System przemysłowy wg Hamiltona.
Organizacja przestrzenna procesu produkcji
Zbiór elementów 1 kategorii:
przemysłowych obiektów produkcyjnych np. kopalni, fabryk
obiektów nieprzemysłowych niedziałających na rzecz przemysłu jak np. jednostek administracyjnych, placówek naukowo-badawczych, biur konstrukcyjnych
elementy otoczenia, w którym odbywa się działalność przemysłowa, są to infrastruktura techniczna i społeczna, polityka ekonomiczna państwa, system prawny, organizacje międzynarodowe
Zdefiniuj PKB.
PKB - jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkowości narodowej. Opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).
W latach 1995-2002 zatrudnienie w przemyśle w Polsce charakteryzuje się tendencją...
Jest to tendencja regresji - liczba zatrudnionych w zakładach sektora produkcyjnego wykazuje tendencję spadkową
Kierunek krajobrazowy zajmował się.
skutkami działalności przemysłowej
opisem przedmiotów widzianych
opisem cech krajobrazu przemysłowego
Pojęcie lokalizacji obejmuje...
obiekt zlokalizowany
miejsce lokalizacji
cel lokalizacji
motywy lokalizacji
Do czynników rozwoju przemysłu zaliczamy.
nakłady inwestycyjne
tradycja pracy
umiejętności pracowników
system prawny.
Wskaż mierniki potencjału przemysłowego.
zatrudnienie
zużycie energii elektrycznej
wartość środków trwałych
wielkość produkcji
Wymień 4 założenia teorii lokalizacji Thünena.
wszystkie grunty na badanym obszarze są jednakowo urodzajne
transport pomiędzy gospodarstwami rolnymi a rynkiem zbytu odbywa się po drogach najkrótszych
koszty transportu są wprost proporcjonalne do odległości i trwałości
rolnicy w zasadzie nie wymieniają produktów między sobą, tylko sprzedają na centralnym rynku
Wymień 4 założenia teorii Webera.
wprowadził i sformułował pojęcie czynnika lokalizacji
wyróżnił 3 czynniki lokalizacji zakładów: transportu, pracy i korzyści aglomeracji
punktem w przestrzeni zapewniającym korzystną lokalizację jest punkt min. kosztów produkcji
trójkąt lokalizacyjny Webera: optymalną lokalizację wyznaczy najkrótsza wartość sumy iloczynów wagi i odległości transportu wszystkich surowców do zakładu oraz finalnego miejsca zbytu
Weber wprowadził klasyfikację surowców.
surowce wszechobecne
zlokalizowane
czyste
brutto
Krytyka teorii Webera.
Pomijała wszelkie rozważania nad zyskami ze zbytu. Dla epoki przedkapitalistycznej układ czynników lokalizacyjnych miał układ rozproszony, rozproszony był także układ produkcji i rynków zbytu. Teoria Webera niewątpliwie znacząca dla dalszego rozwoju teorii lokalizacji zakładała sporo uproszceń przez co nie wyjaśniała wielu wyboró lokalizacyjnych dokonywanych w praktyce. Dlatego podejmowano dalsze próby nad jej zblizeniem do rzeczywistości.
Wymień 4 czynniki lokalizacji istotne dla teorii lokalizacji Isarda.
w procesie produkcji wymagane są umiejscowione czynniki produkcji: praca, kapitał, ziemia, a także umiejętności organizacyjne i nakłady transportowe
przesunięcie dobra z jednego punktu do drugiego jest związane z dostarczeniem pewnej ilości nakładu transportu
każda zmiana miejsca przeznaczenia dwóch nakładów rozpatrywana jest jako substytucja transportu nakładu
istnieje możliwość zastąpienia (substytucji) nakładów jednego czynnika produkcji nakładami innego czynnika (czynniki substytucyjne)
Wskaż przemysły zaawansowanej technologii.
chemia
elektronika
farmacja
aeronautyka
Wymień 3 cechy charakterystyczne dla interwencjonizmu amerykańskiego.
subwencje (darowizny)
ulgi podatkowe
pożyczki bez oprocentowania lub z niską stopą procentową
Produkcyjne czynniki lokalizacji.
surowce
siła robocza
korzyści aglomeracji
kapitał
Dystrybucyjne czynniki lokalizacji.
odległość od rynków zbytu
reklama
kooperacja
Wymień 5 cech społeczeństwa informacyjnego.
gospodarka oparta na wiedzy
wysoki poziom skolaryzacji (miara powszechności nauczania) społeczeństwa
wysoki poziom alfabetyzmu funkcjonalnego w społeczeństwie
postępujący proces decentralizacji społeczeństwa
renesans społeczności lokalnej
urozmaicenie życia społecznego
wysoko rozwinięty sektor usług, przede wszystkim nowoczesnych (bankowość, badania i rozwój)
?
