Art. 831. [ Osoby uprawnione do otrzymania sumy ubezpieczenia ]
§ 1. Ubezpieczony moe wskaza jedn lub wicej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia na wypadek jego mierci; moe równie zawrze umow ubezpieczenia na okaziciela. Ubezpieczony moe to zastrzeenie zmieni lub odwoa w kadym czasie.
§ 2. Jeeli ubezpieczony wskaza kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczy ich udziau w tej sumie, uwaa si, e udziay tych osób s równe.
§ 3. Suma ubezpieczenia przypadajca uprawnionemu nie naley do spadku po ubezpieczonym.
Art. 832. [ Postanowienia na wypadek mierci ]
§ 1. Wskazanie uprawnionego do otrzymania sumy ubezpieczenia staje si bezskuteczne, jeeli uprawniony zmar przed mierci ubezpieczonego albo jeeli umylnie przyczyni si do jego mierci.
§ 2. Jeeli w chwili mierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, suma ta przypada najbliszej rodzinie ubezpieczonego w kolejnoci ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba e umówiono si inaczej.
Art. 833. [ Samobójstwo ubezpieczonego ]
Przy ubezpieczeniu na ycie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia zakadu ubezpiecze od obowizku wiadczenia, jeeli samobójstwo nastpio po upywie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia.
Art. 834. [ Zarzut nieprawdziwych informacji ]
Po upywie lat trzech od zawarcia umowy ubezpieczenia na ycie zakad ubezpiecze nie moe podnie zarzutu, e przy zawieraniu umowy ubezpieczajcy poda wiadomoci nieprawdziwe, w szczególnoci e zatai chorob osoby ubezpieczonej. Ogólne warunki ubezpieczenia mog skróci powyszy termin.
Tytu XXVIII.
PRZECHOWANIE
Art. 835. [ Umowa przechowania ]
Przez umow przechowania przechowawca zobowizuje si zachowa w stanie nie pogorszonym rzecz ruchom oddan mu na przechowanie.
Art. 836. [ Wynagrodzenie za przechowanie ]
Jeeli wysoko wynagrodzenia za przechowanie nie jest okrelona w umowie albo w taryfie, przechowawcy naley si wynagrodzenie w danych stosunkach przyjte, chyba e z umowy lub z okolicznoci wynika, i zobowiza si przechowa rzecz bez wynagrodzenia.
Art. 837. [ Sposób przechowywania rzeczy ]
Przechowawca powinien przechowywa rzecz w taki sposób, do jakiego si zobowiza, a w braku umowy w tym wzgldzie, w taki sposób, jaki wynika z waciwoci przechowywanej rzeczy i z okolicznoci.
Art. 838. [ Ochrona rzeczy przed utrat lub uszkodzeniem ]
Przechowawca jest uprawniony, a nawet obowizany zmieni okrelone w umowie miejsce i sposób przechowania rzeczy, jeeli okae si to konieczne dla jej ochrony przed utrat lub uszkodzeniem. Jeeli uprzednie uzyskanie zgody skadajcego jest moliwe, przechowawca powinien j uzyska przed dokonaniem zmiany.
Art. 839. [ Zakaz uywania rzeczy ]
Przechowawcy nie wolno uywa rzeczy bez zgody skadajcego, chyba e jest to konieczne do jej zachowania w stanie nie pogorszonym.
Art. 840. [ Oddanie rzeczy na przechowanie innej osobie ]
§ 1. Przechowawca nie moe odda rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba e jest do tego zmuszony przez okolicznoci. W wypadku takim obowizany jest zawiadomi niezwocznie skadajcego, gdzie i u kogo rzecz zoy, i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak naleytej starannoci w wyborze zastpcy.
§ 2. Zastpca odpowiedzialny jest take wzgldem skadajcego. Jeeli przechowawca ponosi odpowiedzialno za czynnoci swego zastpcy jak za swoje wasne czynnoci, ich odpowiedzialno jest solidarna.
Art. 841. [ Odpowiedzialno za przypadkow utrat lub uszkodzenie rzeczy ]
Jeeli przechowawca, bez zgody skadajcego i bez koniecznej potrzeby, uywa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposób jej przechowywania albo jeeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny take za przypadkow utrat lub uszkodzenie rzeczy, które by w przeciwnym razie nie nastpio.
Art. 842. [ Zwrot wydatków ]
Skadajcy powinien zwróci przechowawcy wydatki, które ten poniós w celu naleytego przechowania rzeczy, wraz z odsetkami ustawowymi oraz zwolni przechowawc od zobowiza zacignitych przez niego w powyszym celu w imieniu wasnym.
Art. 843. [ Wspólne przechowanie ]
Jeeli kilka osób wspólnie przyjo lub oddao rzecz na przechowanie, ich odpowiedzialno wzgldem drugiej strony jest solidarna.
Art. 844. [ Zwrot rzeczy oddanej na przechowanie ]
§ 1. Skadajcy moe w kadym czasie da zwrotu rzeczy oddanej na przechowanie.
§ 2. Przechowawca moe da odebrania rzeczy przed upywem terminu oznaczonego w umowie, jeeli wskutek okolicznoci, których nie móg przewidzie, nie moe bez wasnego uszczerbku lub bez zagroenia rzeczy przechowywa jej w taki sposób, do jakiego jest zobowizany. Jeeli czas przechowania nie by oznaczony albo jeeli rzecz bya przyjta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca moe da odebrania rzeczy w kadym czasie, byleby jej zwrot nie nastpi w chwili nieodpowiedniej dla skadajcego.
§ 3. Zwrot rzeczy powinien nastpi w miejscu, gdzie miaa by przechowywana.
Art. 845. [ Depozyt nieprawidowy ]
Jeeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okolicznoci wynika, e przechowawca moe rozporzdza oddanymi na przechowanie pienidzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje si odpowiednio przepisy o poyczce (depozyt nieprawidowy). Czas i miejsce zwrotu okrelaj przepisy o przechowaniu.
Tytu XXIX.
ODPOWIEDZIALNO, PRAWO ZASTAWU I PRZEDAWNIENIE ROSZCZE UTRZYMUJCYCH HOTELE I PODOBNE ZAKADY
Art. 846. [ Odpowiedzialno za rzeczy wniesione ]
§ 1. Utrzymujcy zarobkowo hotel lub podobny zakad jest odpowiedzialny za utrat lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osob korzystajc z usug hotelu lub podobnego zakadu, zwan dalej „gociem”, chyba e szkoda wynika z waciwoci rzeczy wniesionej lub wskutek siy wyszej albo e powstaa wycznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszya, bya u niego zatrudniona albo go odwiedzaa.
§ 2. Rzecz wniesion w rozumieniu przepisów tytuu niniejszego jest rzecz, która w czasie korzystania przez gocia z usug hotelu lub podobnego zakadu znajduje si w tym hotelu lub podobnym zakadzie albo znajduje si poza nim, a zostaa powierzona utrzymujcemu zarobkowo hotel lub podobny zakad lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym.
§ 3. Rzecz wniesion jest równie rzecz, która w krótkim, zwyczajowo przyjtym okresie poprzedzajcym lub nastpujcym po tym, kiedy go korzysta z usug hotelu lub podobnego zakadu, zostaa powierzona utrzymujcemu zarobkowo hotel lub podobny zakad lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym.
§ 4. Pojazdów mechanicznych i rzeczy w nich pozostawionych oraz ywych zwierzt nie uwaa si za rzeczy wniesione. Utrzymujcy zarobkowo hotel lub podobny zakad moe za nie odpowiada jako przechowawca, jeeli zostaa zawarta umowa przechowania.
§ 5. Wyczenie lub ograniczenie odpowiedzialnoci, o której mowa w § 1, przez umow lub ogoszenie nie ma skutku prawnego.
Art. 847. [ Zawiadomienie o szkodzie ]
Roszczenie o naprawienie szkody z powodu utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakadu wygasa, jeeli poszkodowany po otrzymaniu wiadomoci o szkodzie nie zawiadomi o niej niezwocznie utrzymujcego zakad. Przepisu tego nie stosuje si, gdy szkod wyrzdzi utrzymujcy zarobkowo hotel lub podobny zakad albo gdy przyj rzecz na przechowanie.
Art. 848. [ Przedawnienie roszcze o naprawienie szkody ]
Roszczenia o naprawienie szkody wynikej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakadu przedawniaj si z upywem szeciu miesicy od dnia, w którym poszkodowany dowiedzia si o szkodzie, a w kadym razie z upywem roku od dnia, w którym poszkodowany przesta korzysta z usug hotelu lub podobnego zakadu.
Art. 849. [ Zakres odpowiedzialnoci ]
§ 1. Zakres obowizku naprawienia szkody przez utrzymujcego zarobkowo hotel lub podobny zakad w wypadku utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych ogranicza si, wzgldem jednego gocia, do wysokoci stokrotnej nalenoci za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za jedn dob. Jednake odpowiedzialno za kad rzecz nie moe przekracza pidziesiciokrotnej wysokoci tej nalenoci.
§ 2. Ograniczenia zakresu obowizku naprawienia szkody nie dotycz wypadku, gdy utrzymujcy zarobkowo hotel lub podobny zakad przyj rzeczy na przechowanie albo odmówi ich przyjcia na przechowanie, mimo e obowizany by je przyj, jak równie wypadku, gdy szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa jego lub osoby u niego zatrudnionej.
§ 3. Utrzymujcy zarobkowo hotel lub podobny zakad jest obowizany przyj na przechowanie pienidze, papiery wartociowe i cenne przedmioty, w szczególnoci kosztownoci i przedmioty majce warto naukow lub artystyczn. Moe odmówi przyjcia tych rzeczy tylko wówczas, jeeli zagraaj one bezpieczestwu albo jeeli w stosunku do wielkoci lub standardu hotelu albo podobnego zakadu maj zbyt du warto lub gdy zajmuj zbyt duo miejsca.
Art. 850. [ Prawo zastawu ]
Dla zabezpieczenia nalenoci za mieszkanie, utrzymanie i usugi dostarczone osobie korzystajcej z usug hotelu lub podobnego zakadu, jak równie dla zabezpieczenia roszczenia o zwrot wydatków dla tej osoby poniesionych przysuguje utrzymujcemu zarobkowo hotel lub podobny zakad ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych. Prawo to podlega przepisom o ustawowym prawie zastawu wynajmujcego.
Art. 851. [ Przedsibiorstwa hotelowe ]
Roszczenia powstae w zakresie dziaalnoci przedsibiorstw hotelowych z tytuu nalenoci za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usugi oraz z tytuu wydatków poniesionych na rzecz osób, które korzystaj z usug takich przedsibiorstw, przedawniaj si z upywem lat dwóch. Przepis ten stosuje si odpowiednio do przedsibiorstw gastronomicznych.
Art. 852. [ Zakady kpielowe ]
Przepisy o odpowiedzialnoci i ustawowym prawie zastawu utrzymujcego zarobkowo hotel lub podobny zakad stosuje si odpowiednio do zakadów kpielowych. Jednake co si tyczy przedmiotów, które zazwyczaj nie bywaj wnoszone przez osoby korzystajce z usug tych zakadów, odpowiedzialno prowadzcego zakad ogranicza si do wypadku, gdy przyj taki przedmiot na przechowanie albo gdy szkoda wynika z winy umylnej lub racego niedbalstwa jego albo osoby u niego zatrudnionej.
Tytu XXX.
UMOWA SKADU
Art. 853. [ Umowa skadu ]
§ 1. Przez umow skadu przedsibiorca skadowy zobowizuje si do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych.
§ 2. Przedsibiorca skadowy jest obowizany wyda skadajcemu pokwitowanie, które powinno wymienia rodzaj, ilo, oznaczenie oraz sposób opakowania rzeczy, jak te inne istotne postanowienia umowy.
Art. 854. [ Wyczenie stosowania przepisów ustawy ]
Przepisów tytuu niniejszego nie stosuje si w przypadkach, gdy przedsibiorca skadowy nabywa wasno zoonych rzeczy i jest obowizany zwróci tylko tak sam ilo rzeczy tego samego gatunku i takiej samej jakoci.
Art. 855. [ Obowizki przedsibiorcy skadowego ]
§ 1. Przedsibiorca skadowy odpowiada za szkod wynik z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od przyjcia jej na skad do wydania osobie uprawnionej do odbioru, chyba e udowodni, e nie móg zapobiec szkodzie, mimo dooenia naleytej starannoci.
§ 2. Przedsibiorca skadowy jest obowizany dokonywa odpowiednich czynnoci konserwacyjnych. Przeciwne postanowienie umowy jest niewane.
§ 3. Przedsibiorca skadowy nie ponosi odpowiedzialnoci za ubytek nieprzekraczajcy granic okrelonych waciwymi przepisami, a w razie braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjtych.
§ 4. Odszkodowanie nie moe przewysza zwykej wartoci rzeczy, chyba e szkoda wynika z winy umylnej albo racego niedbalstwa przedsibiorcy skadowego.
Art. 856. [ Granice odpowiedzialnoci przedsibiorcy skadowego ]
Przedsibiorca skadowy jest obowizany do ubezpieczenia rzeczy jedynie wtedy, gdy otrzyma takie zlecenie.
