Który z pisarzy wywarł najistotniejszy
wpływ na moje myślenie o sprawach Polski i Polaków
Ludzie ! Każdy z Was mógłby , samotny, więziony
Myślą i wiarą zwalać i podźwigać trony !
(Dziady CZ. III)
Myśl ta nacechowana ogromnym patriotyzmem. Charakteryzuje stosunek Polaków stających wobec powstań narodowych do siły ducha i mocy serc ludzkich - do nadziei. Okres romantyzmu zatem jak również poeci, twórcy romantyczni ukierunkowali moje myślenie na temat OJCZYZNY i narodu którego jestem częścią, na temat wartości nadrzędnych dla których ówcześni poświęcali życie. Sytuacja w jakiej znalazła się Polska po 1818r. Dwa powstania
listopadowe 1830 roku i styczniowe 1863roku dały powód by wyrazić niezgodę narodu na prześladowania i hańbę życia w łańcuchach.
Któż więc lepiej niż Mickiewicz, znający te czasy , mógł przedstawić klimat i nastroje narodowościowe.
Koncepcja Mickiewiczowskiej drogi do wolności przeszła ewolucję. Początkiem był „Konrad Wallenrod - powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich”- Bohaterem powieści jest młody Litwin , uprowadzony w dzieciństwie przez Krzyżaków i przez nich wychowany. Dzięki temu , że złożył śluby zakonne i stał się mistrzem zakonu ma - jako jedyny ze swego narodu - możliwość ocalić ojczyznę od zagrożenia jakie stanowią krzyżacy . Nie widząc innego sposobu decyduje się Konrad Wallenrod na walkę poprzez podstęp i zdradę("Jeden sposób, Aldono, jeden pozostał Litwinom Skruszyć potęgę Zakonu: "Mnie ten sposób wiadomy. Lecz nie pytaj dal Boga! Stokroć przeklęta godzina, W której od wrogów zmuszony chwycę się tego sposobu"). Jednakże z tej sytuacji wynika tragizm tej postaci, która dla dobra narodu, z którego się wywodzi musi poświęcić nie tylko szczęście rodzinne i własne życie, ale także zrezygnować ze szczęścia wiecznego ("...Chcę znać zawczasu co mnie w piekle czeka"). Jednak dzięki temu Mickiewicz ukazał jak ważny jest i powinien być problem walki o dobro ojczyzny ("...Jam niebo za młodu poświęcił..."). Jednocześnie postacią ślepego wajdeloty - Halabana , poeta określa miejsce należne poecie i jego poezji, a mianowicie przypominanie w chwilach największego zwątpienia celów i motywów walki z najeźdźcą. Halaban proponuje też ("...narodowy kościół pamiątek...") co oznaczać ma nieśmiertelność w ustach ludu oraz w literaturze. Dzięki powieści Mickiewicz przekonuje, że w walce o niepodległość państwa nie liczą się żadne koszty, ani środki służące osiągnięciu upragnionego celu. Ukazuje więc, że dotychczasowe - nieskuteczne sposoby walki zgodne z etyką rycerską i prostotą zadań żołnierskich, należy zastąpić sposobami skutecznymi, choć niekoniecznie zgodnymi z etyką chrześcijańską.
Wiersz „Do matki Polki” , napisany na kilka miesięcy przed wybuchem powstania . Jest uzupełnieniem motywu z Konrada Wallenroda. Syn matki Polki ma walczyć nie jak dawni rycerze, lecz musi nauczyć się „pod ziemię kryć z gniewem i być jak otchłań w myśli niedościgły”
Utwory powstałe po wybuchu i upadku powstania listopadowego to m.in. liryka tyrtejska .Przykładowo „Reduta Ordona” . Mickiewicz wybrał do swych utworów dwie znamienite postacie: hrabiankę Emilię Plater ("Śmierć pułkownika"), oraz Juliana Konstantego Ordona ("Reduta Ordona"). "Reduta..." to wiersz opowiadający o dowódcy wojskowej placówki, który nie mogąc skutecznie przeciwstawić się przewadze liczebnej wroga, w ostatniej chwili - gdy wróg już wdarł się do reduty -wysadził się w powietrze zadając nieprzyjacielowi wielkie straty.("...Widziałem go znowu! Widzę rękę - błyskawicę...|Wywija, grozi wrogom, trzyma palną świecę...|Biorą go!... Zginął! - O nie! Skoczył w dół, do lochów!(..)|Spojrzałem na redutę. - Wały, palisady, Działa, i naszych garstka, i wrogów gromady -|Wszystko jak sen, znikło!...") Mimo iż , prawdziwy Ordon przeżył powstanie i działał później na emigracji, Mickiewicz w swym utworze uśmiercił go dla złożenia hołdu tym, którzy polegli w czasie powstania, a także dla podkreślenia, że własne życie staje się mało znaczące wobec wolności kraju ojczystego i rodaków.