Postfordyzm - elastyczny model produkcji - 5 cech.
technologia pracy - wysoce skomplikowana
techniczne wyposażenie - możliwość elastycznego programowania maszyn i urządzeń
produkcja - w małych seriach
charakter rynku - małe rynki zbytu, nastawiony na konkurencję jakościową
charakter pracy - elastyczny, bardzo zróżnicowane zadania
Wymień 4 typy technopolii i ich lokalizację.
Centra innowacji - stworzone przez uniwersytety i małe jednostki badawcze, maja na celu eksperymentalne wdrażanie wynalazków w placówkach badawczych.
Parki naukowe - powstałe z inicjatywy uniwersytetów i w ich pobliżu, np. Cambridge Research Park w Wielkiej Brytanii
Parki technologiczne - znajdują się w pobliżu dużych aglomeracji
Parki biznesu i handlu - powstają w otoczeniu lotnisk, otoczenie o wysokiej jakości i słabym zagęszczeniu
Inwestycje portfelowe to ...
Inwestycje, które polegają na zakupie akcji zagranicznych przedsiębiorstw, organizacji międzynarodowych w celu uzyskania wyższych odsetek i dywidend (dochód z akcji) w porónanoi do lokat na rynku krajowym - są to z zasady inwestycje krótkoterminowe.
?
Oblicz wskaźniki:
koncentracji przestrzennej - liczba zatrudnionych w przemyśle na jednostkę powierzchni
4800 os/ 200 km²= 24 os./km²
wydajności pracy - suma produktów wytworzonych w jednostce czasu na jednego pracownika
4400 sztuk / 2200 os.= 2 sztuki/os.
produktywności środków trwałych - wartość produkcji sprzedanej na określoną jednostkę brutto środków trwałych
2200000 zł / 400000 zł= 5,5 zł
energochłonności - zuzycie energii na jednostkę produkcji
16 GWh / 4400 sztuk=0,003 GWh/ sztukę
Polska klasyfikacja działalności PKD oparta na EKD.
Polska Klasyfikacja Działalności (PKD), oparta na EKD, obejmuje w kolejności: sekcja, podsekcja, działy, grupy, klasy, podklasy.
A-B DZIAŁ ROLNICTWA
A -rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
B - rybołówstwo, rybactwo
CDE DZIAŁ PRZEMYSŁU
C - górnictwo, kopalnictwo
D - przetwórstwo przemysłowe
E - wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, wodę, gaz
F-J DZIAŁ USŁUG
F - budownictwo
G - handel hurtowy i detaliczny
H - hotele i restauracje
I - transport, gospodarka magazynowa i łączność
J - pośrednictwo finansowe
K - obsługa nieruchomości, nauka
L - administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia
M - edukacja
N - ochrona zdrowia i opieka społeczna
O - pozostale usługi, komunalne, społeczne, indywidualne
P- gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
Q- organizacje i zespoły eksterytorialne
Udział sektora prywatnego w strukturze produkcji sprzedanej przemysłu w Polsce.
Od 1989 roku wykazywał tendencję rosnącą i w roku 2000 wyniósł ok. 72%. Jest to następstwo upadku systemu komunistycznego i wkroczenie do Polski gospodarki wolnorynkowej.
Udział przemysłu w wartości dodanej brutto PKB w 2000 r.
Wyniósł ok. 23%. Najwiekszy w tym udział miał przemysł elektromaszynowy i spożywczy.
Województwa o najwyższym wskaźniku produkcji sprzedanej przemysłu na jednego mieszk. w 2000 r.
mazowieckie
wielkopolskie
śląskie
Coś o pracujących w gospodarce narodowej w 2000 r. (w których województwach najwięcej zatrudnionych?).
woj.śląskie, woj.mazowieckie, woj.małopolskie, woj.wielkopolskie
W strukturze przemysłu przetwórczego w Polsce największe znaczenie mają.
elektromaszynowy, który reprezentuje 20% wartości produkcji sprzedanej
spożywczy, który reprezentuje 19% wartości produkcji sprzedanej
Wymień 4 najważniejsze cele restrukturyzacji przemysłu w Polsce.