Art. 857. [ Obowizek przedsibiorcy skadowego ]
Jeeli stan rzeczy nadesanych przedsibiorcy skadowemu nasuwa podejrzenie, e ma miejsce brak, ubytek, zepsucie albo uszkodzenie rzeczy, przedsibiorca skadowy powinien dokona czynnoci niezbdnych do zabezpieczenia mienia i praw skadajcego.
Art. 858. [ Obowizek zawiadamiania ]
Przedsibiorca skadowy powinien zawiadamia skadajcego o zdarzeniach wanych ze wzgldu na ochron praw skadajcego lub dotyczcych stanu rzeczy oddanych na skad, chyba e zawiadomienie nie jest moliwe.
Art. 859. [ Sprzeda rzeczy ]
Jeeli rzecz naraona jest na zepsucie, a nie mona czeka na zarzdzenie skadajcego, przedsibiorca skadowy ma prawo, a gdy wymaga tego interes skadajcego - take obowizek, sprzeda rzecz z zachowaniem naleytej starannoci.
Art. 8591. [ Obowizek przedsibiorcy skadowego ]
Przedsibiorca skadowy powinien umoliwi skadajcemu obejrzenie rzeczy, dzielenie ich lub czenie, pobieranie próbek oraz dokonywanie innych czynnoci w celu zachowania rzeczy w naleytym stanie.
Art. 8592. [ Poczenie rzeczy ]
§ 1. Przedsibiorca skadowy moe czy rzeczy zamienne tego samego gatunku i tej samej jakoci, nalece do kilku skadajcych, za ich pisemn zgod.
§ 2. Wydanie skadajcemu przypadajcej mu czci rzeczy w ten sposób poczonych nie wymaga zgody pozostaych skadajcych.
§ 3. Podzia i poczenie rzeczy powinny by ujawnione w dokumentach przedsibiorcy skadowego.
Art. 8593. [ Prawo zastawu ]
Przedsibiorcy skadowemu suy na zabezpieczenie roszcze o skadowe i nalenoci uboczne, o zwrot wydatków i kosztów, w szczególnoci przewonego i opat celnych, o zwrot udzielonych skadajcemu zaliczek oraz wszelkich innych nalenoci powstaych z tytuu umowy lub umów skadu, ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na skad, dopóki znajduj si u niego lub u osoby, która je dziery w jego imieniu, albo dopóki moe nimi rozporzdza za pomoc dokumentów.
Art. 8594. [ Domniemanie przeduenia umowy na czas nieoznaczony ]
Umow skadu zawart na czas oznaczony uwaa si za przeduon na czas nieoznaczony, jeeli na 14 dni przed upywem terminu przedsibiorca skadowy nie zada listem poleconym odebrania rzeczy w umówionym terminie.
Art. 8595. [ Wypowiedzenie umowy ]
Umow skadu zawart na czas nieoznaczony przedsibiorca skadowy moe wypowiedzie listem poleconym, z zachowaniem terminu miesicznego, jednake nie wczeniej ni po upywie 2 miesicy od zoenia rzeczy.
Art. 8596. [ Oddanie rzeczy na przechowanie ]
Jeeli skadajcy nie odbiera rzeczy pomimo upywu umówionego terminu lub terminu wypowiedzenia umowy, przedsibiorca skadowy moe odda rzecz na przechowanie na koszt i ryzyko skadajcego. Moe on jednak wykona to prawo tylko wtedy, jeeli uprzedzi skadajcego o zamiarze skorzystania z przysugujcego mu prawa listem poleconym, wysanym nie póniej ni na 14 dni przed upywem umówionego terminu.
Art. 8597. [ Wezwanie do odebrania rzeczy ]
Pomimo zawarcia umowy na czas oznaczony przedsibiorca skadowy moe z wanych przyczyn, w kadym czasie, wezwa skadajcego do odebrania rzeczy, wyznaczajc jednak odpowiedni termin ich odebrania.
Art. 8598. [ Wyganicie roszcze ]
§ 1. Przez odebranie rzeczy bez zastrzee oraz zapat wszystkich nalenoci przedsibiorcy skadowego wygasaj wszelkie roszczenia do przedsibiorcy skadowego z tytuu umowy skadu, z wyjtkiem roszcze z tytuu niewidocznych uszkodze rzeczy, jeeli skadajcy, w cigu siedmiu dni od odbioru, zawiadomi o nich przedsibiorc skadowego.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje si w przypadku, gdy powstanie uszkodzenia jest nastpstwem winy umylnej albo racego niedbalstwa.
Art. 8599. [ Przedawnienie roszcze ]
Roszczenia z tytuu umowy skadu przedawniaj si z upywem roku.
Tytu XXXI.
SPÓKA
Art. 860. [ Umowa spóki ]
§ 1. Przez umow spóki wspólnicy zobowizuj si dy do osignicia wspólnego celu gospodarczego przez dziaanie w sposób oznaczony, w szczególnoci przez wniesienie wkadów.
§ 2. Umowa spóki powinna by stwierdzona pismem.
Art. 861. [ Wkad wspólnika ]
§ 1. Wkad wspólnika moe polega na wniesieniu do spóki wasnoci lub innych praw albo na wiadczeniu usug.
§ 2. Domniemywa si, e wkady wspólników maj jednakow warto.
Art. 862. [ Wniesienie rzeczy ]
Jeeli wspólnik zobowiza si wnie do spóki wasno rzeczy, do wykonania tego zobowizania, jak równie do odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi oraz do niebezpieczestwa utraty lub uszkodzenia rzeczy stosuje si odpowiednio przepisy o sprzeday. Jeeli rzeczy maj by wniesione tylko do uywania, stosuje si odpowiednio w powyszym zakresie przepisy o najmie.
Art. 863. [ Wspówasno czna ]
§ 1. Wspólnik nie moe rozporzdza udziaem we wspólnym majtku wspólników ani udziaem w poszczególnych skadnikach tego majtku.
§ 2. W czasie trwania spóki wspólnik nie moe domaga si podziau wspólnego majtku wspólników.
§ 3. W czasie trwania spóki wierzyciel wspólnika nie moe da zaspokojenia z jego udziau we wspólnym majtku wspólników ani z udziau w poszczególnych skadnikach tego majtku.
Art. 864. [ Odpowiedzialno solidarna wspólników ]
Za zobowizania spóki wspólnicy odpowiedzialni s solidarnie.
Art. 865. [ Prowadzenie spraw spóki ]
§ 1. Kady wspólnik jest uprawniony i zobowizany do prowadzenia spraw spóki.
§ 2. Kady wspólnik moe bez uprzedniej uchway wspólników prowadzi sprawy, które nie przekraczaj zakresu zwykych czynnoci spóki. Jeeli jednak przed zakoczeniem takiej sprawy chociaby jeden z pozostaych wspólników sprzeciwi si jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwaa wspólników.
§ 3. Kady wspólnik moe bez uprzedniej uchway wspólników wykona czynno nag, której zaniechanie mogoby narazi spók na niepowetowane straty.
Art. 866. [ Prawo reprezentowania spóki ]
W braku odmiennej umowy lub uchway wspólników kady wspólnik jest umocowany do reprezentowania spóki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
Art. 867. [ Udzia w zyskach i stratach ]
§ 1. Kady wspólnik jest uprawniony do równego udziau w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez wzgldu na rodzaj i warto wkadu. W umowie spóki mona inaczej ustali stosunek udziau wspólników w zyskach i stratach. Mona nawet zwolni niektórych wspólników od udziau w stratach. Natomiast nie mona wyczy wspólnika od udziau w zyskach.
§ 2. Ustalony w umowie stosunek udziau wspólnika w zyskach odnosi si w razie wtpliwoci take do udziau w stratach.
Art. 868. [ Podzia i wypata zysków ]
§ 1. Wspólnik moe da podziau i wypaty zysków dopiero po rozwizaniu spóki.
§ 2. Jednake gdy spóka zostaa zawarta na czas duszy, wspólnicy mog da podziau i wypaty zysków z kocem kadego roku obrachunkowego.
Art. 869. [ Wypowiedzenie udziau ]
§ 1. Jeeli spóka zostaa zawarta na czas nie oznaczony, kady wspólnik moe z niej wystpi wypowiadajc swój udzia na trzy miesice naprzód na koniec roku obrachunkowego.
§ 2. Z wanych powodów wspólnik moe wypowiedzie swój udzia bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociaby spóka bya zawarta na czas oznaczony. Zastrzeenie przeciwne jest niewane.
Art. 870. [ Wypowiedzenie udziau przez osobistego wierzyciela ]
Jeeli w cigu ostatnich szeciu miesicy zostaa przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomoci wspólnika, jego wierzyciel osobisty, który uzyska zajcie praw przysugujcych wspólnikowi na wypadek wystpienia ze spóki lub jej rozwizania, moe wypowiedzie jego udzia w spóce na trzy miesice naprzód, chociaby spóka bya zawarta na czas oznaczony. Jeeli umowa spóki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel moe z tego terminu skorzysta.
Art. 871. [ Wystpienie wspólnika ]
§ 1. Wspólnikowi wystpujcemu ze spóki zwraca si w naturze rzeczy, które wniós do spóki do uywania, oraz wypaca si w pienidzu warto jego wkadu oznaczon w umowie spóki, a w braku takiego oznaczenia - warto, któr wkad ten mia w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi warto wkadu polegajcego na wiadczeniu usug albo na uywaniu przez spók rzeczy nalecych do wspólnika.
§ 2. Ponadto wypaca si wystpujcemu wspólnikowi w pienidzu tak cz wartoci wspólnego majtku pozostaego po odliczeniu wartoci wkadów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym wystpujcy wspólnik uczestniczy w zyskach spóki.
Art. 872. [ mier wspólnika ]
Mona zastrzec, e spadkobiercy wspólnika wejd do spóki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskaza spóce jedn osob, która bdzie wykonywaa ich prawa. Dopóki to nie nastpi, pozostali wspólnicy mog sami podejmowa wszelkie czynnoci w zakresie prowadzenia spraw spóki.
Art. 873. [ Milczce przeduenie umowy ]
Jeeli mimo istnienia przewidzianych w umowie powodów rozwizania spóki trwa ona nadal za zgod wszystkich wspólników, poczytuje si j za przeduon na czas nie oznaczony.
Art. 874. [ Rozwizanie spóki przez sd ]
Z wanych powodów kady wspólnik moe da rozwizania spóki przez sd.
Art. 875. [ Wspówasno w czciach uamkowych ]
§ 1. Od chwili rozwizania spóki stosuje si odpowiednio do wspólnego majtku wspólników przepisy o wspówasnoci w czciach uamkowych z zachowaniem przepisów poniszych.
§ 2. Z majtku pozostaego po zapaceniu dugów spóki zwraca si wspólnikom ich wkady, stosujc odpowiednio przepisy o zwrocie wkadów w razie wystpienia wspólnika ze spóki.
§ 3. Pozosta nadwyk wspólnego majtku dzieli si midzy wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spóki.
Tytu XXXII.
PORCZENIE
Art. 876. [ Umowa porczenia ]
§ 1. Przez umow porczenia porczyciel zobowizuje si wzgldem wierzyciela wykona zobowizanie na wypadek, gdyby dunik zobowizania nie wykona.
§ 2. Owiadczenie porczyciela powinno by pod rygorem niewanoci zoone na pimie.
Art. 877. [ Porczyciel dunikiem gównym ]
W razie porczenia za dug osoby, która nie moga si zobowiza z powodu braku zdolnoci do czynnoci prawnych, porczyciel powinien speni wiadczenie jako dunik gówny, jeeli w chwili porczenia o braku zdolnoci tej osoby wiedzia lub z atwoci móg si dowiedzie.
Art. 878. [ Porczenie za dug przyszy ]
§ 1. Mona porczy za dug przyszy do wysokoci z góry oznaczonej.
§ 2. Bezterminowe porczenie za dug przyszy moe by przed powstaniem dugu odwoane w kadym czasie.
Art. 879. [ Zakres zobowizania porczyciela ]
§ 1. O zakresie zobowizania porczyciela rozstrzyga kadoczesny zakres zobowizania dunika.
§ 2. Jednake czynno prawna dokonana przez dunika z wierzycielem po udzieleniu porczenia nie moe zwikszy zobowizania porczyciela.
Art. 880. [ Opónienie dunika ]
Jeeli dunik opónia si ze spenieniem wiadczenia, wierzyciel powinien zawiadomi o tym niezwocznie porczyciela.
Art. 881. [ Odpowiedzialno porczyciela ]
W braku odmiennego zastrzeenia porczyciel jest odpowiedzialny jak wspódunik solidarny.
Art. 882. [ Wyganiecie porczenia ]
Jeeli termin patnoci dugu nie jest oznaczony albo jeeli patno dugu zaley od wypowiedzenia, porczyciel moe po upywie szeciu miesicy od daty porczenia, a jeeli porczy za dug przyszy - od daty powstania dugu da, aby wierzyciel wezwa dunika do zapaty albo z najbliszym terminem dokona wypowiedzenia. Jeeli wierzyciel nie uczyni zado powyszemu daniu, zobowizanie porczyciela wygasa.
Art. 883. [ Zarzuty porczyciela ]
§ 1. Porczyciel moe podnie przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysuguj dunikowi; w szczególnoci porczyciel moe potrci wierzytelno przysugujc dunikowi wzgldem wierzyciela.
§ 2. Porczyciel nie traci powyszych zarzutów, chociaby dunik zrzek si ich albo uzna roszczenie wierzyciela.