"Dziady cz. III" - wielki dramat romantyczny z 1832r. bohater Gustaw odnajduje sens życia i doznaje przemiany duchowej, co jest symbolicznie ukazane w scenie w celi więziennej. ("Tu umarł Gustaw, narodził się Konrad"). Odrodzony Konrad odnajduje swe miejsce w życiu jako bojownik o wolność ojczyzny, który gotów jest poświęcić swe życie. Utwór ten powstał w wyniku włączenia się romantyków do walki w powstaniu listopadowym i zapowiadał nową fazę twórczości tego okresu. W utworze przedstawione są wydarzenia z okresu procesu wileńskiego, prześladowania młodzieży polskiej i jej cierpienia (Zan, Wasilewski, Rollinson). Ukazana została również jej gotowość do najwyższych poświęceń w imię ratowania ojczyzny (piosenka Feliksa: "Nie dbam, jaka spadnie kara"). W widzeniu księdza Piotra wyjaśniona zostaje klęska powstania i jednocześnie rola narodu polskiego - wybranego wśród innych narodów słowiańskich. Męczeństwo narodu ma sens , ponieważ doskonali ducha , prowadzi do zmartwychwstania . Z ideą mesjanizmu łączy się wiara w wielkie przeobrażenie duchowe narodu i powszechne braterstwo. Konrad jest poetą, który żąda umożliwienia mu kierowania narodem, a więc jest również bohaterem zaangażowanym w realizację celów narodowych. ("Chcę czuciem rządzić, które jest we mnie; Rządzić jak Ty wszystkimi zawsze i tajemnie: Co ja zechcę, niech wnet zgadną, Spełnią, tym się uszczęśliwią, A jeżeli się sprzeciwią, Niechaj cierpią i przepadną."). W "Dziadach" zawarta jest też krytyka części narodu polskiego, który uległ wpływom zaborców i przestał dbać o zachowanie własnej tożsamości. Dotyczy to arystokracji, która związana z dworem carskim troszcząc się jedynie o własny interes, zapomina o losie ojczyzny. Przykłady tego odnajdujemy w scenie "Salon warszawski" zamykanej wypowiedzią Piotra Wysockiego: "Nasz naród, jak lawa, Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa, Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi; Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi"!).
"Pan Tadeusz - Ostatni zajazd na Litwie" to największa epopeja narodowa z 1834r. przedstawiająca wydarzenia w Soplicowie z okresu wyprawy napoleońskiej na Moskwę. Głównym, choć wcale nie tytułowym bohaterem jest Jacek Soplica, który splamiony zabójstwem stolnika Horeszki po odmowie ręki jego córki - Ewy, odkupienia swych win szukał w działalności politycznej, w bitwach pod Hohenlindem, Jeną, w wąwozie Samosierra gdzie "...Obok Kozietulskiego był ranny dwa razy...". Okazał się też ksiądz Robak (gdyż takie imię przybrał Jacek Soplica) emisariuszem, więźniem politycznym i cierpiętnikiem "za sprawę". ("Udało mi się nieraz do kraju przedzierać, Rozkazy wodzów nosić, wiadomości zbierać, Układać zmowy - znają i Galicyjanie Ten kaptur mnisi - znają i Wielkopolanie! Pracowałem przy taczkach rok w pruskiej fortecy, Trzy razy Moskwa zraniła mi plecy, Raz już wiedli na Sybir; potem Austriacy W Szpilbergu zakopali mnie w lochach do pracy..."). Biografia księdza Robaka jest modelowym żywotem patrioty Polski porozbiorowej, a może nawet żywotem symbolicznym. Jest on nie tyle indywidualnością co bohaterem uosabiającym losy narodu polskiego. Dzięki dobrze spełnionej misji Jacek Soplica odkupuje swe grzechy , mimo to umiera . Utwór jednak ma pozytywny wydźwięk, gdyż kończy się ślubem bohatera tytułowego - syna Soplicy co uświadamia odbiorcom, że siły spożytkowane dla dobra ojczyzny zwracają się z nawiązką. .
Pielgrzym był nowym typem bohatera w naszej literaturze po raz pierwszy pojawia się w „Sonetach Krymskich” . Obraz pamięci ojczyzny zdecydowanie wygrywa w zestawieniu ze wschodnim przepychem. Krym to kraj pełen egzotycznego piękna i dostatku , ale pielgrzym zniewolony przez pamięć , nie potrafi i nie chce tam pozostać „ucieka serce”. Wrażenia z podróży po Krymie były ogromne, zawsze jednak zza zachwytu , podziwu, przerażenia i upojenia prześwitywało uczucie inne - smutku i tęsknoty. (Dlaczegoż stąd ucieka serce w okolice dalekie, i - niestety! Jeszcze dalsze czasy ?)
Mickiewicz dojrzał do przedstawienia narodowi drogi do wolności , jego utwory przepełnione są przykładami buntu , bohaterstwa ,nadziei na wolność. Mickiewicz nakłania rodaków do składania hołdu męczennikom świętej sprawy byli to bowiem ci , którzy „poległym ciałem dali innym szczebel do sławy grodu '' ( Oda do młodości )
Reasumując uważam , iż utwory Mickiewicza wywarły ogromny wpływ na myślenie człowieka na tematy dotyczące sprawy polskiej , ojczyzny i narodowości . Przedstawił on wartości reprezentowane przez współczesne mu
pokolenie .W trudnym świecie końca XX wieku ciągle jest miejsce na patriotyczne ideały, troskę o wolną ojczyznę. Patriotyczna tradycja romantyczna inspiruje nas nieustannie , sprawia , że wśród zwykłej codzienności potrafimy zatrzymać się i pomyśleć o Polsce , o tradycji i tożsamości narodowej.