Zmiany struktury własnościowej przedsiębiorstw z państwowej na prywatną
rozwój małych i średnich zakładów
rozwój pzemysłu wysokiej techniki
zwiększenie konkurencyjności wyrobów
ukierunkowanie przemysłu na te dziedziny,w których aktualnie występuje największy stopień zależności od importu z krajów rozwiniętych
Formy koncentracji przemysłu.
OKRĘG PRZEMYSŁOWY - jest to skupisko wielu ośrodków i zakładów przemysłowych na silnie zurbanizowanych terenach. W rejonach tych szczególnie rozwinięty jest przemysł.
ZAKŁAD PRZEMYSŁOWY - podstawowa jednostka produkcyjna, stanowiąca podstawowy element struktury przestrzennej przemysłu. Może współpracować z innymi zakładami.
SKUPIENIE PRZEMYSŁOWE - zbiór luźnych zakładów, nie współdziałających produkcyjnie, a nawet ekonomicznie, o znacznym zróżnicowaniu profilu działania. Cechuje go mała koncentracja produkcji.
ZESPÓŁ PRZEMYSŁOWY - od skupienia przem. odróżniają go prawie wyłącznie cechy jednostkowe tj. różnorodne powiązania przemysłu w zakresie produkcyjnym, energetycznym i transportowym. Koncentracja produkcji jest duża i przeważa przemysł ciężki.
KOMBINAT PRZEMYSŁOWY - zespół wyspecjalizowanych zakładów, opartych na ścisłej więzi technologiczno - organizacyjnej, rozmieszczony na wspólnym terytorium i podlegający wspólnemu zarządowi.
Wyróżniamy 2 podstawowe typy kombinatów:
-Poziome (wachlarzowe) - szereg zakładów wytwarzających różne produkty, w oparciu o wspólną bazę surowcową.
-Pionowe (szeregowe) - zakłady połączone więzią technologiczno-organizacyjną.
OŚRODEK PRZEMYSŁOWY - zbiór zakładów powiązanych produkcyjnie i ekonomicznie o charakterze ponadregionalnym
Okręgi przemysłowe, które zanikły w latach transformacji gospodarki narodowej (wg delimitacji GUS z 1980 i Fierli z 1998 lub Gierańczyk, Stańczyk z 1999).
tarnobrzeski, zielonogórski, karpacki, białostocki oraz płocko-włocławski, legnicko-głogowski, częstochowski, opolski, piotrkowsko-bełchatowski, sudecki, staropolski, rzeszowsko-tarnowski
zanik więzi funkcjonalnych między okręgami: bydgoskim i toruński
zmieniono nazwę okręgu górnośląskiego na śląski
powstały nowe okręgi: wałbrzyski, dębicko-stalowowolski
Cechy charakterystyczne dla warszawskiego OP.
dominującą rolę pełni przemysł elektromaszynowy
skupia się tu przemysł elektrotechniczny i elektroniczny, precyzyjny
liczni inwestorzy krajowi i zagraniczni
typowo miejska geneza okręgu przemysłowego, brak surowców miner., wykwalifikowana kadra
Cechy charakterystyczne dla poznańskiego OP.
przemysł elektromaszynowy
infrastruktura i dogodne położenie
przemysł chemiczny, gumowy, farmaceutyczny
wysokie wykształcenie kadry
Podaj po trzy przykłady do typów okręgów:
surowcowych: legnicko-głogowski (KGHM,miedź), GOP (węgiel), bogatyńsko-zgorzelecki (węgiel)
monocentrycznych: warszawski, poznański, krakowski (wyraźnie wybijający się ośrodek centralny)
policentryczne: np. GOP, Okręg Sudecki,
monostrukturalne: rybnicki, łódzki (ośrodki, w których dominuje jedna gałąź przemysłu)
polistrukturalnych: Staropolski, Poznański, Krakowski, Sudecki
Wymienione czynniki lokalizacji zalicz do tzw. „twardych” i „miękkich” (miękkie - niemierzalne, twarde - mierzalne).
rynek zbytu (T)
bliskość dostawców i kooperantów (T)
klimat społeczny (M)
przychylne nastawienie władz samorządowych (M)
podaż wykwalifikowanej siły roboczej (T)
połączenia komunikacyjne (T)
podatki, zwolnienia, subwencje (T)
atrakcyjność miasta (M)
Podaj 4 cechy charakteryzujące przemysł chemiczny w Polsce.