§ 3. W razie mierci dunika porczyciel nie moe powoywa si na ograniczenie odpowiedzialnoci spadkobiercy wynikajce z przepisów prawa spadkowego.
Art. 884. [ Dochodzenie roszcze przeciwko porczycielowi ]
§ 1. Porczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomi niezwocznie dunika wzywajc go do wzicia udziau w sprawie.
§ 2. Jeeli dunik nie wemie udziau w sprawie, nie moe on podnie przeciwko porczycielowi zarzutów, które mu przysugiway przeciwko wierzycielowi, a których porczyciel nie podniós z tego powodu, e o nich nie wiedzia.
Art. 885. [ Zawiadomienie dunika o zapacie ]
Porczyciel powinien niezwocznie zawiadomi dunika o dokonanej przez siebie zapacie dugu, za który porczy. Gdyby tego nie uczyni, a dunik zobowizanie wykona, nie moe da od dunika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapaci, chyba e dunik dziaa w zej wierze.
Art. 886. [ Zawiadomienie porczyciela o wykonaniu ]
Jeeli porczenie udzielone zostao za wiedz dunika, dunik powinien niezwocznie zawiadomi porczyciela o wykonaniu zobowizania. Gdyby tego nie uczyni, porczyciel, który zaspokoi wierzyciela, moe da od dunika zwrotu tego, co wierzycielowi zapaci, chyba e dziaa w zej wierze.
Art. 887. [ Wyzbycie si zabezpieczenia wierzytelnoci ]
Jeeli wierzyciel wyzby si zabezpieczenia wierzytelnoci albo rodków dowodowych, ponosi on wzgldem porczyciela odpowiedzialno za wynik std szkod.
Tytu XXXIII.
DAROWIZNA
Art. 888. [ Umowa darowizny ]
§ 1. Przez umow darowizny darczyca zobowizuje si do bezpatnego wiadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majtku.
§ 2. (skrelony).
Art. 889. [ Bezpatne przysporzenia inne ni darowizna ]
Nie stanowi darowizny nastpujce bezpatne przysporzenia:
1) gdy zobowizanie do bezpatnego wiadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
2) gdy kto zrzeka si prawa, którego jeszcze nie naby albo które naby w taki sposób, e w razie zrzeczenia si prawo jest uwaane za nie nabyte.
Art. 890. [ Forma umowy darowizny ]
§ 1. Owiadczenie darczycy powinno by zoone w formie aktu notarialnego. Jednake umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje si wana, jeeli przyrzeczone wiadczenie zostao spenione.
§ 2. Przepisy powysze nie uchybiaj przepisom, które ze wzgldu na przedmiot darowizny wymagaj zachowania szczególnej formy dla owiadcze obu stron.
Art. 891. [ Odpowiedzialno darczycy ]
§ 1. Darczyca obowizany jest do naprawienia szkody wynikej z niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania, jeeli szkoda zostaa wyrzdzona umylnie lub wskutek racego niedbalstwa.
§ 2. Jeeli darczyca opónia si ze spenieniem wiadczenia pieninego, obdarowany moe da odsetek za opónienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa.
Art. 892. [ Odpowiedzialno za wady rzeczy ]
Jeeli rzecz darowana ma wady, darczyca obowizany jest do naprawienia szkody, któr wyrzdzi obdarowanemu przez to, e wiedzc o wadach nie zawiadomi go o nich w czasie waciwym. Przepisu tego nie stosuje si, gdy obdarowany móg z atwoci wad zauway.
Art. 893. [ Polecenie ]
Darczyca moe woy na obdarowanego obowizek oznaczonego dziaania lub zaniechania, nie czynic nikogo wierzycielem (polecenie).
Art. 894. [ Wypenienie polecenia ]
§ 1. Darczyca, który wykona zobowizanie wynikajce z umowy darowizny, moe da wypenienia polecenia, chyba e ma ono wycznie na celu korzy obdarowanego.
§ 2. Po mierci darczycy wypenienia polecenia mog da spadkobiercy darczycy, a jeeli polecenie ma na wzgldzie interes spoeczny - take waciwy organ pastwowy.
Art. 895. [ Odmowa wypenienia ]
§ 1. Obdarowany moe odmówi wypenienia polecenia, jeeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków.
§ 2. Jeeli wypenienia polecenia da darczyca lub jego spadkobiercy, obdarowany moe zwolni si przez wydanie przedmiotu darowizny w naturze w takim stanie, w jakim przedmiot ten si znajduje. Przepisu tego nie stosuje si, gdy wypenienia polecenia da waciwy organ pastwowy.
Art. 896. [ Odwoanie darowizny nie wykonanej ]
Darczyca moe odwoa darowizn jeszcze nie wykonan, jeeli po zawarciu umowy jego stan majtkowy uleg takiej zmianie, e wykonanie darowizny nie moe nastpi bez uszczerbku dla jego wasnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla cicych na nim ustawowych obowizków alimentacyjnych.
Art. 897. [ Niedostatek darczycy ]
Jeeli po wykonaniu darowizny darczyca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowizek, w granicach istniejcego jeszcze wzbogacenia, dostarczy darczycy rodków, których mu brak do utrzymania odpowiadajcego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypenienia cicych na nim ustawowych obowizków alimentacyjnych. Obdarowany moe jednak zwolni si od tego obowizku zwracajc darczycy warto wzbogacenia.
Art. 898. [ Odwoanie darowizny wykonanej ]
§ 1. Darczyca moe odwoa darowizn nawet ju wykonan, jeeli obdarowany dopuci si wzgldem niego racej niewdzicznoci.
§ 2. Zwrot przedmiotu odwoanej darowizny powinien nastpi stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniajcego odwoanie obdarowany ponosi odpowiedzialno na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien si liczy z obowizkiem zwrotu.
Art. 899. [ Odwoanie darowizny z powodu niewdzicznoci ]
§ 1. Darowizna nie moe by odwoana z powodu niewdzicznoci, jeeli darczyca obdarowanemu przebaczy. Jeeli w chwili przebaczenia darczyca nie mia zdolnoci do czynnoci prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastpio z dostatecznym rozeznaniem.
§ 2. Spadkobiercy darczycy mog odwoa darowizn z powodu niewdzicznoci tylko wtedy, gdy darczyca w chwili mierci by uprawniony do odwoania albo gdy obdarowany umylnie pozbawi darczyc ycia lub umylnie wywoa rozstrój zdrowia, którego skutkiem bya mier darczycy.
§ 3. Darowizna nie moe by odwoana po upywie roku od dnia, w którym uprawniony do odwoania dowiedzia si o niewdzicznoci obdarowanego.
Art. 900. [ Forma odwoania ]
Odwoanie darowizny nastpuje przez owiadczenie zoone obdarowanemu na pimie.
Art. 901. [ Umowa darowizny zawarta przez osob ubezwasnowolnion ]
§ 1. Przedstawiciel osoby ubezwasnowolnionej moe da rozwizania umowy darowizny dokonanej przez t osob przed ubezwasnowolnieniem, jeeli darowizna ze wzgldu na warto wiadczenia i brak uzasadnionych pobudek jest nadmierna.
§ 2. Rozwizania umowy darowizny nie mona da po upywie dwóch lat od jej wykonania.
Art. 902. [ Wyczenie stosowania przepisów o odwoaniu ]
Przepisów o odwoaniu darowizny nie stosuje si, gdy darowizna czyni zado obowizkowi wynikajcemu z zasad wspóycia spoecznego.
Tytu XXXIV.
RENTA i DOYWOCIE
DZIA I.
RENTA
Art. 903. [ Umowa renty ]
Przez umow renty jedna ze stron zobowizuje si wzgldem drugiej do okrelonych wiadcze okresowych w pienidzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.
Art. 904. [ Terminy patnoci renty ]
Jeeli nie oznaczono inaczej terminów patnoci renty, rent pienin naley paci miesicznie z góry, a rent polegajc na wiadczeniach w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku naley uiszcza w terminach wynikajcych z waciwoci wiadczenia i celu renty.
Art. 905. [ Wymagalno wiadczenia ]
Jeeli uprawniony doy dnia patnoci renty patnej z góry, naley mu si cae wiadczenie przypadajce za dany okres. Renta patna z dou powinna by zapacona za czas do dnia, w którym obowizek usta.
Art. 906. [ Stosowanie przepisów o sprzeday lub darowinie ]
§ 1. Do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje si odpowiednio przepisy o sprzeday.
§ 2. Do renty ustanowionej bez wynagrodzenia stosuje si przepisy o darowinie.
Art. 907. [ Renta pozaumowna ]
§ 1. Przepisy dziau niniejszego stosuje si w braku przepisów szczególnych take w wypadku, gdy renta wynika ze róde pozaumownych.
§ 2. Jeeli obowizek pacenia renty wynika z ustawy, kada ze stron moe w razie zmiany stosunków da zmiany wysokoci lub czasu trwania renty, chociaby wysoko renty i czas jej trwania byy ustalone w orzeczeniu sdowym lub w umowie.
DZIA II.
DOYWOCIE
Art. 908. [ Umowa o doywocie ]
§ 1. Jeeli w zamian za przeniesienie wasnoci nieruchomoci nabywca zobowiza si zapewni zbywcy doywotnie utrzymanie (umowa o doywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyj zbywc jako domownika, dostarcza mu wyywienia, ubrania, mieszkania, wiata i opau, zapewni mu odpowiedni pomoc i pielgnowanie w chorobie oraz sprawi mu wasnym kosztem pogrzeb odpowiadajcy zwyczajom miejscowym.
§ 2. Jeeli w umowie o doywocie nabywca nieruchomoci zobowiza si obciy j na rzecz zbywcy uytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do czci nieruchomoci, suebnoci mieszkania lub inn suebnoci osobist albo spenia powtarzajce si wiadczenia w pienidzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, uytkowanie, suebno osobista oraz uprawnienie do powtarzajcych si wiadcze nale do treci prawa doywocia.
§ 3. Doywocie mona zastrzec take na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomoci.
Art. 909. (skrelony).
Art. 910. [ Przeniesienie wasnoci nieruchomoci na podstawie umowy o doywocie ]
§ 1. Przeniesienie wasnoci nieruchomoci na podstawie umowy o doywocie nastpuje z jednoczesnym obcieniem nieruchomoci prawem doywocia. Do takiego obcienia stosuje si odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.
§ 2. W razie zbycia nieruchomoci obcionej prawem doywocia nabywca ponosi take osobist odpowiedzialno za wiadczenia tym prawem objte, chyba e stay si wymagalne w czasie, kiedy nieruchomo nie bya jego wasnoci. Osobista odpowiedzialno wspówacicieli jest solidarna.
Art. 911. [ mier jednego z uprawnionych ]
Prawo doywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie mierci jednej z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.
Art. 912. [ Niezbywalno prawa doywocia ]
Prawo doywocia jest niezbywalne.
Art. 913. [ Zamiana na doywotni rent ]
§ 1. Jeeli z jakichkolwiek powodów wytworz si midzy doywotnikiem a zobowizanym takie stosunki, e nie mona wymaga od stron, eby pozostaway nadal w bezporedniej ze sob stycznoci, sd na danie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objte treci prawa doywocia na doywotni rent odpowiadajc wartoci tych uprawnie.
§ 2. W wypadkach wyjtkowych sd moe na danie zobowizanego lub doywotnika, jeeli doywotnik jest zbywc nieruchomoci, rozwiza umow o doywocie.
Art. 914. [ Zamiana prawa doywocia na rent w przypadku zbycia nieruchomoci ]
Jeeli zobowizany z tytuu umowy o doywocie zby otrzyman nieruchomo, doywotnik moe da zamiany prawa doywocia na doywotni rent odpowiadajc wartoci tego prawa.
Art. 915. [ Obcienie nieruchomoci uytkowaniem ]
Przepisy dwóch artykuów poprzedzajcych stosuje si odpowiednio do umów, przez które nabywca nieruchomoci zobowiza si, w celu zapewnienia zbywcy doywotniego utrzymania, do obcienia nieruchomoci uytkowaniem z ograniczeniem jego wykonywania do czci nieruchomoci.
Art. 916. [ Bezskuteczno wzgldna umowy o doywocie ]
§ 1. Osoba, wzgldem której ciy na doywotniku ustawowy obowizek alimentacyjny, moe da uznania umowy o doywocie za bezskuteczn w stosunku do niej, jeeli wskutek tej umowy doywotnik sta si niewypacalny. Uprawnienie to przysuguje bez wzgldu na to, czy doywotnik dziaa ze wiadomoci pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez wzgldu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania umowy o doywocie za bezskuteczn nie mona da po upywie lat piciu od daty tej umowy.
Tytu XXXV.
UGODA
Art. 917. [ Ugoda ]
Przez ugod strony czyni sobie wzajemne ustpstwa w zakresie istniejcego midzy nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchyli niepewno co do roszcze wynikajcych z tego stosunku lub zapewni ich wykonanie albo by uchyli spór istniejcy lub mogcy powsta.
Art. 918. [ Uchylenie si od skutków prawnych ugody zawartej pod wpywem bdu ]
§ 1. Uchylenie si od skutków prawnych ugody zawartej pod wpywem bdu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy bd dotyczy stanu faktycznego, który wedug treci ugody obie strony uwaay za niewtpliwy, a spór albo niepewno nie byyby powstay, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziay o prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie mona uchyli si od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszcze, których ugoda dotyczy, chyba e zostaa zawarta w zej wierze.
