Imię

Nazwisko

Kierunek studiów

ANALIZA EKONOMICZNO-PRZESTRZENNA 2009

ZESTAW PYTAŃ EGZAMINACYJNYCH (A - 49 pkt)

1	Jakie typy jednostek badania można wyróżnić w analizie ekonomiczno-przestrzenej Liniowy, powierzchniowy, punktowy
2	Co oznacza skrót NUTS Nomenclature of Teritorial Units for Statistics - czyli nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznych. Trzy pierwsze poziomy (NUTS 1, NUTS 2, NUTS 3) mają charakter regionalny, a dwa ostatnie (NUTS 4, NUTS 5) lokalny. 1- kraj, 2-województwo, 3-zgrupowanie, 4-powiaty, 5-gmina
3	Jakiego typu jednpostki najczęściej wykorzystuje się w praktyce badań ekonomiczno-przestrzennych Województwa, powiaty, okręgi, gminy, wsie sołeckie, miasta, dzielnice, obwody, rejony spisowe, makroregiony, rejony statystyczne
4	Na poziomie regionalnym jednostki NUTS powinny być porównywalne pod względem: Liczby ludności
5	Jaki jest warunek poprawności pomiaru w analizie ekonomiczno-przestrzennej Właściwy dobór cech charakteryzujących (zmiennych) badane zjawiska; jakimi ogólnymi właściwościami cechuje się macierz geograficzna
6	Wskaż typowe sposoby pomiaru wielkości ekonomicznych Nominalna, porządkowe, interwałowa, ilorazowa (str. 75 Runge)
7	Jakie są kryteria diagnostyczności cech w badaniach przestrzennych Wiarygodność Dokładność Porównywalność Adekwatność kompletność (str 14 - 15, Gibas)
8	Co oznacza zastosowanie kryterium formalnego w analizie ekon.-przestrzennej Oznacza wykorzystanie metod statystycznych, wśród których najczęściej stosowane są: - analiza struktury macierzy korelacji - analiza czynnikowa - analiza współczynników korelacji miedzy zmiennymi diagnostycznymi, a zmienną syntetyczną
9	Wskaż typowe struktury danych w badaniach przestrzennych Macierz, tabela
10	Co oznacza pojecie frakcji w analizie ekonomiczno-przestrzennej Stosunek liczby obserwacji posiadających pewną właściwość do liczebności całej próby statystycznej
11	Jakie są ważniejsze przekształcenia wyjściowych zmiennych naturalnych Rangowanie zmiennych, przekształcenia ilorazowe, standaryzacja, unitaryzacja
12	Jakimi badaniami najczęściej zajmuje się analiza ekonomiczno-przestrzenna Badania obejmują poszukiwania wyjaśnień i związków pomiędzy zjawiskami gospodarczymi, cechami populacji oraz przestrzeni. Charakterystyczne są 4 etapy uwarunkowań osiąganych efektów badawczych w zależności od skali badań, obiektu badań, ujęcia czasowego, rodzajów działalności w ujęciu przestrzennym. (str 11. Gibas)
13	Okresl kryteria doboru metod analizy ekonomiczno-przestrzennej ze względu na ich przydatność dla planowania Kryteria doboru metod analizy ekonomiczno-przestrzennej, ze względu na ich przydatność dla planowania społeczno--gospodarczego i przestrzennego: Umożliwiać zbadanie istotnych z punktu widzenia rozwoju elementów struktury gospodarczej. Określać zasadnicze cechy i właściwości tych elementów. Posiadać szerokie możliwości interpretacyjne ( statystyczno-analityczne, kartograficzne). Zawierać „walor obiektywności” (mierzalność, testowanie, kryteria statystyczne). Sprawdzić czy te metody były zastosowane w innych badaniach.
