Sylwia Sobiesiak
Theodore Abel The sociology of Concentration Camps
Autor zauwa偶a dwie g艂贸wne perspektywy obecne w socjologicznych badaniach oboz贸w koncentracyjnych:
patrzenie na ob贸z jako na instytucj臋 spo艂eczn膮 (kwestie stratyfikacji, wzor贸w organizowania si臋, przyw贸dztwa)
Wszyscy wi臋藕niowie po przybyciu do obozu tracili wszelkie oznaki indywidualno艣ci. Rozr贸偶nienia typu na status czy pochodzenie spo艂eczne by艂y ca艂kowicie bezu偶yteczne i w dodatku przeszkadza艂y w przetrwaniu. Od zera wy艂ania艂a si臋 nowa hierarchia w艣r贸d wi臋藕ni贸w (prominenci, muzu艂manie), kt贸ra by艂a powi膮zana z umiej臋tno艣ciami przetrwania we wrogim 艣rodowisku.
Obala przekonanie o tym, 偶e przewa偶aj膮ca wi臋kszo艣膰 stra偶nik贸w w obozach by艂o chorych umys艂owo. Proponuje hipotez臋: im w臋偶ej zdefiniowane cz艂onkostwo w grupie tym wi臋kszy zakres dopuszczalnych zachowa艅 wobec os贸b wy艂膮czonych z cz艂onkostwa. Osoby, kt贸ry maj膮 bezwarunkowy zakaz wst臋pu do grupy, mog膮 by膰 postrzegane jako nale偶膮ce do innego gatunku, a co za tym idzie, nie ma konieczno艣ci przestrzegania wobec nich zasad etycznych. Ten spos贸b post臋powania jest zwi膮zany z systemem status贸w, kar i nagr贸d, wi臋c jest podtrzymywany przez tych, kt贸rzy na tym korzystaj膮.
analizowanie tworzenia si臋 porz膮dku spo艂ecznego w obozie (rola czynnik贸w spo艂ecznych w przetrwaniu, kontrola spo艂eczna)
Kontrola spo艂eczna w obozie nie mog艂a by膰 absolutna, poniewa偶:
- porz膮dek ten opiera艂 si臋 na ludziach, kt贸rzy nie mogli sta膰 si臋 perfekcyjni w wykonywaniu swoich obowi膮zk贸w (przekupstwo personelu, handel mi臋dzy wi臋藕niami a stra偶nikami)
- personel musia艂 zatrudnia膰 wi臋藕ni贸w do 艣wiadczenia r贸偶nego typu us艂ug
Wnioski autora:
Holocaust nale偶y okre艣la膰 terminem „democide”. Podczas gdy „genocide” oznacza eksterminacj臋 grup etnicznych lub rasowych, democide jest terminem szerszym, dotyczy procesu eksterminacji populacji wybranej ze wzgl臋du na jakikolwiek atrybut spo艂eczny: p艂e膰, religia, nawet kryterium wiekowe.
Perspektywa historyczna pokazuje, 偶e w obozach koncentracyjnych nie mo偶na znale藕膰 wzorc贸w, kt贸re by艂yby unikalne. To co r贸偶ni obozy od wcze艣niejszych zdarze艅 podobnego typu to fakt, 偶e w przypadku oboz贸w:
- zastosowano kombinacj臋 wszystkich dot膮d znanych metod eksterminacji i okrucie艅stwa
- zdumiewa systematyczno艣膰 egzekucji dokonywanych z zimn膮 krwi膮
- wyst臋puje bardzo racjonalna organizacja
- uzyskano zaanga偶owanie kilku milion贸w ludzi
Obozy koncentracyjne by艂y cz臋艣ci膮 wyra藕nej polityki nazistowskiej (przenikanie si臋 polityki eksterminacyjnej i polityki u偶yteczno艣ci wi臋藕ni贸w o czym 艣wiadczy prze偶ycie znacznej ilo艣ci os贸b, istnienie opieki lekarskiej oraz pozwolenie wi臋藕niom na otrzymywanie paczek z domu)
Cech膮 wyr贸偶niaj膮c膮 obozy koncentracyjne nazist贸w jest to, 偶e system ten wyr贸s艂 z po艂膮czenia eugeniki negatywnej i polityki si艂y.
Kiedykolwiek grupa uzurpator贸w dochodzi do w艂adzy, oznaczy pewne kategorie spo艂eczne jako zb臋dne i pot臋pi je. Historia kolonizacji pokazuje, 偶e koncepcja rasy panuj膮cej jest metod膮 uprawomocnienia pozycji uzurpator贸w, kt贸rzy nie maj膮 poparcia ludzi nad kt贸rymi sprawuj膮 w艂adz臋.
Nazi艣ci zdaniem autora byli 艣wiadomi, i偶 mog膮 by膰 pot臋pieni za swoj膮 dzia艂alno艣膰 nie tylko przez innych Niemc贸w, ale nawet przez cz艂onk贸w ich w艂asnej, zamkni臋tej grupy, o czym 艣wiadczy fakt ukrywania istnienia oboz贸w, a potem ich prawdziwego przeznaczenia.
Nazistowskie obozy koncentracyjne nie wy艂oni艂y si臋 jako unikalny fenomen spo艂eczny, ale raczej jako wz贸r spo艂ecznego zachowania, kt贸ry jest w stanie si臋 wy艂oni膰 w specyficznych warunkach.