Tytu XXXVI.
PRZYRZECZENIE PUBLICZNE
Art. 919. [ Przyrzeczenie publiczne ]
§ 1. Kto przez ogoszenie publiczne przyrzek nagrod za wykonanie oznaczonej czynnoci, obowizany jest przyrzeczenia dotrzyma.
§ 2. Jeeli w przyrzeczeniu nie by oznaczony termin wykonania czynnoci ani nie byo zastrzeenia, e przyrzeczenie jest nieodwoalne, przyrzekajcy moe je odwoa. Odwoanie powinno nastpi przez ogoszenie publiczne w taki sam sposób, w jaki byo uczynione przyrzeczenie. Odwoanie jest bezskuteczne wzgldem osoby, która wczeniej czynno wykonaa.
Art. 920. [ Nagroda ]
§ 1. Jeeli czynno wykonao kilka osób niezalenie od siebie, kadej z nich naley si nagroda w penej wysokoci, chyba e zostaa przyrzeczona tylko jedna nagroda.
§ 2. Jeeli bya przyrzeczona tylko jedna nagroda, otrzyma j osoba, która pierwsza si zgosi, a w razie jednoczesnego zgoszenia si kilku osób - ta, która pierwsza czynno wykonaa.
§ 3. Jeeli czynno wykonao kilka osób wspólnie, w razie sporu sd odpowiednio podzieli nagrod.
Art. 921. [ Konkurs ]
§ 1. Publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieo lub za najlepsz czynno jest bezskuteczne, jeeli nie zosta w nim oznaczony termin, w cigu którego mona ubiega si o nagrod.
§ 2. Ocena, czy i które dzieo lub czynno zasuguje na nagrod, naley do przyrzekajcego, chyba e w przyrzeczeniu nagrody inaczej zastrzeono.
§ 3. Przyrzekajcy nagrod nabywa wasno nagrodzonego dziea tylko wtedy, gdy to zastrzeg w przyrzeczeniu. W wypadku takim nabycie wasnoci nastpuje z chwil wypacenia nagrody. Przepis ten stosuje si równie do nabycia praw autorskich albo praw wynalazczych.
Tytu XXXVII.
PRZEKAZ I PAPIERY WARTOCIOWE
DZIA I.
PRZEKAZ
Art. 9211. [ Przekaz ]
Kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) wiadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upowania tym samym odbiorc przekazu do przyjcia, a przekazanego do spenienia wiadczenia na rachunek przekazujcego.
Art. 9212. [ Przyjcie przekazu ]
§ 1. Jeeli przekazany owiadczy odbiorcy przekazu, e przekaz przyjmuje, obowizany jest wzgldem odbiorcy do spenienia wiadczenia okrelonego w przekazie.
§ 2. W takim wypadku przekazany moe powoywa si tylko na zarzuty wynikajce z treci przekazu oraz na zarzuty, które przysuguj mu osobicie wzgldem odbiorcy.
§ 3. Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikajce z przyjcia przekazu, przedawniaj si z upywem roku.
Art. 9213. [ Odwoanie przekazu ]
Przekazujcy moe przekaz odwoa, dopóki przekazany nie przyj go albo nie speni wiadczenia.
Art. 9214. [ Przekazany dunikiem przekazujcego ]
Jeeli przekazany jest dunikiem przekazujcego co do przekazanego wiadczenia, jest on obowizany wzgldem niego do zadouczynienia przekazowi.
Art. 9215. [ Przekazujcy dunikiem odbiorcy ]
Jeeli przekazujcy jest dunikiem odbiorcy przekazu, umorzenie dugu nastpuje dopiero przez spenienie wiadczenia, chyba e umówiono si inaczej.
DZIA II.
PAPIERY WARTOCIOWE
Art. 9216. [ Zobowizanie z papieru wartociowego ]
Jeeli zobowizanie wynika z wystawionego papieru wartociowego, dunik jest obowizany do wiadczenia za zwrotem dokumentu albo udostpnieniem go dunikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjty.
Art. 9217. [ Spenienie wiadczenia do rk posiadacza dokumentu ]
Spenienie wiadczenia do rk posiadacza legitymowanego treci papieru wartociowego zwalnia dunika, chyba e dziaa on w zej wierze.
Art. 9218. [ Imienne papiery wartociowe ]
Papiery wartociowe imienne legitymuj osob imiennie wskazan w treci dokumentu. Przeniesienie praw nastpuje przez przelew poczony z wydaniem dokumentu.
Art. 9219. [ Papiery wartociowe na zlecenie ]
§ 1. Papiery wartociowe na zlecenie legitymuj osob wymienion w dokumencie oraz kadego, na kogo prawa zostay przeniesione przez indos.
§ 2. Indos jest pisemnym owiadczeniem umieszczonym na papierze wartociowym na zlecenie i zawierajcym co najmniej podpis zbywcy, oznaczajcym przeniesienie praw na inn osob.
§ 3. Do przeniesienia praw z dokumentu potrzebne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów.
Art. 92110. [ Papiery wartociowe na okaziciela ]
§ 1. Jeeli do puszczenia w obieg dokumentu na okaziciela jest wymagane zezwolenie waciwego organu pastwowego, dokument wystawiony bez takiego zezwolenia jest niewany.
§ 2. Podpis dunika moe by odbity sposobem mechanicznym, chyba e przepisy szczególne stanowi inaczej.
Art. 92111. [ Zoenie do depozytu sdowego ]
§ 1. Dunik nie ma obowizku dochodzenia, czy okaziciel jest wacicielem dokumentu. Jednake w razie uzasadnionych wtpliwoci, czy okaziciel dokumentu jest wierzycielem, dunik powinien zoy przedmiot wiadczenia do depozytu sdowego.
§ 2. Jeeli waciwy organ pastwowy wyda zakaz wiadczenia, zwolnienie z zobowizania nastpuje przez zoenie przedmiotu wiadczenia do depozytu sdowego.
Art. 92112. [ Przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela ]
Przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela wymaga wydania tego dokumentu.
Art. 92113. [ Zarzuty dunika ]
Dunik moe powoa si wzgldem wierzyciela na zarzuty, które dotycz wanoci dokumentu lub wynikaj z jego treci albo su mu osobicie przeciw wierzycielowi. Dunik moe take powoa si na zarzuty, które mu su przeciw poprzedniemu wierzycielowi, jeeli nabywca dokumentu dziaa wiadomie na szkod dunika.
Art. 92114. [ Umarzanie papierów wartociowych ]
§ 1. Umarzanie papierów wartociowych reguluj przepisy szczególne.
§ 2. Jeeli papier wartociowy zosta prawomocnie umorzony, dunik jest obowizany wyda osobie, na której rzecz nastpio umorzenie, na jej koszt nowy dokument, a gdy wierzytelno jest wymagalna - speni wiadczenie.
Art. 92115. [ Znaki legitymacyjne ]
§ 1. Przepisy o papierach wartociowych stosuje si odpowiednio do znaków legitymacyjnych stwierdzajcych obowizek wiadczenia.
§ 2. W razie utraty znaku legitymacyjnego stwierdzajcego w swej treci obowizek wiadczenia na danie wierzyciela, dunik moe uzaleni spenienie wiadczenia od wykazania uprawnienia przez osob zgaszajc takie danie.
§ 3. Do znaku legitymacyjnego, który nie okrela imiennie osoby uprawnionej, stosuje si odpowiednio przepisy o papierach wartociowych na okaziciela, chyba e co innego wynika z przepisów szczególnych.
Art. 92116. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepisy niniejszego dziau stosuje si odpowiednio do papierów wartociowych opiewajcych na prawa inne ni wierzytelnoci.
KSIGA CZWARTA
SPADKI
Tytu I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 922. [ Spadek ]
§ 1. Prawa i obowizki majtkowe zmarego przechodz z chwil jego mierci na jedn lub kilka osób stosownie do przepisów ksigi niniejszej.
§ 2. Nie nale do spadku prawa i obowizki zmarego cile zwizane z jego osob, jak równie prawa, które z chwil jego mierci przechodz na oznaczone osoby niezalenie od tego, czy s one spadkobiercami.
§ 3. Do dugów spadkowych nale take koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjtym w danym rodowisku, koszty postpowania spadkowego, obowizek zaspokojenia roszcze o zachowek oraz obowizek wykonania zapisów i polece, jak równie inne obowizki przewidziane w przepisach ksigi niniejszej.
Art. 923. [ Uprawnienie do korzystania z mieszkania zmarego ]
§ 1. Maonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkay z nim do dnia jego mierci, s uprawnione do korzystania w cigu trzech miesicy od otwarcia spadku z mieszkania i urzdzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozporzdzenie spadkodawcy wyczajce lub ograniczajce to uprawnienie jest niewane.
§ 2. Przepisy powysze nie ograniczaj uprawnie maonka i innych osób bliskich spadkodawcy, które wynikaj z najmu lokali lub ze spódzielczego prawa do lokalu.
Art. 924. [ Otwarcie spadku ]
Spadek otwiera si z chwil mierci spadkodawcy.
Art. 925. [ Chwila nabycia spadku ]
Spadkobierca nabywa spadek z chwil otwarcia spadku.
Art. 926. [ Powoanie do spadku ]
§ 1. Powoanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.
§ 2. Dziedziczenie ustawowe co do caoci spadku nastpuje wtedy, gdy spadkodawca nie powoa spadkobiercy albo gdy adna z osób, które powoa, nie chce lub nie moe by spadkobierc.
§ 3. Z zastrzeeniem wyjtków w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do czci spadku nastpuje wtedy, gdy spadkodawca nie powoa do tej czci spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powoa do caoci spadku, nie chce lub nie moe by spadkobierc.
Art. 927. [ Zdolno do dziedziczenia ]
§ 1. Nie moe by spadkobierc osoba fizyczna, która nie yje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
§ 2. Jednake dziecko w chwili otwarcia spadku ju poczte moe by spadkobierc, jeeli urodzi si ywe.
§ 3. Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawc moe by spadkobierc, jeeli zostanie wpisana do rejestru w cigu dwóch lat od ogoszenia testamentu.
Art. 928. [ Spadkobierca niegodny ]
§ 1. Spadkobierca moe by uznany przez sd za niegodnego, jeeli:
1) dopuci si umylnie cikiego przestpstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstpem lub grob nakoni spadkodawc do sporzdzenia lub odwoania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodzi mu w dokonaniu jednej z tych czynnoci;
3) umylnie ukry lub zniszczy testament spadkodawcy, podrobi lub przerobi jego testament albo wiadomie skorzysta z testamentu przez inn osob podrobionego lub przerobionego.
§ 2. Spadkobierca niegodny zostaje wyczony od dziedziczenia, tak jak by nie doy otwarcia spadku.
Art. 929. [ Uznanie za niegodnego ]
Uznania spadkobiercy za niegodnego moe da kady, kto ma w tym interes. Z daniem takim moe wystpi w cigu roku od dnia, w którym dowiedzia si o przyczynie niegodnoci, nie póniej jednak ni przed upywem lat trzech od otwarcia spadku.
Art. 930. [ Przebaczenie ]
§ 1. Spadkobierca nie moe by uznany za niegodnego, jeeli spadkodawca mu przebaczy.
§ 2. Jeeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie mia zdolnoci do czynnoci prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastpio z dostatecznym rozeznaniem.
Tytu II.
DZIEDZICZENIE USTAWOWE
Art. 931. [ Dziedziczenie maonka i zstpnych ]
§ 1. W pierwszej kolejnoci powoane s z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego maonek; dziedzicz oni w czciach równych. Jednake cz przypadajca maonkowi nie moe by mniejsza ni jedna czwarta caoci spadku.
§ 2. Jeeli dziecko spadkodawcy nie doyo otwarcia spadku, udzia spadkowy, który by mu przypada, przypada jego dzieciom w czciach równych. Przepis ten stosuje si odpowiednio do dalszych zstpnych.
Art. 932. [ Dziedziczenie maonka w zbiegu z rodzicami i rodzestwem ]
§ 1. W braku zstpnych spadkodawcy powoani s do spadku z ustawy jego maonek, rodzice i rodzestwo.
§ 2. Udzia spadkowy maonka, który dziedziczy w zbiegu bd z rodzicami, bd z rodzestwem, bd z rodzicami i rodzestwem spadkodawcy, wynosi poow spadku.
Art. 933. [ Udzia spadkowy rodziców ]
§ 1. Udzia spadkowy kadego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z rodzestwem spadkodawcy, wynosi jedn czwart czci tego, co przypada cznie dla rodziców i rodzestwa. Pozosta cz dziedziczy rodzestwo w czciach równych.
§ 2. Jeeli jedno z rodziców nie doyo otwarcia spadku, udzia spadkowy, który by mu przypada, przypada po poowie drugiemu z rodziców i rodzestwu spadkodawcy.
§ 3. Jeeli do spadku powoani s obok maonka tylko rodzice albo tylko rodzestwo, dziedzicz oni w czciach równych to, co przypada cznie dla rodziców i rodzestwa.
Art. 934. [ Udzia spadkowy zstpnych rodzestwa ]
Jeeli którekolwiek z rodzestwa spadkodawcy nie doyo otwarcia spadku pozostawiajc zstpnych, udzia spadkowy, który by mu przypada, przypada jego zstpnym. Podzia tego udziau nastpuje wedug zasad, które dotycz podziau midzy dalszych zstpnych spadkodawcy.