14	Jakie są zasady doboru cech do wielocechowych badań ekonomiczno-przestrzennych Istotność z punktu widzenia analizowanych zjawisk Jednoznaczność i precyzyjność zdefiniowania Wyczerpanie zakresu zjawiska Logiczność wzajemnych powiązań Zachowana proporcjonalność reprezentacji zjawisk cząstkowych Mierzalność - w sensie możliwości liczbowego wyrażenia poziomu cechy Dostępność i kompletność informacji statystycznych / str.27 Młodak
15	Co zawierają formuły w najczęściej stosowanych metodach standaryzacji cech Odchylenie standardowe, średnia arytmetyczna zmiennej, maksymalna wartość zmiennej, minimalna wartość zmiennej, długość wektora realizacji zmiennej, suma realizacji zmiennej / gibas, str35
16	Najczęściej stosowane metody standaryzacji cech w analizie ekonomiczno-przestrzennej opierają się na formułach zawierających To samo co 15 pyt.
17	Jakim kryteriom powinno odpowiadać prowadzenie wartościowej poznawczo klasyfikacji Kryterium rozłączności [wydzielania klas] i zupełności (każdy z obiektów należy do tylko jednej klasy i każdy z obiektów wchodzi w skład którejś z klas (notatki - wykłady)
18	W jaki sposób możemy prowadzić klasyfikację w analizie ekonomiczno-przestrzennej Klasyfikacja może być prowadzona przez: - podział zbioru obiektów (sposób dedukcyjny) - grupowanie obiektów (sposób indukcyjny)
19	Co oznacza pojecie klasyfikacji indukcyjnej Grupowanie obiektów
20	Co oznacza pojęcie klasyfikacji dedukcyjnej Podział zbioru obiektów
21	Wskaż typowe etapy procedury klasyfikacyjnej - wybór zmiennych diagnostycznych (cech) - redukcja wymiarów przestrzeni obserwacji (normalizacja) - wyznaczenie kryterium klasyfikacji (ex post lub przez poznanie) - wybór metody i techniki klasyfikacji - wydzielanie klas typologicznych (estymacja szacowania) podobieństwa badanych obiektów
22	Jaka jest najprostsza metoda klasyfikacji Droga podziału lub grupowania (procedura punktowa) => rangowa lub rankingowa
23	Do czego służy konstruowanie tzw. diagramu podobieństwa Diagram podobieństwa J. Czekanowskiego. Autor określa ją jako metodę „różnic i podobieństw” . Polega ona na: Zdefiniowaniu macierzy danych. Doprowadzeniu danych do porównywalności poprzez zastosowanie standaryzacji lub unitaryzacji zmiennych. Wyboru miary podobieństw. Obliczeniu macierzy odległości taksonomicznych. Wyszukaniu w macierzy odległości taksonomicznych wartości minimalnej i maksymalnej. wyznaczeniu przedziałów klasowych dla wartości odległości taksonomicznych na podstawie wyznaczonego empirycznego obszaru zmienności. Opracowaniu nieuporządkowanego diagramu J.Czekanowskiego. Uzyskaniu uporządkowanego diagramu. 9. Interpretacji uzyskanych wyników.
24	Wskaż formuły mierników odległości taksonomicznych - odległość metropolitarna dij = ∑ | xik - xjk | - ważona odległość euklidesowa - średnia odległość euklidesowa - odległość Clarka - Odległość Czebyszewa str. 46 Gibas
25	Wskaż metody służące do wydzielania klas typologicznych w analizie ekonomiczno-przestrzenej Grupowanie (diagram Czekanowskiego, taksonomia wrocławska) Przedziałowe wybór reprezentanta grupy
26	Jaki element procedury klasyfikacyjnej jest określany przy użyciu tzw. kryterium Z. Hellwiga - Ostateczna weryfikacja przynależności jednostek do dendrytu (s.237 Runge) - weryfikacja podziału zbioru (s. 244 Runge)
27	Jakie wielkości są elementami tzw. kryterium Z. Hellwiga Wartość minimalna, średnia arytmetyczna, wartość odchylenia standardoweg wektora najmniejszych odległości, wariantowe wartości krytyczne (str. 235-236 Runge)
28	Dla jakiej ilości cech analiza przy użyciu tzw. tabeli znaków daje najlepsze efekty badawcze Tabela ta znajduje zastosowanie w przypadku najprostszego podziału na klasy, przeprowadzonego na podstawie niewielkiej liczby cech (dwóch, trzech, czterech) na wstępnym etapie badania danego problemu. Str 199 Runge
29	Wskaż najczęściej stosowane metody wskaźnikowe Wśród procedur najczęściej używa się wskaźnika syntetycznego Jerzego Perkla, rzadziej wskaźnika Zbigniewa Zioły.