stały, powolny wzrost produkcji i sprzedaży
bardzo duża produkcja półproduktów, które są później przerabiane przez inne działy przemysłu
odznacza się dużą wodochłonnością (koncentracja w dorzeczu Wisły, Odry)
jest silnie kapitałochłonny i mało pracochłonny (większość procesów daje się zautomatyzować)
Podaj 4 cechy charakteryzujące przemysł lekki w Polsce.
brak nowoczesnego marketingu i dystrybucji
koncentracja w dużych aglomeracjach (Łódzki Okręg posiada silne tradycje z poł. XVIII w.)
podstawę jego egzystencji stanowi szycie pod cudzą marką
produkty całej branży lekkiej kształtują zasadniczo kilka gałęzi tego przemysłu
Wyjaśnij termin reindustralizacja.
Reindustrializacja - przechodzenie od gałęzi przemysłu kapitałochłonnego (tzn. o dużym zapotrzebowaniu na surowce, energię i siłę roboczą) do gałęzi "intelektualnie intensywnych", wymagających dużego zaangażowania nauki i wysoko wykwalifikowanej kadry pracowników.
Wyjaśnij termin interwencjonizm - przykłady w Polsce i na świecie.
Interwencjonizm - teoria ekonomiczna zalecająca bezpośrednie interwencje państwa w rynek.
Trzy główne cele interwencjonizmu to ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, pobudzenie popytu globalnego oraz podnoszenie tempa rozwoju gospodarczego.
Przykłady w Polsce:
budowa autostrad
Przykłady na świecie:
plan Marshalla w Europie Zachodnie
kontrolowana przez państwo powojenna odbudowa gospodarek Japonii, Tajwanu i Korei Płd
Największy udział nakładów na badania naukowe i prace rozwojowe w PKB w 1998 r. miały...
Następujące państwa: Szwecja, Japonia, Finlandia, Stany Zjednoczone.
Przemysł wysokiej techniki charakteryzuje się (w porównaniu do całego przemysłu).
niższą materiałochłonnością i energochłonnością w przeliczeniu na jednostkę produkcji
wyższą wydajnością pracy
wysoką rentownością
mniejszą uciążliwością dla środowiska naturalnego
wyższymi nakładami na prace B+R w stosunku do nakładów na budowę zakładów i ich wyposażenie
Scharakteryzuj cykl życiowy produktu.
a) tradycyjnego:
● innowacja: lokalizacja produkcji w kraju macierzystym (wysoko rozwiniętym) zapoczątkowanie eksportu do krajów o podobnym poziomie rozwoju
● dojrzałość: zmniejszenie produkcji w kraju macierzystym, lokalizowanie w krajach rozwiniętych gospodarczo i zapoczątkowanie importu do kraju macierzystego
● standaryzacja: lokalizacja produkcji w krajach rozwijających się oraz eksport do kraju macierzystego i innych krajów rozwiniętych
b) zaawansowanej technologii:
Cykl życiowy produktu może być dodatkowo wydłużony dzięki nowym zastosowaniom technologii (np. płyty główne montowane po staremu znajdują zastosowanie w telekomunikacji). Wobec rosnącego nasycenia rynku telefonów komórkowych nowe zastosowania (np. w elektronice samochodowej i przemyśle) przyczyniają się do odzyskania części straconych wpływów.
Wymień skutki napływu inwestycji zagranicznych dla przemysłu Polski.
tworzenie nowych miejsc pracy
unowocześnienie i rozbudowa aparatu produkcyjnego
transfer nowych technologii
podnoszenie kwalifikacji pracowników
poprawa zarządzania przedsiębiorstwem
Korzyści internacjonalizacji procesu produkcji (z punktu widzenia przedsiębiorstwa przemysłowego).
walory przedsiębiorstwa możliwe do spożytkowania za granicą kraju (marka, potencjał)
obniżenie kosztów produkcji w wyniku zwiększenia skali podatkowej
obniżenie kosztów w wyniku nałożenia niektórych kosztów np. marketingu na większą produkcję
uniknięcie kosztów prawnej ochrony własności (np. transfer technologii)
Globalizacja.
Globalizacja - proces integrowania się krajowych i regionalnych rynków w jeden globalny rynek towarów, usług i kapitału, (szybki przepływ informacji i towarów).
Rewitalizacja.