Art. 935. [ Dziedziczenie Skarbu Pastwa ]
§ 1. W braku zstpnych, rodziców, rodzestwa i zstpnych rodzestwa spadkodawcy cay spadek przypada jego maonkowi.
§ 2. W braku zstpnych i maonka spadkodawcy cay spadek przypada jego rodzicom, rodzestwu i zstpnym rodzestwa.
§ 3. W braku maonka spadkodawcy i krewnych powoanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada Skarbowi Pastwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Art. 9351. [ Separacja ]
Przepisów o powoaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje si do maonka spadkodawcy pozostajcego w separacji.
Art. 936. [ Dziedziczenie przysposobionego (przysposobienie pene) ]
§ 1. Przysposobiony dziedziczy po przysposabiajcym i jego krewnych tak, jak by by dzieckiem przysposabiajcego, a przysposabiajcy i jego krewni dziedzicz po przysposobionym tak, jak by przysposabiajcy by rodzicem przysposobionego.
§ 2. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstpnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedzicz po nim.
§ 3. W wypadku gdy jeden z maonków przysposobi dziecko drugiego maonka, przepisu § 2 nie stosuje si wzgldem tego maonka i jego krewnych, a jeeli takie przysposobienie nastpio po mierci drugiego z rodziców przysposobionego, take wzgldem krewnych zmarego, których prawa i obowizki wynikajce z pokrewiestwa zostay w orzeczeniu o przysposobienie utrzymane.
Art. 937. [ Dziedziczenie przysposobionego (przysposobienie niepene) ]
Jeeli skutki przysposobienia polegaj wycznie na powstaniu stosunku midzy przysposabiajcym a przysposobionym, stosuje si przepisy ponisze:
1) przysposobiony dziedziczy po przysposabiajcym na równi z jego dziemi, a zstpni przysposobionego dziedzicz po przysposabiajcym na tych samych zasadach co dalsi zstpni spadkodawcy;
2) przysposobiony i jego zstpni nie dziedzicz po krewnych przysposabiajcego, a krewni przysposabiajcego nie dziedzicz po przysposobionym i jego zstpnych;
3) rodzice przysposobionego nie dziedzicz po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiajcy; poza tym przysposobienie nie narusza powoania do dziedziczenia wynikajcego z pokrewiestwa.
Art. 938. [ Dziadkowie spadkodawcy ]
Dziadkowie spadkodawcy, jeeli znajduj si w niedostatku i nie mog otrzyma nalenych im rodków utrzymania od osób, na których ciy wzgldem nich ustawowy obowizek alimentacyjny, mog da od spadkobiercy nie obcionego takim obowizkiem rodków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartoci jego udziau spadkowego. Spadkobierca moe uczyni zado temu roszczeniu take w ten sposób, e zapaci dziadkom spadkodawcy sum pienin odpowiadajc wartoci jednej czwartej czci swojego udziau spadkowego.
Art. 939. [ Przedmioty urzdzenia domowego ]
§ 1. Maonek dziedziczcy z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, wyjwszy zstpnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili jego mierci, moe da ze spadku ponad swój udzia spadkowy przedmiotów urzdzenia domowego, z których za ycia spadkodawcy korzysta wspólnie z nim lub wycznie sam. Do roszcze maonka z tego tytuu stosuje si odpowiednio przepisy o zapisie.
§ 2. Uprawnienie powysze nie przysuguje maonkowi, jeeli wspólne poycie maonków ustao za ycia spadkodawcy.
Art. 940. [ Rozwód lub separacja ]
§ 1. Maonek jest wyczony od dziedziczenia, jeeli spadkodawca wystpi o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a danie to byo uzasadnione.
§ 2. Wyczenie maonka od dziedziczenia nastpuje na mocy orzeczenia sdu. Wyczenia moe da kady z pozostaych spadkobierców ustawowych powoanych do dziedziczenia w zbiegu z maonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sze miesicy od dnia, w którym spadkobierca dowiedzia si o otwarciu spadku, nie wicej jednak ni jeden rok od otwarcia spadku.
Tytu III.
ROZRZDZENIA NA WYPADEK MIERCI
DZIA I.
TESTAMENT
Rozdzia I
Przepisy ogólne
Art. 941. [ Testament ]
Rozrzdzi majtkiem na wypadek mierci mona jedynie przez testament.
Art. 942. [ Zakaz testamentów wspólnych ]
Testament moe zawiera rozrzdzenia tylko jednego spadkodawcy.
Art. 943. [ Odwoanie testamentu ]
Spadkodawca moe w kadej chwili odwoa zarówno cay testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Art. 944. [ Zdolno testowania ]
§ 1. Sporzdzi i odwoa testament moe tylko osoba majca zdolno do czynnoci prawnych.
§ 2. Testamentu nie mona sporzdzi ani odwoa przez przedstawiciela.
Art. 945. [ Niewano testamentu ]
§ 1. Testament jest niewany, jeeli zosta sporzdzony:
1) w stanie wyczajcym wiadome albo swobodne powzicie decyzji i wyraenie woli;
2) pod wpywem bdu uzasadniajcego przypuszczenie, e gdyby spadkodawca nie dziaa pod wpywem bdu, nie sporzdziby testamentu tej treci;
3) pod wpywem groby.
§ 2. Na niewano testamentu z powyszych przyczyn nie mona si powoa po upywie lat trzech od dnia, w którym osoba majca w tym interes dowiedziaa si o przyczynie niewanoci, a w kadym razie po upywie lat dziesiciu od otwarcia spadku.
Art. 946. [ Sposoby odwoania testamentu ]
Odwoanie testamentu moe nastpi bd w ten sposób, e spadkodawca sporzdzi nowy testament, bd te w ten sposób, e w zamiarze odwoania testamentu zniszczy lub pozbawi go cech, od których zaley jego wano, bd wreszcie w ten sposób, e dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwoania jego postanowie.
Art. 947. [ Nowy testament ]
Jeeli spadkodawca sporzdzi nowy testament nie zaznaczajc w nim, e poprzedni odwouje, ulegaj odwoaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie mona pogodzi z treci nowego testamentu.
Art. 948. [ Wykadnia testamentu ]
§ 1. Testament naley tak tumaczy, aeby zapewni moliwie najpeniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
§ 2. Jeeli testament moe by tumaczony rozmaicie, naley przyj tak wykadni, która pozwala utrzyma rozrzdzenia spadkodawcy w mocy i nada im rozsdn tre.
Rozdzia II
Forma testamentu
Oddzia 1
Testamenty zwyke
Art. 949. [ Testament wasnorczny ]
§ 1. Spadkodawca moe sporzdzi testament w ten sposób, e napisze go w caoci pismem rcznym, podpisze i opatrzy dat.
§ 2. Jednake brak daty nie pociga za sob niewanoci testamentu wasnorcznego, jeeli nie wywouje wtpliwoci co do zdolnoci spadkodawcy do sporzdzenia testamentu, co do treci testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Art. 950. [ Testament notarialny ]
Testament moe by sporzdzony w formie aktu notarialnego.
Art. 951. [ Testament urzdowy ]
§ 1. Spadkodawca moe sporzdzi testament take w ten sposób, e w obecnoci dwóch wiadków owiadczy swoj ostatni wol ustnie wobec przewodniczcego zarzdu jednostki samorzdu terytorialnego, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzdu stanu cywilnego.
§ 2. Owiadczenie spadkodawcy spisuje si w protokole z podaniem daty jego sporzdzenia. Protokó odczytuje si spadkodawcy w obecnoci wiadków. Protokó powinien by podpisany przez spadkodawc, przez osob, wobec której wola zostaa owiadczona, oraz przez wiadków. Jeeli spadkodawca nie moe podpisa protokou, naley zaznaczy w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.
§ 3. Osoby guche lub nieme nie mog sporzdzi testamentu w sposób przewidziany w artykule niniejszym.
Oddzia 2
Testamenty szczególne
Art. 952. [ Testament ustny ]
§ 1. Jeeli istnieje obawa rychej mierci spadkodawcy albo jeeli wskutek szczególnych okolicznoci zachowanie zwykej formy testamentu jest niemoliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca moe owiadczy ostatni wol ustnie przy jednoczesnej obecnoci co najmniej trzech wiadków.
§ 2. Tre testamentu ustnego moe by stwierdzona w ten sposób, e jeden ze wiadków albo osoba trzecia spisze owiadczenie spadkodawcy przed upywem roku od jego zoenia, z podaniem miejsca i daty owiadczenia oraz miejsca i daty sporzdzenia pisma, a pismo to podpisz spadkodawca i dwaj wiadkowie albo wszyscy wiadkowie.
§ 3. W wypadku gdy tre testamentu ustnego nie zostaa w powyszy sposób stwierdzona, mona j w cigu szeciu miesicy od dnia otwarcia spadku stwierdzi przez zgodne zeznania wiadków zoone przed sdem. Jeeli przesuchanie jednego ze wiadków nie jest moliwe lub napotyka trudne do przezwycienia przeszkody, sd moe poprzesta na zgodnych zeznaniach dwóch wiadków.
Art. 953. [ Testament podróny ]
Podczas podróy na polskim statku morskim lub powietrznym mona sporzdzi testament przed dowódc statku lub jego zastpc w ten sposób, e spadkodawca owiadcza sw wol dowódcy statku lub jego zastpcy w obecnoci dwóch wiadków; dowódca statku lub jego zastpca spisuje wol spadkodawcy, podajc dat jej spisania, i pismo to w obecnoci wiadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisuj spadkodawca, wiadkowie oraz dowódca statku lub jego zastpca. Jeeli spadkodawca nie moe podpisa pisma, naley w pimie poda przyczyn braku podpisu spadkodawcy. Jeeli zachowanie tej formy nie jest moliwe, mona sporzdzi testament ustny.
Art. 954. [ Testament wojskowy ]
Szczególn form testamentów wojskowych okreli rozporzdzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwoci.
Art. 955. [ Utrata mocy testamentu szczególnego ]
Testament szczególny traci moc z upywem szeciu miesicy od ustania okolicznoci, które uzasadniay niezachowanie formy testamentu zwykego, chyba e spadkodawca zmar przed upywem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w cigu którego spadkodawca nie ma monoci sporzdzenia testamentu zwykego.
Oddzia 3
Przepisy wspólne dla testamentów zwykych i szczególnych
Art. 956. [ Niezdolno bycia wiadkiem ]
Nie moe by wiadkiem przy sporzdzaniu testamentu:
1) kto nie ma penej zdolnoci do czynnoci prawnych;
2) niewidomy, guchy lub niemy;
3) kto nie moe czyta i pisa;
4) kto nie wada jzykiem, w którym spadkodawca sporzdza testament;
5) skazany prawomocnie wyrokiem sdowym za faszywe zeznania.
Art. 957. [ Korzy dla wiadka ]
§ 1. Nie moe by wiadkiem przy sporzdzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie zostaa przewidziana jakakolwiek korzy. Nie mog by równie wiadkami: maonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostajce z ni w stosunku przysposobienia.
§ 2. Jeeli wiadkiem bya jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzajcym, niewane jest tylko postanowienie, które przysparza korzyci tej osobie, jej maonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostajcej z ni w stosunku przysposobienia. Jednake gdy z treci testamentu lub z okolicznoci wynika, e bez niewanego postanowienia spadkodawca nie sporzdziby testamentu danej treci, niewany jest cay testament.
Art. 958. [ Niewano testamentu ]
Testament sporzdzony z naruszeniem przepisów rozdziau niniejszego jest niewany, chyba e przepisy te stanowi inaczej.
DZIA II.
POWOANIE SPADKOBIERCY
Art. 959. [ Powoanie spadkobiercy ]
Spadkodawca moe powoa do caoci lub czci spadku jedn lub kilka osób.
Art. 960. [ Dziedziczenie w czciach równych ]
Jeeli spadkodawca powoa do spadku lub do oznaczonej czci spadku kilku spadkobierców, nie okrelajc ich udziaów spadkowych, dziedzicz oni w czciach równych.
Art. 961. [ Rozrzdzenie oznaczonymi przedmiotami ]
Jeeli spadkodawca przeznaczy oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majtkowe, które wyczerpuj prawie cay spadek, osob t poczytuje si w razie wtpliwoci nie za zapisobierc, lecz za spadkobierc powoanego do caego spadku. Jeeli takie rozrzdzenie testamentowe zostao dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje si w razie wtpliwoci za powoane do caego spadku w czciach uamkowych odpowiadajcych stosunkowi wartoci przeznaczonych im przedmiotów.
Art. 962. [ Powoanie z zastrzeeniem warunku lub terminu ]
Zastrzeenie warunku lub terminu, uczynione przy powoaniu spadkobiercy testamentowego, uwaane jest za nie istniejce. Jeeli jednak z treci testamentu lub z okolicznoci wynika, e bez takiego zastrzeenia spadkobierca nie zostaby powoany, powoanie spadkobiercy jest niewane. Przepisów tych nie stosuje si, jeeli ziszczenie si lub nieziszczenie si warunku albo nadejcie terminu nastpio przed otwarciem spadku.
Art. 963. [ Podstawienie zwyke ]
Mona powoa spadkobierc testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powoana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciaa lub nie moga by spadkobierc (podstawienie).