30	Wskaż typowe metody analizy rozkładu przestrzennego Metody taksonomiczne: grupowanie metody podziałowe metody wyboru reprezentantów
31	Określ taksonomiczne metody grupowania zjawisk przestrzennych GRUPOWANIE: - diagram Czekanowskiego (efekt: uporządkowanie liniowe obiektów na prostej) - taksonomia wrocławska (efekt: dendryt na płaszczyźnie) (pan Runge 203)
32	Co jest miarą odległości w analizie elementarnego połączenia Mc Quitty'ego Miara odległości wybór współczynnika korelacji im wyższa (+) wartość tym większe podobieństwo badanych elementów macierz współczynnikow korelacji => symetryczna, z jedynkami na przekątnej
33	Wskaż charakterystyczne cechy tzw. Krzywej Gaussa (to rozkład normalny) - symetryczność - kształt dzwonowaty - jednomodalność - średnia i odchylenie standardowe determinują całkowicie kształt krzywej - średnia arytmetyczna, mediana i dominanta są równe
34	Co jest podstawą analizy głównych składowych Zadaniem metody składowych głównych jest transformacja zbioru wyjściowych cech xj w nowy układ cech (Vj). Punktem wyjścia w metodzie składowych głównych jest MACIERZ DANYCH (macierz kowariancji lub korelacji) /str. 299 - 300 Runge
35	Jakie są podstawy dla różnych typów indeksów Indeksy - to każda liczba względna powstała przez podzielenie wielkości danego zjawiska w okresie badanym przez wielkość tego zjawiska w okresie podstawowym (bazowym). Indeksy przedstawiają skalę różnic zjawiska, gdy baza jest równa 100%. Indeksy dzielą się na jednopodstawowe i łańcuchowe.
36	Jaki jest cel stosowania dendrytu w tzw. metodzie wrocławskiej Celem jest łączenie każdej jednostki z jednostką do niej najbardziej podobną, w ten sposób powstają powiązania pierwszego stopnia. Dendryt jest również pomocny w uzyskaniu diagramu uporządkowanego J.Czekanowskiego.