Rewitalizacja - działanie skupione na ożywieniu zdegradowanych obszarów miast, np. poprzemysłowych i znalezienie dla nich nowego zastosowania.
Recykling.
Recykling - jedna z metod ochrony środowiska naturalnego. Jej celem jest ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów.
Wpływ jakości środowiska na jakość wyrobów przemysłowych.
Czystość środowiska ma wpływ przede wszystkim na jakość produktów wysokiej techniki przemysłu farmaceutycznego, optoelektronicznego, mikroelektronicznego.
Wymień 3 negatywne skutki industrializacji.
żywiołowy rozwój przemysłu zapoczątkował degradację środowiska naturalnego
pogorszenie warunków życia pracowników najemnych
spadek ilości ludności rolniczej
Infrastruktura techniczna i społeczna, przykłady.
infrastruktura techniczna - urządzenia świadczące podstawowe usługi dla określonej jednostki przestrzenno-gospodarczej (miasta, zakładu przemysłowego itp.) w zakresie energetyki, transportu, teletechniki itp. (przykład: kanalizacja, wodociągi)
infrastruktura społeczna - zespół urządzeń publicznych zaspokajających potrzeby socjalne, oświatowe i kulturalne ludności. (przykład: szpitale, szkoły, straż pożarna itp.)
W 1998 r. długość dróg publicznych w Polsce wynosiła...
ok. 364 tys. km
Podaj przebieg projektowanych (lub częściowo istniejących) autostrad.
A1 - Gdańsk - Toruń - Gorzyczki
A2 - Świecko (Niemcy) - Poznań - Warszawa - Kukuryki (Białoruś)
A3 - Szczecin - Jelenia Góra - Praga
A4 - Jędrzychowie (Niemcy) - Wrocław - Górny Śląsk - Kraków - Korczowa (Ukraina)
Do dróg o największym obciążeniu ruchu samochodowym zaliczamy...
Trasy Warszawa-Katowice i Kraków-Katowice
Gęstość sieci transportowej jest największa w...
W południowo-zachodniej i południowej Polsce
W latach 1960-2000 udział transportu kolejowego i samochodowego w strukturze przewozów (ładunków i pasażerów) wykazywał tendencję...
Tendencja rosnąca w przypadku transportu samochodowego, a malejąca w odniesieniu do transportu kolejowego.
Transport samochodowy.
Zalety:
szybkość
umożliwia dostarczenie towaru bezpośrednio do odbiorców
Wady:
wzrost ilości samochodów
zatłoczone drogi
uciążliwy dla środowiska
Transport kolejowy.
Zalety:
duża masa przewożonego towaru
stosunkowo tani przewóz
zelektryfikowane są przyjazne dla środowiska
Wady:
mała szybkość pociągów towarowych
konieczność przeładunku towarów na bocznicach
Znaczenie żeglugi śródlądowej w Polsce.
Żegluga śródlądowa w Polsce ma znikomą rolę zarówno w przewozie ładunków jak i pasażerów. Przyczyną tego jest głównie słaba regulacja dróg wodnych - są one zaniedbane lub niedostateczne do wymogów żeglugi śródlądowej. Zaletą tego transportu jest to, że jest on najtańszy oraz czysty ekologicznie. Wadą natomiast jest niewielka szybkość oraz duże potrzeby regulacji rzek. Najważniejszą drogą śródlądową w Polsce jest Odra dzięki połączeniu Kanałem Gliwickim z GOP-em.
W zakresie przeładunków najważniejszą rolę w transporcie morskim odgrywa port...
Gdańsk (północny) - prawie 19 mln ton rocznie, co stanowi prawie 40% ogólnej wielkości przeładunków.
Drugim co do wielkości przeładunków jest port Szczecin.
W zakresie ruchu pasażerów najważniejszą rolę w transporcie morskim odgrywa port...
Świnoujście - do Ystad oraz Malmo w Szwecji, a także do Kopengahi w Danii.
Gdynia - Karlskona w Szwecji
Gdańsk - Oxelosund w Szwecji oraz Helsinki w Finlandii
Pod względem ilości abonentów telefonii stacjonarnej na 1000 mieszkańców najgorszymi są:
woj. podkarpackie 152 abonentów na 1000 mieszkańców
woj. świętokrzyskie 176 abonentów na 1000 mieszkańców
najlepszymi są:
woj. mazowieckie 283 abonentów na 1000 mieszkańców
woj. zachodniopomorskie 240 abonentów na 1000 mieszkańców