Art. 964. [ Podstawienie powiernicze ]
Postanowienie testamentu, przez które spadkodawca zobowizuje spadkobierc do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie, ma tylko ten skutek, e ta inna osoba jest powoana do spadku na wypadek, gdyby spadkobierca nie chcia lub nie móg by spadkobierc. Jeeli jednak z treci testamentu lub z okolicznoci wynika, i spadkobierca bez takiego ograniczenia nie byby powoany, powoanie spadkobiercy jest niewane.
Art. 965. [ Przyrost ]
Jeeli spadkodawca powoa kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie moe by spadkobierc, przeznaczony dla niego udzia, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostaym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadajcych im udziaów (przyrost).
Art. 966. [ Dziadkowie spadkobiercy ]
Gdy na mocy testamentu spadek przypad spadkobiercy nie obcionemu ustawowym obowizkiem alimentacyjnym wzgldem dziadków spadkodawcy, dziadkowie, jeeli znajduj si w niedostatku i nie mog otrzyma rodków utrzymania od osób, na których ciy ustawowy obowizek alimentacyjny, mog da od spadkobiercy rodków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartoci jego udziau spadkowego. Spadkobierca moe uczyni zado temu roszczeniu take w ten sposób, e zapaci dziadkom spadkodawcy sum pienin odpowiadajc wartoci jednej czwartej czci swego udziau spadkowego.
Art. 967. [ Wykonanie zapisów i polece ]
§ 1. Jeeli osoba powoana jako spadkobierca testamentowy nie chce lub nie moe by spadkobierc, spadkobierca ustawowy, któremu przypad przeznaczony dla tej osoby udzia spadkowy, obowizany jest, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykona obciajce t osob zapisy, polecenia i inne rozrzdzenia spadkodawcy.
§ 2. Przepis powyszy stosuje si odpowiednio do spadkobiercy podstawionego oraz do spadkobiercy, któremu przypada udzia spadkowy z tytuu przyrostu.
DZIA III.
ZAPIS I POLECENIE
Art. 968. [ Zapis ]
§ 1. Spadkodawca moe przez rozrzdzenie testamentowe zobowiza spadkobierc ustawowego lub testamentowego do spenienia okrelonego wiadczenia majtkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis).
§ 2. Spadkodawca moe obciy zapisem take zapisobierc (dalszy zapis).
Art. 969. (skrelony).
Art. 970. [ Wykonanie zapisu ]
W braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobierca moe da wykonania zapisu niezwocznie po ogoszeniu testamentu. Jednake zapisobierca obciony dalszym zapisem moe si powstrzyma z jego wykonaniem a do chwili wykonania zapisu przez spadkobierc.
Art. 971. [ Zapis obciajcy kilku spadkobierców ]
Jeeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obcia ich w stosunku do wielkoci udziaów spadkowych, chyba e spadkodawca postanowi inaczej. Przepis ten stosuje si odpowiednio do dalszego zapisu.
Art. 972. [ Stosowanie przepisów ustawy ]
Przepisy o powoaniu spadkobiercy, o zdolnoci do dziedziczenia i o niegodnoci stosuje si odpowiednio do zapisów.
Art. 973. [ Wykonanie dalszego zapisu ]
Jeeli osoba, na której rzecz zosta uczyniony zapis, nie chce lub nie moe by zapisobierc, obciony zapisem zostaje zwolniony od obowizku jego wykonania, powinien jednak w braku odmiennej woli spadkodawcy wykona dalsze zapisy.
Art. 974. [ Zwolnienie z dalszego zapisu ]
Zapisobierca obciony obowizkiem wykonania dalszego zapisu moe zwolni si od tego obowizku take w ten sposób, e dokona bezpatnie na rzecz dalszego zapisobiercy przeniesienia praw otrzymanych z tytuu zapisu albo przelewu roszczenia o jego wykonanie.
Art. 975. [ Zastrzeenie warunku i terminu ]
Zapis moe by uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeeniem terminu.
Art. 976. [ Bezskuteczno zapisu ]
W braku odmiennej woli spadkodawcy zapis rzeczy oznaczonej co do tosamoci jest bezskuteczny, jeeli rzecz zapisana nie naley do spadku w chwili jego otwarcia albo jeeli spadkodawca by w chwili swej mierci zobowizany do zbycia tej rzeczy.
Art. 977. [ Roszczenia uzupeniajce ]
Jeeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tosamoci, do roszcze zapisobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot poytków lub o zapat ich wartoci, jak równie do roszcze obcionego zapisem o zwrot nakadów na rzecz stosuje si odpowiednio przepisy o roszczeniach midzy wacicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.
Art. 978. [ Odpowiedzialno za wady rzeczy oznaczonych indywidualnie ]
Jeeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tosamoci, obciony zapisem ponosi wzgldem zapisobiercy odpowiedzialno za wady rzeczy jak darczyca.
Art. 979. [ Jako rzeczy oznaczonych co do gatunku ]
Jeeli przedmiotem zapisu s rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, obciony powinien wiadczy rzeczy redniej jakoci, uwzgldniajc przy tym potrzeby zapisobiercy.
Art. 980. [ Odpowiedzialno za wady rzeczy oznaczonych co do gatunku ]
Jeeli przedmiotem zapisu s rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do odpowiedzialnoci obcionego wzgldem zapisobiercy za wady fizyczne i prawne rzeczy stosuje si odpowiednio przepisy o rkojmi przy sprzeday. Jednake zapisobierca moe da od obcionego zapisem tylko odszkodowania za nienaleyte wykonanie zapisu albo dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych rzeczy takiego samego gatunku wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikej z opónienia.
Art. 981. [ Przedawnienie roszcze z tytuu zapisu ]
Roszczenie z tytuu zapisu przedawnia si z upywem lat piciu od dnia wymagalnoci zapisu.
Art. 982. [ Polecenie ]
Spadkodawca moe w testamencie woy na spadkobierc lub zapisobierc obowizek oznaczonego dziaania lub zaniechania, nie czynic nikogo wierzycielem (polecenie).
Art. 983. [ Polecenie obciajce zapisobierc ]
Zapisobierca obciony poleceniem moe powstrzyma si z jego wykonaniem a do chwili wykonania zapisu przez spadkobierc. Przepis ten stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obcia dalszego zapisobierc.
Art. 984. [ Wykonanie polecenia przez spadkobierc zamiast zapisobiercy ]
Jeeli osoba, na której rzecz zosta uczyniony zapis z obowizkiem wykonania polecenia, nie chce lub nie moe by zapisobierc, spadkobierca zwolniony od obowizku wykonania zapisu powinien w braku odmiennej woli spadkodawcy polecenie wykona. Przepis ten stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obcia dalszego zapisobierc.
Art. 985. [ danie wykonania polecenia ]
Wykonania polecenia moe da kady ze spadkobierców, jak równie wykonawca testamentu, chyba e polecenie ma wycznie na celu korzy obcionego poleceniem. Jeeli polecenie ma na wzgldzie interes spoeczny, wykonania polecenia moe da take waciwy organ pastwowy.
DZIA IV.
WYKONAWCA TESTAMENTU
Art. 986. [ Powoanie wykonawcy testamentu ]
§ 1. Spadkodawca moe w testamencie powoa wykonawc testamentu.
§ 2. Nie moe by wykonawc testamentu, kto nie ma penej zdolnoci do czynnoci prawnych.
Art. 987. [ Odmowa bycia wykonawc ]
Jeeli osoba powoana jako wykonawca testamentu nie chce tego obowizku przyj, powinna zoy odpowiednie owiadczenie przed sdem.
Art. 988. [ Obowizki wykonawcy ]
§ 1. Jeeli spadkodawca nie postanowi inaczej, wykonawca testamentu powinien zarzdza majtkiem spadkowym, spaci dugi spadkowe, w szczególnoci wykona zapisy i polecenia, a nastpnie wyda spadkobiercom majtek spadkowy zgodnie z wol spadkodawcy i z ustaw.
§ 2. Wykonawca testamentu moe pozywa i by pozywany w sprawach wynikajcych z zarzdu spadkiem. Moe równie pozywa w sprawach o prawa nalece do spadku i by pozywany w sprawach o dugi spadkowe.
Art. 989. [ Wzajemne roszczenia midzy spadkobierc a wykonawc testamentu ]
§ 1. Do wzajemnych roszcze midzy spadkobierc a wykonawc testamentu wynikajcych ze sprawowania zarzdu spadkiem stosuje si odpowiednio przepisy o zleceniu za wynagrodzeniem.
§ 2. Koszty zarzdu majtkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu nale do dugów spadkowych.
Art. 990. [ Zwolnienie przez sd ]
Z wanych powodów sd moe zwolni wykonawc testamentu.
Tytu IV.
ZACHOWEK
Art. 991. [ Uprawnieni do zachowku ]
§ 1. Zstpnym, maonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powoani do spadku z ustawy, nale si, jeeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeeli zstpny uprawniony jest maoletni - dwie trzecie wartoci udziau spadkowego, który by mu przypada przy dziedziczeniu ustawowym, w innych za wypadkach - poowa wartoci tego udziau (zachowek).
§ 2. Jeeli uprawniony nie otrzyma nalenego mu zachowku bd w postaci uczynionej przez spadkodawc darowizny, bd w postaci powoania do spadku, bd w postaci zapisu, przysuguje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapat sumy pieninej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupenienia.
Art. 992. [ Podstawa do obliczenia zachowku ]
Przy ustalaniu udziau spadkowego stanowicego podstaw do obliczania zachowku uwzgldnia si take spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzgldnia si spadkobierców, którzy zrzekli si dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.
Art. 993. [ Doliczanie darowizn ]
Przy obliczaniu zachowku nie uwzgldnia si zapisów i polece, natomiast dolicza si do spadku, stosownie do przepisów poniszych, darowizny uczynione przez spadkodawc.
Art. 994. [ Pominicie niektórych darowizn ]
§ 1. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza si do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjtych, ani dokonanych przed wicej ni dziesiciu laty, liczc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie bdcych spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
§ 2. Przy obliczaniu zachowku nalenego zstpnemu nie dolicza si do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawc w czasie, kiedy nie mia zstpnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna zostaa uczyniona na mniej ni trzysta dni przed urodzeniem si zstpnego.
§ 3. Przy obliczaniu zachowku nalenego maonkowi nie dolicza si do spadku darowizn, które spadkodawca uczyni przed zawarciem z nim maestwa.
Art. 995. [ Warto przedmiotu darowizny ]
Warto przedmiotu darowizny oblicza si wedug stanu z chwili jej dokonania, a wedug cen z chwili ustalania zachowku.
Art. 996. [ Zaliczenie darowizny na zachowek ]
Darowizn uczynion przez spadkodawc uprawnionemu do zachowku zalicza si na naleny mu zachowek. Jeeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstpny spadkodawcy, zalicza si na naleny mu zachowek take darowizn uczynion przez spadkodawc wstpnemu uprawnionego.
Art. 997. [ Zaliczenie kosztów wychowania ]
Jeeli uprawnionym do zachowku jest zstpny spadkodawcy, zalicza si na naleny mu zachowek poniesione przez spadkodawc koszty wychowania oraz wyksztacenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczaj przecitn miar przyjt w danym rodowisku.
Art. 998. [ Odpowiedzialno uprawnionego do zachowku za zapisy i polecenia ]
§ 1. Jeeli uprawniony do zachowku jest powoany do dziedziczenia, ponosi on odpowiedzialno za zapisy i polecenia tylko do wysokoci nadwyki przekraczajcej warto udziau spadkowego, który stanowi podstaw do obliczenia nalenego uprawnionemu zachowku.
§ 2. Przepis powyszy stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy zapis na rzecz uprawnionego do zachowku zosta obciony dalszym zapisem lub poleceniem albo uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeeniem terminu.
Art. 999. [ Ograniczenie odpowiedzialnoci spadkobiercy za zachowek ]
Jeeli spadkobierca obowizany do zapaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialno ogranicza si do wysokoci nadwyki przekraczajcej jego wasny zachowek.
Art. 1000. [ Odpowiedzialno obdarowanych za zachowek ]
§ 1. Jeeli uprawniony nie moe otrzyma od spadkobiercy nalenego mu zachowku, moe on da od osoby, która otrzymaa od spadkodawcy darowizn doliczon do spadku, sumy pieninej potrzebnej do uzupenienia zachowku. Jednake obdarowany jest obowizany do zapaty powyszej sumy tylko w granicach wzbogacenia bdcego skutkiem darowizny.
§ 2. Jeeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialno wzgldem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokoci nadwyki przekraczajcej jego wasny zachowek.
§ 3. Obdarowany moe zwolni si od obowizku zapaty sumy potrzebnej do uzupenienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny.
Art. 1001. [ Ustalanie pierwszestwa odpowiedzialnoci kilku obdarowanych ]
Sporód kilku obdarowanych obdarowany wczeniej ponosi odpowiedzialno stosownie do przepisów artykuu poprzedzajcego tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie moe uzyska uzupenienia zachowku od osoby, która zostaa obdarowana póniej.
Art. 1002. [ Dziedziczenie roszczenia z tytuu zachowku ]
Roszczenie z tytuu zachowku przechodzi na spadkobierc osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten naley do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.
Art. 1003. [ Zmniejszanie zapisów i polece ]
Spadkobiercy obowizani do zaspokojenia roszczenia z tytuu zachowku mog da stosunkowego zmniejszenia zapisów i polece.