37	Wskaż podstawowe charakterystyki statystyczne w badaniach przestrzennych częstość względna (wskazanie jednostek statystycznych reprezentujących pewien wariant badanej cechy) średni poziom natężenia cechy w zbiorze badanych obiektów (miary średnie) stopnie zróżnicowania cechy w obrebie badanych obiektów (miary rozproszenia - dyspesji) kierunek zróżnicowania zmiennej w relacji do rozkładu normalnego (miary asymetrii) stopień nierównomierności rozkładu wielkości zmiennej między poszczególnymi jednostkami zbiorowości (miary koncentracji)
38	Typowe szeregi statystyczne do prezentacji informacji przestrzennych - wskaż SZEREGI STATYSTYCZNE: szczegółowy rozdzielczy (przedziałowy; prosty) strukturalny z cechą jakościową geograficzny dynamiczny (okresów; momentów) kumulacyjny
39	Jakie są cechy formuł mierników odległości taksonomicznych Miary odległości taksonomicznych (str. 203 - 205 Runge) - przepisać! W przypadku trzech pierwszych miar dij ≥ 0, natomiast 0 ≤ ∆ij ≤ 1 - w praktyce: odejmowanie standaryzowanych wielkości poszczególnych wierszy od siebie - im mniejsza wartość sumaryczna odległości, tym większe podobieństwo między elementami - powstaje macierz odległości taksonomicznych odzwierciedla ogólną strukturę podobieństwa)
40	Jakimi metodami można charakteryzować zależności korelacyjne miedzy zmiennymi? Miarami korelacyjnymi są nazywane wskaźniki ilustrujące liczbową wielkość współzależności między zmiennymi. Do najczęściej stosowanych należą: - współczynnik korelacji Persona - współczynnik korelacji cząstkowej i wielorakiej - współczynnik korelacji dla danych pogrupowanych - stosunek korelacyjny - współczynnik korelacji rangowej Spearmana - współczynnik konkordacji - współczynnik zbieżności Czuprowa - współczynnik korelacji Yule'a - współczynnik korelacji dla danych jakościowych - korelacja ekologiczna (Runge, 491)
41	Podstawowe charakterystyki statystyczne w badaniach przestrzennych Pytanie 37 - to samo
42	Jakie metody badania stosuje się do oceny zróżnicowania hierarchicznego zbioru obiektów przestrzennych obserwacja ankieta (str. 410) wypowiedź na piśmie wywiad (pan Runge str. 59)
43	Wskaż formuły uzywane w modelach przesunięć S. Dunna Przesunięcia dyferencjalne działowe: Przesunięcia dyferencjalne ogólne: Przesunięcia globalne: Przesunięcia globalne względne: Przesunięcia proporcjonalne:
44	Jakie problemy przestrzenne można badać za pomocą modeli przesunięć S. Dunna Określenie „intensywności zmian strukturalnych” analizowanego zjawiska - wskazanie różnic w tempie wzrostu poszczególnych elementów - określanie zmian zachodzących w danej jednostce przestrzennej w stosunku do zmian w innej jednostce przestrzennej uznanej za bazę odniesienia (im wyższe - tym tempo zmian silniejsze) można porównywać zmiany strukturalne wieku, zatrudnienia, wykształcenia itp.
45	Jakie są główne cechy modeli wzajemnego oddziaływania Modele stosuje się gdy nie ma możliwości naturalnego zbadania zjawiska. Triada Ullmana - założenia:  - komplementarność - popyt - podaż  - sposobność alternatywna - brak 3 ośrodka, który może stać się alternatywą  - przenośność - odległość nie może być zbyt duża Modele oddziaływań przestrzennych to: 1. Model grawitacji - oddziaływanie między 2 ośrodkami 2. Model potencjału - jednoczesne oddziaływanie wielu mas na jeden ośrodek
46	Wskaż dwie charakterystyki struktur przestrzennych uzywane w modelach grawitacji i potencjału Potencjał - sprawność, wydajność, możliwośc do działania graf ilustrujący najwyższe powiązania grawitacyjne miast graf wyznaczony na podstawie trzech najwyższych stopni ciążenia grawitacyjnego (Runge 436 - 471)