Art. 1004. [ Zasady zmniejszania ]
§ 1. Zmniejszenie zapisów i polece nastpuje w stosunku do ich wartoci, chyba e z treci testamentu wynika wola spadkodawcy.
§ 2. W razie zmniejszenia zapisu obcionego dalszym zapisem lub poleceniem, dalszy zapis lub polecenie podlega stosunkowemu zmniejszeniu.
Art. 1005. [ Uprawnienia spadkobiercy uprawnionego do zachowku ]
§ 1. Jeeli spadkobierca obowizany do zaspokojenia roszczenia z tytuu zachowku sam jest uprawniony do zachowku, moe on da zmniejszenia zapisów i polece w takim stopniu, aeby pozosta mu jego wasny zachowek.
§ 2. Jeeli zapisobierca sam jest uprawniony do zachowku, zapis uczyniony na jego rzecz podlega zmniejszeniu tylko do wysokoci nadwyki przekraczajcej jego wasny zachowek.
Art. 1006. [ danie cakowitego wykonania zapisu ]
Jeeli zmniejszeniu podlega zapis, którego przedmiot nie da si podzieli bez istotnej zmiany lub bez znacznego zmniejszenia wartoci, zapisobierca moe da cakowitego wykonania zapisu, uiszczajc odpowiedni sum pienin.
Art. 1007. [ Przedawnienie roszcze z tytuu zachowku ]
§ 1. Roszczenia uprawnionego z tytuu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i polece przedawniaj si z upywem lat trzech od ogoszenia testamentu.
§ 2. Roszczenie przeciwko osobie obowizanej do uzupenienia zachowku z tytuu otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia si z upywem lat trzech od otwarcia spadku.
Art. 1008. [ Wydziedziczenie ]
Spadkodawca moe w testamencie pozbawi zstpnych, maonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postpuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami wspóycia spoecznego;
2) dopuci si wzgldem spadkodawcy albo jednej z najbliszych mu osób umylnego przestpstwa przeciwko yciu, zdrowiu lub wolnoci albo racej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopenia wzgldem spadkodawcy obowizków rodzinnych.
Art. 1009. [ Przyczyna wydziedziczenia ]
Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynika z treci testamentu.
Art. 1010. [ Przebaczenie ]
§ 1. Spadkodawca nie moe wydziedziczy uprawnionego do zachowku, jeeli mu przebaczy.
§ 2. Jeeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie mia zdolnoci do czynnoci prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastpio z dostatecznym rozeznaniem.
Art. 1011. [ Zstpni wydziedziczonego zstpnego ]
Zstpni wydziedziczonego zstpnego s uprawnieni do zachowku, chociaby przey on spadkodawc.
Tytu V.
PRZYJCIE I ODRZUCENIE SPADKU
Art. 1012. [ Sposoby przyjcia spadku, odrzucenie spadku ]
Spadkobierca moe bd przyj spadek bez ograniczenia odpowiedzialnoci za dugi (przyjcie proste), bd przyj spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialnoci (przyjcie z dobrodziejstwem inwentarza), bd te spadek odrzuci.
Art. 1013. (skrelony).
Art. 1014. [ Przyjcie czciowe ]
§ 1. Przyjcie lub odrzucenie udziau spadkowego przypadajcego spadkobiercy z tytuu podstawienia moe nastpi niezalenie od przyjcia lub odrzucenia udziau spadkowego, który temu spadkobiercy przypada z innego tytuu.
§ 2. Spadkobierca moe odrzuci udzia spadkowy przypadajcy mu z tytuu przyrostu, a przyj udzia przypadajcy mu jako spadkobiercy powoanemu.
§ 3. Poza wypadkami przewidzianymi w paragrafach poprzedzajcych spadkobierca nie moe spadku czciowo przyj, a czciowo odrzuci.
Art. 1015. [ Termin zoenia owiadczenia o przyjciu lub odrzuceniu spadku ]
§ 1. Owiadczenie o przyjciu lub odrzuceniu spadku moe by zoone w cigu szeciu miesicy od dnia, w którym spadkobierca dowiedzia si o tytule swego powoania.
§ 2. Brak owiadczenia spadkobiercy w powyszym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjciem spadku. Jednake gdy spadkobierc jest osoba nie majca penej zdolnoci do czynnoci prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej cakowitego ubezwasnowolnienia, albo osoba prawna, brak owiadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1016. [ Przyjcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ]
Jeeli jeden ze spadkobierców przyj spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uwaa si, e take spadkobiercy, którzy nie zoyli w terminie adnego owiadczenia, przyjli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1017. [ Transmisja ]
Jeeli przed upywem terminu do zoenia owiadczenia o przyjciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmar nie zoywszy takiego owiadczenia, owiadczenie o przyjciu lub o odrzuceniu spadku moe by zoone przez jego spadkobierców. Termin do zoenia tego owiadczenia nie moe si skoczy wczeniej anieli termin do zoenia owiadczenia co do spadku po zmarym spadkobiercy.
Art. 1018. [ Owiadczenie o przyjciu lub o odrzuceniu spadku ]
§ 1. Owiadczenie o przyjciu lub o odrzuceniu spadku zoone pod warunkiem lub z zastrzeeniem terminu jest niewane.
§ 2. Owiadczenie o przyjciu lub o odrzuceniu spadku nie moe by odwoane.
§ 3. Owiadczenie o przyjciu lub o odrzuceniu spadku skada si przed sdem lub przed notariuszem. Mona je zoy ustnie lub na pimie z podpisem urzdowo powiadczonym. Penomocnictwo do zoenia owiadczenia o przyjciu lub o odrzuceniu spadku powinno by pisemne z podpisem urzdowo powiadczonym.
Art. 1019. [ Zoenie owiadczenia pod wpywem bdu lub groby ]
§ 1. Jeeli owiadczenie o przyjciu lub o odrzuceniu spadku zostao zoone pod wpywem bdu lub groby, stosuje si przepisy o wadach owiadczenia woli z nastpujcymi zmianami:
1) uchylenie si od skutków prawnych owiadczenia powinno nastpi przed sdem;
2) spadkobierca powinien jednoczenie owiadczy, czy i jak spadek przyjmuje, czy te go odrzuca.
§ 2. Spadkobierca, który pod wpywem bdu lub groby nie zoy adnego owiadczenia w terminie, moe w powyszy sposób uchyli si od skutków prawnych niezachowania terminu.
§ 3. Uchylenie si od skutków prawnych owiadczenia o przyjciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sd.
Art. 1020. [ Skutek odrzucenia spadku ]
Spadkobierca, który spadek odrzuci, zostaje wyczony od dziedziczenia, tak jakby nie doy otwarcia spadku.
Art. 1021. [ Stosowanie przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia ]
Jeeli spadkobierca zarzdza spadkiem, a potem go odrzuci, do stosunków midzy nim a spadkobiercami, którzy zamiast niego doszli do spadku, stosuje si odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 1022. [ Powoanie do spadku z rónych tytuów ]
Spadkobierca powoany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z mocy ustawy moe spadek odrzuci jako spadkobierca testamentowy, a przyj spadek jako spadkobierca ustawowy.
Art. 1023. [ Spadkobierca konieczny ]
§ 1. Skarb Pastwa nie moe odrzuci spadku, który mu przypad z mocy ustawy.
§ 2. Skarb Pastwa nie skada owiadczenia o przyjciu spadku, a spadek uwaa si za przyjty z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1024. [ Ochrona wierzycieli spadkobiercy ]
§ 1. Jeeli spadkobierca odrzuci spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, kady z wierzycieli, którego wierzytelno istniaa w chwili odrzucenia spadku, moe da, aeby odrzucenie spadku zostao uznane za bezskuteczne w stosunku do niego wedug przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypacalnoci dunika.
§ 2. Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne mona da w cigu szeciu miesicy od chwili powzicia wiadomoci o odrzuceniu spadku, lecz nie póniej ni przed upywem trzech lat od odrzucenia spadku.
Tytu VI.
STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU I OCHRONA SPADKOBIERCY
Art. 1025. [ Stwierdzenie nabycia spadku ]
§ 1. Sd na wniosek osoby majcej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobierc.
§ 2. Domniemywa si, e osoba, która uzyskaa stwierdzenie nabycia spadku, jest spadkobierc.
Art. 1026. [ Termin stwierdzenia nabycia spadku ]
Stwierdzenie nabycia spadku nie moe nastpi przed upywem szeciu miesicy od otwarcia spadku, chyba e wszyscy znani spadkobiercy zoyli ju owiadczenia o przyjciu lub o odrzuceniu spadku.
Art. 1027. [ Udowodnienie praw wynikajcych z dziedziczenia ]
Wzgldem osoby trzeciej, która nie roci sobie praw do spadku z tytuu dziedziczenia, spadkobierca moe udowodni swe prawa wynikajce z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku.
Art. 1028. [ Ochrona osób trzecich ]
Jeeli ten, kto uzyska stwierdzenie nabycia spadku, lecz spadkobierc nie jest, rozporzdza prawem nalecym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporzdzenie nastpuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowizku, chyba e dziaa w zej wierze.
Art. 1029. [ Ochrona dziedziczenia ]
§ 1. Spadkobierca moe da, aeby osoba, która wada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobierc nie jest, wydaa mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów nalecych do spadku.
§ 2. Do roszcze spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów nalecych do spadku, o zwrot poytków lub o zapat ich wartoci, jak równie o naprawienie szkody z powodu zuycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów oraz do roszcze przeciwko spadkobiercy o zwrot nakadów stosuje si odpowiednio przepisy o roszczeniach midzy wacicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.
§ 3. Przepisy powysze stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy da wydania swego majtku osoba, co do której zostao uchylone orzeczenie o uznaniu jej za zmar.
Tytu VII.
ODPOWIEDZIALNO ZA DUGI SPADKOWE
Art. 1030. [ Zakres odpowiedzialnoci za dugi spadkowe ]
Do chwili przyjcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialno za dugi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjcia spadku ponosi odpowiedzialno za te dugi z caego swego majtku.
Art. 1031. [ Przyjcie spadku wprost i z dobrodziejstwem inwentarza ]
§ 1. W razie prostego przyjcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialno za dugi spadkowe bez ograniczenia.
§ 2. W razie przyjcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialno za dugi spadkowe tylko do wartoci ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Powysze ograniczenie odpowiedzialnoci odpada, jeeli spadkobierca podstpnie nie poda do inwentarza przedmiotów nalecych do spadku albo poda do inwentarza nie istniejce dugi.
Art. 1032. [ Spata czci dugów ]
§ 1. Jeeli spadkobierca, który przyj spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spaci niektóre dugi spadkowe nie wiedzc o istnieniu innych dugów, ponosi on odpowiedzialno za nie spacone dugi tylko do wysokoci rónicy midzy wartoci ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku a wartoci wiadcze spenionych na zaspokojenie dugów, które spaci.
§ 2. Jeeli spadkobierca, który przyj spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spacajc niektóre dugi spadkowe wiedzia o istnieniu innych dugów spadkowych, ponosi on odpowiedzialno za te dugi ponad warto stanu czynnego spadku, jednake tylko do takiej wysokoci, w jakiej byby obowizany je zaspokoi, gdyby spaca naleycie wszystkie dugi spadkowe.
Art. 1033. [ Odpowiedzialno za zapisy i polecenia ]
Odpowiedzialno spadkobiercy z tytuu zapisów i polece ogranicza si zawsze do wartoci stanu czynnego spadku.
Art. 1034. [ Solidarna odpowiedzialno spadkobierców ]
§ 1. Do chwili dziau spadku spadkobiercy ponosz solidarn odpowiedzialno za dugi spadkowe. Jeeli jeden ze spadkobierców speni wiadczenie, moe on da zwrotu od pozostaych spadkobierców w czciach, które odpowiadaj wielkoci udziaów.
§ 2. Od chwili dziau spadku spadkobiercy ponosz odpowiedzialno za dugi spadkowe w stosunku do wielkoci udziaów.
Tytu VIII.
WSPÓLNO MAJTKU SPADKOWEGO I DZIA SPADKU
Art. 1035. [ Wspówasno w czciach uamkowych ]
Jeeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólnoci majtku spadkowego oraz do dziau spadku stosuje si odpowiednio przepisy o wspówasnoci w czciach uamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytuu.
Art. 1036. [ Rozporzdzenie udziaem w przedmiocie spadkowym ]
Spadkobierca moe za zgod pozostaych spadkobierców rozporzdzi udziaem w przedmiocie nalecym do spadku. W braku zgody któregokolwiek z pozostaych spadkobierców rozporzdzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszaoby uprawnienia przysugujce temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.
Art. 1037. [ Dzia spadku ]
§ 1. Dzia spadku moe nastpi bd na mocy umowy midzy wszystkimi spadkobiercami, bd na mocy orzeczenia sdu na danie któregokolwiek ze spadkobierców.
§ 2. Jeeli do spadku naley nieruchomo, umowa o dzia powinna by zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 1038. [ Dzia cakowity i czciowy ]
§ 1. Sdowy dzia spadku powinien obejmowa cay spadek. Jednake z wanych powodów moe by ograniczony do czci spadku.
§ 2. Umowny dzia spadku moe obj cay spadek lub by ograniczony do czci spadku.
Art. 1039. [ Zaliczenie darowizn na sched spadkow ]
§ 1. Jeeli w razie dziedziczenia ustawowego dzia spadku nastpuje midzy zstpnymi albo midzy zstpnymi i maonkiem, spadkobiercy ci s wzajemnie zobowizani do zaliczenia na sched spadkow otrzymanych od spadkodawcy darowizn, chyba e z owiadczenia spadkodawcy lub z okolicznoci wynika, e darowizna zostaa dokonana ze zwolnieniem od obowizku zaliczenia.
§ 2. Spadkodawca moe woy obowizek zaliczenia darowizny na sched spadkow take na spadkobierc ustawowego nie wymienionego w paragrafie poprzedzajcym.
§ 3. Nie podlegaj zaliczeniu na sched spadkow drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjte.
Art. 1040. [ Darowizna przewyszajca sched spadkow ]
Jeeli warto darowizny podlegajcej zaliczeniu przewysza warto schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowizany do zwrotu nadwyki. W wypadku takim nie uwzgldnia si przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowizanego do jej zaliczenia.
Art. 1041. [ Zaliczenie darowizny uczynionej dalszemu zstpnemu ]
Dalszy zstpny spadkodawcy obowizany jest do zaliczenia na sched spadkow darowizny uczynionej przez spadkodawc jego wstpnemu.
Art. 1042. [ Sposób zaliczenia na sched spadkow ]
§ 1. Zaliczenie na sched spadkow przeprowadza si w ten sposób, e warto darowizn podlegajcych zaliczeniu dolicza si do spadku lub do czci spadku, która ulega podziaowi midzy spadkobierców obowizanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza si sched spadkow kadego z tych spadkobierców, a nastpnie kademu z nich zalicza si na poczet jego schedy warto darowizny podlegajcej zaliczeniu.
§ 2. Warto przedmiotu darowizny oblicza si wedug stanu z chwili jej dokonania, a wedug cen z chwili dziau spadku.
§ 3. Przy zaliczaniu na sched spadkow nie uwzgldnia si poytków przedmiotu darowizny.
Art. 1043. [ Zaliczenie kosztów wychowania i wyksztacenia ]
Przepisy o zaliczeniu darowizn na sched spadkow stosuje si odpowiednio do poniesionych przez spadkodawc na rzecz zstpnego kosztów wychowania oraz wyksztacenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczaj przecitn miar przyjt w danym rodowisku.
Art. 1044. [ Wspówasno przedmiotu spadkowego ]
Na danie dwóch lub wicej spadkobierców sd moe wydzieli im schedy spadkowe w caoci lub w czci w taki sposób, e przyzna im pewien przedmiot lub pewne przedmioty nalece do spadku jako wspówasno w okrelonych czciach uamkowych.
Art. 1045. [ Zawarcie umowy o dzia spadku pod wpywem bdu ]
Uchylenie si od skutków prawnych umowy o dzia spadku zawartej pod wpywem bdu moe nastpi tylko wtedy, gdy bd dotyczy stanu faktycznego, który strony uwaay za niewtpliwy.
Art. 1046. [ Rkojmia za wady ]
Po dokonaniu dziau spadku spadkobiercy s wzajemnie obowizani do rkojmi za wady fizyczne i prawne wedug przepisów o rkojmi przy sprzeday. Rkojmia co do wierzytelnoci spadkowych rozciga si take na wypacalno dunika.
Tytu IX.
UMOWY DOTYCZCE SPADKU
Art. 1047. [ Zakaz zawierania umowy o przyszy spadek ]
Z zastrzeeniem wyjtków przewidzianych w tytule niniejszym umowa o spadek po osobie yjcej jest niewana.
Art. 1048. [ Zrzeczenie si dziedziczenia ]
Spadkobierca ustawowy moe przez umow z przyszym spadkodawc zrzec si dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna by zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 1049. [ Skutki zrzeczenia ]
§ 1. Zrzeczenie si dziedziczenia obejmuje równie zstpnych zrzekajcego si, chyba e umówiono si inaczej.
§ 2. Zrzekajcy si oraz jego zstpni, których obejmuje zrzeczenie si dziedziczenia, zostaj wyczeni od dziedziczenia, tak jakby nie doyli otwarcia spadku.
Art. 1050. [ Umowa o uchylenie zrzeczenia si spadku ]
Zrzeczenie si dziedziczenia moe by uchylone przez umow midzy tym, kto zrzek si dziedziczenia, a tym, po kim si dziedziczenia zrzeczono. Umowa powinna by zawarta z formie aktu notarialnego.
Art. 1051. [ Zbycie spadku ]
Spadkobierca, który spadek przyj, moe spadek ten zby w caoci lub w czci. To samo dotyczy zbycia udziau spadkowego.
Art. 1052. [ Umowa zobowizujca do zbycia spadku ]
§ 1. Umowa sprzeday, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowizujca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywc, chyba e strony inaczej postanowiy.
§ 2. Jeeli zawarcie umowy przenoszcej spadek nastpuje w wykonaniu zobowizania wynikajcego z uprzednio zawartej umowy zobowizujcej do zbycia spadku, wano umowy przenoszcej spadek zaley od istnienia tego zobowizania.
§ 3. Umowa zobowizujca do zbycia spadku powinna by zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszcej spadek, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejcego uprzednio zobowizania do zbycia spadku.
Art. 1053. [ Prawa i obowizki nabywcy spadku ]
Nabywca spadku wstpuje w prawa i obowizki spadkobiercy.
Art. 1054. [ Obowizki zbywcy spadku ]
§ 1. Zbywca spadku zobowizany jest do wydania tego, co wskutek zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotów nalecych do spadku zostao uzyskane w zamian tych przedmiotów albo jako naprawienie szkody, a jeeli zbycie spadku byo odpatne, take do wyrównania ubytku wartoci powstaego przez zuycie lub rozporzdzenie nieodpatne przedmiotami nalecymi do spadku.
§ 2. Zbywca moe da od nabywcy zwrotu wydatków i nakadów poczynionych na spadek.
Art. 1055. [ Odpowiedzialno nabywcy spadku za dugi spadkowe ]
§ 1. Nabywca spadku ponosi odpowiedzialno za dugi spadkowe w tym samym zakresie co zbywca. Ich odpowiedzialno wzgldem wierzycieli jest solidarna.
§ 2. W braku odmiennej umowy nabywca ponosi wzgldem zbywcy odpowiedzialno za to, e wierzyciele nie bd od niego dali spenienia wiadcze na zaspokojenie dugów spadkowych.
Art. 1056. [ Wyczenie rkojmi za wady poszczególnych rzeczy wchodzcych w skad spadku ]
W razie zbycia spadku spadkobierca nie ponosi odpowiedzialnoci z tytuu rkojmi za wady fizyczne i prawne poszczególnych przedmiotów nalecych do spadku.
Art. 1057. [ Przejcie korzyci i ciarów ]
Korzyci i ciary zwizane z przedmiotami nalecymi do spadku, jak równie niebezpieczestwo ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia przechodz na nabywc z chwil zawarcia umowy o zbycie spadku, chyba e umówiono si inaczej.
Tytu X.
PRZEPISY SZCZEGÓLNE O DZIEDZICZENIU GOSPODARSTW ROLNYCH
Art. 1058. [ Dziedziczenie ustawowe gospodarstw rolnych ]
[6] Do dziedziczenia z ustawy gospodarstw rolnych obejmujcych grunty rolne o powierzchni przekraczajcej 1 ha stosuje si przepisy tytuów poprzedzajcych ksigi niniejszej ze zmianami wynikajcymi z przepisów poniszych.
Art. 1059. [ Przesanki dziedziczenia ]
[7] Spadkobiercy dziedzicz z ustawy gospodarstwo rolne, jeeli w chwili otwarcia spadku:
1) stale pracuj bezporednio przy produkcji rolnej albo
2) maj przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo
3) s maoletni bd te pobieraj nauk zawodu lub uczszczaj do szkó, albo
4) s trwale niezdolni do pracy.
Art. 1060. [ Dziedziczenie wnuków spadkodawcy ]
[8] W granicach okrelonych w art. 931 § 2 wnuki spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiadaj warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedzicz gospodarstwo rolne take wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mog gospodarstwa dziedziczy dla braku warunków przewidzianych w art. 1059. Przepis ten stosuje si odpowiednio do dalszych zstpnych.
Art. 1061. (uchylony).
Art. 1062. [ Dziedziczenie rodzestwa spadkodawcy ]
[9] § 1. Rodzestwo spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiada warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczy gospodarstwo rolne take wtedy, gdy zstpni spadkodawcy nie mog gospodarstwa dziedziczy dla braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w art. 1060.
§ 2. W granicach okrelonych w art. 934 dzieci rodzestwa spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiadaj warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedzicz gospodarstwo rolne take wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mog gospodarstwa dziedziczy dla braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w § 1 niniejszego artykuu. Przepis ten stosuje si odpowiednio do dalszych zstpnych.
Art. 1063. [ Powrót do dziedziczenia na zasadach ogólnych ]
[10] Jeeli ani maonek spadkodawcy, ani aden z jego krewnych powoanych do dziedziczenia z ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo jeeli uprawnionymi do dziedziczenia s wycznie osoby, które w chwili otwarcia spadku s trwale niezdolne do pracy, gospodarstwo dziedzicz spadkobiercy na zasadach ogólnych.
Art. 1064. [ Delegacja ]
[11] Rozporzdzenie Rady Ministrów okreli, jakie przygotowanie zawodowe uwaa si za przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, a take wypadki, w których pobieranie nauki zawodu lub uczszczanie do szkó uprawnia do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, oraz zasady i tryb stwierdzania trwaej niezdolnoci do pracy.
Art. 1065. (skrelony).
Art. 1066. [ Stwierdzenie nabycia spadku ]
[12] W stwierdzeniu nabycia spadku wymienia si osobno spadkobierców dziedziczcych gospodarstwo rolne oraz ich udziay w tym gospodarstwie.
Art. 1067. [ Zapis ]
§ 1. Do zapisu, którego przedmiotem jest wiadczenie pienine, stosuje si odpowiednio przepis art. 216.
§ 2. Jeeli wykonanie zapisu prowadzioby do podziau gospodarstwa rolnego lub wkadu gruntowego w rolniczej spódzielni produkcyjnej, sprzecznego z zasadami prawidowej gospodarki rolnej, spadkobierca zobowizany do wykonania zapisu moe da zamiany przedmiotu zapisu na wiadczenie pienine.
Art. 1068. (skrelony).
Art. 1069. (skrelony).
Art. 1070. [ Podzia gospodarstwa rolnego ]
W razie podziau gospodarstwa rolnego, które naley do spadku, stosuje si odpowiednio przepisy o podziale gospodarstw rolnych przy zniesieniu wspówasnoci.
Art. 1071. (skrelony).
Art. 1072. (skrelony).
Art. 1073. (skrelony).
Art. 1074. (uchylony).
Art. 1075. (skrelony).
Art. 1076. (skrelony).
Art. 1077. (skrelony).
Art. 1078. (skrelony).
Art. 1079. [ Inne oprócz gospodarstwa przedmioty wchodzce w skad spadku ]
[13] Jeeli oprócz gospodarstwa rolnego spadek obejmuje inne przedmioty majtkowe, udziay spadkobierców w gospodarstwie rolnym zalicza si na poczet ich udziaów w caoci spadku.
Art. 1080. (skrelony).
Art. 1081. [ Odpowiedzialno za dugi spadkowe zwizane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ]
[14] Odpowiedzialno za dugi spadkowe zwizane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi od chwili dziau spadku spadkobierca, któremu to gospodarstwo przypado, oraz spadkobiercy otrzymujcy od niego spaty. Kady z tych spadkobierców ponosi odpowiedzialno w stosunku do wartoci otrzymanego udziau. Odpowiedzialno za inne dugi ponosz wszyscy spadkobiercy na zasadach ogólnych.
Art. 1082. [ Zachowek ]
[15] Jeeli do spadku naley gospodarstwo rolne, ustalenie zachowku nastpuje z uwzgldnieniem przepisów niniejszego tytuu, a take odpowiednio art. 216.
Art. 1083. (skrelony).
Art. 1084. (skrelony).
Art. 1085. (skrelony).
Art. 1086. [ Wkad gruntowy w spódzielni ]
[16] Przepisy tytuu niniejszego stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy do spadku naley wkad gruntowy w rolniczej spódzielni produkcyjnej, o ile przepisy ponisze nie stanowi inaczej.
Art. 1087. [ Dziedziczenie wkadu gruntowego ]
[17] § 1. Nalecy do spadku wkad gruntowy w rolniczej spódzielni produkcyjnej dziedzicz ci sporód spadkobierców, którzy w chwili otwarcia spadku:
1) s czonkami tej spódzielni albo
2) bd s maoletni, bd te pobieraj nauk zawodu lub uczszczaj do szkó, albo
3) s trwale niezdolni do pracy.
§ 2. W braku spadkobierców okrelonych w punkcie pierwszym paragrafu poprzedzajcego wkad gruntowy w rolniczej spódzielni produkcyjnej dziedzicz równie spadkobiercy, którzy pracuj w gospodarstwie rolnym spódzielni albo w cigu szeciu miesicy od otwarcia spadku zostan czonkami tej spódzielni.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzajcych dotycz równie dziaki przyzagrodowej i siedliskowej, jeeli nale one do spadku.
Art. 1088. (skrelony).