47	Do czego słuzy okreslanie tzw. wykładnika kontrastu w badaniach rank-size rule a - wykładnik kontrastów w wielkości miast analizowanego zbioru - do zbadania dynamiki zmian sieci osadniczej - do scharakteryzowania różnicy między rozkładem wielkości jednostek osadniczych badanego obszaru a rozkładem idealnym - obliczenie wykładników kontrastów dla każdego miasta pozwala na obliczenie średniej odnoszącej się do całego zbioru a tym samym policzenia współczynników kontrastu dla różnych przekrojów czasu. (Runge 441-443)
48	Jaki typ procedury stosuje się w tzw. regule Zipfa - procedura obliczania wykładników kontrastu (Runge 439-443)
49	Jakie są główne załozenia analiz opartych na tzw. regule Zipfa Na rozmieszczenie jednostek osadniczych działają dwie siły: różnicująca, która dąży do utworzenia dużej liczby małych jednostek osadniczych jednocząca, zmierzająca do minimalizacji kosztów transportu produktów gotowych do miejsc konsumpcji (Runge s. 439)
50	Siła unifikująca i róznicująca w układach wielkosci miast - kiedy przewaga pierwszej Fr - siła różnicująca ; Fu - siła unifikująca - jeśli Fr > Fu analizowany układ osadniczy zawiera dużą liczbę małych miejscowości - jeśli Fu > Fr wielkość osiedli powiązanych w system nie ma chaotycznego rozkładu. Wśród dużych miast nie ma jednakowych osiedli wg liczny mieszkańców. W obrębie dużych miast różnice liczby ludności są jaskrawe. W grupie najmniejszych miast, kontrasty między nimi maleją. (Runge 439)
51	Do czego służy metoda średnich arytmetycznych w badaniach poartych na tzw. taksonomii wrocławskiej Pozwala na znalezienie odpowiedzi na pytanie, które z wybranych cech zdecydowały o wydzieleniu poszczególnych klas, i jednocześnie daje odpowiedź na pytanie, jakie cechy są w poszczególnych klasach dominujące.
52	Jakie są główne cele stosowania anlizy regresji w badaniach przestrzennych -porównanie: wielkości i kierunku zmian jednej zmiennej względem drugiej, pozwala skonstruować równanie odzwierciedlające współzależności między nimi (pan Runge str. 516) CEL analizy regresji to odpowiedzi na pytania: czy w miarę wzrostu wielkości jednej zmiennej wzrasta bądź maleje wielkość drugiej zmiennej? jakie jest tempo tych zmian? czy w miarę wzrostu wielkości zmiennej niezależnej, przyrosty zmiennej zależnej w stosunku do tej pierwszej są jednakowe, rosnące luba malejące?
53	Kiedy prosty model regresji przechodzi w model regresji wielokrotnej Jeżeli zwiększa się liczba zmiennych objaśniających (z jednej na kilka) to wtedy prosty model regresji (liniowy) przechodzi w model regresji wielorakiej (wielokrotnej)
54	Do badania jakich zjawisk przestrzennych służą metody korelacyjne poszukiwanie maksymalnych (najistotniejszych) współzależności między pytaniami w ankiecie - identyfikacja problemów społeczno- ekonomicznych - identyfikacja współzależności dwóch cech z wyłączeniem wpływu innych - współzależność między liczbą ludności a zatrudnieniem - badanie współzależności między więcej niż dwiema cechami (konkordacja) - współzależność między cechami jakościowymi (czy istanieje współzależność)
55	Okresl główne cechy metody taksonomicznej Jerzego Perkala - stosue się ją do agregacji zespołu cech wejściowych do wspólnego wektora określanego jako tzw. wskaźnik wielkości ogólnej (Wi) - składa się zwykle z dziewięciu kolejnych kroków 1) zdefiniowanie macierzy danych 2) Pogrupowanie cech w zespoły 3) Sprawdzenie warunku dodatniej korelacji między cechami tworzącymi zespół cech 4) Standaryzacja cech wg wzoru Perkala 5) Obliczenie wskaźników Wi dla całej macierzy oraz poszczególnych zespołów cech 6) Analiza uzyskanych informacji 7) Badanie harmonijności układu przestrzennego poprzez obliczenie wskaźników resztowych 8) Obliczenie wskaźnika proporcjonalnego rozwoju 9) Analiza uzyskanych informacji - poszczególne cechy przyjmują różne wartości w stosunku do wskaźnika Wi, co staje się podstawą do obliczenia tzw. wskaźników resztowych ( str 87-88 Gibas)

5

---